NAJWYśSZA IZBA KONTROLI Warszawa, dnia 1 sierpnia 2008 r. DELEGATURA W WARSZAWIE ul. Filtrowa 57, 00-950 Warszawa Tel. 444-57 - 72 Fax 444-57 - 62 P/08/063 LWA 41014 4 08 Pani Hanna Gronkiewicz-Waltz Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli (Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701), zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Warszawie przeprowadziła w Urzędzie m.st. Warszawy, kontrolę dotyczącą sprawowania przez Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy nadzoru nad stacjami diagnostycznymi dopuszczającymi pojazdy samochodowe do ruchu drogowego w latach 2006-2007. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 18 czerwca 2008 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Pani Prezydent niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli negatywnie ocenia realizację przez Prezydenta w badanym okresie zadań wynikających z ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 ze zm.) dotyczących nadzoru nad stacjami diagnostycznymi (zwanymi dalej SKP lub stacjami ). NIK pozytywnie ocenia natomiast, pomimo stwierdzonych uchybień, realizację w tym okresie zadań dotyczących dokonywania wpisów do rejestru przedsiębiorców prowadzących SKP oraz nadawania uprawnień diagnostom.
2 1. NIK negatywnie ocenia wykonywanie przez Prezydenta zadań, o których mowa w art. 83b ust. 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym, dotyczących nadzoru i kontroli nad działalnością SKP, z uwagi na stwierdzone nw. nieprawidłowości. 1.1. W ramach sprawowanego nadzoru nad SKP nie analizowano terminów waŝności posiadanych certyfikatów, wystawionych przez Instytut Techniki Samochodowej (ITS), w celu sprawdzenia, czy po upływie waŝności tych certyfikatów przedsiębiorcy prowadzący SKP uzyskali decyzję Dyrektora Transportowego Dozoru Technicznego (TDT) odnośnie poświadczenia zgodności wyposaŝenia i warunków lokalowych z wymaganiami odpowiednio do zakresu przeprowadzanych badań, tj. czy spełniają wymogi do prowadzenia tego rodzaju działalności określone w art. 83 ust. 3 pkt 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Z ustaleń kontroli wynika, Ŝe w 24 SKP, na 76 prowadzących działalność na terenie Warszawy (według stanu na dzień 31 marca 2008 r.), przeprowadzano badania techniczne pojazdów samochodowych, pomimo Ŝe przedsiębiorcy prowadzący te stacje nie posiadali przez pewien okres (w skrajnym przypadku przez 719 dni) poświadczeń TDT, po upływie waŝności certyfikatów ITS, w tym w przypadku 13 stacji okres wykonywania badań technicznych pojazdów bez waŝnego poświadczenia TDT wynosił 40 i więcej dni. W okresie braku waŝnego poświadczenia TDT, w stacjach tych wykonano w badanym okresie łącznie 37.691 badań technicznych pojazdów, za które pobrano opłaty na łączną kwotę 3.571.478 zł. 1.2. Niewydania przez Prezydenta decyzji o zakazie prowadzenia stacji kontroli pojazdów oraz o skreśleniu z rejestru działalności regulowanej sześciu przedsiębiorców (prowadzących stacje: WX/055/P; WX/063/P; WX/066/P; WX/079/P; WX/095/P; WX/096/P), którzy (co stwierdzono w toku przeprowadzanych corocznych kontroli SKP) nie posiadali waŝnego poświadczenia TDT. W stacjach tych wykonano w latach 2006-2007, w okresie braku waŝnego poświadczenia TDT, łącznie 20.063 badań technicznych pojazdów. Zgodnie z art. 83b ust. 2 pkt 3 lit. c ustawy Prawo o ruchu drogowym, w przypadku stwierdzenia raŝącego naruszenia warunków wykonywania działalności gospodarczej w zakresie prowadzenia stacji kontroli pojazdów (a do takich przypadków naleŝy zaliczyć wykonywanie badań technicznych pojazdów bez waŝnego poświadczenia TDT) Prezydent powinien wydać decyzję o zakazie prowadzenia przez przedsiębiorcę stacji kontroli pojazdów, skreślając go z rejestru działalności regulowanej.
