SPRAWOZDANIE ZA ROK 2009 Z REALIZACJI,,PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA WŚRÓD MIESZKAŃCÓW GMINY BOBOLICE W LATACH 2009-2013 1. Podniesienie świadomości społeczności lokalnej w zakresie realizacji Programu. Zostały opracowane plakaty promujące program, które rozprowadzono na terenie miasta i gminy Bobolice. Informacja na temat programu umieszczona została również na stronie internetowej gminy oraz w Bobolickich Wiadomościach Samorządowych. Uczniom klas pierwszych i piątych przedstawiono cel, istotę i przebieg badań. 2. Ocena stanu zdrowia dzieci klas pierwszych i piątych pod kątem występowania czynników ryzyka chorób układu krążenia. Klasa Liczba dzieci poddanych badaniom. Liczba dzieci z niedowagą. Liczba dzieci z nadwagą. Liczba dzieci z otyłością. Liczba dzieci z podwyższonym ciśnieniem tętniczym. Liczba dzieci z podwyższonym poziomem glikemii. I 94 1 12 15 20 0 V 99 1 12 8 19 0 Razem 193 2 25 24 39 0 Do udziału w programie za pośrednictwem rodziców i/lub opiekunów zaproszonych zostało 205 dzieci. Zbadane były 193 osoby, pozostałe 12 dzieci nie zakwalifikowano do programu z powodu braku zgody rodziców. Nieprawidłowość w zakresie masy ciała stwierdzono u 26,4% dzieci, a podwyższone ciśnienie tętnicze u 20,2%. Dokonując szczegółowej analizy stwierdzono prawidłową masę ciała u 70,3% dzieci klas pierwszych. Dzieci z nadwagą i otyłością stanowiły kolejno 12,7% i 15,9%. Podwyższone ciśnienie tętnicze dotyczyło 21,2% badanych. Podobne wyniki badań zaobserwowano u dzieci klas piątych. W tej grupie wiekowej prawidłowa masa ciała występowała, aż u 78,8%. Nadwagę stwierdzono u 12,1% badanych, a otyłość u 8%. Podwyższone ciśnienie tętnicze u 19,1% dzieci. Analizując wyniki badań dwóch grup wiekowych zauważono wyraźną różnicę w występowaniu otyłości. Znacznie częściej dotyczyła ona dzieci klas pierwszych. Nie wykazano istotnych różnic w występowaniu nadwagi i podwyższonego ciśnienia tętniczego w badanych grupach. Wszystkie dzieci, u których stwierdzono przynajmniej jedną nieprawidłowość zostały skierowane wraz z rodzicami do lekarza pediatry bądź lekarza rodzinnego.
3.Ocena zagrożeń chorobami układu krążenia wynikających z uwarunkowań rodzinnych i środowiskowych. Wśród dzieci klas pierwszych i piątych oraz ich rodziców i/lub opiekunów przeprowadzono ankietyzację. Ankieta dla dzieci opatrzona była w pytania dotyczące aktywności fizycznej, sposobu odżywiania oraz znajomości zachowań zdrowotnych. W badaniach ankietowych udział wzięło 191 dzieci 90 dziewcząt i 101 chłopców. Dwoje dzieci nie wypełniło ankiet. Pytanie ankietowe Liczba odpowiedzi Wartość procentowa 1.Płeć Dziewczynka 90 47,1 Chłopiec 101 52,9 2. Czy uczęszczasz na zajęcia WF w szkole? Tak 166 86,9 Nie 25 13,1 3. Czy oprócz lekcji WF uprawiasz sport? Tak 165 86,3 Nie 26 13,7 4. Ile czasu dziennie spędzasz przy komputerze i/lub telewizji? 1 godz. 106 55,5 2 godz. 47 24,6 Więcej niż 2 godz. 38 19,9 5. W jaki sposób spędzasz wolny czas? Przy telewizji 19 9,9 Przy komputerze 21 11,0 Uprawiam sport 110 57,6 Inne 20 10,5 2 i więcej odpowiedzi 21 11,0 6. Ile posiłków zjadasz dziennie? 1 4 2,1 3 93 48,7 5 83 43,5 Więcej 11 5,7 7. Ile razy w tygodniu zjadasz warzywa? 1 29 15,1 3 66 34,6 5 58 30,4 Więcej 38 19,9 8. Czy jesz pieczywo razowe? Tak 111 58,1 Nie 80 41,9 9. Czy jesz owoce? Tak 186 97,3 Nie 5 2,7
