PROGRAM PROFILAKTYKI Zespołu Gimnazjalno-Szkolnego w Ujeździe Uchwałą Rady Pedagogicznej przyjmuje się do realizacji Program Profilaktyki na rok szkolny 2015/2016 uchwalony przez Radę Rodziców w dniu 10.09.2015 r.
PODSTAWY PRAWNE PROGRAMU PROFILAKTYKI Wymienione poniżej akty prawne obowiązują szkoły i placówki objęte systemem oświaty do podejmowania działań dotyczących przeciwdziałania patologiom. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231, Nr 167, poz. 1372); Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych; Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 1994 r. Nr 111, poz.535); Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 75, poz. 468, z 1998 r. Nr 106 i Nr 113,poz. 715, z 2000 r. Nr. 20, poz. 256 i Nr 103, poz. 1097, z 2001 r. Nr 111, poz. 1194 i Nr 125, poz. 1367 oraz z 2002 r. Nr 25, poz.253 i Nr 113, poz. 984 ); Rozporządzenie MENiS z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2002 r. Nr 51, poz.458); Prawo do włączania w wychowanie programów profilaktycznych daje : Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 10, poz. 96); Rozporządzenie jw. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. Nr 26, poz.226); Sposoby działań profilaktycznych szkół określa dokument MEN i S Rozporządzenie z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno pedagogicznej w publicznych przedszkolach, w szkołach i placówkach ( Dz. U. Nr 11, poz. 114) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 czerwca 2003 r. w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą Rozporządzenie z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno pedagogicznej w publicznych przedszkolach, w szkołach i placówkach
Opracowany Program Profilaktyki jest zgodny z Programem Wychowawczym ZGS w Ujeździe. I. WSTĘP Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez szkolny zestaw programów nauczania, program wychowawczy szkoły i program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb środowiska. Zadaniem szkolnej profilaktyki jest chronienie młodzieży przed zagrożeniami poprzez działania wychowawczo profilaktyczne, a także reagowanie w sytuacjach rozpoznania pierwszych prób podejmowania ryzykownych zachowań. Szkolny program profilaktyki obejmuje profilaktykę I rzędową (skoordynowaną z działaniami wychowawczymi). Obiektem działań jest całe środowisko szkolne. Program jest opracowany na podstawie diagnozy obszarów problemowych szkoły i dotyczy części aspektów szkolnego programu wychowawczego między innymi działań prozdrowotnych, współpracy z rodzicami i środowiskiem lokalnym. II. CHARAKTERYSTYKA OKRESU ROZWOJOWEGO 1. Spośród wszystkich faz rozwojowych okres szkolny i okres dojrzewania stanowi szczególną fazę w życiu człowieka. Z perspektywy społecznej dokonują się w nim zmiany w obrazie siebie, formują się nowe wzorce relacji interpersonalnych, wzrasta liczba i jakość nowych doświadczeń osobistych i społecznych. Rozwijane są w tym czasie umiejętności pozwalające na kształtowanie poczucia własnej kompetencji. Młody człowiek osiąga nowy status społeczny, zwiększają się jego możliwości osiągania celów, otrzymywania wzmocnień i kształtowania nowych zachowań. 2. Wiek 13 16 lat określa się jako okres ryzyka ze względu na podejmowanie przez młodzież zachowań problemowych. Szkoła, ze względu na spędzanie znacznej części aktywnego życia młodzieży, jest głównym terenem działań profilaktycznych I fazy. Tu spotykają się najważniejsze dla młodego człowieka osoby dorosłe, rodzice i nauczyciele. III. PODMIOT DZIAŁAŃ. Program uwzględnia uczestnictwo całego środowiska szkolnego w przedsięwzięciach profilaktycznych. Uczestnikami zajęć i oddziaływań są dzieci w młodszym wieku szkolnym jak również młodzież szkolna, która przechodzi zasadnicze przemiany związane z okresem dojrzewania, poszukiwania własnej tożsamości, odnajdywania się w nowych rolach, zainteresowania płcią przeciwną, dużych zmian fizjologicznych, emocjonalnych, społecznych a także duchowych. IV. DIAGNOZA OBSZARÓW PROBLEMOWYCH Przystępując do opracowania szkolnego programu profilaktyki dokonana została diagnoza przejawów niedostosowania społecznego. Przeprowadzona diagnoza zachowań problemowych w roku szkolnym 2014/2015 obejmująca młodzież oraz diagnoza obejmująca całe środowisko wychowawcze wskazuje na pewne obszary problemowe istotne dla podejmowania działań profilaktyczno wychowawczych.
