Zamawiający: Parafia Rzymskokatolicka pw. Wniebowzięcia NMP Sarbinowo 62, 74-404 Cychry

1 inż. Andrzej Rybarczyk Usługi Projektowe i Nadzory Budowlane 71-245 Szczecin ul. Szafera Władysława 18/16 Tel./fax. ++ 48 91 43-27-298 E-mail:arprojekt@pro.onet.pl NIP 852-107-18-40 Oświadczenie projektantów: My niżej podpisani oświadczamy, że ekspertyza budowlana została opracowana zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. EKSPERTYZA BUDOWLANA stanu technicznego konstrukcji więźby dachowej i jej posadowienia na budynku kościoła pw. św. Stanisława Kostki w Chwarszczanach gm. Boleszkowice woj. zachodniopomorskie (dz. nr 18/4) Zamawiający: Parafia Rzymskokatolicka pw. Wniebowzięcia NMP Sarbinowo 62, 74-404 Cychry Opracował: inż Andrzej Rybarczyk upr. bud. 138/Sz/83 upr. proj. 42/Sz/85 mgr inż. Mirosław Hamberg Rzeczoznawca Budowlany dec. Nr 1/Rz/2000 U.W. w Szczecinie Szczecin, wrzesień/listopad 2010r

2 SPIS DOKUMENTACJI Zamawiający: Parafia Rzymskokatolicka pw. Wniebowzięcia N.M.P. Sarbinowo 62, 74-404 Cychry Obiekt: Kościół św. Stanisława Kostki dawniej kaplica Templariuszy i Joannitów Chwarszczany gm. Boleszkowice Przedmiot opracowania: Ekspertyza budowlana dotycząca oceny stanu technicznego elementów konstrukcji więźby i jej posadowienia na budynku kościoła I.OPIS TECHNICZNY 1.0.Dane ogólne 1.1.Przedmiot ekspertyzy 1.2.Cel i zakres opracowania 1.3.Podstawa wykonania opracowania ekspertyzy 1.4.Materiały wykorzystane. 2.0.Opis stanu istniejącego obiektu 2.1.Sytuacja 2.2.Charakterystyka ogólna budynku 3.0.Analiza stanu technicznego elementów konstrukcji dachowej i ścian 3.1.Budynek kościoła 3.2.Zakrystia 4.0.Przyczyny powstania uszkodzeń 5.0.Doraźne sposoby zabezpieczenia konstrukcji dachowej 6.0.Wnioski i zalecenia II.INWENTARYZACJA FOTOGRAFICZNA Fot. Nr 1 Widok elewacji budynku kościoła od strony zachodniej Fot. Nr 2 Widok elewacji budynku kościoła od strony zachodnio-południowej Fot. Nr 3 Widok elewacji budynku kościoła od strony południowej Fot. Nr 4 Widok elewacji budynku kościoła od strony południowo-wschodniej Fot. Nr 5 Widok elewacji budynku kościoła od strony wschodniej Fot. Nr 6 Widok elewacji budynku kościoła od strony wschodnio-północnej Fot. Nr 7 Ubytki cegieł przy podstawie baszty od strony południowej Fot. Nr 8 Wypłukane spoiny na kopule baszty od strony południowej. Zniszczone elementy ściany frontowej zachodniej. Fot. Nr 9 Ubytki cegieł wokół zamurowanego portalu od strony południowej Fot. Nr 10 Widok zamurowanych dolnych partii okien od strony południowej. Ubytki zaprawy w spoinach przypór. Fot. Nr 11 Zarysowane nadproże okienne od strony południowej Fot. Nr 12 Przekrycia przypór do odnowienia i przemurowania od strony południowej Fot. Nr 13-14 Woda z opadów atmosferycznych z dachu kierowana jest rurą spustową pod budynek kościoła