3 Działania podjęte w stosunku do pięciu z tych przedsiębiorców ograniczono do skierowania zaleceń pokontrolnych, w których nakazano uzyskanie poświadczenia TDT w ciągu 30 dni od daty otrzymania zalecenia, informując jednocześnie, Ŝe niewykonanie zalecenia w wyznaczonym terminie będzie podstawą do wydania decyzji o zakazie prowadzenia przez przedsiębiorcę stacji kontroli pojazdów, co oznacza, Ŝe badania techniczne pojazdów w tych stacjach nadal moŝna było prowadzić (przez określony w ww. zaleceniach okres), pomimo niespełnienia przez przedsiębiorców wymogów określonych w art. 83 ust. 3 pkt 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym. W jednym przypadku (dotyczącym stacji WX/096/P), pomimo odnotowania w protokole z kontroli braku posiadania przez przedsiębiorcę poświadczenia TDT nie podjęto Ŝadnych działań, mimo iŝ, w ocenie NIK, zachodziły przesłanki określone w art. 83b ust. 2 pkt 3 lit. c ustawy Prawo o ruchu drogowym. Prezydent nie wydał decyzji o zakazie prowadzenia działalności i wykreśleniu przedsiębiorcy z rejestru w stosunku do podmiotu prowadzącego stację WX/066/P, pomimo iŝ w wyniku kolejnej kontroli tej stacji, przeprowadzonej przez pracowników Wydziału Transportowego Biura Działalności Gospodarczej i Zezwoleń Urzędu stwierdzono, Ŝe podmiot ten nadal nie ma waŝnego poświadczenia TDT. PowyŜsze stanowiło naruszenie art. 83b ust. 2, pkt 3 lit. b ustawy Prawo o ruchu drogowym, zgodnie z którym, w ramach wykonywanego nadzoru Prezydent wydaje decyzję o zakazie prowadzenia przez przedsiębiorcę stacji kontroli pojazdów, skreślając przedsiębiorcę z rejestru działalności regulowanej, jeŝeli przedsiębiorca nie usunął naruszeń warunków wykonywania działalności gospodarczej w zakresie prowadzenia stacji kontroli pojazdów w wyznaczonym przez Prezydenta terminie. 1.3. Brak skutecznych działań w stosunku do 2 przedsiębiorców prowadzących stacje (WX/103/P oraz WX/104/P). Pomimo stwierdzenia (w ramach kontroli przeprowadzonych w 2007 r.) tego samego rodzaju nieprawidłowości, jakie wystąpiły w ramach kontroli przeprowadzonych rok wcześniej, ograniczono się jedynie do skierowania do przedsiębiorców kolejnych zaleceń dotyczących usunięcia tych nieprawidłowości. W przypadku pierwszej z tych stacji zarówno w 2006 r. jak i w 2007 r. stwierdzono brak umieszczenia w widocznym miejscu aktualnego wykazu czynności kontrolnych oraz metod i kryteriów oceny stanu faktycznego, a w przypadku drugiej, brak wyznaczenia przez przedsiębiorcę osoby upowaŝnionej do reprezentowania przedsiębiorcy w czasie kontroli. Ponadto pomimo stwierdzenia
4 w trakcie kolejnych dwóch kontroli przeprowadzonych w stacji WX/104/P braku wyznaczenia przez przedsiębiorcę prowadzącego tę stację osoby upowaŝnionej do reprezentowania przedsiębiorcy w czasie kontroli - co stanowiło naruszenie art. 80 ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095 ze zm.), Prezydent nie podjął stosownych działań wynikających z faktu, Ŝe tego rodzaju czyn zgodnie z art. 60 1 7 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2007 r. Nr 109, poz. 756 ze zm.), zagroŝony jest karą grzywny nie niŝszą niŝ 1.000 zł. Zgodnie z art. 17 3 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148 ze zm.) organom administracji samorządowej, w przypadku gdy w zakresie swojego działania ujawniły wykroczenie i wystąpiły z wnioskiem o ukaranie przysługują uprawnienia oskarŝyciela publicznego. 