Od 1 stycznia 2009 r. nadpłata VAT powstaje nie z dniem złożenia korekty deklaracji VAT-7 lecz już z dniem zapłaty przez podatnika podatku nienależnego VAT lub w wysokości większej od należnej. Od 1 stycznia 2009 r. nadpłata podatku VAT powstaje wcześniej niż przed tą datą. A mianowicie nie dopiero z dniem złożenia korekty deklaracji VAT-7 lecz już z dniem zapłaty przez podatnika podatku nienależnego VAT lub w wysokości większej od należnej. Nadpłata w podatku VAT powstaje wówczas, jeśli podatnik w korekcie deklaracji VAT-7 obniża wysokość zadeklarowanego zobowiązania podatkowego VAT w związku z: - obniżeniem kwoty podatku należnego lub - podwyższaniem kwoty podatku naliczonego. Do 1 stycznia 2009 roku w podatku VAT termin powstania nadpłaty regulowany był w bardzo specyficzny sposób, tj. odmienny od nadpłat w innych podatkach. Na dodatek mało korzystny dla tego podatnika. Mianowicie był to dzień złożenia przez podatnika VAT korekty deklaracji w podatku od towarów i usług, składanej wraz z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty. 1 / 8
Od 1 stycznia 2009 roku nastąpiła korzystna dla podatnika VAT zmiana terminu powstania nadpłaty w rozliczanym podatku VAT, to jest z dnia złożenia korekty deklaracji VAT-7 na dzień faktycznej zapłaty przez podatnika podatku nienależnego lub w wysokości większej od należnej. Wynika to z uchylenia przepisu szczególnego zapisanego w art. 73 1 pkt 6 Ordynacji podatkowej. Powoduje to automatycznie konieczność stosowania zasady ogólnej zawartej w art. 73 1 pkt 1 tej Ordynacji. Niewłaściwe zadeklarowanie podatku VAT powoduje nie tylko powstanie nadpłaty w tym podatku w danym miesiącu - skutkiem jest także jednoczesne powstanie zaległości podatkowej w drugim. Zatem z powodu zbyt wcześnie lub zbyt późno wykazanego podatku powstaje jedno cześnie i nadpłata i zaległość podatkowa. Termin powstania nadpłaty VAT Do dnia 1 stycznia 2009 roku w wyniku: 1. wcześniejszego wykazania przez podatnika podatku należnego (nadpłata) i jednoczesnego braku wykazania tego podatku we właściwym miesiącu (zaległość) - zgodnie z art. 19, 20, 21 ustawy o VAT, 2. późniejszego wykazania przez podatnika podatku naliczonego (zaległość) i jednoczesnego braku wykazania tego podatku we właściwym miesiącu (nadpłata) - zgodnie z art. 86 ust. 10 ustawy o VAT odsetki od zaległości podatkowej VAT były naliczane do chwili złożenia korekty deklaracji 2 / 8
wykazującej nadpłatę (art. 73 1 pkt 6 Ordynacji podatkowej). Nadpłacenie przez podatnika za dany okres podatku VAT wymagało (i wymaga nadal) złożenia korekty deklaracji wraz z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty. Było to jednak równoznaczne z niedopłaceniem podatku w innym miesiącu. Na co również podatnik zobowiązany był złożyć korektę deklaracji VAT-7. W sumie w omawianym przypadku korekt deklaracji było zawsze (i nadal pozostanie) dwie. Jednakże począwszy od 1 stycznia 2009 roku odsetki od zaległości podatkowej powstającej w danym miesiącu w wyniku za wczesnego zadeklarowania podatku należnego VAT lub za późnego zadeklarowania podatku naliczonego, nie będą już naliczane. Wynika to stąd, iż od tego dnia zmienił się termin powstania nadpłaty w podatku VAT. Powstaje ona bowiem już nie w dniu złożenia przez podatnika korekty deklaracji w podatku od towarów i usług, jak stanowił wcześniej art. 73 1 pkt 6 Ordynacji podatkowej lecz z dniem zapłaty przez podatnika VAT podatku nienależnego lub w wysokości większej od należnej (art. 73 1 pkt 1 tej Ordynacji). Przepis art. 73 ust. 1 pkt 6 Ordynacji podatkowej wprowadzony 1 września 2005 r. i obowiązujący tylko d Nadpłata powstaje, z zastrzeżeniem 2, z dniem złożenia korekty deklaracji w podatku od towarów i usł 3 / 8