1. Analiza przeprowadzonych badań oraz jej zestawienie z badaniami z ubiegłego roku wskazują na pewne tendencje i kierunki: a) Wśród uczniów: - badana młodzież klas I-III gimnazjum jest już w 20 % po inicjacji alkoholowej; 5%uczniów szkoły podstawowej zadeklarowało kontakt alkoholem; - 14 % młodzieży gimnazjalnej pali papierosy; 5% uczniów szkoły podstawowej zadeklarowało kontakt z papierosami; - 2% młodzieży szkoły podstawowej i gimnazjum przyznało, że miało kontakt z substancjami psychoaktywnymi; b) Wśród rodziców: - zdaniem rodziców młodzież sięga po środki uzależniające na dyskotekach (pozaszkolnych), ogniskach, spotkaniach z rówieśnikami - w szkole istnieje problem agresji przede wszystkim słownej; w mniejszym stopniu agresji fizycznej - uczniowie sięgają po papierosy - młodzież używa wulgarnych słów c) Wśród nauczycieli: - najsilniej akcentowanym zachowaniem problemowym na terenie szkoły jest agresja słowna, wulgaryzmy, - niska motywacja do systematycznej nauki Powyższe zjawiska skłaniają do rozpatrzenia czynników ryzyka bezpośrednio, bądź pośrednio wpływających na ich występowanie. V. CELE SZKOLNEJ PROFILAKTYKI 1) Zapobieganie i zmniejszanie szkód występujących w życiu młodych ludzi w związku z sięganiem przez nich po substancje uzależniające 2) Ograniczanie i eliminowanie zachowań problemowych występujących wśród młodzieży jak: agresja i przemoc, wyłudzanie, wykroczenia przeciw prawu 3) Promocja zdrowia i rozwijanie zdolności do prowadzenia zdrowego życia VI. REALIZATORZY SZKOLNYCH DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH Realizatorami działań profilaktycznych na terenie szkoły są: dyrektor, pedagog, nauczyciele, wychowawcy, przy współpracy z rodzicami/ prawnymi opiekunami dziecka. 1. Dyrektor i wicedyrektor zespołu, jako realizatorzy działań profilaktycznych: a) dbają o doskonalenie nauczycieli w zakresie działań profilaktycznych i wychowawczych, (nadzoruje, wyznacza odpowiedzialnych za realizację) 2. Pedagog - nauczyciel wychowawca jako realizator działań profilaktycznych: a) podejmuje systematyczne działania profilaktyczne w odniesieniu do uczniów i rodziców, b) jest wzorem konstruktywnych zachowań itp 3. Rodzice/ prawni opiekunowie jako realizatorzy działań profilaktycznych: a) aktywnie współpracują ze szkołą, b) biorą udział w realizacji i ewaluacji szkolnego programu profilaktyki.
