OCENA PRZYDATNOŚCI TORFU I WŁÓKNA KOKOSOWEGO W PRODUKCJI ROZSADY BRATKA OGRODOWEGO Z GRUP DELTA I SAMBA

Transkrypt

1 FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS Folia Univ. Agric. Stetin. 2007, Agric., Aliment., Pisc. Zootech. 257 (3), Dorota JANICKA, Agnieszka DOBROWOLSKA OCENA PRZYDATNOŚCI TORFU I WŁÓKNA KOKOSOWEGO W PRODUKCJI ROZSADY BRATKA OGRODOWEGO Z GRUP DELTA I SAMBA EVALUATION OF USE OF PEAT AND COCONUT FIBRE IN PRODUCTION OF SEDLING OF DELTA AND SAMBA PANSY Katedra Roślin Ozdobnych, Akademia Rolnicza ul. Janosika 8, Szczecin Abstract. The experiment was carried out in the cultivation seasons 2004/2005 and 2005/2006. The influence of medium on germination and quality of transplant of four cultivars of pansy from Delta and groups was examined. Two media were used to sowing: sphagnum peat and coconut fibre. To further cultivation there were used four media: sphagnum peat, coconut fibre, sphagnum peat + coconut fibre (1:1), sphagnum peat + coconut fibre (3:1). Seeds of Delta and pansies germinated better in sphagnum peat, but seedlings in coconut fibre were stocky, had bigger leaves and longer roots. There was no significant influence of kind of medium on morphological traits of pansies. Plants cultivated in medium containing sphagnum peat and coconut fibre in proportion 3:1 were similar to control plants in respect of decorative value. Słowa kluczowe: bratek, rozsada, torf, włókno kokosowe. Key words: coconut fibre, pansy, peat, transplant. WSTĘP Bratek ogrodowy jest najważniejszym i najbardziej popularnym gatunkiem wśród roślin dwuletnich. Jego odmiany stanowią żelazny asortyment roślin rabatowych kupowanych już od wczesnej wiosny jako gotowa kwitnąca rozsada. Z dotychczasowych badań wynika, że w produkcji rozsady bratka ogrodowego, oprócz nawożenia, istotne znaczenie ma rodzaj zastosowanego podłoża (Kuehny i Morales 1998; Startek i in. 2004). m najczęściej wykorzystywanym w produkcji tej rośliny jest torf lub substraty z jego udziałem. Torf jest podłożem uniwersalnym, które może być stosowane jako samodzielne podłoże, a także jako domieszka, w związku z czym jego zużycie jest bardzo duże. Jest to produkt naturalny, wolno odnawiający się, należy więc szukać nowych alternatywnych podłoży, które będą mogły go zastąpić. Od niedawna substraty torfowe zastępowane są włóknem kokosowym. to charakteryzuje się, podobnie jak torf, dobrymi właściwościami powietrzno-wodnymi, a także stabilnością objętości nawet przez kilka lat (Rumpel 1998). Główną zaletą włókna kokosowego jest jego całkowity naturalny rozkład po zużyciu. Jego wadą natomiast jest wysoka zawartość sodu i potasu, co istotnie wpływa na zasolenie podłoża (Handreck 1993). Celem badań było zbadanie wpływu torfu i włókna kokosowego na dynamikę wschodów i produkcję rozsady bratka ogrodowego z dwóch grup hodowlanych i Delta.

