Skąd mamy pieniądze i na co je wydajemy? Szanowni Państwo! Powiat Olkuski jest uczestnikiem Akcji Przejrzysta Polska. Oznacza to, że jawność wydatków budżetowych uznano w olkuskim samorządzie za ważną zasadę dialogu społecznego. Przedstawiamy Państwu broszurę: Skąd mamy pieniądze i na co je wydajemy. Prezentujemy w niej podstawowe wiadomości dotyczące tworzenia budżetu: jego dochodów i wydatków. Dzięki tej informacji chcemy, aby finanse samorządowe stały się własnością mieszkańców Powiatu Olkuskiego, w myśl konstytucyjnej zasady, że...obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji... oraz ustawowego prawa, iż...finanse publiczne są jawne. INFORMATOR BUDŻETOWY POWIATU OLKUSKIEGO Olkusz sierpień 2008
SAMORZĄDOWY POWIAT 5 czerwca 1998 roku Sejm Rzeczpospolitej Polskiej uchwalił ustawę o samorządzie powiatowym. 1 stycznia 1999 roku powołano powiaty jako wspólnoty samorządowo terytorialne. Ich zadaniem jest samodzielne wykonywanie zadań publicznych. Na te cele zostały wyposażone w niezbędne finanse. Powiat wykonuje zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Obejmują one: Infrastrukturę techniczną: transport i drogi publiczne, gospodarkę nieruchomościami, utrzymanie powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej; Infrastrukturę społeczną: edukację publiczną, ochronę zdrowia, pomoc społeczną, politykę prorodzinną, wspieranie osób niepełnosprawnych, przeciwdziałanie bezrobociu i aktywizację lokalnego rynku pracy, ochronę praw konsumenta, współpracę z organizacjami pozarządowymi, promocję powiatu. Bezpieczeństwo i porządek: ochronę przeciwpowodziową, przeciwpożarową, zapobieganie innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi oraz obronność; Ład przestrzenny i ekologiczny: geodezję, kartografię i kataster, nadzór budowlany, gospodarkę wodną, rolnictwo, leśnictwo i ochronę środowiska. Wymieniony powyżej obszar zainteresowań władz powiatu rozszerzony jest o zadania publiczne z administracji rządowej, zlecone ustawowo oraz powierzone na podstawie porozumień z Wojewodą Małopolskim. Aby realizować określone powyżej przedsięwzięcia, potrzeba odpowiednich środków finansowych gromadzonych w budżecie, także na rachunkach funduszy celowych. BUDŻET POWIATU Budżet powiatu jest dokumentem; zestawieniem z jednej strony dochodów i przychodów, z drugiej zaś - wydatków i rozchodów. Budżet jest rocznym planem finansowych działań, bez którego powiat olkuski nie mogłby wypełniać swoich zadań. Budżet Powiatu uchwalany jest przez Radę Powiatu na każdy rok kalendarzowy w oparciu o planowane zadania. W trakcie realizacji budżetu mogą być dokonywane zmiany z powodu pojawienia się nowych zadań oraz wprowadzenia dodatkowych dochodów. 2
SKĄD SIĘ BIORĄ PIENIĄDZE W BUDŻECIE? W budżecie spotkacie Państwo takie pojęcia jak: dochody, wydatki, przychody i rozchody. Co one oznaczają? DOCHODY - pieniądze, które dostajemy z budżetu państwa lub zarabiamy. ROZCHODY, to środki na spłatę rat od zaciągniętych już kredytów i pożyczek. Pieniądze, które pozostają nam po spłacie kredytów i pożyczek, przeznaczamy na WYDATKI. Wydajemy pieniądze zależnie od swoich potrzeb i posiadanych środków. Jeżeli uzyskane dochody nie starczają na wydatki lub też chcemy zrealizować inwestycje, na które nie ma pieniędzy, wówczas zaciągamy kredyt lub pożyczkę. Są to PRZYCHODY, które kiedyś będziemy musieli oddać. Żródła dochodów powiatu: Subwencja ogólna Dotacje celowe oświatowa (na utrzymanie powiatowej oświaty) równoważąca (uzupełnienie dochodów powiatu) wyrównawcza (wyrównanie dochodów podatkowych na 1 mieszkańca) na zadania administracji rządowej (m.in. na utrzymanie Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej, opłacenie składek na ubezpieczenie zdrowotne bezrobotnych, pobór do wojska, środowiskowy dom samopomocy, orzekanie o niepełnosprawności, gospodarka gruntami i nieruchomościami) na zadania własne (utrzymanie domu pomocy społecznej) na realizację zadań w ramach zawartych porozumień (np. na prowadzenie spraw paszportowych) Udziały w podatkach Dochody własne podatek dochodowy od osób