PLAN HEPS 1. Diagnoza klas IV, określenie stosunku masy ciała do wysokości i wyliczenie BMI i odczytanie wartości na siatce centylowej w celu określenia nadwagi i otyłości wśród uczniów. 2. Przeprowadzenie badan za pomocą ankiety określającej nawyki żywieniowe i stopień aktywności fizycznej uczniów klas IV. 3. Przekazanie uczniom sposobu określania wydolności organizmu za podstawie próby Ruffiera. 4. Podanie uczniom sposobu (3x30x130) na utrzymywanie ciała na poziomie gwarantującym aktywne uczestnictwo w kulturze fizycznej. 5. Uświadamianie uczniów o szkodliwości pewnych produktów żywnościowych i próba zmiany tych przyzwyczajeń. 6. Tworzenie jadłospisów ze zdrowej żywności 7. Tworzenie odpowiednich warunków do aktywnego spędzania czasu na przerwach miedzy lekcjami. 8. Polaczenie działań zespołu HEPS z zespołem szkoły promującym zdrowie 9. Monitorowanie prawidłowości realizowania projektu HEPS.
Podstawy koncepcji projektu HEPS wynikają z: - Przyjęcia podstawowych założeń szkoły promującej zdrowie, w tym zwłaszcza koncepcji całościowego podejścia do zdrowia w szkole. - Uznania, że spójna polityka szkoły w zakresie zdrowego żywienia i aktywności fizycznej może sprzyjać lepszym wynikom w nauce, podobnie jak działania z zakresu promocji zdrowia. Polityka taka wspiera realizację podstawowej funkcji szkoły tj. edukacji uczniów i sprzyja podnoszeniu, jakości edukacji przez wzmacnianie zdrowia uczniów. W projekcie HEPS przyjęto, że polityka to ustalony plan działania i decyzji podejmowanych w celu osiągnięcia pozytywnych i racjonalnych efektów ukierunkowanych na poprawę, jakości żywienia i zwiększenie aktywności fizycznej uczniów. Polityka w tym zakresie powinna być tworzona na wielu poziomach. Polityka krajowa jest punktem wyjścia do tworzenia polityki na poziomie regionalnym i lokalnym. Określone w niej kierunki działań wspierają tworzenie przez szkoły własnej polityki, dostosowanej do specyficznych warunków i potrzeb społeczności szkolnej i lokalnej. Polityka ta powinna opierać się na pozytywnej i holistycznej koncepcji zdrowia, która działania na rzecz promocji zdrowia, a zdrowie ma być wkomponowane we wszystkie aspekty życia tych, którzy uczą się w niej i pracują. Dotyczy to
dbałości o zdrowie fizyczne, społeczne, psychiczne i duchowe uczniów oraz pracowników szkoły. Korzyści dla szkół wynikające z tworzenia szkolnej polityki w zakresie zdrowego żywienia i aktywności fizycznej to: spójne, zaplanowane i systematyczne podejście do zdrowego żywienia i aktywności fizycznej, promocja zdrowego stylu życia wśród uczniów i pracowników szkoły, poprawa wyników nauczania i osiągnięć szkolnych uczniów, bardziej przejrzyste i demokratyczne podejmowanie decyzji w szkole, lepsza współpraca z rodzicami uczniów, lepsza atmosfera w szkole, zwiększenie satysfakcji z pracy personelu szkoły, lepsza współpraca szkoły ze środowiskiem lokalnym, z organizacjami i instytucjami wspierającymi szkołę. W roku szkolnym 2014/2015 przeprowadzono w Szkole Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi nr 2 szereg działań w związku z realizacja projektu HEPS. Po analizie wszystkich czynności wynika z tego, ze uczniowie trzech klas czwartych na początku roku szkolnego mieli dosyć dobry poziom sprawności fizycznej a co za tym idzie tylko nieliczni byli zagrożeni otyłością i nadwaga, co przedstawia tabela: Data wykonania pomiaru LISTOPAD 2014 Chłopcy Dziewczęta Klasa Liczba Nadwaga Otyłość Liczba Nadwaga Otyłość ogółem Liczba % Liczba % ogółem Liczba Liczba %