2 76 D. Janicka i A. Dobrowolska MATERIAŁ I METODY Przeprowadzono dwa doświadczenia w sezonach uprawowych 2004/2005 i 2005/2006. Nasiona czterech odmian bratków wielkokwiatowych: Mahagony Face, Orange, Delta Violet with i Delta Beaconsfield wysiano punktowo do skrzynek, w rozstawie 2,5 x 0,5 cm, w dekadzie sierpnia. Temperatura w trakcie wschodów utrzymywała się na poziomie 30 C w ciągu dnia i 13 C w nocy. Do wysiewu nasion zastosowano dwa podłoża organiczne torf wysoki odkwaszony kredą i dolomitem do ph 6,2 oraz włókno kokosowe firmy Dastin o ph 5,8. Oba podłoża wzbogacono nawozem Plantacote Plus 4M ( MgO) w dawce 2,5 g dm 3. Profilaktycznie przeciw chorobom grzybowym zastosowano Previcur 607 SL w stężeniu 0,15%. Od momentu pojawienia się pierwszych siewek co dwa dni prowadzono obserwację wschodów. W fazie 2 3 liści siewki przepikowano do doniczek kwadratowych o wymiarach 7 x 7 x 8 cm i pojemności 0,33 dm 3. Do dalszej uprawy zastosowano cztery podłoża: torf wysoki odkwaszony kredą i dolomitem do ph 6,2, włókno kokosowe, torf wysoki i włókno kokosowe w stosunku 1:1 oraz torf wysoki i włókno kokosowe w stosunku 3:1. Do wszystkich podłoży dodano nawóz Osmocote Exact Hi-Start ( ) w dawce 2,5 g dm 3. Przepikowane rośliny ustawiono na stołach w nieogrzewanym tunelu foliowym. Temperatura w trakcie uprawy jesienią wynosiła 7 18 C, zimą natomiast wahała się w przedziale 0 10 C. W okresie jesienno-zimowym profilaktycznie stosowano opryski środkami ochrony roślin Topsin M70 WP w stężeniu 0,1% i Amistar w stężeniu 0,1%. W trakcie trwania doświadczeń, gdy rośliny rozpoczynały fazę generatywną i stanowiły materiał handlowy, przeprowadzono pomiary cech wegetatywnych. Mierzono: wysokość całkowitą roślin, ich średnicę, liczbę liści, a także indeks zazielenienia. W momencie, gdy rozsada była gotowa do sprzedaży, oceniano walory dekoracyjne roślin, stosując 9-stopniową skalę bonitacyjną. Wyniki pomiarów zweryfikowano statystycznie za pomocą dwuczynnikowej analizy wariancji. Do porównania istotności między średnimi użyto testu Tukeya przy poziomie istotności 0,05. Dynamikę wschodów oraz ocenę bonitacyjną przedstawiono za pomocą średnich. WYNIKI I DYSKUSJA Na podstawie przeprowadzonych obserwacji wschodów stwierdzono, że niezależnie od odmiany w obu latach uprawy lepiej kiełkowały nasiona w odkwaszonym torfie wysokim. Procent skiełkowanych nasion wahał się od 72 do 96% w sezonie 2004/2005 i od 74 do 88% w sezonie 2005/2006 (tab. 1). Słabsze kiełkowanie w podłożu kokosowym mogło wynikać z silniejszego przesychania podłoża oraz większej sorpcji składników pokarmowych, głównie wapnia i magnezu (Strzelecka i Chochura 2000). Podłoża kokosowe charakteryzują się wysoką porowatością ogólną (ponad 94%), wysoką zawartością powietrza, ale mają mniejszą pojemność wodną i zawierają mniej łatwo dostępnej wody niż torfy sfagnowe (Noguera i in. 1997). W badaniach własnych zaobserwowano jednak, że rozsada we włóknie kokosowym była bardziej krępa, miała większe liście, a także silniejszy, bardziej rozbudowany system ko-

