Warszawa, 06 listopada 2018 r. WOJEWODA MAZOWIECKI WPS-IX.431.2.32.2018.KO Pani Renata Biesaga Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Szczutowie WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. z 2017 r. poz. 2234), w związku z art. 6 ust. 4 pkt 3 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej (Dz. U. Nr 185, poz. 1092), w dniach od 5 do 7 września 2018 r. pracownicy Oddziału do spraw Nadzoru Świadczeń w Wydziale Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie, pani Anna Gościniak starszy inspektor i pan Krzysztof Ogieniewski starszy inspektor wojewódzki, pełniący funkcję przewodniczącego zespołu kontrolnego, przeprowadzili kontrolę problemową w trybie zwykłym w kierowanym przez Panią Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Szczutowie. Przedmiot kontroli obejmował organizację i sposób realizacji przez gminę zadań zleconych z zakresu administracji rządowej wynikających z ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów w przedmiocie ustalania uprawnień do funduszu alimentacyjnego oraz prawidłowości podejmowania działań aktywizujących wobec dłużników alimentacyjnych, które mają doprowadzić do wzrostu ściągalności należności wymienionych w art. 28 ust. 1 pkt 1-4 ustawy w okresie od 1 sierpnia 2016 r. do dnia kontroli tj. 5 września 2018 r. Niniejszym przekazuję Pani wystąpienie pokontrolne. Wojewoda Mazowiecki ocenił pozytywnie pomimo nieprawidłowości organizację realizacji zadania oraz pozytywnie prawidłowość ustalania uprawnień i terminowość wypłacania świadczeń z funduszu alimentacyjnego, a także prawidłowość podejmowanych działań wobec dłużników alimentacyjnych, które mają doprowadzić do wzrostu ściągalności należności wymienionych w art. 28 ust. 1 pkt 1-4 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, zwanej dalej ustawą.
I. Organizacja realizacji zadania Stwierdzono, w okresie objętym kontrolą kierowała Pani Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Szczutowie 1. Wewnętrzne zasady działania oraz zasady funkcjonowania ośrodka określono w regulaminie organizacyjnym wprowadzonym przez Panią Zarządzeniem Nr4.2016 z dnia 25 czerwca 2016 r. W dokumencie wskazano, że ośrodek realizuje zadania dotyczące funduszu alimentacyjnego, a w jego w skład wchodzi dział świadczeń rodzinnych i funduszu alimentacyjnego. W okresie objętym kontrolą zadania określone w ustawie realizowały następujące osoby: Pani jako kierownik ośrodka, pani Lidia Szałwińska starszy inspektor ds. świadczeń rodzinnych i funduszu alimentacyjnego oraz pani Monika Zalewska inspektor ds. funduszu alimentacyjnego oraz pani Agnieszka Grabowska główna księgowa. Stwierdzono, że Wójt Gminy Szczutowo udzielił Pani upoważnienia 2 do podejmowania działań wobec dłużników alimentacyjnych, prowadzenia postępowania i wydawania w tych sprawach decyzji oraz prowadzenia postępowania i wydawania decyzji w sprawach świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Poza tym została Pani upoważniona 3 do przekazywania do biura informacji gospodarczej informacji o zobowiązaniach lub zobowiązaniu dłużników alimentacyjnych w razie powstania zaległości za okres dłuższy niż 6 miesięcy. Stwierdzono, że od dnia objęcia funkcji p.o. kierownika GOPS w Szczutowie, tj. od 4 kwietnia 2011 r. do 24 października 2016 r., tj. do dnia otrzymania upoważnienia, nie posiadała Pani stosownego upoważnienia do realizacji obowiązków wskazanych w art. 8a. ustawy. Ponadto zakres przedmiotowy przekazywanych uprawnień wskazanych w upoważnieniu, jest niezgodny z treścią unormowań zawartych w art. 8a ustawy. Jednocześnie ustalono, że na Pani wniosek 4 upoważnienia od Wójta Gminy Szczutowo otrzymały dwie pracownice GOPS w Szczutowie. Pani Lidia Szałwińska starszy inspektor ds. świadczeń rodzinnych i funduszu alimentacyjnego, została upoważniona 5 do prowadzenia postępowania i wydawania decyzji w sprawach świadczeń z funduszu alimentacyjnego, do podejmowania działań wobec dłużników alimentacyjnych, prowadzenia postępowania i wydawania w tych sprawach decyzji, do przeprowadzania wywiadów alimentacyjnych, odbierania oświadczeń majątkowych od dłużników alimentacyjnych oraz do przekazywania do biura informacji gospodarczej informacji o zobowiązaniu lub zobowiązaniach dłużnika alimentacyjnego wynikających