Kliniczne podstawy fizjoterapii w wybranych nowotworach

Kliniczne podstawy fizjoterapii w wybranych nowotworach

Rak płuca Główna przyczyna zgonów z powodu nowotworów złośliwych Na Dolnym Śląsku zachorowania kobiet 10%, mężczyzn 28% Przeżycia 5-letnie u mężczyzn 8%, a kobiet 16%

Rak płuca Główną przyczyną jest palenie tytoniu 80% przypadków Ryzyko zależy od czasu palenia i liczby wypalanych papierosów oraz ich jakości (zawartość nikotyny, ciał smolistych, obecność filtra) Ryzyko zależy od wieku rozpoczęcia palenia 17% osób chorujących nigdy nie paliło tytoniu Ekspozycja na dym tytoniowy (bierne palenie)

Rak płuca Wspólne życie z palaczem zwiększa ryzyko o 20-30% u osoby niepalącej Narażenie zawodowe (azbest, radon, policykliczne węglowodory aromatyczne, chrom, nikiel, nieorganiczne związki arsenu) Zanieczyszczenie środowiska Czynniki genetyczne

Patomorfologia raka płuc Wywodzi się z nabłonka oskrzelowego i pęcherzyków płucnych Duża grupa nowotworów różniących się biologią i dynamiką przebiegu choroby Rak nie drobnokomórkowy Rak drobnokomórkowy

Rak drobnokomórkowy Rozpoznawany u 15% chorych na raka płuca W chwili rozpoznania u 70% chorych są przerzuty odległe (duża zdolność do rozsiewu drogą chłonną i krwionośną) 2-letnie przeżycia wynoszą 20-25% Przeżycia 5-letnie 5-15% dla postaci ograniczonej, a mniej niż 1% dla postaci rozległej

Rak niedrobnokomórkowy 80-85% przypadków raka płuca Rak płaskonabłonkowy w chwili zgonu u 45% ograniczona do klatki piersiowej Rak gruczołowy w chwili zgonu u 15% ograniczona do klatki piersiowej Różnią się szybkością rozwoju i szerzenia guza pierwotnego oraz zdolnością do przerzutowania Rak wielkokomórkowy

Rak niedrobnokomórkowy Postać operacyjna 20% - 5-letnie przeżycia 35% Postać nieoperacyjna 80% - 5-letnie przeżycia 3% Łącznie 5-letnie przeżycia 9%

Objawy raka płuca Szerzy się przez bezpośrednie naciekanie otoczenia oraz drogą chłonną i krwionośną Objawy zależą od lokalizacji i wielkości guza pierwotnego (T) oraz obecności przerzutów regionalnych (N) i/lub dystalnych (M) Objawy dzieli się na 4 grupy

Pierwsza grupa objawów raka płuca Obecność guza pierwotnego Kaszel Nawrotowe zapalenie płuc Krwioplucie Bóle w klatce piersiowej Duszność

Druga grupa objawów raka płuca Szerzenie się nowotworu poza miąższ płucny Chrypka Zaburzenia połykania Ból barku Objawy zespołu żyły głównej górnej (zamknięcie przepływu krwi)

Trzecia grupa objawów raka płuca Przerzuty odległe Zależnie od zajętego narządu Najczęściej bóle kostne Zaburzenia neurologiczne Powiększenie wątroby

Czwarta grupa objawów raka płuca Występowanie zespołów paranowotworowych Nieprawidłowo wydzielane hormony lub cytokiny (białka wpływające na wzrost, proliferację i pobudzenie komórek biorących udział w odpowiedzi odpornościowej oraz komórek hemopoetycznych) Reakcje immunologiczne (reakcja zdrowych tkanek w przeciwciałami skierowanymi przeciwko guzowi) Spadek masy ciała (wyniszczenie), podwyższona temperatura Zespoły endokrynologiczne, neurologiczne, metaboliczne, hamtologiczne

Diagnostyka raka płuca Badanie podmiotowe i przedmiotowe (zgłaszane objawy, narażenie na czynniki szkodliwe) RTG i TK klatki piersiowej Bronchoskopia Badanie histopatologiczne USG jamy brzusznej, TK mózgu, scyntygrafia kości

Leczenie raka płuca Zależy od typu histologicznego nowotworu Należy ustalić zasięg nowotworu (postać ograniczona lub rozsiana) Rak drobnokomórkowy chemioterapia Rak niedrobnokomórkowy zabieg operacyjny

