Kompleksowy program zmniejszania zachorowalności na choroby związane ze stylem życia na terenie powiatu wieruszowskiego.

Transkrypt

1 Kompleksowy program zmniejszania zachorowalności na choroby związane ze stylem życia na terenie powiatu wieruszowskiego. Konferencja otwierająca realizację projektu. Wieruszów,

2 DLACZEGO PROFILAKTYKA? Lepiej zapobiegać niż leczyć truizm!!! Autor: Marcin Kasprzyk ekspert ds. chorób układu krążenia w projekcie 2

3 Przyczyny umieralności populacji europejskiej 48% zgonów jest wynikiem choroby sercowo-naczyniowej choroba niedokrwienna serca i udar mózgu Choroby serca i naczyń są przyczyną masowego inwalidztwa; ocenia się, że w nadchodzących dekadach liczba lat życia skorygowanych o zmianę jego jakości (DALY), które zostają utracone z powodu CVD, zwiększy się na całym świecie z 85 mln w 1990 r. do ok. 150 mln w 2020 r., więc pozostaną one główną somatyczną przyczyną utraty produktywności 3

4 4

5 KONIECZNOŚĆ PREWENCJI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA WYNIKA m. in. z: Rosnących kosztów leczenia i rehabilitacji Zgony sn są często pierwszym i jedynym objawem choroby Są związane ze stylem życia i czynnikami fizjologicznymi, które można modyfikować Modyfikacja cz. ryzyka zmniejsza zachorowalność i umieralność z powodu chorób sercowonaczyniowych Zmniejszenie umieralności z powodu ChNS w ok. 70% można wyjaśnić spadkiem zachorowalności. 5

6 Główne przesłania profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych Miażdżycowe CVD, a zwłaszcza CHD, pozostają główną przyczyną przedwczesnych zgonów na całym świecie. CVD występują zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet; spośród wszystkich zgonów, które odnotowuje się w Europie wśród osób w wieku < 75 lat, u kobiet z CVD wynika 42% z nich, a u mężczyzn 38%. Umieralność z powodu CVD ulega zmianom: w większość krajów europejskich umieralność standaryzowana względem wieku zmniejsza się, ale we wschodniej Europie pozostaje ona duża. Prewencja jest skuteczna: > 50% zaobserwowanego zmniejszenia umieralności wiąże się ze zmianami czynników ryzyka, a 40% z poprawą leczenia. Działania prewencyjne powinny być podejmowane przez całe życie, od urodzenia (jeżeli nie wcześniej) aż do podeszłego wieku. Populacyjne strategie prewencji i strategie ukierunkowane na grupy dużego ryzyka powinny się uzupełniać: działania ograniczone do osób z grupy dużego ryzyka będą mniej skuteczne, a zatem wciąż są potrzebne populacyjne programy edukacyjne. Dostępnych jest wiele dowodów uzasadniających zarówno intensywne działania z zakresu zdrowia publicznego, jak i indywidualne działania prewencyjne. Wciąż pozostaje wiele miejsca na poprawę kontroli czynników ryzyka, nawet u osób z grupy bardzo dużego ryzyka.

7 STANDARYZOWANE WSPÓŁCZYNNIKI ZGONÓW Z POWODU CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA w latach 1991,

8 8

9 9

10 10

11 11

12 ZGONY wg miejsca zamieszkania

13 CZY PROFILAKTYKA SIĘ OPŁACA? Wg danych m. in. z UK, Finlandii, Szwecji wynika, że spadek umieralności z powodu ChNS jest wynikiem w 50% medycyny naprawczej i w 50% zmian redukcji czynników ryzyka Czyli przekłada się również na koszty leczenia medycyny naprawczej 13

14 Zadania prewencji Zmniejszenie częstości występowania pierwszych lub kolejnych zachorowań na chorobę niedokrwienna serca, niedokrwienny udar mózgu, chorobę naczyń obwodowych Zapobieganie inwalidztwu i przedwczesnym zgonom 14

15 Interwencje Najbardziej opłacalne: zaprzestanie palenia tytoniu i programy ćwiczeń fizycznych Wg Bovetta roczny koszt leczenia osoby z grupy wysokiego ryzyka 45 USD vs koszt badań kontrolnych 23 USD 15

16 Prewencja czyli co możemy sami zrobić dla siebie? Odpowiedź jest dość prosta wiele!!! Jeżeli: zmniejszymy stężenie cholesterolu, zmniejszymy ciśnienie tętnicze krwi, unikamy palenia tytoniu i zmniejszymy wagę ciała to ryzyko możemy zmniejszyć o ok. 50% Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) stwierdziła, że > 3 wszystkich zgonów z powodu CVD można by zapobiec poprzez wprowadzenie odpowiednich zmian stylu życia. 16

17 W ostatnich dekadach uzyskano wiele dowodów wskazujących na to, że ryzyko sercowo-naczyniowe zaczyna się zwiększać już w młodym, a nawet bardzo młodym wieku. Wyniki badań wykazały, że działania prewencyjne (m. in. obniżanie ciśnienia tętniczego i zaprzestanie palenia) przynoszą korzyści również w zaawansowanym wieku 17

18 STARTEGIE Populacyjna zadanie państwa do walki z czynnikami ryzyka Dużego ryzyka: aktywne wyszukanie pts z dużymi cz. ryzyka: Pts już z rozpoznaną chorobą sercowo-naczyniową Pts bezobjawowi ale ze score >5%, cukrzyca t.1 z mikroalbuminurią, DM t.2, nasilony pojedynczy czynnik ryzyka: cholesterol >320mg/dl, LDL >240mg/dl, RR > 180/100 mmhg 18