3 Ocena przydatności torfu i włókna kokosowego rzeniowy. Jak wykazali Michalak i Hetman (2002), włókno kokosowe korzystnie wpływało na produkcję rozsady aksamitki rozpierzchłej, która w tym podłożu wytworzyła największą masę korzeni. Tabela 1. Wpływ podłoża na dynamika wschodów bratka ogrodowego z grupy i Delta Table 1. Effects of medium on emergence dynamics of and Delta pansy Odmiana Cultivar podłoże medium Sezon Season 2004/2005 dynamika wschodów emergence dynamics [%] Mahagony torf peat Face włókno coconut fibre torf peat włókno coconut fibre Delta Violet torf peat with White Face włókno coconut fibre Delta Beaconsfield torf peat włókno coconut fibre Odmiany Cultivar podłoże medium Sezon Season 2004/2005 dynamika wschodów emergence dynamics [%] Mahagony torf peat Face włókno coconut fibre torf peat włókno coconut fibre Delta Violet torf peat with White Face włókno coconut fibre Delta Beaconsfield torf peat włókno coconut fibre W drugim sezonie uprawy zaobserwowano spadek zdolności kiełkowania nasion. Stwierdzono opóźnione kiełkowanie nasion we włóknie kokosowym w stosunku do nasion wysianych do torfu (tab. 1). Zdaniem Startek i in. (2006) optymalna temperatura kiełkowania nasion bratka ogrodowego powinna wynosić C. W takich warunkach nasiona kiełkują po 8 16 dniach. Bratki z grup i Delta, uprawiane w podłożu torfowym, były nieznacznie wyższe i szersze niż rośliny uprawiane w pozostałych podłożach; miały także więcej liści. Synteza z dwóch lat badań nie wykazała istotnych różnic (tab. 2). Wynika z tego, że włókno kokosowe, zastosowane jako czyste podłoże, a także jako dodatek do torfu nie wpływa ujemnie na cechy wegetatywne roślin. Zaobserwowano również, że odmiana była nieznacznie wyższa i miała większą rozetę liściową, a także więcej liści i wyższy indeks zazielenienia, gdy jako podłoża do uprawy zastosowano mieszankę torfu i włókna kokosowego w stosunku 3:1 (tab. 2).

4 78 D. Janicka i A. Dobrowolska Tabela 2. Wpływ podłoża na cechy morfologiczne bratka ogrodowego z grup i Delta Table 2. Infuence of medium on morphological traits of and Delta pansy Wysokość roślin Height of plants [cm] Delta Violet with Delta Beaconsfield Mahagony Face Torf Peat 11,00 11,03 12,20 12,55 11,69 9,37 8,74 11,26 11,03 10,10 9,98 10,83 10,82 11,86 10,87 10,04 11,26 10,54 11,12 10,74 10,10 10,46 11,20 11,64 NIR 0.05 LSD 0,05 A r.n. B r.n. A x B r.n. Średnica roślin Diameter of plants [cm] Delta Violet with Delta Beaconsfield Mahagony Face Torf Peat 16,74 16,54 17,43 16,58 16,82 13,96 15,25 15,94 16,17 15,33 15,43 15,05 15,73 17,09 15,83 16,37 16,01 17,29 15,34 16,25 15,63 15,71 16,60 16,30 NIR 0.05 LSD 0,05 A r.n. B r.n. A x B r.n. Liczba liści Number of leaves Delta Violet with Delta Beaconsfield Mahagony Face Torf Peat 30,1 23,3 28,8 26,7 27,2 25,0 22,7 28,4 24,2 25,1 22,8 22,1 23,9 23,5 23,1 26,6 24,4 26,9 22,8 25,1 26,1 23,1 27,0 24,3 NIR 0.05 LSD 0,05 A r.n. B r.n. A x B r.n. Indeks zazielenienia Green index [SPAD] Mahagony Face Delta Violet with Delta Beaconsfield Torf Peat 48,0 48,8 52,0 47,5 49,1 47,6 50,0 47,5 46,2 47,8 45,8 48,7 47,1 47,5 47,2 48,4 50,5 48,7 48,5 49,0 47,4 49,5 48,8 47,4 NIR 0.05 LSD 0,05 A r.n. B r.n. A x B r.n. r.n. różnice nieistotne not significant difference.