Leczenie niedrobnokomórkowego raka płuca Pierwsza grupa możliwe leczenie chirurgiczne (I i II stopień TNM) najlepsze rokowania Druga grupa lokalnie zaawansowany raka płuca (T3 i T4) lub regionalnie (N3 i N4) radioterapia i chemioterapia, niektórzy chirurgicznie Trzecia grupa obecność przerzutów odległych, paliatywna radioterapia i chemioterapia

Leczenie chirurgiczne niedrobnokomórkowego raka płuca Kwalifikuje się 1/3 pacjentów Wyniki są nienajlepsze Przeżycia 5-letnie w I stopniu zaawansowania stanowią 60% Przeżycia 5-letnie w II stopniu zaawansowania stanowią 30%

Radioterapia niedrobnokomórkowego raka płuca Chorzy zdyskwalifikowani od leczenia chirurgicznego Znaczne zaawansowanie lokoregionalne Przeciwwskazania: Zły stan pacjenta Płyn w jamie opłucnej Czynne zakażenie Spadek masy ciała powyżej 10% w ciągu 3 miesięcy

Leczenie drobnokomórkowego raka płuca Niezależnie od zaawansowania podstawowym leczeniem jest chemioterapia Komórki tego raka są bardzo wrażliwe na radioterapię i chemioterapię U 65-90% chorych dochodzi do remisji

Psychofizyczne następstwa raka płuca i jego leczenia Redukcja rezerwy czynnościowej płuc Zasięg operacji FVC przedoperacyjne FEV1 przedoperacyjne Zdolność wysiłkowa Redukcja zdolności wysiłkowej Płat płuca 19% 15% 16% Zapalenie płuc po radioterapii 5-15% Płuco 39% 35% 23%

Wpływ rozległości resekcji na zmniejszenie pojemności życiowej płuc (VC) Zakres resekcji % zmniejszenia pojemności życiowej płuc [VC] Segmentektomia płuca lewego 6,8 Resekcja płata górnego płuca prawego 16,5 Resekcja płata górnego płuca lewego 22,5 Resekcja płata dolnego płuca lewego 27,0 Resekcja płata dolnego płuca prawego 33,0 Resekcja płuca lewego 45,0 Resekcja płuca prawego 55,0

Nowotwory przewodu pokarmowego

Rak przełyku W Polsce niski wskaźnik zachorowań: 0,7 na 100 tys. kobiet i 3,9 na 100 tys. mężczyzn Współczynnik zgonu: 0,8 na 100 tys. kobiet i 4,6 na 100 tys. mężczyzn

Czynniki predysponujące do raka przełyku Refluks żołądkowo-przełykowy Palenie tytoniu Picie alkoholu Zła dieta Gorące potrawy

Objawy raka przełyku Dysfagia zaburzenie połykania najpierw pokarmów stałych, a później płynów W zaawansowanej postaci brak połykania śliny Spadek masy ciała Ból przy połykaniu Ucisk za mostkiem

Rak przełyku Brak objawów wczesnych Brak błony surowiczej powoduje szybki naciek sąsiednich narządów Zabieg operacyjny stanowi duże obciążenie dla pacjenta ze względu na anatomię przełyku bogate unaczynienie chłonne

Leczenie raka przełyku Zabieg operacyjny usunięcie całego przełyku wraz ze spływem chłonnym Przy wysokim umiejscowieniu guza usunięcie krtani Odtworzenie ciągłości przełyku za pomocą żołądka lub jelita grubego Uzupełniająca radioterapia i chemioterapia

Paliatywne leczenie raka przełyku Udrażnianie przełyku: Elektrokoagulacja Energia lasera Mechanicznie przy użyciu rozszerzadeł Gastrostomia

Rak żołądka Współczynnik zachorowań na 100 tys.: 4,8 kobiet i 12,8 mężczyzn Pierwsze objawy są niespecyficzne: Bóle brzucha Utrata masy ciała Niechęć do jedzenia

Czynniki ryzyka raka żołądka Choroba wrzodowa Nieprawidłowa dieta Palenie tytoniu

Diagnostyka raka żołądka Gastroskopia Pobranie wycinka Badanie histopatologiczne

Leczenie raka żołądka Usunięcie części lub całego żołądka z okolicznymi węzłami chłonnymi Odtworzenie ciągłości przewodu pokarmowego Leczenie paliatywne zespolenie omijające lub gastrostomia Leczenie uzupełniające - chemioterapia

