WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE Program nauczania w gimnazjum

Transkrypt

1 Maria Urban WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE Program nauczania w gimnazjum Wydawnictwo Edukacyjne Zofii Dobkowskiej Warszawa 2009

2 SPIS TREŚCI Założenia programu Program nauczania Część pierwsza Część druga Część trzecia

3 ZAŁOŻENIA PROGRAMU Założenia programu Wychowanie do życia w rodzinie wynikają z Podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (rozp. Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r.). Przedmiot wychowanie do życia w rodzinie obejmuje wiedzę o rozwoju człowieka i cechach charakterystycznych dla poszczególnych okresów życia jednostki. Znaczny nacisk położono na przekazanie wiedzy o rozwoju psychoseksualnym człowieka w okresie dojrzewania, z uwzględnieniem problemów emocjonalnych, trudności w kontaktach interpersonalnych i zagrożeń zewnętrznych występujących w tym okresie rozwojowym. Treści programowe zawierają również wiedzę o zadaniach rodziny i warunkach jej prawidłowego funkcjonowania, wynikających z psychicznych właściwości jednostki (świadomości własnej tożsamości, odpowiedzialności, wartości moralnych, uczuć), jak również z czynników społecznych. Kształcenie w ramach przedmiotu wychowanie do życia w rodzinie ma na celu: zdobycie przez uczniów podstaw wiedzy o mechanizmach biologicznych i społecznych funkcjonowania człowieka w rodzinie, zrozumienie przez nich ludzkiej seksualności, kształtowanie umiejętności poznawania stanu własnego organizmu, wyrażania uczuć, oczekiwań i potrzeb, kierowania własnym rozwojem, właściwego reagowania na przejawy patologii w życiu społecznym, obrony swojej intymności i nietykalności. Przekazywane treści mają także na celu kształtowanie postaw szacunku wobec drugiego człowieka, jak i wobec samego siebie. Przy ocenianiu pracy uczniów w zakresie przedmiotu wychowanie do życia w rodzinie największe znaczenie ma ich motywowanie do aktywnego uczestnictwa w lekcjach poprzez zachętę do oczekiwanych zachowań (udział w dyskusji, wyrażanie własnych refleksji). Pozytywna ocena ma mobilizować młodzież do poznawania i rozumienia siebie, do kształtowania i rozwijania własnej osobowości. Ocena uczniów nie powinna być wyrażona w formie stopnia. 3

4 PROGRAM NAUCZANIA Program składa się z trzech części, które mają być realizowane w kolejnych latach nauki przedmiotu wychowanie do życia w rodzinie. Obudowę dydaktyczną niniejszego programu stanowią trzy zeszyty ćwiczeń. Część pierwsza Treści nauczania według podstawy programowej Rozwój człowieka. Fazy rozwoju: prenatalna, narodziny, niemowlęca, wczesnodziecięca, przedpokwitaniowa, dojrzewania, młodości, wieku średniego, wieku późnego (starości). Życie jako fundamentalna wartość. Budowa prawidłowych relacji z rodzicami. Konflikt pokoleń; przyczyny i sposoby rozwiązywania konfliktów. Osiągnięcia ucznia Opisuje najistotniejsze cechy człowieka w poszczególnych okresach życia. Ilustruje je przykładami. Zna najważniejsze funkcje biologiczne, psychiczne, społeczne w tych okresach. Omawia zmiany zachodzące w trakcie życia człowieka w wyglądzie zewnętrznym, w sferach aktywności, pełnionych ról, kontaktów społecznych. Uświadamia sobie, że życie człowieka jest najwyższą wartością, wymagającą szacunku. Potrafi określić różne uczucia, jakich doznaje wobec rodziców, stara się również opisać uczucia, którymi oni go obdarzają. Uświadamia sobie problemy i doświadczenia łączące go z rodzicami. Zna i rozumie podstawowe obowiązki rodziców wobec dziecka. Ma świadomość swoich obowiązków wobec swojej rodziny. Uświadamia sobie różnice zdań między sobą a rodzicami. Potrafi wskazać kwestie sporne między dzieckiem a rodzicami. Stara się rozwiązywać konflikty w drodze negocjacji. Określa zasady dochodzenia do rozwiązania spornych spraw. 4

5 Odpowiedzialność wszystkich członków rodziny za atmosferę panującą w rodzinie. Rodzina niepełna. Rola autorytetów w życiu człowieka. Zachowania asertywne. Instytucje poradnictwa niosące pomoc dzieciom i młodzieży. Uświadamia sobie, że harmonia w rodzinie zależy od starań wszystkich jej członków. Potrafi wskazać sprawy, od których zależy dobra atmosfera w rodzinie. Opisuje najistotniejsze cechy rodziny niepełnej. Charakteryzuje osoby, które uznaje za autorytety, uzasadnia swoje wybory. Podaje cechy rodziców, które stanowią o ich autorytecie wobec dziecka. Potrafi oprzeć się nieakceptowanym wpływom otoczenia, wyraża swoje zdanie bez agresji i obawy odrzucenia przez grupę. Umie korzystać z systemu pomocy dla dzieci i młodzieży. Zna instytucje, do których może zwrócić się o pomoc. Część druga Treści nauczania według podstawy programowej Dojrzewanie. Kryteria dojrzałości biologicznej, psychicznej i społecznej. Osiągnięcia ucznia Opisuje budowę i funkcje układu rozrodczego. Wyjaśnia związek między zmieniającymi się funkcjami biologicznymi organizmu a reakcjami psychicznymi. Określa cechy psychiczne i fizyczne dojrzewającego człowieka. Rozumie kryteria dojrzałości biologicznej, psychicznej i społecznej. 5

