ZASTOSOWANIE NAWOZÓW OSMOCOTE I VITROFOSMAK W UPRAWIE AKSAMITKI ROZPIERZCHŁEJ. Wstęp

Transkrypt

1 Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXXIII (2007) AGNIESZKA LIS-KRZYŚCIN ZASTOSOWANIE NAWOZÓW OSMOCOTE I VITROFOSMAK W UPRAWIE AKSAMITKI ROZPIERZCHŁEJ Z Katedry Uprawy Roli i Nawożenia Roślin Ogrodniczych Akademii Rolniczej im. Hugona Kołłątaja w Krakowie ABSTRACT. The Tagetes patula marigold was cultivated in balcony-boxes filled with a peat substrate. During cultivation two fertilizers, Osmocote Plus and VitroFosMaK at four different doses, were used. The effect of fertilization on the flowering dynamics, as well as the total number of inflorescences and the nutritional status of the plants were evaluated. Key words: Osmocote, VitroFosMaK, fertilization, nutritional status, Tagetes patula Wstęp Zainteresowanie roślinami rabatowymi w Polsce rośnie niezwykle dynamicznie. Na coraz większej powierzchni zakłada się kwietniki obsadzane roślinami jednorocznymi, a ich duży wybór pozwala na tworzenie bogatych kompozycji. Jednym z najważniejszych czynników produkcji roślin jest nawożenie. Produkcja roślin rabatowych wymaga silnego, a jednocześnie odpowiednio zbilansowanego nawożenia. Aksamitka jest jedną z bardziej popularnych roślin rabatowych. Dobrze rośnie w podłożu lekkim, przepuszczalnym. Miejsce uprawy powinno być dobrze nasłonecznione i wietrzone, a podłoże lekko wilgotne. Uważa się, że nawożenie co dni roztworem nawozu wieloskładnikowego o zmniejszonej zawartości azotu pozwoli uzyskać obfite kwitnienie (Rak 2003). Dzięki wprowadzaniu nawozów wieloskładnikowych o wydłużonym działaniu można zminimalizować zabiegi uprawowe, co jest niezaprzeczalną korzyścią w uprawie amatorskiej. Nawozy te, sukcesywnie uwalniając składniki pokarmowe, umożliwiają stałe optymalne zaopatrzenie roślin. Celem badań było określenie wpływu nawozu Osmocote Plus i VitroFosMaK zastosowanego w różnych dawkach na kwitnienie i stan odżywienia aksamitki rozpierzchłej. Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007 PL ISSN

