Program Zdrowe Tychy Program Zdrowe Tychy został stworzony z myślą o wszystkich mieszkańcach naszego miasta, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży szkolnej. Inicjatorem i pomysłodawcą programu jest stowarzyszenie Tyska Inicjatywa, a patronat nad realizacją programu objęła mgr Daria Szczepańska Zastępca Prezydenta Miasta Tychy ds. Społecznych. Motywacją do napisania i realizacji programu Zdrowe Tychy są gwałtownie rozprzestrzeniający się problem nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży (nie tylko tyskiej) wynikający z nieprawidłowych nawyków żywieniowych, braku wystarczającej aktywności fizycznej oraz eskalacja chorób cywilizacyjnych. Na zdrowie człowieka największy wpływ ma prowadzony przez niego styl życia, na który składa się: sposób odżywiania, aktywność fizyczna, higiena osobista, spożywanie substancji uzależniających, kontakty międzyludzkie, umiejętność radzenia sobie ze stresem oraz profilaktyka badań zdrowotnych. Styl życia oraz składające się na niego zachowania zdrowotne kształtują się przez całe życie, poczynając już od wczesnego dzieciństwa. Dlatego celem programu Zdrowe Tychy jest promocja zdrowego stylu życia poprzez edukację prozdrowotną oraz wyrabianie zdrowych nawyków w zakresie właściwego żywienia i aktywności fizycznej od maluchów do seniorów naszego miasta. W Tychach edukacja prozdrowotna jest już realizowana poprzez miejską kampanię społeczną Małe Ogródki, dzięki której od 2013 r. z powodzeniem realizowane są działania na rzecz zdrowego żywienia najmłodszych mieszkańców miasta (tyskie przedszkolaki) oraz udział tyskich szkół w programie Śląska Sieć Szkół Promujących Zdrowie. Program Zdrowe Tychy jest zatem uzupełnieniem oraz poszerzeniem edukacji zdrowotnej, tak aby dotrzeć do wszystkich mieszkańców miasta. Edukacja prozdrowotna prowadzona przez nauczycieli wielu przedmiotów oraz specjalistów z zakresu różnych dziedzin wiedzy może przyczynić się do kształtowania wśród mieszkańców nawyków dbałości o zdrowie nie tylko własne, ale i innych, i jednocześnie ma wpływ na wzrost efektywności tworzenia zdrowego środowiska życia i zdrowego społeczeństwa. Stworzenie przede wszystkim młodym ludziom warunków do nabywania kompetencji prozdrowotnych (umiejętności, wiedzę, postawy) wpłynie pozytywnie na ich odpowiedzialne 1
uczestnictwo w życiu społecznym i pozwoli budować świat, w którym każdy będzie miał szansę na zdrowie. Główne założenia programu Zdrowe Tychy. Grupa docelowa: 1) dzieci i młodzież szkolna, w tym: a) uczniowie szkół podstawowych, b) uczniowie szkół gimnazjalnych, c) uczniowie szkół ponadgimnazjalnych; 2) rodzice, rodzeństwo i opiekunowie uczniów tyskich szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych; 3) nauczyciele i inni pracownicy szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych; 4) słuchacze i wykładowcy Uniwersytetu III wieku w Tychach (Wydział Zamiejscowy Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie), 5) pozostali mieszkańcy miasta Tychy ze szczególnym uwzględnieniem seniorów niezrzeszonych w żadnej formie zinstytucjonalizowanej. Czas trwania: 3 lata, czyli jeden cykl edukacyjny na każdym poziomie (I III, IV VI SP, I III GIM oraz I III PONADGIM.), to czas, w którym z powodzeniem mogą zastać zrealizowane wszystkie treści programowe i utrwalone pozytywne wzorce zachowań prozdrowotnych. Główne cele: 1. Pogłębianie i propagowanie zdrowego stylu życia wśród mieszkańców miasta. 2. Podnoszenie poziomu świadomości mieszkańców miasta w zakresie podejmowania aktywności fizycznej. 3. Zapobieganie problemom wynikającym z zaburzeń odżywiania u dzieci i młodzieży, w tym zapobieganie eskalacji problemu nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży. Cele szczegółowe: 1. Kształtowanie zdrowych nawyków żywieniowych od najmłodszych lat. 2. Edukacja zdrowotna ukierunkowana na poszerzaniu wiedzy i umiejętności mieszkańców miasta w zakresie dbania o własne zdrowie. 3. Praktyczne zastosowanie zdobytej wiedzy w zakresie zdrowego stylu życia. 4. Trening umiejętności stosowania zdobytej wiedzy prozdrowotnej w życiu codziennym. 5. Kształtowanie potrzeby zmiany nawyków żywieniowych tyskich rodzin. 2