6 Problemy, trudności i zagrożenia okresu dojrzewania. Presja seksualna, pornografia, prostytucja, nieletnich. Różnice w rozwoju psychoseksualnym dziewcząt i chłopców, postawy i wzajemne oczekiwania. Podstawowe informacje o tożsamości płciowej: męskość kobiecość. Akceptacja tożsamości. Trudności związane z określeniem tożsamości płciowej. Relacje międzyosobowe. Przyjaźń, zakochanie, miłość. Pierwsze fascynacje, miłość platoniczna, miłość młodzieńcza, miłość dojrzała. Potrafi zidentyfikować i nazwać swoje uczucia i nastroje. Rozumie wewnętrzne i zewnętrzne determinanty przeżyć. Opisuje sytuacje, w których dostrzega związki między stanem organizmu a przeżyciami. Rozumie problemy wynikające z okresu dojrzewania. Poszukuje sposobów ich rozwiązywania. Potrafi chronić własną intymność. Ma świadomość zagrożeń, które niesie okres dojrzewania. Rozumie szkodliwość zachowań patologicznych w sferze życia seksualnego dla psychicznego i społecznego rozwoju człowieka. Uświadamia sobie i potrafi opisać swoje oczekiwania wobec osoby płci przeciwnej. Potrafi właściwie rozpoznać postawy osób płci przeciwnej wobec siebie. Zna różnice między chłopcami i dziewczętami w zakresie rozwoju psychoseksualnego. Opisuje różnice w funkcjonowaniu psychicznym i społecznym mężczyzny i kobiety. Wymienia odmienności w zachowaniach seksualnych ludzi. Zdaje sobie sprawę, że mogą pojawić się trudności i zakłócenia w uzyskaniu jednoznacznej tożsamości płciowej. Potrafi odróżnić związki oparte na przyjaźni od związków opartych na uczuciu miłości. Opisuje emocje, jakie mogą się pojawić w związku z fascynacją i miłością. Ma świadomość zmian, którym ulegają uczucia w czasie trwania związku. Rozumie konieczność współwystępowania uczuć bliskości i intymności z potrzebą seksualną. 6

7 Inicjacja seksualna i ryzyko związane z wczesną inicjacją. Związek między aktywnością seksualną a miłością i odpowiedzialnością. Zaburzenia emocjonalne związane z przedmiotowym traktowaniem człowieka w dziedzinie seksualnej. Ma świadomość niebezpieczeństw dla fizycznej, psychicznej i społecznej sytuacji młodego człowieka, jakie niesie wczesna inicjacja seksualna. Uświadamia sobie odpowiedzialność za siebie i partnera seksualnego w związku z rozpoczęciem współżycia. Ma świadomość, że przedmiotowe traktowanie partnera seksualnego jest nieetyczne. Część trzecia Treści nauczania według podstawy programowej Główne funkcje płciowości: wyrażanie miłości, budowanie więzi, rodzicielstwo. Małżeństwo i rodzicielstwo. Znaczenie odpowiedzialności w przeżywaniu własnej płciowości oraz budowaniu trwałych i szczęśliwych więzi. Płodność wspólną sprawą kobiety i mężczyzny. Osiągnięcia ucznia Wyjaśnia funkcje płciowości. Ma świadomość, że choć kobieta i mężczyzna pełnią różne role społeczne, mogą budować więzi małżeńskie i zostać rodzicami. Stara się kierować własnym życiem. Ma poczucie odpowiedzialności w relacji z osobą płci odmiennej. Rozumie, iż pełne szacunku, troski o drugiego człowieka zachowania właściwe dla obu płci mogą prowadzić do budowania szczęśliwego małżeństwa i satysfakcji z rodzicielstwa. Przejawia postawy szacunku wobec innych oraz samego siebie. Wyjaśnia, co znaczy stwierdzenie, że płodność jest wspólną sprawą kobiety i mężczyzny. Rozumie, iż poczęcie i wychowanie dzieci wiąże się z odpowiedzialnością zarówno matki jak i ojca. 7

8 Planowanie rodziny. Metody rozpoznawania płodności. Antykoncepcja aspekt zdrowotny, psychologiczny, etyczny. Infekcje przenoszone drogą płciową. AIDS drogi przenoszenia, zakażenia, profilaktyka. Aspekt społeczny AIDS. Wpływ sposobu spędzania wolnego czasu (w tym korzystania ze środków masowego przekazu) na człowieka. Opisuje formy planowania rodziny. Wyjaśnia znaczenie więzi uczuciowych miedzy partnerami, odpowiedzialności, szacunku i partnerstwa dla prawidłowego jej funkcjonowania. Potrafi wskazać różne aspekty antykoncepcji. Potrafi wskazać różne zagrożenia wynikające z nierozważnych kontaktów seksualnych. Wie, jakie choroby są przenoszone drogą płciową. Ma świadomość nieuleczalności AIDS. Potrafi wskazać sposoby przenoszenia wirusa HIV i zasady profilaktyki. Wyjaśnia słuszność selektywnego korzystania ze środków masowego komunikowania. Uzasadnia słuszność alternatywnych do Internetu i TV sposobów spędzania wolnego czasu. 8