3 Fot. Nr 15 Górna część ściany wschodniej z zrysowanym nadprożem okiennym Fot. Nr 16 Szczegół zarysowanego nadproża okiennego od strony wschodniej Fot. Nr 17 Przekrycia przypór do odnowienia i przemurowania od strony północnej Fot. Nr 18 Zniszczone pokrycie dachu zakrystii Fot. Nr 19-20 Szczegóły zadaszenia i murów zewnętrznych zakrystii Fot. Nr 21 Wejście zewnętrzne do zakrystii. Drzwi zniszczone, brak zaprawy w spoinach. Fot. Nr 22 Wejście zewnętrzne do zakrystii. Widok niewłaściwie odtwarzanej ściany brak spoin i inny kolor. Fot. Nr 23 Wejście zewnętrzne do kotłowni Fot. Nr 24 Wejście zewnętrzne do kotłowni. Widok zniszczonej kamiennej obudowy i schodów. Fot. Nr 25 Wypłukane spoiny na kopule baszty od strony północnej. Kopuła zarośnięta algami. Fot. Nr 26 Zarysowane nadproże od strony północnej Fot. Nr 27-28 Widok zarośniętych okapników pod zamurowanymi oknami Fot. Nr 29 Widok części górnej elewacji zachodniej. Zaprawa wypłukana w spoinach. Zniszczone przekrycie a glony i porosty na murach. Fot. Nr 30 Widok wejścia do kościoła od strony zachodniej. Obniżony stopień powoduje zalewanie głównego wejścia do kościoła. Fot. Nr 31 Zarysowane od wewnątrz kościoła nadproże ściany wschodniej Fot. Nr 32 Zarysowane od wewnątrz kościoła nadproże ściany zachodniej ze ścianą wypełniającą. Fot. Nr 33-34 Wilgoć na ścianach wewnętrznych budynku kościoła Fot. Nr 35 Wilgoć na ścianach wewnętrznych zakrystii Fot. Nr 36 Wilgoć na ścianach wewnętrznych zakrystii i popękane tynki n/drzwiami. Fot. Nr 37 Uszkodzenia ceramicznych schodów zabiegowych wewnątrz baszty Fot. Nr 38 Widok stropu drewnianego nad ceramicznym sklepieniem n/nawą kościoła Fot. Nr 39 Konstrukcja drewniana dachu. Widok uciętej belki. Fot. Nr 40 Uszkodzone i mokre łaty i krokwie Fot. Nr 41 Zniszczona przez grzyb i owady belka główna konstrukcji dachowej. Rozluźnione połączenie słupa z belką. Fot. Nr 42 Zniszczony przez grzyb i owady słup konstrukcji dachowej Fot. Nr 43 Zniszczenia przez grzyb i owady elementów konstrukcji dachowej i podłogi Fot. Nr 44 Połączenie słupa, belki głównej i belki stropowej Fot. Nr 45-47 Rozluźnione połączenia elementów konstrukcji dachowej Fot. Nr 48 Zniszczenia przez grzyb i owady konstrukcji dachowej n/zakrystią III.INWENTARYZACJA GRAFICZNA Nr 1 Rzut budynku kościoła na poziomie +8,00m Nr 2 Przekroje poprzeczne dachów kościoła

4 OPIS TECHNICZNY 1.0.Dane ogólne 1.1.Przedmiot ekspertyzy Przedmiotem ekspertyzy budowlanej jest ocena stanu technicznego konstrukcji więźby dachowej i jej posadowienia na budynku kościoła pw. św. Stanisława Kostki w Chwarszczanach gm. Boleszkowice woj. zachodniopomorskie (dz. nr 18/4) w województwie zachodniopomorskim. Obiekt jest zabytkiem i figuruje w rejestrze pod nr A-25 decyzją z 22.04.1955 roku oraz pod nr 243/79 wpisem z 27.04.1979 roku. 1.2.Cel i zakres opracowania Celem opracowania jest ocena stanu technicznego elementów konstrukcji dachu i jego posadowienia oraz określenie ogólnego zakresu robót remontowo-budowlanych, koniecznych do wykonania projektowanego remontu budynku. Zakres opracowania obejmuje: Oględziny elementów konstrukcji budynku Inwentaryzację fotograficzną budynku w zakresie niezbędnym do wykonania ekspertyzy technicznej Podanie zaleceń i wytycznych do remontu. 1.3.Podstawa wykonania ekspertyzy Podstawą wykonania ekspertyzy technicznej dotyczącej oceny stanu technicznego elementów konstrukcji więźby dachowej i jej posadowienia jest umowa-zlecenie znak nr 18/08/2010 z dnia 17.09.2010 roku pomiędzy Parafią Rzymskokatolicką pw. Wniebowzięcia NMP w Sarbinowie, Sarbinowo 62 74-404 Cychry a Wykonawcą Usługi Projektowe i Nadzory Budowlane Andrzej Rybarczyk z siedzibą w Szczecinie przy ul. Szafera 18/16. 