10. Ile razy w tygodniu zjadasz słodycze? W ogóle 34 17,8 1 62 32,5 3 45 23,5 5 29 15,2 Więcej 21 11,0 11. Czy pijesz mleko? Tak 165 86,4 Nie 26 13,6 12. Ile razy w tygodniu zjadasz ryby? W ogóle 40 20,9 1 92 48,1 3 38 20,0 Więcej 21 11,0 13. Czy kiedykolwiek zapaliłeś/aś papierosa? Tak 32 16,7 Nie 159 83,3 14. Czy kiedykolwiek piłeś/aś alkohol? Tak 35 18,3 Nie 156 81,7 15. Czy próbowałeś/aś narkotyków? Tak 16 8,4 Nie 175 91,6 16. Które według ciebie z wymienionych niżej zachowań szkodzą zdrowiu? Palenie papierosów 174 - Spożywanie dużej ilości cukru, 151 - słodyczy Nadmierny wysiłek fizyczny 50 - Zbyt mały wysiłek fizyczny 100 - Picie alkoholu 162 - Zażywanie narkotyków 170 - Uzależnienie od komputera/telewizji 134 - Wyżej przedstawione wyniki badań ankietowych wskazują na wysoką aktywność fizyczną badanych grup wiekowych. 86,9% dzieci uczęszcza na zajęcia wychowania fizycznego w szkole i niemal taki sam procent (86,3) uprawia sport po zajęciach lekcyjnych. Nieco mniej 57,6 % w taki sposób spędza wolny czas. Jednym z czynników warunkujących zdrowy styl życia jest sposób odżywiania. Nie mniej jednak niski odsetek dzieci zjada posiłki 5 razy dziennie (43,5%), a niemal połowa 3 razy dziennie. Zatrważającym zjawiskiem jest fakt, iż 2,1% dzieci zjada zaledwie jeden posiłek dziennie. Zaleca się, aby warzywa i owoce będące źródłem witamin i soli mineralnych spożywać w pięciu porcjach dziennie. Wśród badanych dzieci zaledwie 30,4% zjada warzywa 5 razy w tygodniu, ale aż 97,3% zjada owoce. Najbardziej wszechstronnym produktem pod względem odżywczym jest mleko oraz jego przetwory, ponieważ zawierają białko o wysokiej wartości biologicznej, tłuszcze łatwo przyswajalne,
węglowodany, składniki mineralne takie jak wapń oraz witaminy z gr.b,a i D, dlatego zadowalającym jest fakt, że aż 86,4 % badanych dzieci pije mleko, ale aż 20,9% w ogóle nie zjada ryb. Używki są czynnikami predysponującymi do powstawania wielu chorób. Niepokojący jest fakt, że 16,7% badanych dzieci zapaliło papierosa, 18,3% piło alkohol i 8,4% spróbowało narkotyków. Dokonując analizy zgromadzonego materiału obserwuje się wysoką wiedzę badanych grup wiekowych na temat zachowań szkodzących zdrowiu. Ankiety dla rodziców zawierały w pierwszej części metryczkę oraz pytania dotyczące obecności chorób układu krążenia, występowania tych schorzeń w rodzinie i stylu życia. W badaniach ankietowych wzięły udział 352 osoby. Największą część stanowili rodzice w wieku 31-40 lat, mieszkańcy wsi oraz osoby fizycznie pracujący. Większość badanych - 54,9% swoje warunki mieszkaniowe określała jako dobre. Pytanie ankietowe Liczba odpowiedzi Wartość procentowa 1.Płeć Kobieta 190 53,9 Mężczyzna 162 46,1 2. Wiek Do 30lat 53 15,0 31-40 lat 191 54,3 41-50 lat 92 26,1 51-60 lat 14 4,0 61-74 lata 2 0,6 Powyżej 75 lat - - 3. Miejsce zamieszkania Miasto 147 41,8 Wieś 205 58,2 4. Rodzaj wykonywanej pracy. Fizyczna 200 56,8 Umysłowa 50 14,2 Nie pracuję 102 29,0 5. Jak oceniasz swoje warunki mieszkaniowe? Złe 7 2,0 Średnie 152 43,1 Dobre 193 54,9 6. Czy choruje Pan/i na choroby układu krążenia? Tak 36 10,2 Nie 316 89,8 7. Czy występuje u Pana/i któreś z poniższych schorzeń? Cukrzyca 5 - Nadciśnienie tętnicze 28 - Choroba wieńcowa 2 - Zawał serca 0 - Choroby tętnic obwodowych 2 - Udar mózgu 1 -