fizycznych (zamieszkałych na obszarze powiatu) podatek dochodowy od osób prawnych (firm posiadających swoją siedzibę na obszarze powiatu) opłaty komunikacyjne (za rejestrację pojazdów, wymianę prawa jazdy) opłaty pensjonariuszy za pobyt w domach pomocy społecznej darowizny w postacji pieniężnej wpływy ze sprzedaży oraz najmu i dzierżawy składników majątkowych pomoc finansowa od jednostek samorządu terytorialnego (gmin, powiatów) odsetki bankowe Przybliżmy bardziej szczegółowo powyższe pojęcia: Subwencja ogólna - jest to bezzwrotna pomoc zasilania finansowego z budżetu państwa jednostek samorządu terytorialnego. Otrzymana z budżetu państwa subwencja ogólna może być swobodnie wykorzystywana. Dotacje celowe - są to środki finansowe przekazywane powiatowi na ściśle określony cel. Powiat nie może swobodnie decydować, na co wydać pieniądze. Środki z Unii Europejskiej - są to środki finansowe z budżetu UE, które powiat może otrzymać na realizację ściśle określonych celów. Udziały w podatkach budżetu państwa - są to środki finansowe przekazywane powiatowi z tytułu udziału powiatu we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych. Dochody własne są to wszystkie pozostałe środki finansowe, które wpływają do budżetu powiatu. 3
BUDŻET POWIATU 2008 DOCHODY I PRZYCHODY: 81.198.215 zł dochody - 73.100.233 zł subwencja ogólna 35.951.578 zł (49,2 %) udział w podatku dochodowym 17.786.467 zł (24,3%) dotacje z budżetu państwa dochody własne 6.159.796 zł (8,4%) 10.507.833 zł (14,4%) dotacje od jednostek samorządu terytorialnego i funduszy celowych 2.694.559 zł (3,7%) przychody - 8.097.982 zł kredyt bankowy 4.000.000. zł nadwyżka z lat ubiegłych 4.097.982 zł stan na 31 lipca 2008 r. 4
BUDŻET POWIATU 2008 WYDATKI I ROZCHODY: 81.198.215 zł Poniżej przedstawiono plan na 2008 r. w podziale na wydatki bieżące i majątkowe: Wydatki bieżące - 69.994 tys. zł w tym: 1) wynagrodzenia i pochodne - 46.934 tys. zł 2) dotacje udzielane z budżetu - 4.721 tys. zł 3) obsługa długu - 894 tys. zł Wydatki majątkowe - 4.552 tys. zł w tym: 1) wydatki inwestycyjne - 2.791 tys. zł 2) zakupy inwestycyjne - 1.191 tys. zł 3) dotacje na dofinansowanie zakupów i wydatków inwest. - 570 tys. zł Rozchody - 1.931 tys. zł w tym: 1) spłata kredytów - 810 tys. zł 2) spłata pożyczek - 121 tys. zł Każdy mieszkaniec powiatu może zgłaszać swoje propozycje do budżetu za pośrednictwem swych przedstawicieli - Radnych. 5 stan na 31 lipca 2008 r.
NA CO POWIAT WYDA PIENIĄDZE W 2008 R. Oświata i wychowanie: 35.843.531 zł (45,2 %), w tym: Powiat ponosi wydatki na funkcjonowanie 6 liceów ogólnokształcących (4 w Olkuszu oraz w Wolbromiu i Kluczach), 2 liceów profilowanych (w Olkuszu oraz w Wolbromiu), 8 szkół zawodowych ( 4 w Olkuszu oraz w Bukownie, Kluczach, Wolbromiu i Trzyciążu), Zespołu Szkół Specjalnych w Olkuszu, a także dofinansuje 9 szkół niepublicznych (4 licea dla dorosłych, 4 policealne studia zawodowe oraz technikum dla dorosłych). Wydatki dotyczą wynagrodzeń dla nauczycieli i pracowników obsługi, remontów i inwestycji obiektów i urządzeń, środków na zakładowe fundusze świadczeń socjalnych, opłat za energię elektryczną i inne wydatki rzeczowe (środki czystości, materiały biurowe, pomoce naukowe). W ramach edukacyjnej opieki wychowawczej funkcjonują dwie poradnie psychologiczno pedagogiczne (w Olkuszu i Wolbromiu), Bursa Szkolna i całosezonowe schronisko młodzieżowe w Zespole Placówek Oświatowych w Olkuszu, a także internat w Zespole Szkół w Bukownie. Ze środków Unii Europejskiej realizowany będzie przez II LO w Olkuszu projekt Multimedialna Szkoła. Pomoc i polityka społeczna oraz ochrona zdrowia: 12.563.420 zł (15,9 %) Pomoc Społeczna - 8.096.204 zł: w tym na: Dom Pomocy Społecznej w Olkuszu: 3.490.900 zł, Dzieci umieszczone w rodzinach zastępczych: 1.789.859 zł, Zespół Placówek Opiekuńczo Wychowawczych w Olkuszu: 1.255.881 zł, świadczenia społeczne dla wychowanków placówek 74.973 zł oraz dotacje dla j.s.t., na terenie których przebywają w placówkach dzieci z Powiatu Olkuskiego: 106.929 zł, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie: 