2 110 A. Lis-Krzyścin Materiał i metody W pierwszej dekadzie maja rozsadę aksamitki rozpierzchłej Tagetes patula nana Aton Yellow posadzono do skrzynek balkonowych o pojemności 11 dm 3. Podłożem był torf wysoki (zawierający 45 mg N, 45 mg P, 50 mg K, 410 mg Ca i 28 mg Mg w 1 dm 3 ) zwapnowany za pomocą węglanu wapnia do ph 6,0 na podstawie krzywej neutralizacji. W badaniach zastosowano: Osmocote Plus 5-6 M (N : P : K : MgO = 15 : 10 : 12 : 2 + mikroelementy) oraz VitroFosMaK (P 2 O 5 : K 2 O : CaO : MgO = 12 : 10 : 14 : 22 + mikroelementy) w różnych dawkach. Wyznaczono następujące obiekty doświadczenia: 1) kontrola nawożenie Osmocotem Plus w dawce 3,3 g dm -3 podłoża (OP), 2) nawożenie VitroFosMaKiem w dawce 2,6 g dm -3 podłoża (V1), 3) nawożenie VitroFosMaKiem w dawce 3 g dm -3 podłoża (V2), 4) nawożenie VitroFosMaKiem w dawce 3,8 g dm -3 podłoża (V3), 5) nawożenie VitroFosMaKiem w dawce 6 g dm -3 podłoża (V4). Dawkę nawozu Osmocote Plus zastosowano na podstawie zaleceń producenta, tj. 3-3,5 g dm -3 podłoża (Nowoczesne nawożenie...). VitroFosMaK jest nowym nawozem nieorganicznym zeszklonym, o wydłużonym czasie uwalniania składników mineralnych. Dawki 2,6 i 3,8 g VitroFosMaKu w 1 dm 3 podłoża wyznaczono, odpowiednio, na podstawie dawek fosforu i potasu wprowadzonych do podłoża w nawozie Osmocote. Wielkość pozostałych dawek nawozu ustalono, opierając się na badaniach przeprowadzonych z innymi roślinami ozdobnymi (Lis-Krzyścin i Wacławska 2005). W obiektach, w których zastosowano VitroFosMaK, azot utrzymywano na poziomie 150 mg N dm -3 podłoża, wprowadzając go w saletrze amonowej (na podstawie analiz podłoża wykonywanych co trzy tygodnie). W trakcie doświadczenia liczono rozwinięte kwiatostany przypadające na jedną roślinę. W liściach pobranych w końcu uprawy oznaczono azot ogólny po spaleniu z kwasem siarkowym, natomiast zawartość pozostałych składników po spopieleniu (Sady i in. 1994). Wyniki z dwóch lat badań opracowano statystycznie na poziomie istotności α = 0,05. Wyniki i dyskusja Aksamitki ze wszystkich obiektów charakteryzowały się zbliżonym przebiegiem kwitnienia (ryc. 1). W pierwszych dziewięciu tygodniach kwitnienia obserwowano szybki wzrost liczby kwiatostanów na roślinie. Około trzynastego tygodnia wystąpił przejściowy spadek ich liczby, a następnie ponowny wzrost. Szczyt kwitnienia (największa liczba kwiatostanów na roślinie) odnotowano pomiędzy połową lipca a początkiem sierpnia, w zależności od obiektu doświadczenia. Podczas pierwszego pomiaru nie stwierdzono istotnych różnic w liczbie kwiatostanów w poszczególnych obiektach. Od trzeciego tygodnia kwitnienia obserwowano zdecydowanie słabsze kwitnienie aksamitek nawożonych Osmocotem i 3 g VitroFosMaKu na 1 dm 3 podłoża. W tym samym czasie największą liczbę kwiatostanów stwierdzono u roślin nawożonych największą dawką VitroFosMaKu. Od siódmego do jedenastego tygodnia kwitnienia w dalszym ciągu najobficiej kwitły aksamitki nawiezione 6 g VitroFosMaKu na 1 dm 3 podłoża.

3 Zastosowanie nawozów Osmocote i VitroFosMaK Liczba kwiatostanów (szt. rośl. -1 ) Number of inflorescences (pcs plant -1 ) OP V1 V2 V3 V4 NIR 0,526 0,426 0,544 0,435 0,512 0,571 0,245 0,112 I III V VII IX XI XIII XVI XVIII OP 3,3 g Osmocote Plus dm -3 V1 2,6 g VitroFosMaK dm -3 V2 3 g VitroFosMaK dm -3 V3 3,8 g VitroFosMaK dm -3 V4 6 g VitroFosMaK dm -3 Tydzień kwitnienia Weeks of flowering Ryc. 1. Wpływ nawożenia na dynamikę kwitnienia aksamitki Fig. 1. The effect of fertilization on the dynamics of marigold flowering Nie stwierdzono natomiast statystycznie istotnych różnic w liczbie kwiatostanów w pozostałych obiektach. W siódmym, ósmym i dziewiątym terminie pomiaru największą liczbę kwiatostanów wytworzyły aksamitki z obiektu nawożonego VitroFosMaKiem w dawce obliczonej na podstawie zapotrzebowania na fosfor, a najmniejszą, odpowiednio, w obiekcie z dawką VitroFosMaKu 3 g dm -3, nawożone Osmocotem oraz dawką 3 i 2,6 g VitroFosMaKu dm -3 podłoża. W końcu uprawy najobficiej kwitły aksamitki nawożone Osmocotem oraz VitroFosMaKiem w dawce 3 i 3,8 g dm -3. W trakcie uprawy najwięcej kwiatostanów wykształciły rośliny z obiektów nawożonych Osmocotem i VitroFosMaKiem w dawce 6 g dm -3 podłoża (ryc. 2). Najmniejszą całkowitą liczbę kwiatostanów odnotowano po nawożeniu najmniejszą dawką VitroFosMaKu. Analizując stan odżywienia aksamitek po zakończeniu uprawy, stwierdzono największą zawartość azotu ogólnego w liściach roślin nawożonych Osmocotem (tab. 1). Zawartość azotu zależała od dawki VitroFosMaKu; im więcej wprowadzono nawozu, tym mniej oznaczono azotu. Optymalna zawartość azotu w liściach aksamitki rozpierzchłej wynosi 3,98% s.m. (Joiner i in. 1980). Zawartości powyżej tej wartości uzyskano jedynie po nawożeniu Osmocotem i VitroFosMaKiem w dawce 2,6 g dm -3 podłoża. Odpowiednie zaopatrzenie roślin w potas sprzyja pobieraniu azotu (Marschner 1995). Taką zależność można zaobserwować, stosując nawożenie Osmocotem. Natomiast w obiektach z VitroFosMaKiem, po ocenie wyników analiz podłoża, zastosowane nawożenie azotem wydaje się zbyt małe i nie pokrywające zapotrzebowania roślin, wzrastającego wraz z dawką testowanego nawozu. Zawartość fosforu ogólnego w liściach aksamitki w obiektach doświadczenia była zbliżona, jednak obserwowano tendencje do