1.4.Materiały wykorzystane Wizja lokalna w sierpniu 2010 roku oraz pomiary i badania własne na obiekcie Dokumentacja fotograficzna wykonana w sierpniu 2010 roku Ekspertyza budowlano-konstrukcyjna z określeniem przyczyn zalewania fundamentów i wytycznymi konserwatorskimi osuszenia i remontu XIIIw. kaplicy Templariuszy i Joannitów w Chwarszczanach opracowana przez mgr inż. arch. H. J. Kustosza i mgr inż. R. Buszkiewicza z Budowlanego Biura Inżynierskiego Roman Buszkiewicz z Gorzowa Wlkp. ul. Walczaka 23d w grudniu 2004 roku Inwentaryzacja konserwatorska budynku kościoła opracowana przez mgr inż. arch. H. J. Kustosza z Autorskiej Badawczo Projektowej Pracowni Ochrony i Konserwacji Zabytków Architektury i Urbanistyki z Gorzowa Wlkp. ul. Zubrzyckiego 13A/20 w 2008 roku

5 Ekspertyza mykologiczno budowlana stanu zawilgocenia obiektu opracowana przez mgr inż. W. Komorowskiego z P. U. T. Protech z Oleśnicy ul. Żeromskiego 2/1 w marcu 2008 roku Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002r w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr75, poz.690) Ustawa z 7 lipca 1994r Prawo budowlane, znowelizowana w Dz. U. Nr 207 i obowiązująca od 11 lipca 2003r Aktualne Polskie Normy Poradnik mykologiczno - budowlany W-wa 1969 Instrukcja ITB nr 312 Ochrona drewna budowlanego przed zagrzybieniem W-wa 1992 Z. Stroński Chemiczne środki produkcji krajowej do odgrzybiania murów i ochrony drewna 1994 2.0.Opis stanu istniejącego obiektu 2.1.Sytuacja Przedmiotowe obiekty nawa i zakrystia kościoła są zlokalizowane na działce nr ew. 18/4 w obrębie Chwarszczany gmina Boleszkowice powiat myśliborski w województwie zachodniopomorskim. 2.2.Charakterystyka ogólna budynku Budynek kaplicy będący przedmiotem niniejszego opracowania jest obiektem wolnostojącym murowanym z kamienia polnego i cegły, częściowo podpiwniczonym, z przylegającą do niego od strony północnej murowaną zakrystią. Ściany zewnętrzne wzmocnione są masywnymi murowanymi przyporami między którymi znajdują się ostrołukowe okna. Przypory zwieńczone są dwuspadowymi daszkami. Część otworów jest częściowo zamurowana. Kaplica jest budowlą salową trójprzęsłową jednonawową na planie prostokąta, zamkniętą od wschodu trójbocznym prezbiterium a od zachodu fasadą z dwiema okrągłymi murowanymi wieżami między którymi znajduje się wejście główne do kaplicy. Ściany obwodowe zewnętrzne zwieńczone gzymsem uskokowym. Wnętrze tynkowane jest przesklepione ceramicznymi sklepieniami krzyżowo-żebrowymi. Na ścianach zachowane cenne średniowieczne polichromie. Na nieużytkowane poddasze nad nawą kościoła prowadzą kręte ceramiczne schody umieszczone w wieży południowej. Wieża północna jest niedostępna. Wieże mają przekrycie w postaci murowanych ceramicznych kopułek. Dach nad nawą kościoła dwuspadowy wysoki o kącie nachylenia 48º, nad prezbiterium zamknięty pięciopołaciowo. pokryty dachówką ceramiczną karpiówką. Konstrukcja dachu drewniana jednowieszarowa /wieszak 27x27cm/ połączona z belką główną podłużną /26x28cm/ w poziomie podłogi i belkami stropu. Belki stropu podwieszone do belki głównej są równocześnie ściągami dla konstrukcji wieszarowej dachu. Zakrystia do której prowadzi wejście bezpośrednio z nawy kościoła i z zewnątrz od strony wschodniej jest obiektem murowanym z kamienia polnego i cegły.

