Czytanie jako metoda rozwoju i edukacji kurs dla Nauczycieli (Cz-N) (sylabus) Przy opracowaniu kursu wykorzystano książkę I. Koźmińskiej i E. Olszewskiej Wychowanie przez czytanie MODUŁ 1: Poznajmy się (Przygotowanie techniczne, zapoznanie się z materiałami kursu, w tym z książką I. Koźmińskiej i E. Olszewskiej Wychowanie przez czytanie ; Stworzenie własnego profilu i wzajemne poznanie się. Szkolenie z zakresu praw autorskich). MODUŁ 2: Rodzice architekci dzieciństwa MODUŁ 3: Czy czytanie jest nam dzisiaj potrzebne? MODUŁ 4: Niezwykła moc zwykłego czytania MODUŁ 5: Nieporozumienia z czytaniem MODUŁ 6: Jak czytać dziecku? MODUŁ 7: Czytanie chłopcom czynnikiem wspierającym ich rozwój MODUŁ 8: Podstawy biblioterapii; czytanie dzieciom chorym i niepełnosprawnym MODUŁ 9: Wpływ mediów elektronicznych na rozwój dzieci i młodzieży MODUŁ 10: Książki jako pomoc w nauczaniu wartości moralnych MODUŁ 11: Złota Lista książek do czytanie dzieciom i Przewodnik po dobrych książkach Fundacji ABCXXI Cała Polska czyta dzieciom Praca zaliczeniowa Lektury zalecane (obowiązkowe): Irena Koźmińska, Elżbieta Olszewska Wychowanie przez czytanie Steven Biddulph Wychowywanie chłopców Sue Palmer Toksyczne dzieciństwo Joan Lindloff W głębi kontinuum Strona 1 z 10
Lektury rekomendowane: Reiner Patzlaff - Zastygłe spojrzenie Daniel Pennac - Jak powieść Martin Large Zdrowe dzieciństwo bez telewizora i komputera Archibald D. Hart Twoje dziecko i stres Evelin Kirkilionis Więź daje siłę Allan Guggenbühl Kryzys małego macho Ross Campbell Sztuka zrozumienia, czyli jak naprawdę kochać swoje dziecko Cele kursu: 1. Przekazanie nauczycielom wiedzy na temat wpływu głośnego czytania na wszechstronny rozwój dziecka i jego wychowanie. 2. Przekonanie nauczycieli, jak ważne jest codzienne czytanie przez dorosłych w domu i w szkole. 3. Wskazanie książek odpowiednich do głośnego czytania, przekazanie kryteriów doboru właściwych lektur. 4. Budowanie nowej motywacji - zmiana nastawienia do lektur: od przymusu czytania do przyjemności czytania 5. Zmiana podejścia do nauczania dzieci czytania Po ukończeniu tego kursu nauczyciel będzie wiedział: 1. Jakie są rezultaty codziennego głośnego czytania dzieciom? - Wzrost wiedzy ogólnej, - Rozwój umiejętności językowych, wzbogacenie zasobu słownictwa biernego i czynnego, - Poprawa zrozumienia treści zadań i poleceń, - Nauczenie myślenia, - Poprawa poziomu wypowiedzi ustnych i pisemnych, - Wyciszenie i większa gotowość do nauki, - Zwiększenie zdolności uczniów do refleksji i krytycznego myślenia, - Rozwój inteligencji emocjonalnej, - Poprawa poczucia własnej wartości, - Rozwój wyobraźni i poczucia humoru, - Poprawa koncentracji, wydłużenie przedziału uwagi, - Spadek ilości zachowań aspołecznych, prowokacyjnych i agresywnych wśród uczniów, - Poprawa jakości relacji w klasie, - Poprawa relacji miedzy uczniami i czytającym nauczycielem, - Wzrost zaangażowania rodziców w czytanie dzieciom w domu, - Wzrost czytelnictwa. Strona 2 z 10
