Uczestnik akcji Przejrzysta Polska SKĄD MSMY PIENIĄDZE I NS CO JE WYDSJEMY? BUDŻET POWISTU WRZESIŃSKIEGO STSN NS 31.08.2005 Opracowanie: Wydział Finansowy Starostwa Powiatowego we Wrześni mgr Beata Walkowiak Naczelnik Wydziału Finansowego Anna Matuszak Podinspektor w Wydziale Finansowym
BUDŻET POWISTU WRZESIŃSKIEGO NS ROK 2005 Szanowni Państwo! Pragniemy przybliżyć Państwu problematykę finansów publicznych w kontekście budżetu naszego powiatu, czyli po prostu odpowiedzieć na pytanie: Skąd mamy pieniądze i na co je wydajemy? Budżet powiatu najważniejszy dokument finansowy samorządu jest rocznym planem dochodów, przychodów, wydatków i rozchodów. Stanowi podstawę gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego w roku budżetowym. Dla pełniejszego zrozumienia zasady działania i budowy budżetu spróbujemy przyrównać budżet powiatu do budżetu gospodarstwa domowego. Każde gospodarstwo domowe osiąga określone dochody i ponosi wydatki. DOCHODY GOSPODARSTWO DOMOWE WYDATKI Pensja męża Opłaty miesięczne: czynsz, woda, gaz, prąd, itp. Pensja żony Wyżywienie Wynagrodzenia z umów zlecenia Zakupy ubrań i inne Stypendium dziecka Wydatki na dzieci (dodatkowe lekcje, opłaty szkolne, itp.)
Skąd Powiat Wrzesiński będzie mieć pieniądze w 2005 roku Jednostka samorządu terytorialnego jaką jest Powiat Wrzesiński również osiąga określone dochody. Oto kilka przykładów niektórych z nich: - subwencje ogólne stanowią one bezzwrotną formę zasilania finansowego z budżetu państwa jednostek samorządu terytorialnego i są formą wyrównania niewystarczających dochodów własnych powiatu. Otrzymane z budżetu państwa subwencje ogólne mogą być swobodnie wykorzystane. W 2005 roku będą one stanowiły ogólną kwotę 22.789.182,00 co stanowi 59,53% wszystkich dochodów budżetu naszego powiatu. Należy jednak wspomnieć, że część oświatowa subwencji ogólnej to aż 53,02% ogółu dochodów. - dochody własne powiatu to bardzo szerokie pojęcie składnika dochodów, zawierają się tutaj między innymi takie dochody jak: - dochody z mienia powiatu powiat ma swoje mienie (mieszkania, budynki, grunty) i może pozyskiwać z niego dochody z tytułu czynszu najmu, dzierżawy, czy też sprzedaży, planowana kwota wpływów z tego tytułu na ten rok wynosi:1.311.214; - udziały w podatku dochodowym od osób fizycznych każdy mieszkaniec Powiatu Wrzesińskiego co roku płaci podatek dochodowy zależnie od osiąganych dochodów. Za pośrednictwem Ministerstwa Finansów do budżetu powiatu wpływa określona część tego podatku, zatem im wyższe dochody osiągają mieszkańcy naszego powiatu, tym więcej pieniędzy ma do swojej dyspozycji powiat na realizację zadań. W tym roku planujemy, że wpływy z tego tytułu będą na poziomie 4.715.540,00 tj. 12,32% wszystkich dochodów; - udziały w podatku od osób prawnych podobnie jak mieszkańcy podatki odprowadzają również firmy z naszego terenu, w tym roku powinniśmy otrzymać za pośrednictwem urzędów skarbowych kwotę 210.000,00 tj. 0,55 % ogółu dochodów. - pozostałe dochody są to między innymi wpływy z tytułu odsetek doliczanych do rachunku bankowego, opłat komunikacyjnych, prowizje za sprzedane znaki skarbowe, usługi kserograficzne karty parkingowe, karty wędkarskie, darowizny, itp. - dotacje celowe z budżetu państwa dochody pochodzące z dotacji celowych muszą zostać wydatkowane na określony cel. Powiat nie może swobodnie decydować na co wydać te pieniądze. Niewydatkowane na wskazany cel środki trzeba zwrócić. W 2005 roku powiat otrzyma dotacje w wysokości 4.421.653,00 tj. 11,50 % - dotacje unijne Powiat Wrzesiński w 2005 roku otrzyma ogółem 692.767,00 środków pochodzących z funduszy pomocowych Unii Europejskiej i przeznaczone one zostaną m.in. na stypendia dla uczniów i studentów, a także na dokształcanie zawodowe mieszkańców naszej społeczności lokalnej szkolenia w zakresie języków obcych oraz szkolenia komputerowe. Ogółem w 2005 roku nasz powiat planuje wpływy dochodów na poziomie 38.306.498,00 zł.