1.4. Według informacji uzyskanych przez kontrolerów NIK z Wydziału Ruchu Drogowego Komendy Stołecznej Policji, w czasie kontroli autobusów miejskich przeprowadzonej przez policję w 2006 r., na 55 zbadanych autobusów, w 33 przypadkach zatrzymano dowody rejestracyjne tych pojazdów z uwagi na zły stan techniczny. Ustalono przy tym, Ŝe pomimo iŝ w badanym okresie pracownicy Wydziału Transportowego dwukrotnie kontrolowali kaŝdą z trzech stacji prowadzonych przez Miejskie Zakłady Autobusowe Spółkę z o.o., w Ŝadnym przypadku kontrolującym nie udało się zbadać prawidłowości wykonywanych badań technicznych pojazdów samochodowych, które to zagadnienie powinno być przedmiotem przeprowadzanych w tym zakresie kontroli zgodnie z art. 83b ust. 2 pkt 1 lit. b ustawy Prawo o ruchu drogowym. We wszystkich przypadkach w protokołach odnotowano, Ŝe w trakcie kontroli nie podstawiono Ŝadnego pojazdu do badania technicznego. 1.5. Niedokonywania analizy przyczyn zatrzymania przez organy kontroli drogowej dowodów rejestracyjnych (przesłanych do Urzędu Miasta), z powodu złego stanu technicznego pojazdów samochodowych, w celu sprawdzenia, czy stwierdzone w trakcie kontroli istotne nieprawidłowości w zakresie stanu technicznego, nie dotyczą pojazdów, które krótko wcześniej były poddane badaniom technicznym w SKP na terenie Warszawy. Wydział Transportowy nie współdziałał w tym zakresie z innymi jednostkami organizacyjnymi Urzędu Miasta, do których przekazywane były zatrzymane dowody rejestracyjne.
5 1.6. We wszystkich skontrolowanych przypadkach kierowania zaleceń do usunięcia nieprawidłowości stwierdzonych w trakcie kontroli SKP, wyznaczano podmiotom termin ich realizacji zgodnie z art. 83b ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Wskazywano równocześnie, Ŝe niewykonanie zaleceń w wyznaczonym terminie będzie podstawą do wydania decyzji o zakazie prowadzenia przez przedsiębiorcę stacji kontroli pojazdów. Ustalono, Ŝe po upływie wyznaczonego terminu nie sprawdzano realizacji wydanych zaleceń. Kontrolę tych spraw, przeprowadzano dopiero w ramach kolejnej rocznej kontroli działalności SKP. 1.7. Przy przeprowadzaniu kontroli SKP przestrzegano postanowień art. 83b ust. 2 pkt 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym, zgodnie z którymi, w ramach wykonywanego nadzoru, stacje kontroli pojazdów powinny być kontrolowane co najmniej raz w roku. W jednym przypadku (dotyczącym stacji WX/077/P), niedotrzymanie tego terminu, spowodowane zostało przyczyną niezaleŝną od Urzędu (dwumiesięczną przerwą w prowadzeniu działalności przez stację). 2. NIK ocenia pozytywnie, pomimo stwierdzonych uchybień, wykonywanie przez Prezydenta zadań określonych w art. 84 ust. 2-4 ustawy Prawo o ruchu drogowym dotyczących m.in. nadawania uprawnień diagnostom. W okresie objętym kontrolą Prezydent wydał 15 decyzji w sprawie nadania diagnostom uprawnień do wykonywania badań technicznych pojazdów oraz 3 decyzje w sprawie rozszerzenia uprawnień diagnosty. W przypadku 16 wydanych w tym zakresie decyzji nie stwierdzono Ŝadnych nieprawidłowości lub uchybień. Osoby występujące o nadanie tych uprawnień dołączyły do wniosków dokumenty potwierdzające spełnianie przez nie wszystkich wymagań określonych w art. 84 ust. 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Postępowania w tych sprawach prowadzone były bez zbędnej zwłoki. W przypadku 2 wydanych decyzji w tym zakresie (jednej o nadaniu uprawnień, a drugiej o ich rozszerzeniu) ustalono, Ŝe od wnioskodawców nie wyegzekwowano przedstawienia zaświadczeń o ukończeniu stosownego szkolenia dla diagnostów. PowyŜsze było niezgodne z opracowaną w Urzędzie kartą informacyjną dla interesantów, w której wskazano, Ŝe do wniosku o nadanie uprawnień diagnosty osoby zainteresowane powinny dołączyć m.in. taki dokument. Przy ocenie braku tego rodzaju dokumentu, NIK uwzględniła fakt, Ŝe przedstawienie przy wniosku o nadanie uprawnień diagnosty, zaświadczenia o zdaniu egzaminu kwalifikacyjnego przed komisją powołaną przez Dyrektora TDT, stanowi pośredni dowód odbycia przez daną osobę szkolenia dla