6. Pedagogizacja rodziców/opiekunów uczniów tyskich szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. 7. Angażowanie rodziców/opiekunów oraz innych mieszkańców miasta w działania utrwalające pozytywne nawyki żywieniowe. 8. Kształtowanie potrzeby podejmowania aktywności fizycznej w każdym wieku. 9. Kształtowanie umiejętności dokonywania prawidłowych wyborów/decyzji prozdrowotnych (w tym żywieniowych, dotyczących stylu życia itp.). 10. Tworzenie i propagowanie prawidłowych wzorców zachowań prozdrowotnych. Metody pracy: 1. Wykłady interaktywne. 2. Wykłady (dla dorosłych). 3. Mini wykłady (dla dzieci). 4. Konkursy np. kulinarne. 5. Zajęcia sportowe i rekreacyjne z wykorzystaniem infrastruktury sportowej i rekreacyjnej Miasta Tychy. 6. Warsztaty i porady kulinarne. 7. Materiały promocyjno informacyjne. 8. Spotkania rekreacyjne na OSW Paprocany. 9. Cykliczne targi śniadaniowe. Promocja: Wydanie gazetek, ulotek i folderów promujących program Zdrowe Tychy, cykl artykułów w prasie lokalnej, portal Stowarzyszenia Inicjatywy Tyskiej itp.. Efekty: 1. Wzrost świadomości mieszkańców Tychów w zakresie zdrowego styli życia. 2. Wzrost liczby mieszkańców Tychów prowadzących zdrowy tryb życia (aktywność fizyczna, zdrowe odżywianie). 3. Wydanie gry planszowej Zdrowe Tychy. 4. Wydanie książki kucharskiej pt Pyszna kuchnia zdrowych tyszan, zawierającej najlepsze przepisy na zdrowe potrawy, wyłonione w konkursie. 3
Załącznik nr 1 do Programu Cele główne Cele szczegółowe Pogłębianie i Edukacja propagowanie zdrowotna zdrowego ukierunkowana stylu życia na podnoszenie wśród wiedzy i mieszkańców umiejętności miasta. mieszkańców miasta w zakresie dbania o własne zdrowie. Trening umiejętności stosowania zdobytej wiedzy prozdrowotnej w życiu codziennym. Kształtowanie potrzeby zmiany nawyków żywieniowych. Utrwalanie Działania Adresaci Realizatorzy Wykłady prowadzone Nauczyciele, Tyskie szkoły prze specjalistów uczniowie, rodzice, oraz w zakresie żywienia. mieszkańcy. słuchacze Pogadanki i prelekcje i wykładowcy dotyczące zasad Uniwersytetu zdrowego żywienia. III wieku Konferencje w Tychach dotyczące zdrowego (Wydział żywienia. Zamiejscowy Mini wykłady Krakowskiej piramida żywienia, Akademii im. Bitwa na Andrzeja argumenty. Frycza Opracowanie 10 zasad Modrzewskiego zdrowego żywienia w Krakowie), konkurs. Poznanie/opracowanie przepisów kulinarnych na zdrowe potrawy (śniadania, obiady, kolacje, przekąski, desery, napoje itp.). Tworzenie gry planszowej Zdrowe Tychy. Wskazywanie negatywnych skutków złego odżywiania i braku aktywności w sferze społecznej, zdrowotnej i ekonomicznej. Spotkania z lekarzami i dietetykami. 4
pozytywnych Pogadanki, prelekcje, wzorców. prezentacje multimedialne. Zawody, konkursy, warsztaty kulinarne itp. Podnoszenie Kształtowanie Wskazywanie Uczniowie, rodzice, Tyskie szkoły poziomu potrzeby korzyści płynących mieszkańcy. oraz świadomości podejmowania z aktywności fizycznej słuchacze i mieszkańców aktywności pogadanki, wykładowcy miasta fizycznej prelekcje, wykłady. Uniwersytetu w zakresie w każdym Cykl zajęć dla III wieku podejmowania wieku. mieszkańców miasta Uczniowie szkół w Tychach aktywności Tworzenie np Sobota w podstawowych. (Wydział fizycznej. i propagowanie Paprocanach (przy Gim., LO. Zamiejscowy prawidłowych sprzyjającej aurze), Krakowskiej wzorców Spartakiada dla Akademii im. zachowań najmłodszych. Seniorzy 60+. Andrzeja prozdrowotnych. Frycza Zawody sportowe dla Modrzewskiego nieco starszych. w Krakowie), Rodzinna rywalizacja sportowa Gimnastyka dla seniorów. Gimnastyka dla zdrowia. Warsztaty kulinarne dla rodzin. Śniadanie na trawie. 5
Zapobieganie Kształtowanie Udział Uczniowie tyskich UM Tychy, problemom umiejętności w ogólnopolskich i szkół uczniowie wynikającym dokonywania miejskich programach Rodzice/opiekunowie, tyskich szkół z zaburzeń prawidłowych edukacyjnych oraz nauczyciele, Specjaliści. odżywiania wyborów/decyzji kampaniach uczniowie. u dzieci prozdrowotnych. dotyczących i młodzieży, Propagowanie zdrowego odżywiania, w tym prawidłowych stylu życia i zapobieganie wzorców aktywności fizycznej. eskalacji żywieniowych. problemu nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży. 6