Struktura dochodów Powiatu Wrzesińskiego kształtuje się następująco: Wykres 1. Struktura dochodów Powiatu Wrzesińskiego 27% 2% subw encje dotacje celow e dochody w łasne dotacje unijne 60% 11% Źródło: opracowanie własne na podstawie uchwały budżetowej Na co Powiat Wrzesiński wyda pieniądze z 2005 roku? Jednostki samorządu terytorialnego zostały utworzone, by poziom zaspokojenia potrzeb mieszkańców społeczności lokalnych był na wyższym poziomie, ze względu na lepszą znajomość oczekiwań ludności w stosunku do władz z danego terenu. Zatem Powiat Wrzesiński w 2005 roku zamierza wydać pieniądze na następujące cele: Rodzaj wydatków Planowana kwota - rolnictwo i łowiectwo 52.500,00 - leśnictwo 98.500,00 - transport i łączność 7.925.823,00 - gospodarka mieszkaniowa 82.910,00 - działalność usługowa 282.300,00 - administracja publiczna 7.614.419,00 - bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa 2.459.600,00 - obsługa długu publicznego 502.640,00 - oświata i wychowanie 19.782.173,00 - szkolnictwo wyższe 69.120,00 - ochrona zdrowia 3.374.877,00 - pomoc społeczna 3.896.738,00 - pozostałe zadania z zakresu polityki społecznej 811.837,00 - edukacyjna opieka wychowawcza 1.763.505,00 - kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 300.500,00 - kultura fizyczna i sport 212.493,00 - różne rozliczenia - rezerwa 875.821,00 Ogółem nasz powiat zamierza wydać w roku 2005 kwotę 50.105.756,00 zł.
Wykres 2. Struktura wydatków Powiatu Wrzesińskiego w 2005 roku. 0,42% rolnictwo i łowiectwo leśnictwo transport i łączność 1,75% 0,20% gospodarka mieszkaniowa 0,14% 6,74% 7,78% 1,62% 3,52% 0,60% 0,10% 15,82% 0,56% 0,17% 15,20% działalność usługowa administracja publiczna bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa obsługa długu publicznego oświata i wychowanie szkolnictwo wyższe ochrona zdrowia pomoc społeczna pozostałe zadania z zakresu polityki społecznej 4,91% 1,00% edukacyjna opieka wychowawcza kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 39,48% kultura fizyczna i sport pozostałe wydatki Źródło: opracowanie własne na podstawie uchwały budżetowej Kilka słów wyjaśnienia: Oświata i wychowanie na ten cel Powiat Wrzesiński przeznaczył aż 39,48 % ogółu wydatków, przy czym należy wspomnieć, że w 2005 roku realizowane będą inwestycje i remonty na ogólną kwotę 2.778.600,00, co stanowi 14,04 % wydatków na oświatę. Na wydatki bieżące planujemy wydatkować kwotę 17.003.573,00 zł, z przeznaczeniem na: - wynagrodzenia dla nauczycieli - wynagrodzenia dla administracji i obsługi - zakup kredy i artykułów papierniczych - dokształcanie nauczycieli - indywidualne nauczania dzieci - finansowanie zajęć pozalekcyjnych - opłaty związane z utrzymaniem obiektów oświatowych. Powiat Wrzesiński ma pod opieką takie szkoły jak: - Liceum Ogólnokształcące - Zespół Szkół Politechnicznych - Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących - Zespół Szkół Zawodowych nr 2 - Gimnazjum Specjalne - Zespół Szkół Specjalnych, - Centrum Kształcenia Praktycznego - dwie szkoły niepubliczne Rocznie na jednego ucznia wydatkujemy 4.060,38 zł. Do wymienionych szkół uczęszcza łącznie 4.872 młodzieży i kształci ich 315 nauczycieli.