4 112 A. Lis-Krzyścin 25 Liczba kwiatostanów (szt. rośl. -1 ) Number of inflorescences (pcs plant -1 ) OP V1 V2 V3 V4 NIR Obiekty Objects 1,599 OP 3,3 g Osmocote Plus dm -3 V1 2,6 g VitroFosMaK dm -3 V2 3 g VitroFosMaK dm -3 V3 3,8 g VitroFosMaK dm -3 V4 6 g VitroFosMaK dm -3 Ryc. 2. Wpływ nawożenia na całkowitą liczbę kwiatostanów aksamitki Fig. 2. The effect of fertilization on total number of marigold inflorescences Tabela 1 Całkowita zawartość składników mineralnych w liściach aksamitki (% s.m.) Total content of mineral compounds in marigold leaves (% d.w.) Obiekt Object N P K Ca Mg OP 4,85 d 0,43 a 1,70 b 3,64 c 0,49 a V1 4,16 c 0,53 ab 1,16 a 3,68 c 0,74 b V2 3,74 b 0,56 b 1,44 ab 3,68 c 0,87 b V3 3,76 b 0,58 b 1,64 b 3,38 b 0,94 b V4 3,58 a 0,59 b 1,79 b 2,88 a 0,96 b NIR LSD 0,120 0,131 0,335 0,186 0,215 Średnie oznaczone tą samą literą nie różnią się istotnie na poziomie α = 0,05. Means indicated by the same letter do not differ significantly at α = OP 3,3 g Osmocote Plus dm -3, V1 2,6 g VitroFosMaK dm -3, V2 3 g VitroFosMaK dm -3, V3 3,8 g VitroFosMaK dm -3, V4 6 g VitroFosMaK dm -3. wzrostu zawartości po wprowadzeniu większych dawek VitroFosMaKu. Najmniejszą koncentrację fosforu odnotowano, stosując nawożenie Osmocotem. Stwierdzono zwiększanie się zawartości potasu wraz ze wzrostem dawki nawozu zeszklonego. Ilość potasu