IV a 12 2 - - - 12 1 - - - IV b 8 2 - - - 14 1 - - IV c 10 - - - 5 - - - - RAZEM 30 4 13,3% - - 31 2 6,45% - - Uczniowie nabyli umiejętności sprawdzania i określania poziomu swojej wydolności nap odstawie próby Ruffiera, dzięki czemu w każdej chwili mogą wykorzystać ten sposób i podjąć działania w celu ewentualnego polepszenia swojej kondycji. Przeprowadzono ankietę na temat aktywności fizycznej i zdrowego żywienia a odpowiedzi na poszczególne pytania w ujęciu ilościowym procentowym przedstawiają się następująco: 1. Czy dziś zjadłaś/eś pierwsze śniadanie tzn. coś więcej niż szklankę mleka, herbaty lub innego napoju? Klasa tak nie Licz ba uczniów badanych IVa 19 79,1% 5 21,9% 24 IVb 18 81,9% 4 18,1% 22 IVc 10 67,7% 5 33,3% 15 Razem 47 14 61 Średnio 77,1% 22,9%
Rysunek 1. Czy dziś zjadłaś/eś pierwsze śniadanie tzn. coś więcej niż szklankę mleka, herbaty lub innego napoju? Wyraźnie wynika z tego, że uczniowie klas IV do szkoły przychodzą po śniadaniu, gdzie w ujęciu całościowym daje nam to 77, 1%, natomiast 22, 9% odpowiedziało, że z domu wychodzą bez śniadania, co niestety jest niepokojącym faktem i konieczna jest w tej sprawie interwencja. 2.Czy dziś zjadłaś/eś lub będziesz jadł w szkole drugie śniadanie lub obiad? Klasa tak nie Liczba badanych liczba % liczba % uczniów IVa 21 87,5% 3 12,5% 24 IVb 14 63,6% 8 36,3% 22 IVc 10 66,7% 5 33,3% 15 Razem 45 16 61 Średnia 73,7% 27,4%
Rysunek 2. Czy dziś zjadłaś/eś lub będziesz jadł w szkole drugie śniadanie lub obiad? Wynika z tego, że uczniowie klas IV spożywają w73, 7 % posiłek w szkole, natomiast 27, 4% deklaruje, że podczas całego dnia nauki nie będą jedli żadnego posiłku. 3.Jak często w czasie pobytu w szkole czujesz, że jesteś głodna/y? Klasa Często Czasem Prawie nigdy lub nigdy liczba % liczba % liczba % Liczba badanych uczniów IVa 1 4,1% 10 41,6% 13 54,1% 24 IVb 4 18,1% 6 27,2% 12 54,5% 22 IVc 2 13,3% 6 40% 7 46,6% 15 Razem 7 22 32 61 Średnia 11,45% 36% 52,4%
Rysunek 3. Jak często w czasie pobytu w szkole czujesz, że jesteś głodna/y? Generalnie uczniowie nie odczuwają głodu podczas zajęć lekcyjnych w szkole, tylko 7 osób 11, 45% ogółu przyznało się, że następuje to często, 22 -osoby 36, 06% uznało ze czasem, natomiast 32 osoby- 52, 4% % nigdy nie odczuło w szkole głodu. Odpowiedzi na to pytanie dają względnie optymistyczne wyniki. 4.Ile razy w tygodniu zwykle zjadasz lub pijesz wymienione niżej produkty? Klasa Via nigdy Rzadziej niż 1 raz 1 raz w tyg. 2-4 dni w tyg. 5-6 dni w tyg. Codziennie 1 raz Owoce 1 3 7 5 2 6 Warzywa 3 12 5 5 1 Mleko i/lub kefir, jogurt 1 1 7 1 5 4 5 Słodycze 2 7 7 5 1 2 Coca cola lub inne napoje gazowane 9 5 4 2 2 2 Codziennie częściej niż 1 raz Klasa IVb nigdy Rzadziej niż 1 raz 1 raz w tyg. 2-4 dni w tyg. 5-6 dni w tyg. Codziennie 1 raz Owoce 2 2 6 7 3 2 Codziennie częściej niż 1 raz
Warzywa 1 2 1 7 5 5 1 Mleko 2 2 8 3 3 4 i/lub kefir, jogurt Słodycze 3 6 2 5 2 3 Coca cola lub inne napoje gazowane 2 3 4 5 1 4 3 Klasa IVc nigdy Rzadziej niż 1 raz 1 raz w tyg. 2-4 dni w tyg. 5-6 dni w tyg. Codziennie 1 raz Owoce 2 2 3 3 3 2 Warzywa 1 3 5 2 4 Mleko i/lub kefir, jogurt 2 1 2 4 1 2 3 Słodycze 4 2 2 2 1 4 Coca cola lub inne napoje gazowane 3 1 4 2 5 Codziennie częściej niż 1 raz 5.W ilu dniach w ostatnim tygodniu przeznaczyłaś/eś na aktywność fizyczną( w tym lekcje WF) łącznie, co najmniej 60 minut dziennie. Klasa IVa 0 dni 1 2 3 4 5 6 7 2-8,3% 5-20,8% 5-20,8% 6%-25% 3-12,5% 3-12,5% Klasa IVb 0 dni 1 2 3 4 5 6 7 1-4,54% 2-9,09% 2-9,09% 2-9,09% 7-31,8 3-13,6% 3-13,6% 2-9,09% Klasa IVc