Rak trzustki Współczynnik zachorowań na 100 tys.: Kobiety 4,1 Mężczyźni 6,0 Współczynnik zgonów na 100 tys.: Kobiety 5,2 Mężczyźni 8,2 Złe prognozy bez leczenia w ciągu roku od rozpoznania umiera 80% chorych, pięć lat przeżyje 4%

Czynniki ryzyka raka trzustki Palenie papierosów Bierne palenie Ekspozycja na szkodliwe związki (nikiel, chrom, węglowodory aromatyczne) Niejednoznaczne znaczenie alkoholu i przewlekłego zapalenia trzustki

Objawy raka trzustki Żółtaczka Opasujący ból nadbrzusza niepoddający się leczeniu Ostre zapalenie trzustki

Leczenie raka trzustki W chwili rozpoznania większość pacjentów ma zaawansowane stadium choroby Zabieg operacyjny ma charakter paliatywny Usunięcie części trzustki z guzem Usunięcie całej trzustki z dwunastnicą Czasami usunięcie trzustki lub jej fragmentu, dwunastnicy z częścią żołądka, początkowy odcinek jelita cienkiego, pęcherzyk żółciowy i drogi żółciowe zewnątrzwątrobowe

Leczenie raka trzustki Dla odtworzenia ciągłości przewodu pokarmowego wykonuje się kilka zespoleń: Dróg wyprowadzających żółć do jelita cienkiego Odpływu soku trzustkowego do jelita cienkiego Radioterapia i chemioterapia jako uzupełnienie nieradykalnego leczenia chirurgicznego

Rak wątroby Pierwotny rak wątroby W Polsce występuje rzadko, często w Azji (Chiny, Korea) Przerzutowy guz wątroby występuje 20 razy częściej

Czynniki ryzyka raka wątroby Wirusowe zapalenie wątroby typu B i C Marskość wątroby Alkoholizm Toksyny wydzielane przez grzyby zanieczyszczające jedzenie

Objawy raka wątroby Brak objawów wczesnych Objawy późne: Bóle brzucha Powiększenie wątroby Osłabienie Wstręt do jedzenia Żółtaczka

Rozpoznanie raka wątroby USG jamy brzusznej TK jamy brzusznej

Leczenie raka wątroby Usunięcie guza wraz z częścią wątroby (do 70-80%) Usunięcie całej wątroby i przeszczep Paliatywne zniszczenie guza (ablacja) wysoką lub niską temperaturą Chemoembolizacja Chemioterapia i radioterapia paliatywne

Prewencja raka wątroby Szczepienia przeciwko WZW typu B Unikanie pokarmów zawierających mikotoksyny (artykuły zbożowe, wino, piwo)

Rak jelita grubego Częstość zachorowań 10% niezależnie od płci Może być dziedziczny Występowanie u kilku osób w rodzinie lub przed 45 rokiem życia wymaga badań genetycznych W niektórych zespołach ryzyko raka jelita grubego wynosi 70-100%

Czynniki ryzyka raka jelita grubego Dieta Pokarmy wysoko przetworzone Ubogie w błonnik i witaminy Styl życia Brak ruchu Siedzący tryb życia Palenie tytoniu

Objawy raka jelita grubego Zależą od umiejscowienia guza Guzy lewej połowy jelita grubego i odbytnicy: Jawna krew w stolcu Zmiana rytmu wypróżnień Guzy prawej połowy jelita grubego: Krwawienia utajone Chudnięcie Niedokrwistość

Objawy raka jelita grubego Bóle brzucha Dyskomfort w jamie brzusznej Co piąty pacjent trafia do szpitala w trybie pilnym: Niedrożność Krwawienie Perforacja

Rozpoznanie raka jelita grubego Badanie endoskopowe dolnego odcinka przewodu pokarmowego (kolonoskopia) Badanie histopatologiczne

Leczenie raka jelita grubego Usunięcie fragment jelita grubego z guzem i okolicznymi węzłami chłonnymi w jednym bloku Odtworzenie ciągłości przewodu pokarmowego Wytworzenie stomii czasowej lub stałej Uzupełniająco chemioterapia i radioterapia Neoadjuwantowa chemioterapia i radioterapia

Następstwa psychofizyczne leczenie nowotworów przewodu pokarmowego Duże ryzyko powikłań oddechowych po leczeniu nowotworów górnego odcinka przewodu pokarmowego Duże ryzyko powikłań zakrzepowych po leczeniu nowotworów dolnego odcinka przewodu pokarmowego Zaburzenie równowagi między mięśniami fazowymi i tonicznymi i wynikające z tego konsekwencje Stomia i jej następstwa