Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXXIII (2007) AGNIESZKA ZAWADZIŃSKA, MAGDALENA KLESSA * WPŁYW PODŁOŻY Z DODATKIEM KOMPOSTÓW NA WZROST I POKRÓJ PELARGONII RABATOWEJ (PELARGONIUM HORTORUM BAILEY) Z Katedry Roślin Ozdobnych Akademii Rolniczej w Szczecinie ABSTRACT. Pelargonium hortorum was cultivated in peat and in peat mixed with additional composted sewage sludge media. Geraniums planted in medium with the compost were grown as well as in standard, peat-based medium. Key words: Pelargonium hortorum, municipal sewage sludge, industrial waste Wstęp Obecnie stosowanym podłożem do uprawy roślin ozdobnych jest torf wysoki. Jego zasoby stale zmniejszają się w wyniku intensywnej eksploatacji, poszukuje się więc nowych, alternatywnych podłoży, które mogą zastąpić lub zminimalizować zużycie torfu w produkcji ogrodniczej. Dobrym źródłem komponentów do produkcji podłoży mogą być kompostowane osady ściekowe i odpady przemysłowe, bogate w związki organiczne i mineralne (Krzywy i in. 2004). Celem badań była ocena przydatności podłoży zawierających odpady komunalne i przemysłowe do uprawy pelargonii rabatowej. * Autorka jest stypendystą w ramach Działania 2.6 Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego finansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego Unii Europejskiej i z budżetu państwa. Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 241-245 Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007 PL ISSN 0137-1738
242 A. Zawadzińska, M. Klessa Materiały i metody Doświadczenie prowadzono od 7 kwietnia do 30 września 2004 roku. Materiałem roślinnym były ukorzenione sadzonki dwóch odmian pelargonii rabatowej firmy Fischer: Diabolo i. Sadzonki pelargonii posadzono do doniczek o pojemności 0,75 dm 3 w pięciu wariantach podłożowych: 1) torf wysoki Kronen o ph 3,5, składzie chemicznym N-NO 3 6, P 96, K 7 mg dm -3 i zasoleniu 0,4 g dm -3, odkwaszony kredą i dolomitem (po 5 g dm -3 ) do ph 6,4, z dodatkiem Osmocote Plus 5-6M (15+10+12+2), w dawce 5 g dm -3 ; 2) gotowy substrat do uprawy pelargonii (Kronen-Klasmann) o ph 5,7, składzie chemicznym N-NO 3 311, P 104, K 486 mg dm -3 i zasoleniu 2,4 g dm -3 ; 3) podłoże o ph 5,6, składzie chemicznym N-NO 3 515, P 474, K 685 mg dm -3 i zasoleniu 3,0 g dm -3, składające się (v:v = 1:1) z torfu wysokiego odkwaszonego 2 g dm -3 kredy i 5 g dm -3 dolomitu i kompostu I (35% osadu ściekowego, 35% wycierki ziemniaczanej, 30% słomy); 4) podłoże o ph 5,7, składzie chemicznym N-NO 3 684, P 546, K 287 mg dm -3 i zasoleniu 3,7 g dm -3, składające się (v:v = 1:1) z torfu wysokiego odkwaszonego 2 g dm -3 kredy i 5 g dm -3 dolomitu i kompostu II (35% osadu ściekowego, 35% wycierki ziemniaczanej, 30% trocin); 5) podłoże o ph 6,3, składzie chemicznym N-NO 3 614, P 455, K 259 mg dm -3 i zasoleniu 3,4 g dm -3, składające się (v:v = 1:1) z torfu wysokiego odkwaszonego 5 g dm -3 kredy i 5 g dm -3 dolomitu i kompostowanego osadu ściekowego (100%). W trakcie uprawy roślin w żadnym z wariantów nie zastosowano nawożenia pogłównego. Rośliny uprawiano w tunelu foliowym. Doświadczenie założono w układzie kompletnej randomizacji, w czterech powtórzeniach, po trzy rośliny w powtórzeniu. Pelargonie oceniano pięć tygodni po posadzeniu. Zmierzono wysokość całkowitą, wysokość do stożka wzrostu i średnicę roślin oraz policzono liście. Zmierzono indeks zazielenienia liści (SPAD) aparatem optycznym Chlorophyll Meter SPAD-502 (Minolta). Wyniki pomiarów zweryfikowano analizą wariancji i testem Tukeya na poziomie istotności 0,05. Wyniki i dyskusja Pelargonie po posadzeniu rosły i rozwijały się prawidłowo we wszystkich podłożach, na roślinach nie zauważono objawów niedoboru składników pokarmowych. Stwierdzono natomiast różnice w wysokości i średnicy roślin w zależności od odmiany (tab. 1). Odmiana Diabolo była wyższa od odmiany o 26% i miała średnicę większą o 29%. Podłoża nie miały istotnego wpływu na wysokość całkowitą badanych odmian. Pelargonie odmiany Diabolo miały najmniejszą wysokość do stożka wzrostu, gdy uprawiano je w podłożu z torfu i osadu ściekowego i w podłożu z kompostem I i II. U odmiany najniższe do stożka wzrostu były pelargonie uprawiane w podłożu z kompostem II, nie różniły się jednak istotnie od roślin uprawianych w podłożu z kompostem I, w podłożu Kronen i w podłożu z torfu i osadu ściekowego. Najwyższe do wierzchołka wzrostu i jednocześnie o najbardziej zwartym pokroju były rośliny uprawiane w standardowych podłożach torfowych, szczególnie z dodatkiem Osmocote Plus.