8. Proszę zaznaczyć czy choroby układu krążenia występowały u Pana/i członków rodzinyojciec, matka, brat, siostra. Tak 185 52,5 Nie 167 47,5 Jeśli tak, to które z poniższych? Cukrzyca 59 Nadciśnienie tętnicze 124 Choroba wieńcowa 33 Zawał serca 53 Choroby tętnic obwodowych 13 Udar mózgu 18 Nagły zgon 27 9. Czy Pan/i pali papierosy? Tak 145 41,2 Nie 207 58,8 10. Czy wykonuje Pan/i ćwiczenia fizyczne? Tak 152 43,2 Nie 200 56,8 11. Jeśli tak, to jak często? Codziennie 65 42,8 3 razy w tyg. 46 30,2 1 raz w tyg. 26 17,1 Rzadziej niż 1 raz w tyg. 15 9,9 12. Czy stosuje Pan/i dietę? Tak 49 13,9 Nie 303 86,1 Jeśli tak, proszę podać jaką? Niskotłuszczową 25 - Śródziemnomorską 2 - Z ograniczeniem kalorii 15 - Cukrzycową 2 - Inną- jaką? 11-13. Czy Pana/i dieta jest uzupełniana surowymi warzywami i owocami? Tak 233 66,2 Nie 119 33,8 Analizując wyniki badań ankietowych zaobserwowano, że 10,2% badanych deklaruje występowanie u siebie jednej i/lub więcej schorzeń. Najwięcej ankietowanych wskazuje na czynnik ryzyka chorób układu krążenia, jakim jest nadciśnienie tętnicze. Na występowanie chorób układu krążenia znaczący wpływ ma podłoże genetyczne. Niepokojącym, zatem jest fakt, że 52,5% badanych rodziców podaje jedno i/lub więcej schorzeń wśród członków rodziny. Podobnie jak u rodziców i w tym również przypadku jest to nadciśnienie tętnicze.
Powszechnie wiadomo, że wiedza na temat szkodliwości wynikających z palenia tytoniu jest wysoka. Jednak nadal pozostaje wysoki odsetek osób palących papierosy wśród badanych rodziców 41,2%. Aktywność fizyczna jest nieodzownym elementem mającym wpływ na zdrowie. Zatem zadowalające jest to, że 43,2% badanych wykonuje ćwiczenia fizyczne i aż 42,8% ćwiczy codziennie. Niski odsetek badanych (13,9%) deklaruje stosowanie jakiejkolwiek diety i jest to najczęściej dieta niskotłuszczowa. Większość ankietowanych (66,2%) uzupełnia dietę surowymi warzywami i owocami. 4. Zwiększenie odpowiedzialności uczniów klas pierwszych, piątych i ich rodziców za swoje zdrowie. Dzieci oraz ich rodzice, u których wystąpiły czynniki ryzyka chorób układu krążenia zostały objęte specjalistyczną opieką. We wszystkich klasach pierwszych i piątych zostały przeprowadzone zajęcia edukacyjne promujące,,zdrowy styl życia. WNIOSKI KOŃCOWE: 1. Obserwuje się częste występowanie nieprawidłowości w zakresie masy ciała oraz ciśnienia tętniczego w badanych grupach wiekowych dzieci. 2. Zwrócono uwagę na błędy żywieniowe wśród dzieci i ich rodziców. 3. Wysoki odsetek zarówno rodziców jak i dzieci stosuje używki. 4. Zaobserwowano duże obciążenie genetyczne chorobami układu krążenia u rodziców badanych dzieci. POZOSTAŁE ZADANIA DO REALIZACJI: 1. Wykład dla członków Bobolickiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku na temat,,zdrowego stylu życia, nauka obliczania BMI. Opracowujący: Elżbieta Dygas Iwona Bednarz Wioleta Sochaj Anna Małyszek