2. Jakie są nieporozumienia związane z czytaniem? 3. Kiedy zacząć, a kiedy skończyć głośno czytać dziecku? 4. Jak czytać dzieciom, by lubiły czytanie? 5. Jakie są kryteria doboru książek do głośnego czytania? 6. Dlaczego głośne czytanie jest szczególnie ważne w wychowaniu chłopców? 7. Co daje czytanie dzieciom chorym i niepełnosprawnym? 8. Czym jest biblioterapia i jak ja stosować? (podstawy) 9. Jak media elektroniczne wpływają na rozwój dzieci i młodzieży? Po ukończeniu tego kursu nauczyciel będzie potrafił: 1. Wybrać odpowiednią lekturę do czytania dzieciom, 2. Czytać z odpowiednim nastawieniem, entuzjazmem, modulując odpowiednio głos, 3. Pomóc dzieciom z problemami stosując biblioterapię, 4. Prowadzić lekcje czytelnicze, 5. Dokonywać samodzielnej analizy i interpretacji lektur szkolnych, 6. Nauczać czytania bez stresu i utrwalania złych nawyków. 7. Zaszczepić dzieciom miłość do czytania, wychować czytelników. 8. Przekazać rodzicom i innym nauczycielom wiedzę na temat korzyści z czytania dzieciom oraz zachęcić ich do praktykowania głośnego czytania w domu, w szkole, przedszkolu. Moduł 1: Poznajmy się 1. Przygotowanie techniczne do korzystania z platformy e-learningowej poprzez Demo 2. Ogólne zorientowanie w tematyce, zalecanych materiałach i wymogach pracy końcowej. 3. Stworzenie własnego profilu i wzajemne poznanie się. 4. Szkolenie z zakresu praw autorskich, wykluczenia plagiatu, zasad wykorzystywania cudzej własności intelektualnej, w tym zasad cytowania i stosowania omówień. Moduł 2: Rodzice architekci dzieciństwa 1. Czym jest więź między dzieckiem i rodzicem i jak ją budować? 2. Jakie są powinności rodziców wobec dziecka? 3. Czym jest odpowiedzialność osobista rodzica za wychowanie? 4. Jakie są potrzeby emocjonalne dziecka i sposoby ich zaspokajania? 5. Jak budować zasoby wewnętrzne dziecka? 6. Co to znaczy rodzicielstwo pro aktywne i jak je realizować? 7. Jaki jest pakiet dobrego rodzica i jak go realizować? Strona 3 z 10
8. Jak buduje się samouznanie dziecka? 9. Czym jest złość i jak sobie z nią radzić? 10. Jak uczyć dzieci dojrzałego radzenia sobie ze złością? 11. Po co spędzać czas z dzieckiem? 12. Jak spędzać czas z dzieckiem? Po ukończeniu tego kursu nauczyciel będzie potrafił: 1. Prowadzić zajęcia z rodzicami na temat ich powinności i roli w wychowaniu dziecka. 2. Rozwijać umiejętności wychowawcze rodziców. 3. Przekonać rodziców do świadomego realizowania zadań wychowawczych. 4. Ocenić, które dzieci w klasie/grupie nie zbudowały bezpiecznej więzi z dorosłym i otoczyć je szczególną troską. 5. Ocenić, które dzieci w klasie/grupie nie mają zaspokojonych potrzeb emocjonalnych i pomóc im poprzez ukierunkowane działania wychowawcze. 6. Budować wewnętrzne zasoby dziecka. 7. Wzmacniać własne samouznanie. 8. Budować poczucie własnej wartości dziecka. 9. Radzić sobie z trudnymi emocjami. 10. Uczyć dzieci radzenia sobie z trudnymi emocjami. 11. Poprowadzić warsztat na temat radzenia sobie ze złością. Wychowanie przez czytanie rozdział 2 Powinności rodziców wobec dziecka materiał Fundacji ABCXXI-Cała Polska czyta dzieciom Lektury polecane: Evelin Kirkilionis Więź daje siłę (fragment) Joan Lindloff W głębi kontinuum (fragment) + wywiad Tekst Ireny Koźmińskiej na temat rodzajów zaburzeń więzi Moduł 3: Czy czytanie jest nam dzisiaj potrzebne? 1. Dlaczego czytanie jest w dzisiejszych czasach ważne? 2. Dlaczego nie wystarczy nam korzystanie z mediów elektronicznych? 3. Jakie są najważniejsze niebezpieczeństwa wynikające z analfabetyzmu funkcjonalnego? Po ukończeniu tego kursu nauczyciel będzie potrafił: 1. Przekonać innych nauczycieli i rodziców do konieczności głośnego czytania dzieciom, 2. Dobrać argumenty na rzecz czytania jako przeciwwagi dla nadmiernego korzystania z mediów elektronicznych, 3. Przygotować prezentację na temat Czy czytanie jest nam dzisiaj potrzebne? do przedstawienia nauczycielom, rodzicom i uczniom, Strona 4 z 10