6 Wnętrze tynkowane jest przesklepione ceramicznymi sklepieniami krzyżowo-żebrowymi. Brak bezpośredniego wejścia na nieużytkowane poddasze nad zakrystią. Jedyne wejście jest za pomocą drabiny z nawy kaplicy. Dach nad zakrystią jednospadowy pulpitowy pokryty ceramiczną dachówką karpiówką. Konstrukcja dachu krokwiowa drewniana połączona ze stropem belkowym. Wejście zewnętrzne w ścianie zachodniej zakrystii prowadzi do nieczynnej kotłowni ulokowanej w piwnicy pod zakrystią. Nad piwnicą jest strop ceramiczny na belkach stalowych. 3.0.Analiza stanu technicznego elementów konstrukcji dachowej i ścian 3.1.Budynek kościoła 3.1.1.Fundamenty Obiekt posadowiony jest bezpośrednio na ścianach fundamentowych z głazów granitowych murowanych na zaprawie wapiennej, układanych w nieregularnych warstwach. Ławy mają przekrój prostokątny o szerokości ~200cm i są zagłębione 120cm poniżej posadzki kaplicy. Na podstawie przeprowadzonych odkrywek fundamentowych, oględzin i pomiarów ocenia się, że stan techniczny fundamentów jest dobry. Wody opadowe z dachu poprzez system odprowadzający wodę deszczową rynny wiszące i rury spustowe z niewielkimi króćcami wylewają wodę powierzchniowo bezpośrednio pod mury budynku kościoła a tym samym powodują ich przesiąkanie pod istniejące fundamenty i osłabienie gruntu pod ich posadowieniem /p. fot. nr 7, 13 i 14/. 3.1.2.Ściany murowane 3.1.2.1.Ściany murowane z kamienia Do poziomu (+3,20) ściany zewnętrzne kaplicy gr. ~100cm i przypory wykonane są z kwadr granitowych, układanych w regularnych warstwach z wypełnieniem spoin zaprawą wapienną. W narożnikach występują ciosy kamienne starannie obrobione. Od strony zewnętrznej ściany pozostawione są w licu kamiennym, a od strony wewnętrznej pokryte tynkiem wapiennym. Poziom ścian kamiennych zamyka ceglany gzyms kapnikowy, z nielicznymi ubytkami ceramicznych kształtek. Na podstawie przeprowadzonych oględzin i pomiarów kamiennych ścian zewnętrznych ocenia się, że stan techniczny ścian zewnętrznych jest dobry. 3.1.2.2.Ściany murowane z cegły pełnej ceramicznej Ściany baszty gr. ~70cm od poziomu (+0,30) i ściany zewnętrzne kaplicy gr. ~91cm z przyporami od poziomu (+3,40) wykonano z cegły ceramicznej pełnej pokrytej od strony wewnętrznej tynkiem wapiennym. Między przyporami rozmieszczone są symetrycznie otwory okienne zamykane półkoliście. Na koronie murów kaplicy wykonano gzyms ceramiczny wieńczący ściany a na murach baszt wykonano ceramiczne kopułki. Na podstawie przeprowadzonych oględzin i pomiarów ceramicznych ścian zewnętrznych zauważono zarysowania nadokienne, rozluźnione cegły oraz ich ubytki w przyporach, ścianach i w gzymsie koronującym oraz brak zaprawy w zewnętrznych spoinach pomiędzy cegłami ceramicznymi ścian i w kopułkach baszt. Powierzchnie zewnętrzne murów i przekrycie baszt jest zarośnięte przez glony i algi a powierzchnie wewnętrzne /tynki/ są niszczone przez wilgoć. Ocenia się, że stan techniczny ścian zewnętrznych jest dość dobry.

