PROGRAM PROFILAKTYKI NA LATA SZKOLNE 2012/2013-2016/2017 REALIZOWANY W ZESPOLE SZKÓŁ W GORĘCZYNIE Podstawa prawna Szkolnego Programu Profilaktyki Podstawę prawną dla działań profilaktycznych w szkołach i placówkach oświatowych dają następujące akty prawne: 1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej, art. 72. 2. Konwencja o Prawach Dziecka (Dz. U. z 1991r.,Nr 120,poz.526 ze zm.) 3. Ustawa o Systemie Oświaty z dnia 7 września 1991 r. (Dz. U. z 2009 r. Nr 157 poz. 1241). 4. Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonej uzależnieniem (Dz. U. Nr 26, poz. 226) 5. Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o postępowaniu w sprawach nieletnich (j. t. Dz. U. z 2010r., Nr 33, poz. 178 ze zm.) 6. Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (j. t. Dz. U. z 2007r., Nr 70, poz. 473 ze zm.) 7. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (j. t. Dz. U. z 2012r. poz. 124) 8. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 roku o Policji (j. t. Dz. U. z 2011r., Nr 287, poz. 1687 ze zm.) 9. Statut szkoły
SPIS TREŚCI I. WSTĘP II. III. IV. DIAGNOZA CELE PROGRAMU STRUKTURA ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH V. ODDZIAŁYWANIA PROFILAKTYCZNE VI. VII. CZAS REALIZACJI I ODBIORCA PROGRAMU SPODZIEWANE EFEKTY VIII. MONITORING IX. EWALUACJA
I. WSTĘP Profilaktyka to proces, który wspiera człowieka w prawidłowym rozwoju i zdrowym życiu, przez zapewnienie pomocy potrzebnej mu w konfrontacji ze złożonymi stresującymi warunkami życia, a w efekcie umożliwienie mu osiągania subiektywnie satysfakcjonującego, społecznie akceptowanego, bogatego życia. Profesor Zbigniew Gaś PROFILAKTYKA to działanie wspierające zdrowie psychiczne i fizyczne poprzez pomoc i towarzyszenie uczniowi w zdobywaniu wiedzy o zagrożeniach dla zdrowia oraz w nabywaniu umiejętności przeciwdziałania tym zagrożeniom. Profilaktyka jest ochroną człowieka przed zagrożeniami i reagowaniem na nie. Szkoła jest miejscem realizacji profilaktyki pierwszorzędowej, skierowanej do grupy niskiego ryzyka. Profilaktyka pierwszorzędowa polega na promowaniu zdrowego stylu życia, zapobieganiu zagrożeniom, w szczególności na rozwijaniu umiejętności radzenia sobie z wymogami życia. Zadaniem szkoły jest: rozpoznawanie i diagnozowanie zagrożeń organizacja pomocy psychologiczno pedagogicznej stwarzanie warunków bezpieczeństwa i opieki uczniom informowanie o zagrożeniach i ich skutkach przygotowanie nauczycieli do przeciwdziałania zagrożeniom współpraca z instytucjami wspierającymi ucznia organizowanie zajęć pozalekcyjnych. Szkolny program profilaktyki realizowany będzie w czasie pięciu lat szkolnych i jest spójny z założeniami pięcioletniego Programu Wychowawczego w Zespole Szkół w Goręczynie. Program obejmuje działania podejmowane w trakcie realizacji programów nauczania. Oparty jest na obowiązujących w szkole normach, regulaminie i zwyczajach oraz jest zgodny z prawem oświatowym i prawem państwowym. Program zakłada pracę nad całością osobowości ucznia z uwzględnieniem sfery psychicznej, fizycznej i duchowej. Niniejszy program obejmuje problematykę: podniesienia poziomu bezpieczeństwa wśród uczniów i uświadamianie odpowiedzialności za swoje zachowanie, promowanie zdrowego stylu życia, kształtowanie umiejętności organizowania wolnego czasu, odpoczynku i rozrywki, promowania bezpiecznego stylu życia, przeciwdziałania niepowodzeniom szkolnym.