6 diagnostów, biorąc pod uwagę, Ŝe warunkiem dopuszczenia do tego egzaminu jest przedstawienie przez daną osobę zaświadczenia o odbyciu takiego szkolenia. We wszystkich pozostałych przypadkach do wniosków dołączone były stosowne zaświadczenia o ukończeniu szkolenia dla kandydatów na diagnostów. 3. NIK pozytywnie ocenia wykonywanie przez Prezydenta w badanym okresie zadań określonych w art. 83a ustawy Prawo o ruchu drogowym, dotyczących prowadzenia rejestru przedsiębiorców prowadzących SKP oraz rozpatrywania wniosków o wpis do tego rejestru. 3.1. Prowadzony w Urzędzie rejestr przedsiębiorców (w formie elektronicznej) zawierał wszystkie wymagane informacje określone w art. 83a ust. 6 ustawy Prawo o ruchu drogowym i był na bieŝąco aktualizowany. 3.2. W latach 2006-2007 Prezydent wpisał sześciu przedsiębiorców do ww. rejestru. Wszystkie złoŝone w tym zakresie wnioski i oświadczenia zawierały wymagane informacje określone w art. 83a ust. 3-5 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Rozpatrzenia poszczególnych spraw dokonano w terminie 7 dni od daty wpłynięcia wniosku, tj. zgodnie z art. 67 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Od wnioskodawców pobrano wymagane opłaty skarbowe. 4. Stwierdzono równieŝ, Ŝe pracownicy Wydziału Transportowego przyjmowali od podmiotów prowadzących SKP protokoły zniszczenia pieczątek diagnostów sporządzane przez pracowników stacji lub ich właścicieli, co było niezgodne z trybem postępowania w tym zakresie określonym w 19 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie zakresu i sposobu przeprowadzania badań technicznych pojazdów oraz wzorów dokumentów stosowanych przy tych badaniach (Dz. U. Nr 227, poz. 2250 ze zm.). Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. Podejmowanie stosownych działań w celu powstrzymania wykonywania badań technicznych pojazdów samochodowych przez SKP nieposiadające poświadczeń TDT, poprzez wydawanie decyzji o zakazie wykonywania tego rodzaju badań i wykreśleniu przedsiębiorcy z rejestru działalności regulowanej. 2. Niezwłoczne sprawdzanie realizacji wydawanych przedsiębiorcom zaleceń dotyczących usunięcia istotnych nieprawidłowości w działalności SKP oraz podejmowanie stosownych działań w stosunku do przedsiębiorców nierealizujących otrzymanych zaleceń pokontrolnych, w tym analizowanie kaŝdego takiego przypadku,
7 pod kątem sprawdzenia, czy nie zachodzą przesłanki do skreślenia przedsiębiorcy z rejestru działalności regulowanej. 3. W przypadku stwierdzenia w trakcie kontroli faktu niewywiązania się przedsiębiorcy z obowiązku pisemnego ustanowienia osoby upowaŝnionej do reprezentowania go w czasie kontroli przeanalizowanie moŝliwości działania wynikających z art. 17 3 ustawy Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. 4. KaŜdorazowe egzekwowanie od kandydatów na diagnostów, dołączenia do wniosków o nadanie tych uprawnień, wszystkich wymaganych przez Urząd dokumentów w tym zakresie. 5. Egzekwowanie dokonywania zwrotu pieczątek diagnostów przez podmioty prowadzące SKP. 6. Korzystanie z innych potencjalnych źródeł informacji o rzetelności wykonywanych badań technicznych pojazdów w nadzorowanych SKP, w tym analizowanie przyczyn zatrzymania dowodów rejestracyjnych z powodu złego stanu technicznego pojazdów, w aspekcie rzetelności wykonywanych badań technicznych w poszczególnych SKP nadzorowanych przez Prezydenta. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Warszawie, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, zwraca się do Pani Prezydent o przedstawienie, w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków, bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Pani prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora Delegatury NIK w Warszawie umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK. D.W.