7 3.1.3.Stropy, sklepienia Strop nad piwnicą stalowo-ceramiczny niedostępny z powodu wody na posadzce. Sklepienia ceramiczne krzyżowo-żebrowe z zewnątrz niedostępne. Wg wizualnej oceny należy określić, że stan techniczny tej konstrukcji jest dość dobry z dużymi zniszczeniami od wilgoci. 3.1.4.Dach, strop nad nawą Konstrukcja dachu nad nawą łączy się z drewnianym stropem na murłatach, które są zamontowane na ścianach bez żadnej izolacji /p. fot. nr 40 i 43/. Przeprowadzone oględziny i badania wykazały, że są one z powodu długiego okresu użytkowania oraz zalewania przez wody opadowe zagrzybione i częściowo odkształcone. Dotyczy to również krokwi 14,5x21cm i przepustnic 14,5x17,5cm, które nie opierają się na belkach stropowych ale bezpośrednio na ścianach /p. fot. nr 40/. Konstrukcja drewniana w formie krokwiowo-płatwiowej z jętkami 16x20cm i belką rozporową 15,5x21cm z mieczami 15x20cm w układach głównych usztywniającymi całość konstrukcji dachowej poprzecznie co ~590cm /osiowo do w stosunku wykonanych przypór/. Krokwie 14,5x21cm są montowane na płatwiach 28x28 i 20x26cm. Płatwie podparte są obustronnymi zastrzałami 18x20cm usztywniającymi całość konstrukcji dachowej podłużnie. Układ konstrukcyjny dachu przedstawiono na rys. nr 2. Konstrukcja dachowa jest niekompletna. Części elementów brakuje część jest ucięta /p. fot. nr 40/. Stan techniczny konstrukcji dachu ocenia się jako dość dobry. Mimo dawnych i bieżących przecieków wody opadowej, konstrukcja dachowa jest średnio zagrzybiona. Miejscami jest porażona owadami. Rozwój szkodników biologicznych jest czynny. W części poddasza podłoga jest mocno zniszczona przez owady. Powyższe dotyczy to również poważnych i głębokich zniszczeń na elementach konstrukcyjnych - krokwiach, słupach /wieszakach 27x27cm/ i belce głównej 26x28cm /p. fot. nr 40-43/. Pojedyncze elementy należy bezwzględnie wymienić na drewno klasy C30 o takim samym przekroju. W trakcie przeprowadzonego remontu dachu należy przeprowadzić dokładne oględziny i badania końcówek belek stropowych leżących na murłatach. Belki po odkryciu stropu sklasyfikowane jako zniszczone należy wymienić. Stan techniczny stropu ocenia się jako dość dobry. Dachówka jest częściowo popękana, a łacenie dość mocno zniszczone. Ilustracją stanu technicznego elementów więźby dachowej jest inwentaryzacja fotograficzna. Istniejące pokrycie dachu należy wymienić a wszystkie łaty i obróbki dachu należy odtworzyć z drewna klasy C27 na elementy o takim samym przekroju. Stwierdzono również uszkodzenia typu mechanicznego, poluzowania połączeń oraz rozsychanie się drewna /p. fot. nr 41, 45-47/. Konstrukcja dachowa wymaga remontu. 3.2.Zakrystia Fundamenty wykonane z kamienia i cegły na zaprawie wapiennej. Stan techniczny dobry. Ściany murowane z cegły ceramicznej pełnej pokrytej od strony wewnętrznej tynkiem wapiennym. Na podstawie przeprowadzonych oględzin murów zewnętrznych zauważono rozluźnione cegły oraz ich ubytki w ścianach i w gzymsie koronującym oraz brak zaprawy w zewnętrznych spoinach pomiędzy cegłami. Są liczne przebarwienia murów. Powierzchnie wewnętrzne /tynki/ są niszczone przez wilgoć. Ocenia się, że stan techniczny ścian zewnętrznych jest dość dobry.