Natomiast przepis art. 73 ust. 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej obowiązujący przed i po 1 stycznia 2009 r. b Nadpłata powstaje, z zastrzeżeniem 2, z dniem zapłaty przez podatnika podatku nienależnego lub w w Autorem wykreślenia pkt. 6 z art. 73 1 Ordynacji podatkowej jest sejmowa komisja nadzwyczajna Przyjazne Państwo" do spraw związanych z ograniczeniem biurokracji (druk sejmowy 907). Jej zdaniem poprzez uchylenie niekorzystnego dla podatników VAT przepisu określającego moment powstania nadpłaty w podatku VAT wyeliminowany zostanie obowiązek zapłaty odsetek od zbyt wcześnie zadeklarowanego podatku VAT. W ocenie ww. komisji sejmowej zmiana ta ułatwi działalność gospodarczą, ponieważ 4 / 8
przedsiębiorcy nie będą bać się konsekwencji zbyt wczesnego zadeklarowania podatku VAT, a odsetki od zaległości podatkowej w wyniku zbyt wcześnie odliczonego podatku naliczonego będą naliczane jedynie za okres, kiedy Skarb Państwa poniósł rzeczywisty uszczerbek, czyli do chwili nadpłacenia podatku przez podatnika za okres następny. Obniżanie kwoty podatku należnego Obniżenie kwoty podatku należnego VAT z tytułu zbyt wczesnego jego zadeklarowania dotyczy zwykle czynności, do których ustawodawca VAT przewidział szczególny (późniejszy) moment powstania obowiązku podatkowego. Jest to na ogół termin płatności lub 30 dni od wykonania czynności. I dotyczy transakcji gospodarczych, takich jak np. usługi najmu, dzierżawy czy też usługi transportowe, budowlane, telekomunikacyjne, licencyjne, poligraficzne czy sprzedażzłomu lub dostawa mediów. Dla tych bowiem czynności nie stosuje się ogólnej zasady ustalania momentu powstania obowiązku podatkowego wvat, czyli terminu wystawienia faktury VAT lecz terminy późniejsze. A wynikają one z zasad szczególnych określonych w art. 19 ust. 13 ustawy o VAT. Przykład 5 / 8
Podatnik VAT z tytułu najmu zadeklarował podatek VAT o miesiąc za wcześnie. Uczynił to w deklaracji VAT-7 za styczeń 2008 (terminie wystawienia faktury za najem 31.01.2008 r.), zamiast za luty 2008 r. (w terminie płatności za najem 15.02.2008 r.). Było to niezgodne z ustawowym terminem powstania obowiązku podatkowego od najmu, czyli z art. 19 ust. 13 pkt 4 ustawy o VAT. Nastąpiło bowiem przedwcześnie. Zamiast w szczególnym terminie powstania obowiązku podatkowego (tj. w terminie płatności za najem) podatnik zadeklarował VAT zgodnie z ogólnymi zasadami (czyli w terminie wystawienia faktury). Zaznaczyć trzeba ponadto, że w styczniu nie została uiszczona z tytułu najmu z terminem płatności 15 lutego żadna przedpłata. W tej sytuacji u podatnika powstała zarówno nadpłata podatku, jak i zaległość podatkowa. Podatnik powinien zatem złożyć korektę dwóch deklaracji, tj. za styczeń i za luty 2008 r. W deklaracji za styczeń powinien wykazać nadpłatę (dołączając do niej wniosek o stwierdzenie nadpłaty) zaś za luty zaległość podatkową. Powinien jednocześnie złożyć wniosek o skompensowanie wzajemnych wierzytelności i zobowiązań. Jeśli zatem te korekty deklaracji i wnioski złoży np. 9 marca 2009 roku, organ podatkowy nie nakaże już podatnikowi zapłaty odsetek