oporność odporność odporność nieswoista bierna - niskie ph na powierzchni skóry (mydła!) - enzymy - lizozym, pepsyna, kwas solny żołądka, peptydy o działaniu antybakteryjnym - laktoferyna- przeciwciała wytwarzane przez limfocyty B1 czynna - biegunka - fagocytoza oporność odporność odporność nieswoista Makrofagi Granulocyty obojętnochłonne (neutrofile) - mają zdolność gromadzenia się w miejscu uszkodzenia tkanek, uczestniczą w fagocytozie Komórki NK (naturalne komórki cytotoksyczne)- zabijają komórki zakażone wirusem, indukują apoptozę odporność oporność odporność swoista czynna - limfocyty B (wytwarzanie przeciwciał) - limfocyty T (niszczenie komórek pat.) - przeciwciała bierna - limfocyty B - limfocyty T - przeciwciała Otrzymane z zewnątrz tj. z krwioobiegu matki (w okresie prenatalnym) lub z mlekiem lub z podaną surowicą (w okresie postnatalnym) 1
odporność oporność odporność swoista Limfocyty T i B - wywodzą się ze wspólnej komórki macierzystej pochodzącej ze szpiku kostnego - imfocyty T dojrzewają w grasicy (thymus) - limfocyty B dojrzewają w szpiku kostnym (bone marrow) Immunoglobuliny (przeciwciała) - mają zdolność swoistego rozpoznawania i łączenia się z antygenem - występują w postaci wolnej w płynach ustrojowych - występują w formie związanej jako receptory limfocytów B Odporność nieswoista i swoista Odporność nieswoista bardzo szybka nie wymaga wstępnej aktywacji receptory rozpoznające antygen są niezmienne są dziedziczone z pokolenia na pokolenie celem ataku nie są własne struktury organizmu nie pozostawia trwałej pamięci immunologicznej rozwija się niezależnie od odporności swoistej Odporność swoista rozwija się powoli wymaga kontaktu z antygenem receptory rozpoznające antygen wykształcają się na nowo w każdej pierwotnej reakcji immunologicznej nie są dziedziczone może dojść do autoagresji pozostawia trwałą pamięć immunologiczną do rozwinięcia prawie zawsze wymaga odporności nieswoistej Antygeny głównego układu zgodności tkankowej- zespół białek, odpowiedzialnych za prezentację antygenów limfocytom T w zależności od funkcji wyróżnia się trzy klasy : - klasy I znajdują się na wszystkich jądrzastych komórkach organizmu i uczestniczą w obronie przed patogenami wewnątrzkomórkowymi - klasy II występują na specjalnej komórkach prezentujących antygen - klasy III stanowią różne cząsteczki, związane z procesem prezentacji antygenu 2
Wiązanie się cząsteczki II z receptorem limfocytu T Chr.6 DP DQ DR B C A β α β α β α α α α β α β α β α α α α Klasa II obrona przeciwko patogenom zewnątrzkomórkowym Klasa I obrona przeciwko patogenom wewnątrzkomórkowym (wirusy) Czasteczka klasy II Czasteczka klasy I -białka wiążące U człowieka występują zazwyczaj : 3 typy I (A, B, C) i 3 typy II (DR, DP,DQ) Liczba różnych receptorów w limfocytach T oscyluje w granicach 1 000 000 000 000 000 Każdy z nich potencjalnie rozpoznaje inny typ białka! Jak 6 wariantów molekuł jest w stanie związać do 1 000 000 000 000 000 różnych peptydów? Zróżnicowany a populacja XX XX XX R XY R YX R YY R YY X R X R Patogen nie rozpoznawany przez typy X i Y ale rozpoznawany przez X R i Y R YY XY 2 typy każdy po 2 warianty alleliczne to 10 różnych genotypów! Y R Y R X R Y R XY YY R XX R 3
Strategie przetrwania- czyli w co lepiej inwestować? Skończona liczba różnych peptydów wiązanych przez cząsteczkę sprawia, że: - heterozygota ma od początku zwiększone szanse na odpowiedź immunologiczną niż homozygota - selekcja może iść w kierunku utrwalania mniejszej liczby alleli ale za to cenniejszych, z punktu widzenia ich oryginalności Czy wszyscy musimy bać się patogenów? -organizmy niemigrujące muszą reagować na mutacje patogenów, ponieważ te mutują szybciej - organizmy migrujące muszą reagować na różne patogeny w różnych miejscach Mister spoconego podkoszulka - U ssaków identyfikacja odbywa się głównie na podstawie wydzielanego zapachu. Dowiedziono również istnienia różnic w wyborze konkretnych nut zapachowych (a co za tym idzie i perfum) w zależności od profilu 4
Co w tym czasie robią myszy? - Niestety istnieje zjawisko imprintingu rodzinnego upośledzającego odnajdywanie różnego hipotezy na powiązanie zapachu z genami : 1. różne cząsteczki same wydzielają różne zapachy-nie 2. różne cząsteczki mogą kodować jednocześnie wydzielanie różnego zapachu- NIE 3. białka wiążące w mogą determinować różny zapach- NIE 4. geny mogą wpływać na woń okrężną drogą przez kształtowanie szczególnej mikroflory - TAK Czy tylko zapach? - Płetwa tłuszczowa u łososia atlantyckiego Salmo salar - Wielkość ostróg u bażanta Phasianus colchicus -Poroże u jelenia wirginijskiego Odocoileus virginianus - Barwa łusek na głowie u Ctenophorus pictus 5