4. Przeprowadzić z uczniami lekcję na temat Czy czytanie jest nam dzisiaj potrzebne? stosując formy: dyskusji, rozprawki, przewodu sądowego, prezentacji mulimedialnej. Irena Koźmińska, Elżbieta Olszewska Wychowanie przez czytanie, rozdział 1 Moduł 4: Niezwykła moc zwykłego czytania 1. W jaki sposób dziecko uczy się języka ojczystego? 2. Jak stworzyć dziecku bogate środowisko językowe? 3. Dlaczego należy czytać dziecku dla przyjemności i nie traktować czytania jako kary lub obowiązku? 4. Jak głośne czytanie wpływa na wszechstronny rozwój dziecka emocjonalny, psychiczny i moralny? (Rezultaty głośnego czytania dzieciom patrz: Cele kursu) 5. Jaki wpływ ma głośne czytanie dzieciom na czytającego? Po ukończeniu tego kursu nauczyciel będzie potrafił: 1. Organizować lekcje tak, by znalazł się w nich czas na codzienne głośne czytanie. 2. Stymulować emocjonalny, psychiczny i moralny rozwój dzieci poprzez głośne czytanie. 3. Budować przyjazną i radosną atmosferę podczas czytania na głos. Wychowanie przez czytanie rozdział 3 Moduł 5: Nieporozumienia z czytaniem 1. Jaka jest istota CZYTANIA. Gdzie tkwi błąd w pojęciu CZYTANIE ZE ZROZUMIENIEM? 2. Dlaczego dzieci nie lubią czytać? 3. Co zrobić, by dzieci lubiły i umiały czytać? 4. Dlaczego dzieci nie powinny czytać na głos? 5. Na czym polega przewaga szybkiego czytania nad wolnym? 6. Co zrobić, by dzieci czytały szybko? 7. Jak uczyć czytania? 8. Jakie są alternatywne metody uczenia dzieci czytania? 9. Kiedy zacząć czytać dziecku? 10. Dlaczego warto czytać dziecku zanim zacznie ono mówić? 11. Kiedy skończyć seanse głośnego czytania? 12. Dlaczego czytać dziecku nawet wtedy, gdy potrafi ono czytać już samo? Strona 5 z 10
Po ukończeniu tego modułu nauczyciel będzie potrafił: 1. Wyjaśnić nieporozumienia związane z czytaniem dzieciom. 2. Sprawić by dzieci polubiły samodzielne czytanie. 3. Stworzyć dziecku bogate środowisko językowe. 4. Stosować alternatywne metody nauczania czytania. 5. Przekonać innych nauczycieli i rodziców do czytania dzieciom od urodzenia do późnego wieku nastoletniego. 6. Wprowadzić elementy szybkiego czytania. 7. Odstąpić od sprawdzania umiejętności czytania poprzez polecenie głośnego czytania przez dziecko na rzecz opowiedzenia przez nie przeczytanego po cichu tekstu. Wychowanie przez czytanie rozdział 4, 5, 7 Moduł 6: Jak czytać dziecku? 1. Co zrobić, żeby głośne czytanie nie było monotonne? 2. Jak rozwinąć w sobie podstawowe umiejętności lektorskie? 3. Jak poradzić sobie z konkurencją dla czytania w postaci telewizji i gier komputerowych. 4. Jak zainteresować dziecko czytaniem? 5. Jak zaprzyjaźnić dziecko z książką jako przedmiotem? Po ukończeniu tego modułu nauczyciel będzie potrafił: 1. Czytać dzieciom z odpowiednią artykulacją i modulacją. 2. Czytać dzieciom stosując mowę ciała. 3. Zapobiegać monotonii czytania. 4. Czytać dzieciom z entuzjazmem. 5. Sprawić, by czytanie było dla dzieci atrakcyjniejsze niż oglądanie telewizji i granie w gry komputerowe. 6. Rozwijać w dzieciach zainteresowania czytelnicze. 7. Nauczyć dzieci szacunku do książek. Wychowanie przez czytanie rozdział 6 Strona 6 z 10