5 Ocena przydatności torfu i włókna kokosowego Zdaniem Matysiak (2000) dodanie perlitu lub torfu do włókna kokosowego w proporcji 1:1 może obniżać zasolenie podłoża o połowę, a także zmniejszać zawartość potasu. W badaniach własnych analiza chemiczna zastosowanych podłoży, wykonana w trakcie prowadzenia doświadczenia, wykazała, że zasolenie oraz zawartość potasu w mieszankach torfu i włókna kokosowego były znacznie niższe niż w czystym włóknie kokosowym. Stwierdzono, że największymi walorami dekoracyjnymi odznaczały się bratki uprawiane w czystym torfie, uzyskując ocenę 6,05, a także rosnące w mieszance torfu i włókna kokosowego w stosunku 3:1, z oceną 6,0 (rys. 1). Bratki te charakteryzowały się dość zwartym pokrojem, miały prawidłowo wykształconą rozetę liściową i pierwsze pąki kwiatowe. Bratki uprawiane we włóknie kokosowym uzyskały najniższe oceny (średnio 4,2). Rośliny były niskie, słabiej rozwinięte, miały drobne liście, o jaśniejszym zabarwieniu. torf peat włókno kokosowe coconut fibre torf + włókno 1:1 peat + coconut fibre 1:1 torf + włókno 3:1 peat + coconut fibre 3:1 8 Ocena bonitacyjna w skali 1 9 Decorative value in 1 9 scale Mahagony Face Delta Violet with White Face Delta Beaconsfield Odmiana Cultivar Rys. 1. Wpływ podłoża na ocenę bonitacyjną bratka ogrodowego z grup i Delta Fig. 1. The effect of medium on decorative value of and Delta pansy Odmiany z grup i Delta różniły się pod względem dekoracyjności. Najwyższą ocenę otrzymała odmiana Delta Violet with (średnio 6,5), najniższą natomiast, zwłaszcza rośliny rosnące we włóknie kokosowym (rys. 1). Badane odmiany niejednakowo reagowały na zastosowane podłoża. W uprawie odmian Delta Beaconsfield i Mahagony Face lepsze efekty uzyskano, stosując podłoże z torfu i włókna w stosunku 3:1. Dla odmiany Delta Violet with najlepsze okazało się podłoże torfowe. WNIOSKI 1. Nasiona bratków z grupy Delta i lepiej kiełkowały w podłożu torfowym, natomiast siewki we włóknie kokosowym były bardziej krępe, miały większe liście oraz bardziej rozbudowany system korzeniowy.

6 80 D. Janicka i A. Dobrowolska 2. Nie stwierdzono istotnego wpływu podłoża na cechy morfologiczne bratków. Najlepszym badanym podłożem, porównywalnym do torfu, okazała się mieszanka torfu i włókna kokosowego w stosunku 3:1. Rośliny uprawiane w tym podłożu były najbardziej zbliżone pod względem wartości dekoracyjnej i handlowej do roślin uprawianych w torfie. 3. Spośród badanych odmian największymi walorami dekoracyjnymi, niezależnie od zastosowanego podłoża, charakteryzowała się odmiana Delta Violet with. PIŚMIENNICTWO Handreck K.A Properties of coirdust, and its use in the formulation of soilless potting media. Commun. Soil Sci. Plant Anal. 24, Kuehny J., Morales B Effects of salinity and alkalinity on pansy and impatiens in three different growing media. J. Plant Nutrit. 21(5), Matysiak B Ocena właściwości chemicznych podłoży kokosowych i ich przydatności do ukorzeniania roślin iglastych. Zesz. Nauk. Inst. Sad. Kwiac. 7, Noguera P., Abad M., Puchades R., Noguera V., Maquieira A., Martinez J Physical and chemical properites of coir waste and their relation to plant growth. Acta Hort. 450, Rumpel J Tradycyjne i nowe substraty uprawowe oraz problematyka ich stosowania. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 461, Startek L., Janicka D., Salachna P Wpływ podłoży i nawożenia na cechy morfologiczne i walory dekoracyjne odmian bratka ogrodowego (Viola x wittrockiana Gams.) z grupy Collossus. Cz. I. Wzrost, pokrój i indeks zazielenienia roślin. Folia Univ. Agric. Stetin., Ser. Agricultura 93, Startek L., Janicka D., Dobrowolska A., Placek M Wpływ rodzaju podłoża na dynamikę wschodów i czas trwania fazy wegetatywnej bratka ogrodowego z grup Carrera i Butterfly. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 510, Strzelecka K., Chochura P Wpływ włókna kokosowego jako komponentu podłoża na wzrost 14 odmian bluszczu pospolitego. Rocz. AR Pozn. 318 (29),