od zaległości podatkowej za luty 2008 roku. Przy braku zmiany przepisów i braku wykreślenia punktu 6 z art. 73 ust. 1 Ordynacji podatkowej byłyby one liczone od dnia 26 marca 2008 roku (dnia powstania zaległości podatkowej za luty 2008) do dnia 9 marca 2009 roku (dnia złożenia korekty deklaracji). Przepisy nakazujące takie rozwiązanie zostały jednak uchylone z dniem 1 stycznia 2009 roku i już nie obowiązują. Zwiększanie kwoty podatku naliczonego Nadpłaty w podatku VAT mogą być także związane z błędnym przypisaniem do danego miesiąca rozliczeniowego kwot podatku naliczonego. Nadpłaty wynikające ze zwiększenia 6 / 8
kwoty podatku naliczonego w jednym miesiącu rozliczeniowym wiążą się z jednoczesnym zmniejszaniem tych kwot w innym miesiącu. Przy czym zmniejszenie kwot podatku naliczonego w danym okresie rozliczeniowym powoduje automatycznie powstanie zaległości podatkowej VAT. Nadpłaty i zaległości w tym przypadku to skutek zarówno późniejszego, jak i wcześniejszego odliczenia VAT. Przykład Podatnik VAT z tytułu dostawy energii elektrycznej odliczył podatek naliczony VAT o miesiąc za wcześnie. Uczynił to w deklaracji VAT-7 za styczeń 2008 (terminie otrzymania faktury za dostawę energii 31.01.2008 r.) zamiast za luty 2008 r. (w terminie płatności za dostawę energii 15.02.2008 r.). Było to niezgodne ze szczególnie określonym ustawowym terminem odliczeń od dostawy mediów, czyli z art. 86 ust. 10 pkt 3 ustawy o VAT. Nastąpiło bowiem przedwcześnie. Czyli zamiast w szczególnym terminie odliczeń od dostawy mediów (tj. w terminie płatności za ich dostawę) podatnik zadeklarował podatek naliczony VAT zgodnie z ogólnymi zasadami (czyli w terminie otrzymania faktury). Zaznaczyć trzeba ponadto, że faktura za dostawę energii elektrycznej zawierała informację, jakiego okresu dotyczy. W tej sytuacji u podatnika powstała zarówno zaległość podatkowa, jak i nadpłata podatku. Podatnik powinien więc złożyć korektę dwóch deklaracji, tj. za styczeń i za luty 2008 r. W deklaracji za styczeń powinien wykazać zaległość podatkową, zaś za luty nadpłatę (dołączając do niej wniosek o stwierdzenie nadpłaty). Powinien jednocześnie złożyć wniosek o skompensowanie wzajemnych wierzytelności i zobowiązań. Jeśli zatem te korekty deklaracji i wnioski złoży np. 9 marca 2009 roku, organ podatkowy nakaże podatnikowi zapłatę odsetek od zaległości podatkowej za styczeń 2008 roku, ale tylko za jeden miesiąc. W kolejnym bowiem 7 / 8
miesiącu podatnik wykazał nadpłatę podatku. Przy braku zmiany przepisów i braku wykreślenia punktu 6 z art. 73 ust. 1 Ordynacji podatkowej byłyby one liczone od dnia 26 lutego 2008 roku (dnia powstania zaległości podatkowej za styczeń 2008) do dnia 9 marca 2009 roku (dnia złożenia korekty deklaracji). Przepisy nakazujące takie rozwiązanie zostały jednak uchylone z dniem 1 stycznia 2009 roku i już nie obowiązują. Wniosek Od 1 stycznia 2009 r. nadpłata w podatku VAT powstaje we wcześniejszym terminie niż przed tą datą. A mianowicie, nie dopiero z dniem złożenia korekty deklaracji VAT-7 lecz już z dniem zapłaty przez podatnika podatku nienależnego VAT lub w wysokości większej od należnej. Powoduje to, iż odsetki za zwłokę od zaległości podatkowej będącej skutkiem nadpłat nie będą naliczane w ogóle (jeśli nadpłata poprzedzi zaległość) lub będą naliczane np. tylko jeden miesiąc, tj. do dnia powstania nadpłaty (w przypadku gdy zaległość poprzedzi nadpłatę). 8 / 8