Moduł 7: Czytanie chłopcom czynnikiem wspierającym ich rozwój 1. Jakie są różnice w rozwoju emocjonalnym i intelektualnym chłopców i dziewczynek i czym są uwarunkowane? 2. Czego potrzebują chłopcy dla prawidłowego rozwoju? 3. Jakie są etapy rozwoju chłopców? 4. Jakie są potrzeby chłopców w poszczególnych etapach rozwoju? 5. Jak zaspokajać potrzeby emocjonalne chłopców? 6. Co się dzieje, gdy potrzeby emocjonalne chłopców nie zostają zaspokojone? 7. Dlaczego szkoła w jej obecnej organizacji działa opresyjnie na chłopców? 8. Co zrobić, by szkoła wspierała prawidłowy rozwój chłopców? 9. Dlaczego czytanie chłopcom jest szczególnie ważne i dlaczego bywa zaniedbywane? 10. Jak tzw. edukacja zróżnicowana realizuje postulat równych szans dziewcząt i chłopców? Po ukończeniu tego modułu nauczyciel będzie potrafił: 1. Dostrzec różnice w rozwoju emocjonalnym i intelektualnym chłopców i dziewczynek. 2. Dostrzec i zaakceptować potrzeby rozwojowe chłopców. 3. Zapewnić chłopcom odpowiednie warunki rozwoju na każdym z etapów. 4. Zadbać o prawidłowe zaspokojenie potrzeb emocjonalnych chłopców. 5. Zorganizować, w miarę możliwości, środowisko szkolne przyjazne chłopcom (organizacja sali lekcyjnej, zadania i zabawy ruchowe, więcej ćwiczeń językowych, struktura dnia lekcji itp.). 6. Zorganizować oddzielne lekcje z niektórych przedmiotów dla chłopców i dziewczynek. 7. Pomóc chłopcom w przezwyciężeniu problemów związanych z rozwojem emocjonalnym i seksualnym. Wychowanie przez czytanie - rozdział 9 Steve Biddulph Wychowywanie chłopców Polecamy również: Allan Guggenbuhl Kryzys małego macho Christine Hoff Sommers Edukacja zróżnicowana (wykład z Kongresu) + wypowiedzi z Kongresu Strona 7 z 10
Moduł 8: Podstawy biblioterapii; czytanie dzieciom chorym i niepełnosprawnym 1. Co to jest biblioterapia? 2. Kiedy stosuje się biblioterapię? 3. Kto może stosować biblioterapię 4. Jak stosować biblioterapię w diagnozowaniu problemów emocjonalnych i społecznych dzieci? 5. Jakie problemy pomaga przezwyciężyć biblioterapia? 6. Jak dobierać książki do pracy biblioterapeutycznej? 7. Jakie konkretne książki mogą posłużyć w przezwyciężaniu konkretnych problemów dzieci? 8. Na czym polega proces biblioterapeutyczny? 9. Dlaczego głośne czytanie jest ważnym elementem terapii i rehabilitacji dzieci chorych i niepełnosprawnych? 10. Jak głośne czytanie pomogło konkretnym dzieciom niepełnosprawnym w złagodzeniu lub przezwyciężeniu skutków niepełnosprawności (autentyczne historie). 11. Co jest warunkiem skutecznej rehabilitacji przez czytanie dzieciom? 12. Po co czytać dzieciom upośledzonym umysłowo? 13. Jakie lektury wybrać do czytania dzieciom chorym, a jakie niepełnosprawnym umysłowo? Po ukończeniu tego modułu nauczyciel będzie potrafił: 1. Stosować podstawy biblioterapii. 2. Dostrzec nietypowe zachowania dziecka ( w tym też jako reakcję na czytaną lekturę) i skonsultować z psychologiem lub pedagogiem szkolnym dalsze postępowanie w celu pomocy dziecku. 3. Wybrać lekturę związaną z konkretnym problemem. 4. Pomóc dzieciom w przezwyciężeniu problemów poprzez lekturę odpowiednich książek. 5. Skonstruować i przeprowadzić lekcje biblioterapeutyczne. 