8 Dach nad zakrystią jednospadowy pulpitowy pokryty ceramiczną dachówką, drewniany krokwiowy połączony ze stropem belkowym i płatwią zamontowaną wzdłuż ściany kaplicy. Płatew oparta jest na słupach i mieczach. Podporą słupów są drewniane belki stropowe. Brak dostępu uniemożliwił dokładne badanie elementów konstrukcji dachu. Widok zewnętrzny /p. fot. nr 18-20/ wskazuje, że stan techniczny elementów konstrukcji dachu jest niedostateczny i wymaga pełnego odtworzenia z drewna klasy C27 o takim samym przekroju. 4.0.Przyczyny powstania uszkodzeń Rozluźnione połączenia w węzłach drewnianych dachu i w poziomie stropów oraz brak połączeń /p.fot. nr 41, 45-47/ Braki pojedynczych elementów lub stosowanie elementów zastępczych /p.fot. nr 39-40/ Naruszenie struktury gruntu pod fundamentami przez wody opadowe Nieszczelność dachu /zalewanie poziomów niżej położonych/ Brak ogrzewania i wentylacji grawitacyjnej /nawiewno-wywiewnej/ powoduje powstawanie wykwitów na ścianach. W związku z naprawą malowideł ściennych i istniejącą wilgocią w budynku kościoła i zakrystii należy opracować sposób zabezpieczenia murów przed wilgocią. Naturalne zużycie budynku Wykonanie budynku z materiałów małoodpornych na szkodniki biologiczne i czynniki atmosferyczne Zawilgocenie dolnych partii elementów kościoła i zakrystii na skutek braku izolacji poziomej i izolacji pionowej Brak prawidłowo przeprowadzanych bieżących remontów. 5.0.Doraźne sposoby zabezpieczenia konstrukcji dachowej Oczyścić elementy nośne konstrukcji dachowej z zacieków i przebarwień oraz farby wapiennej Sprawdzić stan wszystkich połączeń konstrukcyjnych a luźne węzły naprawić. Rozluźnione węzły wzmocnić zgodnie ze sztuką ciesielską typowymi łącznikami z blach stalowych. Należy uzupełnić konstrukcję dachową o wycięte i brakujące elementy drewniane Wymienić zniszczone dogłębnie elementy konstrukcji dachowej. Wszystkie nowe elementy muszą mieć przekrój elementów istniejących z drewna przesuszonego klasy C 30 i impregnowanie w klasie A-2 grzyboodporności. Impregnację elementów wykonać BORA- MON-em 3x. Wykonać impregnację kompleksową konstrukcji dachowej preparatem OGNIOCHROM lub innym solnym atestowanym np. FOBOS M2 lub DREWNOSOL-3 do klasy A-2 grzyboodporności tj. 3-krotna impregnacja powierzchniowa.