Edukacyjna opieka wychowawcza i szkolnictwo wyższe w tej dziedzinie powiat przeznaczył środki na stypendia dla uczniów i studentów w kwocie 508.320,00 zł, przy czym w większości pieniądze pochodzą z dotacji unijnych przyznanych na podstawie złożonych projektów (463.920,00 zł), ponadto finansowana jest tu działalność internatu i poradni psychologiczno-pedagogicznej. W naszym powiecie nie zapomina się również o dokształcaniu nauczycieli, refundujemy część kosztów poniesionych przez ciało pedagogiczne na doskonalenie zawodowe. Sdministracja publiczna w tym dziale wydatków nasz powiat przeznaczył na inwestycje i remonty kwotę 2.025.866,00 zł. Pozostała kwota przeznaczona została na: - utrzymanie budynków administracyjnych, - koszty utrzymania administracji, - wydatki związane z działalnością rady powiaty, - wydatki na sprzęt i materiały biurowe, - wydatki związane z zadaniami zleconymi przez Wojewodę - pozostała działalność promocja powiatu Transport i łączność znaczna kwotę wydatków w tym dziale finansów powiatu stanowią inwestycje i remonty dróg tj. 6.724.182,00 zł tj. 84,84%, z czego planowane inwestycje pochłoną kwotę 5.710.000,00 zł., pod warunkiem uzyskania dotacji unijnych. Reszta wydatków z tej dziedziny to m.in. wynagrodzenia pracowników, zimowe utrzymanie dróg, itp. Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa w tym dziale finansowane są wydatki na działalności Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej i obrony cywilnej. W tym roku przewidujemy inwestycje na poziomie 487.400,00 zł co stanowi 19,82% wydatków z puli przeznaczonej na realizację zadań z tej dziedziny. Zadania z zakresu pomocy społecznej w 2005 roku planujemy wydatkować środki w tym zakresie w ogólnej wysokości 4.708.575,00 zł, co stanowi blisko 9,40% ogółu wydatków. Powiat zamierza zainwestować na sumę 161.169,00 zł w Domu Pomocy Społecznej we Wrześni. Ochrona zdrowia nasz powiat wydatkuje tutaj środki między innymi na składki ubezpieczenia zdrowotnego oraz świadczenia dla osób nieobjętych obowiązkiem tegoż ubezpieczenia, a także na szpitale ogólne. Planujemy w tym roku zakupić tomograf komputerowy oraz rozpocząć termomodernizację szpitala. Część pieniędzy z wyżej wymienionych działów to wydatki inwestycyjne, zakupy inwestycyjne oraz remonty. W tym roku na ten cel została przeznaczona kwota 14.802.217,00.