0 dni 1 2 3 4 5 6 7 1-6,6% 3-20% 1-6,6% 3-20% 3-20% 4-26,6% Z zebranych odpowiedzi na to pytanie wynika, że najwięcej czasu na aktywność fizyczną przeznaczają uczniowie klasy IV c. Uczniowie klas IVb,IVc w mniejszym stopniu przeznaczają swój czas na ruch, co widać w tabelkach. W wymienionych dwóch klasach są osoby, które w stopniu znikomym, aktywnie uczestniczą w kulturze fizycznej, czy to z niechęci, czy też z powodu ograniczeń aparatu ruchu. 6.Jak ogólnie oceniłbyś swoją aktywność fizyczną? Klasa Bardzo aktywny Aktywny Mało aktywny Nieaktywny Liczba liczba % licba % liczba % liczb a IVa 10 41,6 10 41,6 3 12,5 1 4,1 24 IVb 7 31,8 7 31,8 4 18,1 4 18,1 22 IVc 5 33,3 6 40 3 20 1 6,6 15 % badanych uczniów Razem 22 23 10 6 61 Średnia 36,06% 37,7% 16,3% 9,8% Uczniowie wszystkich klas IV ocenili swoją aktywność fizyczną dosyć wysoko i tak: 36, 6 % uczniów uważa się za bardzo aktywnych, 37, 7% aktywni. Pozostała grupa osób widzi siebie, jako raczej mało aktywnych 16,3%. Natomiast 9, 8% uważa się za nieaktywnych. 7.Czy lubisz lekcje WF w szkole? Klasa Bardzo lubię Lubię Niezbyt lubię Nie lubię Liczba badanych
liczb a % liczb a % liczb a % liczb a % uczniów IVa 18 75 3 12,5 2 8,3 1 4,1 24 IVb 10 45,4 6 27,2 4 18,1 2 9,09 22 IVc 9 60 2 13,3 2 13,3 2 13,3 15 Razem 37 11 8 5 61 Średnia 60,6% 18,03% 13,1% 8,1% Wśród ankietowanych przeważa pozytywny stosunek do przedmiotu 60,6% bardzo lubią WF, 8, 1 % nie lubi w ogóle WF w szkole. Natomiast pozostali określili się, jako te osoby, którzy lubią bądź niezbyt lubią te lekcje. 8.W jakiej części wszystkich lekcji WF w szkole brałaś/eś udział w ubiegłym roku szkolnym? Klasa Wszystkich lub W około Wcale lub mniej Liczba badanych Prawie wszystkich połowie niż połowie uczniów liczba % liczb a % liczba % IVa 16 66,6% 6 25% 2 8,3% 24 IVb 15 68,1% 1 4,1% 2 9,09% 22 IVc 11 73,3% 3 20% 1 6,6% 15 Razem 51 5 3 61 Średnia 83,6% 8,19% 4,91% Uczniowie z przyjemnością i w bardzo dużym procencie 83,6% ogółu uczestniczą we wszystkich lekcjach, natomiast 8,19% w około połowie zajęć.
W mniej niż połowie zajęć uczestniczy natomiast 4,91% ogółu. Wyniki i analizy szkolne wskazują, że taki stan utrzymuje się od kilku lat. PODSUMOWANIE Po przeanalizowaniu zebranych ankiet można stwierdzić, że w większości uczniowie przebadanych klas IV przychodzą do szkoły po śniadaniu dodatkowo w razie głodu mają możliwość posilenia się w stołówce szkolnej bądź tez zakupić produkty żywnościowe w sklepiku szkolnym, wyszczególniono jednak grupę 14 uczniów, którzy przed rozpoczęciem nauki nie spożywają żadnego posiłku, co stanowi sądny problem do rozwiązania. Uczniowie spożywają sporo warzyw i owoców, a także produktów mlecznych i to kilka razy w tygodniu. W kwestii spożywaniu słodyczy i napojów gazowanych przez uczniów wyniki wskazują, że nadal zajmują one znacząc miejsca w jadłospisie uczniów szkoły podstawowej. Stosunek do lekcji WF w szkole jest na ogół właściwy. Uczniowie chętnie ćwiczą na zajęciach obowiązkowych jak też na tych, które rozwijają ich zdolności i zainteresowania. Dodatkowo spory odsetek dzieci uczestniczy w różnych formach aktywności fizycznej poza szkołą. Frekwencja na lekcjach jest dość wysoka, a i sympatia do lekcji wcale nie mniejsza. Może tylko osoby otyłe i te, które mają zwolnienia nie przejawiają zbytniego entuzjazmu. Klimat w szkole jest dobry, kadra pedagogiczna wywiera właściwy wpływ na młodego człowieka i kształtuje go w duchu dbania o swoje zdrowie. Nauczyciele i pracownicy niepedagogiczni szkoły niejednokrotnie dają pozytywne wzory do naśladowania poprzez udział w rozmaitych formach aktywności prozdrowotnej, czego przykładem są organizowane z myślą o wszystkich członkach społeczności szkolnej coroczne szkolne rajdy piesze. Aby projekt HEPS przyniósł określone korzyści uczniowie przyswoili sobie racjonalny sposób poprawy aktywności fizycznej (3x30x130) co oznacza ze korzystamy z aktywności fizycznej minimum 3 razy w tygodniu po 30 minut przy pulsie 130 uderzeń na minutę. Uczniowie mieli również możliwość korzystania z sali gimnastycznej na przerwach miedzy lekcjami. Natomiast na lekcjach WF a także na Zielonej Szkole układali jadłospisy ze zdrowej żywności a następnie przygotowywali posiłki.