Wpływ podłoży z dodatkiem kompostów na wzrost i pokrój... 243 Tabela 1 Wpływ podłoża na cechy morfologiczne pelargonii rabatowej The influence of medium on morphological traits of Pelargonium hortorum Cechy morfologiczne Morphological traits Odmiana Podłoże Medium Cultivar (B) (A) A B C D E Średnia Mean Wysokość całkowita (cm) Total height (cm) Diabolo 13,5 15,3 14,6 11,4 11,5 11,9 14,0 15,2 14,5 12,1 10,8 11,5 średnia mean 12,5 13,4 13,2 13,1 13,0 13,0 A 0,748; B r.n. n.s.; A B r.n. n.s. Wysokość do stożka Diabolo 7,88 6,77 4,75 5,75 5,12 6,06 (cm) Height to growing 5,06 4,00 4,00 3,37 4,56 4,20 point (cm) średnia mean 6,47 5,38 4,38 4,56 4,84 5,13 A 0,505; B 1,134; A(B) 1,130; B(A) 1,603 Średnica rośliny (cm) Plant diameter (cm) Diabolo 25,1 27,9 21,2 20,2 26,4 24,4 27,1 26,2 19,2 20,9 19,8 20,3 średnia mean 23,2 24,1 22,8 22,7 23,5 23,3 A 1,709; B r.n. n.s.; A B r.n. n.s. Liczba liści Leaves number Diabolo 26,3 19,5 26,4 26,5 25,3 24,8 26,5 23,5 24,0 24,3 15,4 22,7 średnia mean 26,4 21,5 25,2 25,4 20,4 23,8 A 1,755; B 3,938; A(B) 3,925; B(A) 5,569 Indeks zazielenienia Diabolo 55,7 52,8 54,4 54,8 51,7 53,9 liści (SPAD) Green index of leaves 64,0 60,3 59,6 61,0 63,3 61,6 (SPAD) średnia mean 59,9 56,6 57,0 57,9 57,5 57,8 A 2,010; B r.n. n.s.; A B r.n. n.s. Objaśnienia: A torf + 5 g dm -3 Osmocote Plus, B substrat do uprawy pelargonii, C torf + kompost I (1:1), D torf + kompost II (1:1), E torf + osad ściekowy (1:1). r.n. różnica nieistotna. Explanations: A peat + 5 g dm -3 Osmocote Plus, B medium for geranium s cultivation, C peat + compost I (1:1), D peat + compost II (1:1), E peat + sewage sludge (1:1). n.s. non-significant difference.