I. DIAGNOZA Rozpoznanie czynnika ryzyka Czynniki ryzyka to wszystkie elementy (cechy, sytuacje, warunki) zwiększające ryzyko wystąpienia zachowań problemowych i związanych z nim szkód. Są one zróżnicowane w zależności od rodzaju problemu objętego profilaktyką (od kilkunastu do ponad stu, w zależności od typu problemu). Czynniki ryzyka często tkwią w samym dziecku i jego środowisku. Można tu wskazać: niedojrzałość emocjonalną, zachowania agresywne, konflikty z rówieśnikami, brak akceptacji i odrzucenie przez rówieśników, niskie poczucie własnej wartości, niepowodzenia w nauce, dzieci zamknięte w sobie, z problemami w komunikacji interpersonalnej, niewłaściwe nawyki żywieniowe, niezdrowy styl życia ( niedożywienie, zbyt mało snu), niewłaściwe relacje rodzinne, dzieci z rodzin zagrożonych alkoholizmem i niewydolnych wychowawczo, brak wyraźnego i konsekwentnego systemu wychowawczego, tolerancja dla zachowań negatywnych wśród uczniów bądź w rodzinie, wysoki poziom konfliktów w rodzinie, zachowania destrukcyjne, kradzieże oraz niszczenie mienia szkolnego, uczniowie z zaburzonym zachowaniem tj. nadpobudliwych psychoruchowo opinie z Poradni Psychologiczno Pedagogicznej, wczesna inicjacja w zachowaniach ryzykownych.
II. CELE PROGRAMU Cele główne: 1. Podniesienie poziomu bezpieczeństwa w szkole. 2. Zwiększenie poszanowania godności ludzkiej. 3. Promowanie zdrowego stylu życia. 4. Wzmacnianie poczucia własnej godności. 5. Podniesienie jakości i efektywności realizowanych dotąd działań z zakresu profilaktyki w szkole poprzez aktywną współpracę ze społecznością szkolną (z rodzicami, uczniami, nauczycielami, innymi pracownikami szkoły i instytucjami wspierającymi szkołę). Cele szczegółowe: doskonalenie wiedzy nauczycieli z zakresu profilaktyki uzależnień oraz komunikacji interpersonalnej, poszerzenie wiedzy rodziców z zakresu profilaktyki uzależnień oraz negatywnych zjawisk społecznych, w celu zapobiegania i wczesnego rozpoznania problemu, kształtowanie w uczniach odpowiednich postaw wobec siebie i innych ludzi, kształtowanie u uczniów potrzeby kulturalnego zachowania, wdrożenie prawidłowych zachowań i relacji między ludźmi, utrwalenie zwrotów grzecznościowych, kształtowanie umiejętności prawidłowej komunikacji interpersonalnej i zachowań asertywnych, kształtowanie odpowiedniej postawy wobec środków uzależniających oraz negatywnych zachowań, wdrażanie do prowadzenia zdrowego trybu życia i przestrzegania zasad bezpieczeństwa, stworzenie możliwości uczniom w zaangażowanie się w pozytywną działalność np. artystyczną, sportową czy charytatywną, stworzenie warunków do efektywnego spędzania czasu wolnego, stworzenie możliwości rozwijania swoich zainteresowań i talentów w szkole i poza szkołą, udzielanie pomocy psychologiczno pedagogicznej i socjalnej uczniom, objęcie opieką i terapią uczniów sprawiających szczególne trudności wychowawcze, pomoc uczniom ze specyficznymi trudnościami w nauce terapia pedagogiczna, rewalidacja, zajęcia wyrównawcze, współpraca z instytucjami wspomagającymi szkołę w procesie dydaktyczno wychowawczym.
III. STRUKTURA ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH Rada Pedagogiczna określa zadania w zakresie profilaktyki, określa zapotrzebowanie na realizację programów profilaktycznych, dokonuje analizy działalności profilaktycznej. Nauczyciele współpracują z wychowawcami klas w realizacji zadań profilaktycznych, wykonują zalecenia zawarte w orzeczeniach wydanych przez PPP, zdobywają nowe umiejętności w zakresie działań profilaktycznych. Wychowawca klasy integruje zespół klasowy, dba o poczucie bezpieczeństwa i akceptacji ucznia w klasie, wyposaża uczniów w umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach, realizuje zadania w zakresie profilaktyki we współpracy z rodzicami uczniów. Pedagog szkoły rozpoznaje indywidualne potrzeby uczniów oraz analizuje przyczyny niepowodzeń szkolnych, określa formy i sposoby udzielania uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, odpowiednio do rozpoznanych potrzeb, organizuje i prowadzi różne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów, rodziców i nauczycieli, podejmuje działania profilaktyczno-wychowawcze wynikające z Programu Wychowawczego Szkoły i Programu Profilaktyki w stosunku do uczniów z udziałem rodziców i nauczycieli, wspiera działania opiekuńczo-wychowawcze nauczycieli, wynikające z Programu profilaktyki szkolnej.