c) Szkoła współpracuje w zakresie realizacji działań profilaktycznych z Komendą Powiatową Policji w Strzelcach Op. (specjaliści ds. nieletnich), Posterunkiem Policji w Leśnicy, Kuratorem Sądowym, wydziałem Sądu Rodzinnego i Nieletnich, Prokuraturą w Strzelcach Op, Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną w Strzelcach Op. i w Kędzierzynie-Koźlu, Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Ujeździe, Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Strzelcach Op, Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych powołaną przez Burmistrza Ujazdu, Zespołem Interdyscyplinarnym przy OPS w Ujeździe; lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej oraz pielęgniarką szkolną. VII. OCZEKIWANE EFEKTY 1) Zwiększenie osobistego zaangażowania i motywacji do abstynencji i powściągliwości. 2) Zwiększenie zrozumienia, że przyjmowanie środków psychoaktywnych nie jest w zgodzie z wartościowym stylem życia. 3) Zwiększenie świadomości osobistego i społecznego zagrożenia konsekwencjami picia i nadużywania środków psychoaktywnych. 4) Nabycie zdolności samodzielnego dokonywania wyboru zachowań właściwych dla zdrowia własnego i innych. 5) Zwiększenie motywacji do nauki VIII. EWALUACJA 1. Monitorowanie i diagnoza sytuacji wychowawczej w szkole podstawowej i gimnazjum 2. Przygotowanie raportu z realizacji programu (końcowy). Działania profilaktyczne 1.Integracja zespołu klasowego. 1.1 Przełamanie onieśmielenia i zmniejszenia napięcia psychicznego członków zespołu klasowego. 1.2 Tworzenie okazji do wzajemnego poznania. 1.3 Rozwijanie umiejętności nawiązywania kontaktów międzyludzkich. 1.4 Stworzenie okazji do zastanowienia się nad problemem zaufania, do przeanalizowania własnych relacji z innymi ludźmi. 2. Profilaktyka alkoholowa, narkotykowa i nikotynowa. 2.1 Przedstawienie motywów, przyczyn sięgania po używki. 2.2 Ukazanie zdrowotnych, społecznych, ekonomicznych i moralnych konsekwencji uzależnień i metod ich leczenia. 2.3 Ukształtowanie skutecznych sposobów odmawiania. 2.4 Zachęcanie do podejmowania własnej aktywności na polu profilaktyki uzależnień. 3. Profilaktyka przemocy. 3.1 Uwrażliwienie uczniów na wszechobecność w życiu codziennym przejawów przemocy. 3.2 Rozwijanie u dzieci samoświadomości własnych emocji i uczuć. 3.3 Zrozumienie przez uczniów źródeł zachowań agresywnych i ich skutków osobistych i społecznych. 3.4 Ukazanie zachowań alternatywnych w sytuacjach wzbudzających zachowania agresywne.
CZYNNIKI RYZYKA Wspólne dla zachowań problemowych Swoiste dla zachowań agresywnych Swoiste dla uzależnień Swoiste dla niskiej aktywności psychospołecznej Związane z rodziną Niski status materialny rodziny Konflikty w rodzinie Dezorganizacja rodzinna Niewłaściwe postawy rodzinne Brak jasnych reguł postępowania Niekonsekwencja Brak rygorów lub stosowanie kar cielesnych Niewłaściwy stosunek rodziców do siebie Naśladowanie rodziców Przyzwoleni rodziców Brak wsparcia dla działań dziecka Brak wiary w możliwości dziecka Izolowanie od środowiska Związane z sytuacją szkolną Trudności w nauce związane z niską motywacją do nauki, bądź wynikające z deficytów rozwojowych Brak pomocy w nauce Nawarstwiające się problemy w nauce Wagary Ucieczki z lekcji Brak zainteresowania nauką Brak poczucia satysfakcji z podejmowanych działań Poczucie bezradności wobec problemów Odczucie izolacji w zespole klasowym Brak porozumienia z rówieśnikami Problem z zawarciem nowych znajomości Aspekt rówieśniczy Podatność na wpływ i presję grupy Wejście do grupy, w której normą Kontakt z grupą, w której obowiązuje jest palenie i picie alkoholu agresja w rozwiązywaniu konfliktów Presja grupy rówieśniczych Niechęć do nawiązywania kontaktów z rówieśnikami Izolacja
Czynniki osobowościowe Brak bądź niesprecyzowanie celów życiowych Brak umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych Niskie poczucie własnej wartości Problemy emocjonalne Wrogie nastawienie do ludzi, społeczności szkolnej Brak sprecyzowanych norm społecznych Poczucie osamotnienia i odosobnienia Brak umiejętności organizatorskich Niski poziom wytrwałości i konsekwencji podejmowanych działań Brak wiary w sens podejmowanych działań OKREŚLENIE CELÓW DZIAŁAŃ CEL GŁÓWNY - osłabienie, eliminowanie czynników ryzyka zagrażających prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu oraz wzmacnianie czynników chroniących w celu wspierania ucznia we wszechstronnym rozwoju, ukierunkowanym na osiąganie pełni dojrzałości fizycznej, psychicznej i społecznej. CELE SZCZEGÓŁOWE : 1) Budowanie pozytywnego stosunku do siebie i innych oraz postawy otwartości 2) Obniżenie poziomu lęku przed mówieniem o sobie i budowania poczucia podmiotowości 3) Kształtowanie trzeźwych obyczajów poprzez dostarczanie wzorców asertywnych oraz ukazywanie atrakcyjnego aspektu zdrowego stylu życia 4) Uświadamianie natychmiastowych strat wartości poprzez używanie środków psychoaktywnych 5) Animowanie i wzmacnianie środowisk abstynenckich w szkole 6) Kształtowanie prawidłowych przekonań normatywnych dotyczących picia alkoholu i palenia papierosów 7) Budowanie prawidłowych relacji między młodzieżą a rodzicami i nauczycielami 8) Ukazywanie możliwości rozwiązywania trudnych sytuacji, konfliktów w obrębie szkoły 9) Budowanie jednorodnego środowiska wychowawczego wśród nauczycieli, rodziców, instytucji lokalnych (wczesna interwencja) 10) Wskazywanie atrakcyjnego spędzania wolnego czasu bez używek.