244 A. Zawadzińska, M. Klessa Większe i bardziej okazałe były rośliny odmiany Diabolo, które jednocześnie miały więcej liści niż pelargonie odmiany. Najmniej liści miały pelargonie tej odmiany uprawiane w podłożu z torfu i osadu ściekowego, a odmiany Diabolo także w substracie Kronen do uprawy pelargonii. Pelargonie odmiany charakteryzowały się intensywnie zielonymi liśćmi, a współczynnik zazielenienia był średnio o 7,7 SPAD większy niż odmiany Diabolo. Podłoża nie wpłynęły istotnie na intensywność zazielenienia liści. Badania nad wykorzystaniem osadów ściekowych w uprawie pelargonii (Pelargonium sp.) prowadzili Andre i in. (2002). Stwierdzili, że rośliny uprawiane w torfie z dodatkiem osadu ściekowego w ilości 50, 75 i 100% były wyższe i miały większą średnicę niż rośliny kontrolne. W doświadczeniu własnym pelargonie uprawiane w podłożu torfowym z 50-procentowym dodatkiem osadu ściekowego rosły prawidłowo i nie różniły się istotnie pod względem wysokości całkowitej, średnicy i stopnia zazielenienia liści od roślin uprawianych w tradycyjnych podłożach. Na podstawie badań przeprowadzonych przez Bragga i in. (1993) optymalna procentowa zawartość osadów ściekowych w podłożu zalecana do uprawy roślin rabatowych powinna wynosić 30%. Do uprawy pelargonii rabatowej stosowano także komposty z innych odpadów komunalnych, których niewielki dodatek do torfu do 20% powodował silniejszy wzrost roślin i wytworzenie większej liczby liści niż u roślin uprawianych w podłożach z dodatkiem kompostu w ilości 30-50% (Ribeiro i in. 2000). Przedstawione w badaniach własnych mieszanki torfu z kompostami wykorzystano także w uprawie niecierpka nowogwinejskiego (Startek i in. 2006). Uzyskane rośliny były niższe i mniej rozłożyste od roślin rosnących w podłożach torfowych, co może wynikać z większej wrażliwości na zasolenie niecierpka niż pelargonii. Jednocześnie rośliny rozwijały się prawidłowo i były intensywnie zazielenione, podobnie jak pelargonie w badaniach własnych. Wnioski 1. Podłoża składające się z torfu i kompostów (v:v = 1:1) sporządzonych z osadu ściekowego (35%), wycierki ziemniaczanej (35%) i słomy (30%) lub trocin (30%) mogą być stosowane do uprawy pelargonii rabatowej. Składniki pokarmowe zawarte w tych podłożach zapewniały roślinom prawidłowy wzrost w stadium wegetatywnym. 2. Pelargonie uprawiane w podłożu z torfu i osadu ściekowego rosły i rozwijały się prawidłowo i pod względem pokroju oraz ulistnienia nie odbiegały od roślin uprawianych w podłożach tradycyjnych. 3. Odmiana charakteryzowała się słabszym wzrostem, bardziej zwartym pokrojem i mniejszą liczbą intensywnie zielonych liści niż odmiana Diabolo. Literatura Andre F., Guerrero C., Beltrao J., Brito J. (2002): Comparative study of Pelargonium sp. grown in sewage sludge and peat mixtures. Acta Hortic. 573: 63-69. Bragg N.C., Walter J.A.R., Stentiford E. (1993): The use of composted refuse and sewage as substrate additives for container grown plants. Acta Hortic. 342: 155-165.
Wpływ podłoży z dodatkiem kompostów na wzrost i pokrój... 245 Krzywy E., Iżewska A., Wołoszyk Cz. (2004): Ocena składu chemicznego i wartości nawozowej osadu ściekowego oraz kompostów wyprodukowanych z komunalnego osadu ściekowego. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 499: 165-171. Ribeiro H.M., Vasconcelos E., dos Santos J.Q. (2000): Fertilisation of potted geranium with a municipal solid waste compost. Bioresour. Technol. 73: 247-249. Startek L., Placek M., Klessa M. (2006): Wpływ rodzaju podłoża i nawożenia na odmiany niecierpka nowogwinejskiego Sonic Ametyst i Super Sonic Lilac. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 510: 609-617. THE EFFECTS OF MEDIA WITH ADDITION OF COMPOSTS ON THE GROWTH AND HABIT OF GERANIUM (PELARGONIUM HORTORUM BAILEY) Summary Two cultivars of Pelargonium hortorum Diabolo and were cultivated in five media: in peat with Osmocote Plus, in peat substrate for geranium`s cultivation, in mixtures (v:v = 1:1) of peat and composts consisting of sewage sludge 35%, potato pulp 35% and straw 30% or sawdust 30% and in peat and composted sewage sludge. The plants were measured five weeks after planting. The plants cultivated in mixtures of peat and composts were high and had as many leaves as the plants in peat medium. In no medium significant differences in diameter of the plants were found. At the time of the measurement the highest value of green index had the plants cultivated in peat with Osmocote Plus.