Wykres 3. Struktura wydatków w Powiecie Wrzesińskim w roku 2005 z uwzględnieniem zakupów i wydatków inwestycyjnych oraz remontów 5% 10% w ydatki bieżące 14% w ydatki inw estycyjne zakupy inw estycyjne remonty 71% Źródło: opracowanie własne na podstawie uchwały budżetowej Wydatki inwestycyjne, zakupy inwestycyjne oraz remonty w Powiecie Wrzesińskim w roku 2005 Rodzaj zadania Wydatki inwestycyj ne Zakupy inwestycyjne Remonty Razem: Okna dachowe Poddasze instalacja wodno kanalizacyjna, co Poddasze instalacja elektryczna Zakup materiałów budowlanych Okna w budynku Dach łącznik Dach stary budynek Wejście do komunikacji Remont biur po Powiatowego Urzędu Pracy Remont posadzek po Powiatowego Urzędu Pracy Zakup materiałów budowlanych II etap remontu poddasza 15 000,00 15 000,00 12 800,00 12 800,00 3 500,00 3 500,00 44 600,00 44 600,00 21 050,00 21 050,00 34 330,00 34 330,00 210 100,00 210 100,00 18 130,00 18 130,00 21 200,00 21 200,00 10 700,00 10 700,00 20 190,00 20 190,00 56 500,00 56 500,00
Remont Warsztatów 136 000,00 136 000,00 Rozbudowa sieci i serwerowni Dotacja dla Gminy Miłosław na zmianę sposobu użytkowania budynku dawnego kościoła poewangelickiego w Miłosławiu, na ośrodek polsko - niemieckich spotkań Zakup zestawów komputerowych Zakup samochodu osobowego Zakup oprogramowania i klimatyzatora do serwerowni 30 000,00 30 000,00 70 000,00 70 000,00 80 866,00 80 866,00 80 000,00 80 000,00 28 000,00 28 000,00 Zakup radiostacji Zakup tomografu komputerowego dla Szpitala Powiatowego we Wrześni 6 000,00 6 000,00 1 800 000,00 1 800 000,00 Dotacja dla Gminy Miłosław na zakup samochodu dla Komisariatu Policji w Miłosławiu 20 000,00 20 000,00 Dofinansowanie zakupu dwóch samochodów policyjnych dla Komendy Powiatowej we Wrześni 60 000,00 60 000,00 Dofinansowanie zakupu samochodu policyjnego dla Komisariatu Policji w Pyzdrach 20 000,00 20 000,00 Remont dachu na budynku w Zielińcu Remont dachu na budynku przy ul. Kaliskiej RAZEM: Starostwo Powiatowe Naprawa dachu z rynnami 30 000,00 30 000,00 10 000,00 10 000,00 100 000,00 2 094 866,00 644 100,00 2 838 966,00 31 000,00 31 000,00 Elewacja internatu 31 000,00 31 000,00 Wymiana okien - internat 71 200,00 71 200,00 Adaptacja pomieszczeń dla Powiatowego Urzędu Pracy 367 700,00 367 700,00 Awaria centralnego ogrzewania Rozdzielenie mediów RAZEM: Internat 12 000,00 12 000,00 4 000,00 4 000,00 0,00 0,00 516 900,00 516 900,00
Adaptacja biurowca 326 800,00 326 800,00 Naprawa dachu - biurowiec Elewacja - biurowca Wymiana okien - biurowiec RAZEM: Biurowiec Okna sala gimnastyczna Docieplanie ścian internatu Dach - internat Kompleks kuchenny Docieplanie ścian szkoły Dach szkoły Budowa kotłowni gazowej w budynku ZSTiO 22 800,00 22 800,00 32 500,00 32 500,00 93 900,00 93 900,00 0,00 0,00 476 000,00 476 000,00 51 200,00 51 200,00 39 200,00 39 200,00 53 600,00 53 600,00 102 200,00 102 200,00 13 200,00 13 200,00 102 600,00 102 600,00 183 500,00 183 500,00 RAZEM: ZSTiO Wymiana okien Naprawa dachu 183 500,00 0,00 362 000,00 545 500,00 116 300,00 116 300,00 53 700,00 53 700,00 Elewacja 195 000,00 195 000,00 Dokończenie pokrycia dachowego w ramach zadania inwestycyjnego na budynku dydaktycznym ZSP 19 000,00 19 000,00 Kontynuacja budowy windy wraz podjazdem w nowym budynku dydaktycznym ZSP 22 100,00 22 100,00 Zakup zestawów komputerowych wraz z oprogramowaniem 35 000,00 35 000,00 RAZEM: ZSP Przebudowa kotłowni Wymiana okien Naprawa dachu Elewacja 41 100,00 35 000,00 365 000,00 441 100,00 254 000,00 254 000,00 55 500,00 55 500,00 118 000,00 118 000,00 634 500,00 634 500,00
