Wpływ braku poczucia bezpieczeństwa w dzieciństwie na realizację dorosłych ról człowieka Renata Ostrowska-Stopczyńska Specjalista psychiatra Specjalista psychiatrii dzieci i młodzieży Kowary 09.12.2015
Rozwój psychiczny dziecka Rozwój psychiczny dziecka nie zaczyna się od przyjścia na świat, ale w okresie prenatalnym, a nawet wcześniej kiedy przyszli rodzice tworzą koncepcję, kim ma być dla nich dziecko
Teoria przywiązania wg Bowlby mówi, że więź psychiczna to zakorzenione w biologii więzy między dzieckiem a opiekunem, które maja zagwarantować bezpieczeństwo, ochronę i przetrwanie.
Teoria przywiązania wg Bowlby W procesie rozwoju, fizyczna pępowina zostaje zastąpiona psychiczną potrzebą uczucia bliskości z matką.
Ontogenezę systemu przywiązania można podzielić na fazy: 0 6 miesięcy 6 miesięcy 3 lat 3 lata i więcej
Faza 0 6 miesięcy tworzenie się podstaw przywiązania pojawia się reakcja uśmiechu, która zapoczątkowuje cykl przyjaznych interakcji. Kluczowym czynnikiem przywiązania jest matczyna gotowość do wrażliwego reagowania na zachowania dziecka. Winnicott mówi, że dziecko odbija się w twarzy matki i tym co widzi w jej oczach jest ono samo.
Faza 6 miesięcy 3 lata faza tworzenia i utrwalania przywiązania pojawia się lęk przed obcymi umiejętność przemieszczania się dziecko traktuje matkę jako bezpieczną bazę, może oddalać się czując się bezpiecznie, w chwili zagrożenia przywołuje matkę płaczem, przylega do niej
Faza 6 miesięcy 3 lata faza tworzenia i utrwalania przywiązania Nadmiernie lękowi rodzice mogą powstrzymywać zachowania eksploracyjne dziecka, sprawiając że będzie ono przytłumione i zahamowane. Beztroscy rodzice, niedbali, nie stanowią bezpiecznej bazy, co prowadzi do lęku i poczucia porzucenia, przez co dziecko hamuje się samo. Powstaje wewnętrzny model uczuciowy relacji, nazwany przez Bowlbyego wewnętrznym modelem roboczym
Faza 3 lata i więcej etap stałości obiektu, dziecko odróżnia swoich rodziców jako odrębne osoby, mające własne zamierzenia i cele, nadal chce zachować bliskość, ma większy repertuar sposobów. Spójność w zachowaniu matki jest źródłem poczucia ciągłości. Niezawodność matki wrażliwie reagującej na dziecko staje się zawiązkiem obrazu siebie we własnym umyśle, objawiająca się zdolnością do autorefleksji. Matka która nie potrafi funkcjonować jako pomocnicze ego, naraża dziecko na obezwładniające emocje, gdy dziecko spotka się z utratą i lękiem separacyjnym.
Bowlby: trzy typy przywiązania Bezpieczne Lękowo ambiwalentne Unikające
Przywiązanie bezpieczne Dzieci w otoczeniu matki badają swobodnie otoczenie, Dają się pocieszyć pod jej nieobecności A jej powrót witają okazaniem radości
Przywiązanie lękowoambiwalentne Dziecko na rozstanie z matką reaguje dezorganizacją zachowania, złością Nie uspokajają się po jej powrocie
Przywiązanie unikające Dziecko nie zdradza wyraźnych oznak niepokoju podczas nieobecności matki Na jej powrót reaguje obojętnością lub wręcz unikaniem kontaktu
Konsekwencje poszczególnych typów przywiązania
Przywiązanie bezpiecznekonsekwencje W późniejszym życiu są bardziej kompetentne społecznie Mają lepsze relacje z rówieśnikami Poczucie własnej wartości, skuteczności, autonomii Zdolność do efektywnej samoregulacji emocji
Przywiązanie lękowoambiwalentne- konsekwencje osoba boi się utraty bliskich osób. Stara się odnaleźć osobę, z którą będzie mogła spędzić resztę życia i robi wszystko by spędzać z nią jak najwięcej czasu. W momencie gdy brakuje osoby, z która się związuje, zaczyna bać się, że może ją stracić.
Przywiązanie unikającekonsekwencje osoba unika bezpośredniego kontaktu z ludźmi, tylko czasami spotyka się z bliższymi osobami, nie zależy jej na tworzeniu jakichkolwiek związków z innymi ludźmi.