9 Przy pracach odgrzybieniowych należy stosować się do Postanowień w sprawie BHP przy robotach odgrzybieniowych (Dz. U. Nr 5 z 1956 r). Ze ścian i zadaszenia należy niezwłocznie usunąć glony i inne rosnące tam rośliny 6.0.Wnioski i zalecenia Zgodnie z art. art. 62, 63 i 64 Prawa Budowlanego właściciel budynku kościoła jest obowiązany założyć i prowadzić książkę obiektu budowlanego, prowadzić jednoroczne i pięcioletnie przeglądy budynku oraz ocenę stanu technicznego jego elementów, rejestrować prace remontowe i naprawcze Wykonać do 30.IV.2011 roku doraźne sposoby zabezpieczenia obiektu zgodnie z pkt. 5.0. niniejszej ekspertyzy technicznej Tok postępowania przy robotach zabezpieczających podanych w punkcie 5.0. niniejszej ekspertyzy technicznej winien być zgodny z wymogami Prawa Budowlanego /Dz. U. z 1995 r Nr 10, poz. 47/, przy zachowaniu przepisów BHP. Roboty powinny być prowadzone przez odpowiednio wyszkolone ekipy pod nadzorem osoby uprawnionej z jednoczesną pełną informacją o istniejącym stanie zagrożenia. W trakcie remontu po odsłonięciu zakrytych obecnie elementów drewnianych koniecznym będzie ich sprawdzenie i kwalifikacja do remontu w ramach nadzoru specjalistycznego Stan techniczny elementów konstrukcji dachowej i zwieńczenia ścian obwodowych nie zagraża bezpieczeństwu użytkowania obiektu, ale wymagane jest przystąpienie do pilnego docelowego remontu wg opracowanej dokumentacji projektowej Nad nadprożami zarysowanymi zastosować zewnętrzne i wewnętrzne sklamrowania /po 2 pręty Ø12 mm ze stali A-III RB400W o długości /L = 120 + 2 x 15 = 150cm/, w których końce klamer 2 x 15 cm osadzać w wywierconych otworach na zaprawie szybkosprawnej, modyfikowanej żywicami epoksydowymi W ścianach tylko zarysowanych należy rysy i pęknięcia do 10 mm wypełnić zaprawą cementową marki M5 i zastosować wewnętrzne sklamrowania /pręty Ø12 mm ze stali RB400W o długości /L = 40 + 2 x 12 = 64 cm/, w których końce klamer 2 x 12 cm osadzać w wywierconych otworach na zaprawie szybkosprawnej, modyfikowanej żywicami epoksydowymi. Rysy ponad 10 mm i ubytki przemurować cegłą pełną ceramiczną klasy 150 na zaprawie cementowo-wapiennej klasy M5. Ściany zdeformowane i zniszczone odtworzyć na podstawie archiwizowanej dokumentacji technicznej. Mury wykonać z dobrej nie zniszczonej cegły rozbiórkowej lub wymiarami i barwą podobnej cegły pełnej ceramicznej klasy 150 na zaprawie cementowowapiennej M5. Sprawdzić stan elementów więźby dachowej i stropu w części zakrytej budynku. Wykonać wszystkie zalecenia zgodnie z punktem 5.0. niniejszej ekspertyzy. Należy uzupełnić brakujące elementy konstrukcji dachu oraz uszkodzone (od 5-8%) - mechanicznie, przez owady lub biologicznie należy wymienić na drewno przesuszone klasy min. C30, o takim samym przekroju jakie jest w elementach istniejących /wg PN-81/B-Elementy 15001/ i impregnowanie w klasie A-2 grzyboodporności. Drewno poza wymaganą klasą powinna

10 cechować wilgotność <20%. Wszystkie elementy istniejące oczyścić a fragmenty zagrzybione ostrugać do zdrowego drewna. Ostrugane elementy odgrzybić BORAMON-em 3x. Na dachu wymienić łaty i pokrycie, na stropie wymienić zniszczone deski podłogowe Sprawdzić stan wszystkich połączeń konstrukcyjnych. Rozluźnione węzły wzmocnić typowymi łącznikami z blach stalowych typu MULTI GRIP Wykonać impregnację kompleksową konstrukcji dachowej preparatem OGNIOCHROM lub innym solnym atestowanym np. FOBOS M2 lub DREWNOSOL-3 do klasy A-2 