Malowanie sali lekcyjnej, korytarza i klatki schodowej w głównym budynku RAZEM: LO Wymiana okien w budynku szkoły Remont dachu na budynku szkoły RAZEM: ZSZ nr 2 20 000,00 20 000,00 254 000,00 0,00 828 000,00 1 082 000,00 103 000,00 103 000,00 605 000,00 605 000,00 0,00 0,00 708 000,00 708 000,00 Termomodernizacja szpitala 800 000,00 800 000,00 Realizacja Studium Programowo - Przestrzennego modernizacji i rozbudowa SP ZOZ we Wrześni 25 000,00 25 000,00 RAZEM: SP ZOZ Zakup samochodu specjalistycznego - podnośnika hydraulicznego SH 25 Zakup samochodu ratownictwa technicznego Zakup linkowego urządzenia ratowniczego RAZEM: KPPSP Przebudowa drogi Bierzglinek - Gozdowo Przebudowa odcinka drogi Kołaczkowo - Wszembórz Przebudowa drogi w m. Szczodrzejewo Budowa ciągu pieszo - rowerowego Września - Gozdowo Budowa zatoki autobusowej w ciągu drogi Września - Witkowo Remont przepustu - Gorzyce; nr drogi 2923 825 000,00 0,00 0,00 825 000,00 445 000,00 445 000,00 30 000,00 30 000,00 6 400,00 6 400,00 0,00 481 400,00 0,00 481 400,00 2 273 511,00 2 273 511,00 2 620 945,00 2 620 945,00 690 544,00 690 544,00 35 000,00 35 000,00 90 000,00 90 000,00 9 677,00 9 677,00 Remont przepustu - Nekielka; nr drogi 2488 11 400,00 11 400,00 Wymiana poręczy stalowych na moście i dojazdach oraz nawierzchni na moście - Sokolniki; nr drogi 3070 19 410,00 19 410,00 Remont nawierzchni jezdni i odwodnienia - Krzywa Góra; nr drogi 2918 27 100,00 27 100,00 Remont nawierzchni jezdni - Rudki; nr drogi 2913 140 000,00 140 000,00 Remont nawierzchni jedni - Gałęzawice; nr drogi 3070 105 000,00 105 000,00 Remont nawierzchni jedni - Noskowo - Marzenin; nr drogi 2947 270 000,00 270 000,00 Remont nawierzchni jezdni - Pyzdry; nr drogi 3020 29 994,00 29 994,00
Wymiana poręczy stalowych muru oporowego - Pyzdry; nr drogi 2904 39 293,00 39 293,00 Remont nawierzchni skrzyżowania - Kozubiec; nr drogi 2907 6 710,00 6 710,00 Wymiana krawężnika drogowego - Tarnowa; nr drogi 2904 10 461,00 10 461,00 Wyrównanie jezdni gruntowej gruzem betonowym - Węgierki; nr drogi 2943 63 440,00 63 440,00 Remont odwodnienia jezdni - Zieliniec; nr drogi 2917 6 389,00 6 389,00 Remont przejść dla pieszych - Września; nr drogi 2162 5 772,00 5 772,00 Remont nawierzchni chodnika, jezdni i odwodnienia wraz z ułożeniem brakujących nawierzchni - Nekla; nr drogi 2933 59 485,00 59 485,00 Poprawa bezpieczeństwa na łukach w centrum wsi - Gutowo małe; nr drogi 2162 80 000,00 80 000,00 Remont nawierzchni skrzyżowania - Lipie; nr drogi 2918 2 901,00 2 901,00 Remont nawierzchni jezdni - Sokołowo; nr drogi 2937 30 000,00 30 000,00 Remonty cząstkowe nawierzchni jezdni - wszystkie drogi wg potrzeb 97 150,00 97 150,00 RAZEM: PZD 5 710 000,00 0,00 1 014 182,00 6 724 182,00 Adaptacja pomieszczeń na cele terapii zajęciowej i rehabilitacji osób niepełnosprawnych w budynku DPS we Wrześni 67 100,00 67 100,00 Adaptacja poddasza budynku Domu Pomocy Społecznej na pomieszczenia biurowe 94 069,00 94 069,00 RAZEM: DPS 67 100,00 0,00 94 069,00 161 169,00 Malowanie klas lekcyjnych i korytarzy szkoły 2 000,00 2 000,00 RAZEM: ZSS RSZEM: 0,00 0,00 2 000,00 2 000,00 7 180 700,00 2 611 266,00 5 010 251,00 14 802 217,00 Dokonaliśmy analizy dochodów i wydatków (w tym wydatków inwestycyjnoremontowych), sprawdźmy zatem, czy nasz powiat osiągnie wystarczające dochody na pokrycie zaplanowanych wydatków w 2005 roku.