ZADANIA OGÓLNE 1) Prowadzenie działalności informacyjnej i propagandowej; 2) Organizowanie zajęć edukacyjno - profilaktycznych; 3) Inspirowanie uczniów do głębszego poznawania własnych możliwości; 4) Prowadzenie działań kontrolnych w miej scach gromadzenia się młodzieży; 5) Organizowanie imprez promujących zdrowy styl życia; 6) Diagnozowanie sytuacji rodzinnej dziecka oraz wczesna interwencja w przypadkach tego wymagających; 7) Nawiązanie kontaktu z instytucjami, które mogą przyczynić się do pomocy w rozwiązywaniu problemów; 8) Uatrakcyjnianie uczniom spędzania wolnego czasu; 9) Współpraca rodziców z Radą Pedagogiczną w opracowaniu działań wczesnej interwencji; 10) Systematyczny monitoring realizacji programu, ewaluacja zaplanowanych zadań METODY I FORMY REALIZACJI PROGRAMU : > Ankiety kierowane do uczniów, > Aktywne metody dydaktyczne wyzwalające u wychowanków własną inicjatywę : burza mózgów, dyskusja, odgrywanie scenek, praca w grupach, debaty za i przeciw, > projekcja dostępnych filmów video dotyczących omawianej problematyki, > gazetki ścienne > artykuły na szkolnej stronie www > szkolne konkursy : plastyczny, fotograficzny obchody dnia profilaktyki w szkole
HARMONOGRAM DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH OBSZAR DZIAŁANIA FORMY REALIZACJI TERMIN OSOBA ODPOWIEDZIALNA Integracja zespołu klasowego Profilaktyka alkoholowa, nikotynowa, narkotykowa, dopalacze 1. Warsztaty integracyjne na godzinie z wychowawcą (wszystkie klasy w oparciu o pomysł własny wychowawcy) 2. Dyskoteka szkolna 3. Otrzęsiny uczniów klas pierwszych 4. Rajd Integracyjny lub biwak dla klas pierwszych 5. Spotkania klas z pedagogiem 6. Konkursy dla uczniów klas: I III wg kalendarza 7. Imprezy szkolne dla uczniów kl. I III wg kalendarza 8. Wycieczki klasowe 1. Spotkania uczniów klas V-VI i I-III Gim. ze specjalistami ds. profilaktyki. 2. Spotkanie rodziców uczniów kl. V-VI i I-III Gim. ze specjalistami ds. profilaktyki i uzależnień 3. Udział uczniów kl. IV-VI i I-III Gim. w imprezach o charakterze profilaktycznym 4. Indywidualne rozmowy nauczycieli z uczniami, rodzicami 5. Współpraca z instytucjami wspierającymi szkołę w działaniach profilaktycznych IX -X IX -XI IX-X W miarę możliwości IX-XI IX-XII wychowawcy klas, pedagog szkolny opiekunowie SU wyznaczeni nauczyciele opiekunowie nauczyciele nauczyciele, wychowawcy, pedagog nauczyciele, wychowawcy wychowawcy klas + pedagog szkolny pedagog szkolny nauczyciele, pedagog pedagog pedagog + dyrektor