788.500 zł, Środowiskowy Dom Samopomocy w Olkuszu: 536.262 zł, Powiatowy punkt interwencji kryzysowej oraz mieszkania chronione: 48.000 zł, Dokształcanie i doskonalenie pracowników: 4.900 zł. Polityka Społeczna - 2.503.516 zł w tym na: Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu: 1.914.511 zł, Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Olkuszu: 215.000 zł, Dotacje dla warsztatów terapii zajęciowej: 53.658 zł Pomoc dla repatryjantów: 20.299 zł Dotacje dla jednostek niezaliczanych do sektora finansów publicznych 15.000 zł Projekty współfinansowane ze środków Unii Europejskiej: Pośrednik na dziś i na jutro 47.907 zł (realizuje Powiatowy Urząd Pracy) oraz Aktywni w drodze do pracy 237.541 zł (realizuje Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie) Ochrona Zdrowia - 1.963.300 zł w tym na: Dotacje dla Zespołu Opieki Zdrowotnej 535.000 zł i środki na progam naprawy ZOZ 30.000 zł Ubezpieczenie zdrowotne dla bezrobotnych 1.358.300 zł Program polityki zdrowotnej 35.000 zł Przewóz zwłok zmarłych w miejscach publicznych 5.000 zł 6
Administracja publiczna: 10.246.395 zł (12,9 %) Wydatki na administrację samorządową wyniosą 8.178.392 zł, na administrację rządową wydatkowane będzie 1.297.840 zł, na Urzędy Marszałkowskie 35.000 zł, koszty obsługi Rady Powiatu wyniosą 435.163 zł, na promocję powiatu przeznaczy się kwotę 198.000 zł, a na przeprowadzenie poboru wojskowego 24.000 zł oraz 78.000 na pozostałą działalność. Drogi publiczne: 10.342.200 zł (13,1 %) Wydatki bieżące na letnie i zimowe utrzymanie dróg powiatowych realizowane są przez Zarząd Drogowy w Olkuszu i wyniosą 8.267.200 zł, oraz 1.885.000 na wydatki inwestycyjne i 190.000 zł na zakupy inwestycyjne sprzętu do utrzymania dróg. Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa: 6.369.210 zł (8,0 %) Na funkcjonowanie Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej przeznacza się 6.340.250 zł, z czego 918.400 zł na zakup samochodu gaśniczego. Zabezpieczone zostały środki na nagrody rzeczowe dla funkcjonariuszy policji 4000 zł i środki na obsługę systemu zarządzania kryzysowego w kwocie 24.960 zł. Pozostałe wydatki: 3.902.729 zł (4,9 %), w tym: 1) rezerwy budżetowe: 1.910.000 zł na poręczenie kredytu i pożyczki dla ZOZ Olkusz i inne nieprzewidziane wydatki, 2) obsługa długu publicznego: 894.000 zł na pokrycie odsetek od zaciągniętych przez powiat kredytów bankowych i pożyczek z WFOŚiGW, 3) na prace geodezyjne i nadzór budowlany: 529.030 zł, 4) na gospodarkę gruntami i nieruchomościami będącymi własnością Powiatu oraz Skarbu Państwa: 259.871 zł, 5) na bibliotekę powiatową, biuro wystaw artystycznych, organizację imprez o charakterze powiatowym: 183.000 zł,, 6) na kulturę fizyczną i turystykę: 42.000 zł, z przeznaczeniem na organizację szkolnych zawodów i imprez o charakterze ponadgminnym, 7) na rolnictwo i łowiectwo: 7.020 zł z przeznaczeniem na prace geodezyjnourządzeniowe na potrzeby rolnictwa, 8) leśnictwo: 76.308 zł z przeznaczeniem na zalesienie gruntów nieleśnych oraz nadzór nad lasami prywatnymi, 9) obrona narodowa: 1500 zł na organizację szkolenia obronnego. Więcej informacji na temat budżetu można uzyskać na stronach internetowych starostwa: www.sp.olkusz.pl oraz w Starostwie Powiatowym w Olkuszu (Wydział Budżetu, pok. 37, tel.: 032/ 643 04 63 lub Biuro Rady Powiatu, pok. 71, tel.: 032/ 643 12 21). Opracowanie: Jerzy Nagawiecki i Bogdan Polak 7
OBYWATEL ZIEMI OLKUSKIEJ Dochody: 636,30 zł subwencja ogólna: 312.90 zł udział w podatku doch.: 154,80 zł dotacje celowe: 91.50 zł dochody własne: 53.60 zł dotacje od jednostek sam. teryt.: 23,50 zł Przychody 70,50 zł Wydatki: 601,90 zł wydatki bieżące: 590.00 zł wydatki majątkowe: 39,60 zł oświata i wychowanie 312,00 zł pomoc i polityka społeczna oraz ochrona zdrowia: 109,40 zł administracja publiczna: 89,20 zł drogi publiczne: 90,00 zł Rozchody: 17,00 zł bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa 55,40 zł pozostałe wydatki: 34,00 zł Dochody + Przychody 706,80 zł ludność powiatu olkuskiego 114.882 Wydatki + Rozchody 706,80 zł