5 Zastosowanie nawozów Osmocote i VitroFosMaK w obiektach nawożonych Osmocotem i VitroFosMaKiem w dawce 3,8 i 6 g dm -3 podłoża kształtowała się na wyrównanym poziomie. Optymalna zawartość fosforu i potasu w liściach aksamitki rozpierzchłej wynosi odpowiednio 0,6 i 3,68% s.m. (Joiner i in. 1980). Nawożenie roślin Osmocotem i 2,6 g VitroFosMaKu dm -3 podłoża okazało się niewystarczające do uzyskania optymalnej zawartości fosforu w liściach. Zawartość potasu w liściach we wszystkich obiektach była znacznie mniejsza od wartości optymalnej. Całkowita zawartość wapnia w liściach, w przeciwieństwie do zawartości magnezu, zmniejszała się wraz ze wzrostem dawki VitroFosMaKu. W obiekcie nawożonym Osmocotem oraz VitroFosMaKiem w dawce 2,6 i 3 g dm -3 podłoża obserwowano zbliżone ilości wapnia. Najwięcej magnezu stwierdzono po nawożeniu największą dawką VitroFosMaKu (6 g dm -3 ), najmniej zaś po zastosowaniu Osmocotu. Podczas pobierania składników pokarmowych przez rośliny obserwuje się bardzo wyraźny antagonizm pomiędzy potasem, wapniem i magnezem. Tylko przy optymalnym i właściwym dla danego gatunku stosunku Ca:K, Ca:Mg oraz K:Mg pobieranie tych składników zachodzi prawidłowo (Lityński i Jurkowska 1982). Wydaje się, że wskutek dużej zasobności podłoża w magnez i potas (dane nie zamieszczone) nastąpiło ograniczenie pobierania wapnia przez aksamitki. Możliwe jest też tworzenie się nierozpuszczalnych fosforanów wapniowych. Na ogół przyjmuje się, że stosunek K do Mg w podłożu powinien wynosić 1:1. Jeżeli będzie w nim więcej potasu, to mogą wystąpić trudności w pobieraniu magnezu. Po nawożeniu VitroFosMaKiem stosunek K:Mg wynosił około 1:4 (dane nie zamieszczone). Ten szeroki stosunek mógł być przyczyną mniejszej niż optymalna zawartości potasu w liściach. Natomiast nawożąc aksamitkę Osmocotem, uzyskano proporcję z przewagą potasu (1,6:1), co znalazło swoje odzwierciedlenie w małej zawartości magnezu w liściach. Wniosek Analiza uzyskanych wyników wskazuje, że dla uzyskania aksamitki rozpierzchłej o dużych walorach dekoracyjnych należy stosować VitroFosMaK w dawce 6 g dm -3 podłoża. Literatura Joiner J.N., Poole R.T., Conover C.A. (1980): Nutrition and fertilization of ornamental greenhouse crops. Hortic. Rev. 5: , Lis-Krzyścin A., Wacławska I. (2005): Fertilisation of Pelargonium hortorum with slow release fertilisers. I. Effect on the content of components in the substrate and in plants. Chem. Agric. 6: Lityński T., Jurkowska H. (1982): Żyzność gleby i odżywianie się roślin. PWN, Warszawa. Marschner H. (1995): Mineral nutrition of higher plants. Academic Press, Cambridge. Nowoczesne nawożenie w uprawie roślin rabatowych i balkonowych. Firma Scotts, Warszawa. Rak J. (2003): Balkonowe rośliny ozdobne. Multico, Warszawa. Sady W., Domagała I., Kowalska I., Lis-Krzyścin A., Ostrowska J. (1994): Przewodnik do ćwiczeń z uprawy roli i nawożenia roślin ogrodniczych. Wyd. AR, Kraków.

6 114 A. Lis-Krzyścin THE USE OF OSMOCOTE AND VITROFOSMAK IN TAGETES PATULA CULTIVATION Summary The aim of the study was to estimate the effect of Osmocote Plus and VitroFosMaK, applied at the doses of 2.6, 3, 3.8 and 6 g dm -3, on the flowering and nutritional status of Tagetes patula. The plants were grown in a peat substrate, in 11 dm 3 boxes. During cultivation the fully developed inflorescences were counted for each plant. All the objects showed similar flowering dynamics. The greatest number of inflorescences was noticed in marigolds fertilized with Osmocote and 6 g VitroFosMaK dm -3 of the substrate. To evaluate the nutritional status of the plants, the leaves analysis was conducted at the end of cultivation, showing the greatest amount of mineral nitrogen and the lowest content of phosphorus and magnesium in the leaves of marigolds grown in the substrate fertilized with Osmocote.