grzyboodporności tj. 3-krotna impregnacja powierzchniowa oraz preparatami INTOX-S o działaniu przeciwgrzybicznym i owadobójczym oraz FOBOS M-2L o działaniu przeciwogniowym zgodnie z instrukcją użycia tych preparatów Ze względów ekologicznych w celu zagwarantowania pełnego bezpieczeństwa użytkowników przyjęto do zabiegów odgrzybieniowych i impregnacyjnych środki solne posiadające aktualne aprobaty ITB Na budynku kościoła należy wymienić pokrycie dachu a wszystkie łaty i obróbki dachu należy odtworzyć z drewna klasy C27 Podczas remontu proponuję wymienić uszkodzone rynny i rury spustowe a wody opadowe odprowadzać w kanałach betonowych na odległość ~ 3,00 m Sprawdzić stan techniczny wszystkich elementów stalowych /łączniki wieszaków ze ściągiem/, oczyścić je szczotkami stalowymi i zabezpieczyć poprzez pokrycie powłokami malarskimi. Zastosowana kompozycja środków zabezpieczających powinna realizować zabezpieczenie antykorozyjne i ogniochronne. Rozwiązaniem przykładowym jest zastosowania zestawu farb pęczniejących OGNIOKOR lub OGNIOKOR M /według Warunków technicznych wykonania i odbioru robót budowlano - montażowych t.1, część 3, str.162 Ochrona przed pożarem konstrukcji stalowych. Wg oddzielnego opracowania technicznego należy wykonać wentylację pomieszczeń w budynku kościoła i ewentualnie jego ogrzewanie Stosowane materiały i preparaty do impregnacji muszą posiadać aktualne aprobaty techniczne ITB. Należy wokół obiektów kościoła wykonać opaskę żwirową o szerokości ~0,50m. Zawilgocenia dolnych partii murów można osuszyć przez zastosowanie jednego z możliwych sposobów tj. wykonanie poziomej przepony szczelnej za pomocą elektroiniekcji na poziomie projektowanej posadzki lub typu chemicznego preparatem AQWAFIN - F ewentualnie przez wykonanie przepony poziomej metodą ciśnieniową koncentratem StoMurisol DS. Wybór metody wykonania izolacji ścian określony powinien być w odrębnym opracowaniu szczegółowym, kompleksowo rozwiązującym problem wód gruntowych i odwodnienia terenu. Ściany zewnętrzne istniejące budynku po naprawach odgrzybić BORAMON-em 3x. Przy pracach odgrzybieniowych należy stosować się do Postanowień w sprawie BHP przy robotach odgrzybieniowych (Dz. U. Nr 5 z 1956 r). Kierownik budowy powinien sporządzić Plan BIOZ oraz opracować technologie wykonania zadania z uwzględnieniem specyfiki robót Przy pracach odgrzybieniowych należy stosować się do Postanowień w sprawie BHP przy robotach odgrzybieniowych (Dz. U. Nr 5 z 1956 r).

11 Zagrzybiony gruz i śmieci wywieźć poza teren budowy, zakopać po uprzednim zdezynfekowaniu wapnem chlorowanym. Porażone biologicznie drewno spalić. Spalenie drewna winno nastąpić w miejscu wskazanym przez właściwe władze terenowe, przy zachowaniu odpowiednich przepisów ppoż. O terminie i miejscu spalenia należy powiadomić miejscowe organa Policji i Straży Pożarnej, celem uniknięcia fałszywego alarmu. Prace remontowe powinny być prowadzone etapami aby nie dopuścić do zalania wnętrza wodą opadową i namoknięcia ścian i sklepień - pod stałym nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i Nadzoru Budowlanego, zgodnie z przepisami, normami, warunkami bhp i ppoż. ochroną zdrowia oraz zasadami wiedzy technicznej W projekcie wykonawczym robót remontowych należy zachować stan istniejącej bryły i elementów zewnętrznych budynku /ścian i dachu/ oraz wszystkie uwagi i zalecenia zawarte w niniejszej ekspertyzie Niniejsza ekspertyza jest ważna przez okres 36 miesięcy