19 BADANIA PRZESIEWOWE Cel > zidentyfikowanie narażonych osób w populacji wysokiego ryzyka Konieczne zapewnienie dostatecznych środków Wykrycie modyfikowalnych czynników (pojedynczy nie jest wystarczający) Dobór tanich, prostych i efektywnych metod 19

20 EUROPEJSKA KARTA ZDROWIA SERCA W tym stanowisku z zakresu zdrowia publicznego, popartym przez większość krajów członkowskich Unii Europejskiej, zdefiniowano charakterystykę osób dążących do zachowania zdrowia, w której skład wchodzą następujące elementy: niestosowanie tytoniu; odpowiednia aktywność fizyczna co najmniej 30 min 5 w tygodniu; zdrowe zwyczaje żywieniowe; brak nadwagi; ciśnienie tętnicze < 140/90 mm Hg; stężenie cholesterolu we krwi < 5 mmol/l (190 mg/dl); prawidłowy metabolizm glukozy; unikanie nadmiernego stresu. Celem jest m.in. zmniejszenie do 2025 r. śmiertelności z przyczyn sercowonaczyniowych o 25%.

21 EPIDEMIOLOGIA 90% RYZYKA pierwszego zawału serca jest związane z 9 czynnikami ryzyka: Nadciśnienie tętnicze Palenie tytoniu Cukrzyca łącznie ponad 50% Otyłość brzuszna Cz. Psychospołeczne Dieta uboga w warzywa i owoce Mała aktywność fizyczna Zmiany w lipidogramie 21

22 Jak możemy ocenić ryzyko sercowo-naczyniowe? Skala SCORE ocenia 10-letnie ryzyko zgonu z powodu choroby sercowo-naczyniowej u osoby bez jawnej choroby s-n. W Polsce używamy skali dla krajów wysokiego ryzyka Zwiększone ryzyko gdy wartość >5% 22

23 Score 23

24 U kogo należy ocenić ryzyko? Na życzenie U osoby w średnim wieku palącej tytoń U osoby z co najmniej 1 czynnikiem ryzyka choroby s-n. Krewni osób z rozpoznaną przedwczesną chorobą s-n lub bardzo nasilonymi czynnikami ryzyka. Zaleca się, aby przesiewową ocenę czynników ryzyka, w tym profilu lipidowego, rozważać u mężczyzn w wieku > 40 lat i kobiet w wieku > 50 lat lub po menopauzie 24

25 25

26 Rozkład ciśnienia w populacji osób dorosłych 2002r w Polsce NATPOL III PLUS nadciśnienie tętnicze ciśnienie w ysokie praw idłow e Ciśnienie praw idłow e ciśnienie optymalne 29% 30% 21% 20% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 26

27 Do czego mamy dążyć? Jaki mamy cel? Cel na całe życie Zaprzestanie palenia tytoniu Zdrowe nawyki żywieniowe 30 minut umiarkowanej aktywności fizycznej dziennie BMI < 25kg/m2, unikanie otyłości brzusznej Ciśnienie tętnicze < 140/90mmHg Cholesterol całkowity < 190mg/dl, LDL < 115mg/dl Glukoza < 100mg/dl. 27

28 Czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych CZYNNIKI MODYFIKOWALNE: możemy modyfikować, prewencja pierwotna i wtórna CZYNIIKI NIEMODYFIKOWALNE: Płeć, wiek, genetyka 28

29 Czynniki ryzyka OZW Są to czynnika ryzyka choroby wieńcowej MODYFIKOWALNE 1. Nieprawidłowe żywienie 2. Palenie tytoniu 3. Mała aktywność fizyczna 4. Nadciśnienie tętnicze 5. Zwiększenie LDL 6. Obniżenie HDL 7. Zwiększenie TG 8. Cukrzyca lub zespół metaboliczny 9. Nadwaga lub otyłość NIEMODYFIKOWALNE 1. Wiek: M > 45 r. ż, K> 55 r. ż. 2. Wczesne tj. < 55 r. ż u M i < 65 r. ż. choroby wieńcowej lub innych chorób na podłożu miażdżycy 3. Już rozwinięta choroba wieńcowa lub inna choroba na podłożu miażdżycy. 29

30 PALENIE TYTONIU Wsparcie rodziny Wsparcie ze strony zespołu leczącego Możliwe leczenie farmakologiczne Zysk finansowy 30

31 DIETA OGRANICZENIE kaloryczności posiłków Zwiększenie spożycia warzyw i owoców > 400g/d Ograniczenie spożycia soli kuchennej < 5g/dobę Znaczne ograniczenie spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych na rzecz jedno i wielonienasyconymi pochodzenia roślinnego i rybnego aby całkowita ilość tłuszczu pokrywała < 30% zapotrzebowania dziennego 31

32

33 Wysiłek fizyczny Zwiększa ogólną wydolność fizyczną Zmniejsza przyrost masy ciała Zmniejsza ciśnienie tętnicze krwi Poprawia gospodarkę węglowodanową Poprawia profil lipidowy Poprawia odporność organizmu Zmniejsza ryzyko nagłego zgonu sercowego Wydłuża życie Poprawia funkcje seksualne 33

34 Wysiłek fizyczny c.d. Ćwiczenia wytrzymałościowe Ogólnousprawianjące Optymalnie co najmniej 30 minut dziennie Umiarkowany wysiłek. 34

35 35

36 Warto wiedzieć!!!

37 37

38 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 38