Instytucje współpracujące ze szkołą Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Przedstawiciele Komisariatu Policji Straż Pożarna Rada Rodziców SP i GP w Goręczynie Samorząd Uczniowski SP i GP w Goręczynie. IV. ODDZIAŁYWANIA PROFILAKTYCZNE Program profilaktyki realizowany będzie w pięciu blokach tematycznych: I. INTEGRACJA, BEZPIECZEŃSTWO WŚRÓD UCZNIÓW II. PROMOCJA ZDROWEGO STYLU ŻYCIA III. PROFIALKTYKA NIEPOWODZEŃ SZKOLNYCH IV. ORGANIZACJA WOLNEGO CZASU V. PROMOCJA BEZPIECZNEGO STYLU ŻYCIA Realizacja programu obejmuje ogólne zadania profilaktyczne naszej szkoły, których strukturę tworzą zadania szczegółowe. Zadania szczegółowe programu zawarte będą Szkolnym Programie Profilaktyki opracowywanym na dany rok szkolny. Zadania realizowane są przez cały rok szkolny zgodnie z planami pracy wychowawców klas, pedagoga szkolnego, psychologa oraz Harmonogramem Spotkań z Rodzicami na dany rok szkolny. V. CZAS REALIZACJI I ODBIORCA PROGRAMU Realizacja programu przewidziana jest od 2012/2013 do 2016/2017 roku szkolnego. Program adresowany jest do: uczniów klas I VI szkoły podstawowej uczniów klas I III gimnazjum nauczycieli i innych pracowników Zespołu Szkół w Goręczynie rodziców dzieci uczęszczających w danym roku do szkoły.
VI. SPODZIEWANE EFEKTY wzrost umiejętności interpersonalnych u uczniów, wzrost świadomości uczniów na temat zagrożeń społecznych, tj. uzależnień, przemocy, agresji oraz skutków zachowań ryzykownych, wzrost umiejętności radzenia sobie w różnych sytuacjach życiowych, wzrost kultury osobistej uczniów, wzrost bezpieczeństwa w szkole, zwiększenie poziomu integracji zespołów klasowych, zwiększenie świadomości rodziców na temat niebezpiecznych zjawisk społecznych, zwiększenie potrzeby prowadzenia zdrowego stylu życia, zwiększenie potrzeby efektywnego spędzania czasu wolnego zmniejszenie liczby zachowań ryzykownych podejmowanych przez dzieci, zmniejszenie ilości zachowań agresywnych, zmniejszenie ilości problemów edukacyjnych i wychowawczych. VII. MONITORING Spotkania Zespołu Wychowawczego i Zespołu ds. Profilaktyki odnośnie realizacji zadań przez wychowawców oraz realizacji Programu Profilaktyki. Analiza wpisów tematów profilaktycznych do dzienników lekcyjnych. Protokoły ze spotkań Rady Pedagogicznej. Sprawozdania pedagoga i psychologa szkolnego Spotkania z uczniami w ramach Samorządu Uczniowskiego w czasie realizacji programów profilaktycznych. Sprawozdania z zajęć pozalekcyjnych prowadzonych w szkole frekwencja i tematyka. Realizacja Kalendarza Imprez Szkolnych na dany rok szkolny. Realizacja Harmonogramu Spotkań z Rodzicami na dany rok szkolny. Spotkania z Radą Rodziców. Sprawozdania z realizacji rocznych programów wychowawczych i profilaktycznych; Kronika Szkolna dokumentacja fotograficzna. Scenariusze zajęć profilaktycznych, uroczystości i imprez szkolnych. Inna dokumentacja z realizacji Programu Profilaktyki.
VIII. Ewaluacja Ewaluacja to ocena przydatności i skuteczności podejmowanych działań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych w odniesieniu do założonych celów, służącą doskonaleniu tych działań (Rozporządzenie MENiS z 23 kwietnia 2004). W nowszym Rozporządzeniu MEN (z 7 października 2009) definicja ogólniejsza: Ewaluacja praktyczne badanie oceniające przeprowadzane w szkole lub placówce. Ocenę skuteczności podejmowanych działań przedstawionych w programie dokonywać będziemy w trakcie posiedzeń Rady Pedagogicznej, podsumowujących pracę w pierwszym i drugim półroczu roku szkolnego. Wynikające z oceny wnioski, przekazywane są do wiadomości Rady Rodziców i Samorządu Uczniowskiego. Podstawę dla formułowania ocen i dokonania analizy rezultatów przeprowadzonych działań profilaktycznych stanowią : wnioski zawarte w sprawozdaniach wychowawców klas, wnioski zawarte w sprawozdaniach pedagoga i psychologa szkolnego, wnioski zawarte w sprawozdaniach Zespołu Wychowawczego, wnioski zawarte w sprawozdaniach Zespołu ds. Profilaktyki, wnioski zawarte w sprawozdaniach Zespołów Przedmiotowych, wnioski na podstawie ankiet, obserwacji, zapisy w dokumentacji szkolnej. Ewaluacja końcowa: analiza badań przeprowadzanych wśród uczniów, rodziców i nauczycieli po każdym roku realizacji Programu. Opracowanie wniosków do prowadzenia dalszych działań profilaktycznych. Opracowała Maria Grzędzicka Rychert