6. Doradzić rodzicom wybór lektur do czytania w domu w określonych, trudnych dla dziecka sytuacjach (np. choroby, rozwodu rodziców, śmierci kogoś bliskiego itp.). 7. Przygotować na bazie przeczytanej lektury zabawy dla dzieci, np. budujące jego poczucie własnej wartości, sprawstwa, poprawiające relacje w grupie. 8. Przekonać rodziców dzieci niepełnosprawnych do codziennego im czytania. 9. Wybrać odpowiednie lektury dla dzieci chorych i niepełnosprawnych. 10. Zorganizować grupę wolontariuszy do czytania dzieciom w szpitalach i ośrodkach szkolnowychowawczych. 11. Przygotować na bazie przeczytanej lektury zabawy usprawniające dziecko niepełnosprawne, budujące jego poczucie własnej wartości, sprawstwa, poprawiające relacje w grupie. Wychowanie przez czytanie - rozdziały 10, 13 Strona 8 z 10
Moduł 9: Wpływ mediów elektronicznych na rozwój dzieci i młodzieży 1. Jakie są skutki nadmiernego oglądania telewizji i korzystania z gier komputerowych przez dzieci i młodzież w aspekcie fizycznym, umysłowym, moralnym, społecznym? 2. Jak zapobiegać nadmiernemu korzystaniu przez dzieci z gier komputerowych i telewizji? 3. Jak zainteresować dzieci innymi formami spędzania wolnego czasu, alternatywnymi do oglądania telewizji i grania w gry komputerowe? Po ukończeniu tego modułu nauczyciel będzie potrafił: 1. Podczas zebrania przekazać rodzicom informacje o wpływie mediów na rozwój dzieci. 2. Zaproponować rodzicom stworzenie wspólnego frontu zapobiegania nadmiernemu korzystaniu przez dzieci z gier komputerowych i telewizji, poprzez ustalenie jaki programy i ile godzin w tygodniu mogą oglądać dzieci w danej klasie (w celu uniknięcia presji rówieśników, których nie obowiązują żadne ograniczenia). 3. Zaproponować dzieciom i wdrożyć inne formy spędzania wolnego czasu. 4. Ocenić, które dzieci spędzają zbyt dużo czasu przed ekranem i wspólnie z rodzicami zaradzić tej sytuacji. 5. Nauczyć dzieci bezpiecznego i mądrego korzystania z mediów elektronicznych. Wychowanie przez czytanie - rozdział 11 Reiner Patzlaff - Zastygłe spojrzenie Martin Large Zdrowe dzieciństwo bez telewizora i komputera Moduł 10: Książki jako pomoc w nauczaniu wartości moralnych 1. Czym są wartości moralne? 2. Po co je stosować? 3. Jakie są warunki nauczania wartości moralnych? 4. Co się dzieje, gdy praktykujemy daną wartość, a co, jeśli zaniechamy jej praktykowania? 5. Jak wykorzystywać książki w nauczaniu wartości? Strona 9 z 10
Po ukończeniu tego modułu nauczyciel będzie potrafił: 1. Prowadzić lekcje na temat wartości. 2. Zastosować określone lektury lub ich fragmenty w nauczaniu wartości. 3. Omówić wartości w kontekście wybranych lektur. Wychowanie przez czytanie - rozdział 14 Moduł 11: Złota Lista książek do czytanie dzieciom i Przewodnik po Dobrych Książkach Fundacji ABCXXI 1. Jakie są kryteria wyboru książek do czytania dzieciom? 2. Jakie lektury dobrać dla jakiego wieku dziecka? 3. Co to znaczy dobra książka dla dziecka? 4. Gdzie znaleźć pomoc w wyborze lektur dla dzieci? Po ukończeniu tego modułu nauczyciel będzie potrafił: 1. Wybrać dobre książki do czytania dzieciom. 2. Pomóc rodzicom w wyborze odpowiedniej lektury dla dzieci i skompletowaniu domowej biblioteczki. 3. Korzystać ze Złotej listy książek do czytania dzieciom, Przewodnika po dobrych książkach oraz portali internetowych promujących literaturę dla dzieci. Wychowanie przez czytanie - rozdział 15 Strona 10 z 10