Kolejny krok- Okres przedszkolny charakterystyka Dziecko lepiej rozumie własne emocje i jest w stanie je wyrażać oraz regulować swoją ekspresję emocjonalną Pojawia się zdolność do wyrażania dumy, wstydu, zakłopotania oraz emocje negatywne, agresja o charakterze fizycznym, która w miarę rozwoju dziecka przekształca się w agresję werbalną
Style wychowania Styl autokratyczny Styl liberalny Styl demokratyczny
Styl autokratyczny Wyraźny dystansem w relacji rodzic dziecko. Kontakty są dość formalne, sztywne, bardzo rzadko okazuje się tu ciepło, troskę i wsparcie Rodzice mają duże wymagania w stosunku do dzieci i nie akceptują możliwości słabości czy gorszego dnia dziecka. Zasady są zasadami, nie uznaje się okoliczności łagodzących ani sprzeciwu. To również brak akceptacji dla pomyłek, błędów i słabości. Nie rozmawia się o uczuciach, a tzw. trudne uczucia są zakazane, nieakceptowane
Styl autokratyczny- konsekwencje Dzieci mają niskie poczucie własnej wartości zachowują się ulegle. Lub przeciwnie buntują się przeciwko wszystkim i wszystkiemu bez głębszej refleksji nad zasadnością buntu. Występuje trudność w podporządkowaniu się zasadom i normom społecznym. Większe prawdopodobieństwa wystąpienia u nastolatka tzw. zachowań ryzykownych: używanie substancji psychoaktywnych alkohol, narkotyki, papierosy; przedwczesna inicjacja seksualna, sporty ekstremalne, agresja, itp. Brak wykształconego poczucia tożsamości dziecko nie wie kim jest jako członek społeczeństwa, nie wie co lubi, czego nie lubi, jakie są jego pasje.
Styl liberalny Jest odwrotnością stylu autokratycznego Dzieci mają dużo swobody. Rodzice nie stawiają zbyt dużo granic, a gdy je stawiają nie są konsekwentni w ich przestrzeganiu. Rodzi to w dziecku brak poczucia bezpieczeństwa, ze względu na brak stałości w zasadach i normach rodzinnych. Rodzice stosujący ten styl interesują się tym co się dzieje u dziecka czasami, gdy mają akurat na to ochotę, w większości czasu jest brak kontroli, przyzwalanie na aspołeczne zachowania. Pobłażliwość i uległość w stosunku do dziecka, co objawia się w spełnianiu wszelkich zachcianek dziecka, akceptowaniu jego agresywnych lub niegrzecznych zachowań. Czasami w takich rodzinach wydaje się, że to dziecko decyduje o wielu sprawach.
Styl liberalny- konsekwencje Dziecko ma kłopoty z nauką ponieważ nie jest wystarczająco zmotywowane. Brak poczucia bezpieczeństwa ze względu na brak stałości zasad i norm rodzinnych. Dzieci uczą się manipulować dorosłymi, aby uzyskać to czego chcą. Dziecko odczuwa brak szacunku do siebie, ponieważ rodzice mu tego szacunku też nie okazują, ale też nie uczą go szanować innych
Styl demokratyczny Dziecko jest częścią życia rodzinnego. Bierze udział w dyskusjach i omówieniach spraw rodzinnych. Posiada swoje obowiązki, które przyjęło i zaakceptowało nie były one narzucone a wspólnie przedyskutowane. Rodzice, którzy stosują ten styl wychowania na ogół nie stosują kar, zastępują je naturalnymi konsekwencjami oraz rozmowami i tłumaczeniem dlaczego pewnych rzeczy nie wolno robić. Stosują pochwały opisowe. Ważne jest szanowanie granic każdego jej członka zarówno rodziców jak i dzieci. Istotną cechą charakterystyczną jest miłość i wzajemna życzliwość.
Styl demokratyczny- konsekwencje Prawidłowy rozwój osobowości dziecka. Dziecko wie kim jest, co lubi, czego nie i jakie są jego talenty. Autentyczna pewność siebie dziecka. Dzieci szanują siebie i innych. Dzieci mają poczucie bezpieczeństwa w związku ze stałością i jasnością zasad panujących w rodzinie. Dzieci posiadają wysokie umiejętności społeczne.
Ciekawe kto trzyma rodzinę w swoich rękach
Biologia Dziecko Teoria przywiązania Style wychowania
Co ma największe znaczenie? biologia Teoria przywiązania Style wychowania