Wykres 4. Zestawienie dochodów i wydatków w roku 2005 Powiat Wrzesiński 60 000 000 50 000 000 40 000 000 38 306 498 50 105 756 dochody 30 000 000 20 000 000 wydatki deficyt 10 000 000 0-10 000 000-20 000 000-11 799 258 Źródło: opracowanie własne na podstawie uchwały budżetowej Z przeprowadzonej dotąd analizy wynika, że powiat zamierza wydać więcej niż może otrzymać dochodów. Zatem mamy do czynienia z deficytem budżetowym. Jak łatwo zauważyć: deficyt budżetowy to nic innego jak nadwyżka wydatków nad dochodami. Idąc dalej tym tropem należy wspomnieć o nadwyżce budżetowej jest to przewaga dochodów nad wydatkami. Pojawia się zatem pytanie: Skąd powiat weźmie pieniądze na wydatki nie mające pokrycia w dochodach? Nadszedł czas na wyjaśnienie pojęcia przychodów i rozchodów. Przychody i rozchody to wyjątkowe, uzupełniające wpływy o charakterze zwrotnym i czasowym. Po upływie określonego czasu od dokonania wpływu następują odpowiadające im odpływy środków pieniężnych. Najczęściej są to kredyty i pożyczki, czy też emitowane obligacje. Odnosząc to do naszego gospodarstwa domowego: dla nas przychodem jest wpływ pieniędzy z zaciągniętego kredytu lub pożyczki albo też dług oddany przez sąsiada, który kiedyś od nas pożyczył środki. Rozchodem dla nas jest spłata tego kredytu. Przychody i rozchody w Powiecie Wrzesińskim Ogólna kwota przychodów w naszym powiecie planowana jest na sumę: 12.899.258,00 zł, na tę kwotę składają się: - 5.975.000,00 zł przychody z zaciągniętych pożyczek na finansowanie zadań realizowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii. - 895.000,00 zł nadwyżka z lat ubiegłych - 6.029.258,00 zł przychody z innych rozliczeń krajowych- wolne środki pozostające na rachunku bankowym. W 2005 roku planowane rozchody to spłata kredytów i pożyczek na ogólną kwotę 1.100.000,00 zł
Ogólne długoterminowe zadłużenie Powiatu Wrzesińskiego wynosi 6.100.000,00 zł i stanowi 15,93 % planowanych dochodów, jest to tzw. bezpieczne zadłużenie, gdyż zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej dopuszczalna granica tego zadłużenia wynosi 60% planowanych dochodów. Nie bez powodu przedstawiliśmy Państwu pojęcia dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów. Jednostka samorządu terytorialnego sporządzając budżet na dany rok musi pamiętać o bardzo ważnej zasadzie otóż: DOCHODY + PRZYCHODY = WYDATKI + ROZCHODY Zatem sprawdźmy budżet Powiatu Wrzesińskiego: - dochody w roku 2005: 38.306.498,00 - przychody w roku 2005: 12.899.258,00 RSZEM: 51.205.756,00 - Wydatki w roku 2005: 50.105.756,00 - Rozchody w roku 2005: 1.100.000,00 RSZEM: 51.205.756,00 Możemy stwierdzić, że nasz budżet spełnia tę zasadę. zł zł Podsumowując radni powiatowi w imieniu każdego mieszkańca Powiatu Wrzesińskiego, (a jest nas 73.393 os.) zbiorą pieniądze, a następnie podzielą je tak: dochody i przychody wydatki i rozchody Subwencje 310,51 297,40 Oświata 103,75 Administracja publiczna Dochody własne 141,74 107,99 Transport i łączność Dotacje Planowany nowy dług 69,69 81,41 64,16 Pomoc społeczna 45,98 Ochrona zdrowia 33,51 Bezpieczeństwo publiczne 14,99 Spłata kredytów i pożyczek Pozostałe przychody 94,34 RAZEM: 697,69 6,85 Obsługa długu 23,06 Pozostałe wydatki RAZEM: 697,69