z tytułów, o których mowa w art. 28 ust. 1 pkt 1 i ustawy, w razie powstania zaległości za okres dłuższy niż 6 miesięcy, w czasie nieobecności w pracy kierownika GOPS w Szczutowie z powodu urlopu wypoczynkowego, okolicznościowego, podróży służbowej, 1 pismo Or.2123.6.2011 z 4.04.2011 r. powierzenie funkcji p.o. kierownika GOPS w Szczutowie od 4 kwietnia 2011 r.; zarządzenie Nr Or.0050.20.2012 Wójta Gminy Szczutowo z dnia 26 września 2012 r. powierzenie funkcji kierownika GOPS w Szczutowie od 1 października 2012 r. 2 zarządzenie Nr Or.120.60.2012 Wójta Gminy Szczutowo z dnia 1 października 2012 r. 3 zarządzenie Nr 0050.35.2016 Wójta Gminy Szczutowo z dnia 24 października 2016 r. 4 wnioski o upoważnienie pracowników znak i data: GOPS.0120.1.2014 z 7 stycznia 2014 r. oraz GOPS.0120.1.2014 z 3.12.2014 r. 5 zarządzenie Nr 0050.3.2014 Wójta Gminy Szczutowo z dnia 8 stycznia 2014 r. 2
nieobecności spowodowanej chorobą lub z powodu innej nieusprawiedliwionej nieobecności. Okres obowiązywania przekazanych uprawnień ograniczono do czasu nieobecności kierownika GOPS w Szczutowie. W związku z tym stwierdzono, że wykonywanie zadań przez pracownika w okresie, gdy kierownik był obecny w jednostce, odbywało się bez stosownego upoważnienia. Poza tym stwierdzono, że upoważnienie pani Lidii Szałwińskiej do realizacji zadań, o których mowa w art. 8a ustawy wydano na podstawie art. 8c ustawy bez stosownego wniosku kierownika, do czego zobowiązuje ustawa. Natomiast kierownik we wniosku o upoważnienie pracownika wskazał wyłącznie zadania wynikające z art. 8b oraz art. 12 ust. 2 ustawy. Kolejnego pracownika, panią Monikę Zalewską inspektor ds. funduszu alimentacyjnego i świadczeń rodzinnych, upoważniono 6 do prowadzenia postępowań w sprawach dotyczących świadczeń z funduszu alimentacyjnego, a także do podejmowania działań wobec dłużników alimentacyjnych ( ) z wyłączeniem prawa do wydawania decyzji administracyjnych w tych sprawach. Poza tym pani Monika Zalewska posiadała upoważnienie 7 do wprowadzania do biura informacji gospodarczej informacji gospodarczej o zobowiązaniu lub zobowiązaniach dłużników alimentacyjnych w razie powstania zaległości alimentacyjnych dłuższych niż 6 miesięcy. Ustalono, że drugie z wymienionych upoważnień dla pani Moniki Zalewskiej wydano bez stosownego wniosku oraz że zapisy dotyczące udzielonych uprawnień są niezgodne z treścią art. 8a ustawy. W związku z tym pisemnie poinformowała Pani, że w dokumentacji GOPS w Szczutowie oraz Urzędu Gminy w Szczutowie brak jest pisemnych wniosków poprzedniego kierownika GOPS w Szczutowie ( ) o wydanie upoważnienia dla pracownika ośrodka pani Moniki Zalewskiej w zakresie przekazywania informacji do biura informacji gospodarczej, a wnioski złożone zostały ustnie. W związku z tym stwierdzono, że wystąpienie do organu właściwego o upoważnienie pani Moniki Zalewskiej do realizacji zadań określonych w art. 8a ustawy odbyło się z naruszeniem zasady pisemności, o której mowa w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postepowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r. poz. 1257). II. Prawidłowość ustalania uprawnień i terminowość wypłacania świadczeń z funduszu alimentacyjnego W trakcie kontroli badaniu poddano akta 24 spraw wszczętych na podstawie wniosków złożonych przez osoby ubiegające się o ustalenie prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego w okresie od 1 sierpnia 2016 r. do dnia kontroli i zakończonych wydaniem ostatecznych decyzji administracyjnych w sprawie ustalenia prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Analizą objęto 19 8 prawomocnych decyzji administracyjnych w sprawie ustalenia prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego oraz 2 9 decyzje administracyjne w sprawie uchylenia 6 zarządzenie Nr 0050.38.2014 Wójta Gminy Szczutowo z dnia 31 grudnia 2014 r. 7 zarządzenie Nr209/2010 Wójta Gminy Szczutowo z dnia 6 grudnia 2010 r. 8 Znak i data decyzji administracyjnej ws. ustalenia prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego: GOPS.4720.1.12.2016 z 11.10.2016 r., GOPS.4720.1.7.2017 z 31.08.2017 r., GOPS.4723.1.29.2016 z 20.10.2016 r., GOPS.4720.1.13.2017 z 8.09.2017 r., GOPS.4720..1.16.2016 z 12.10.2016 r., GOPS.4720.1.41.2016 z 9.12.2016 r., GOPS.4720.1.14.2017 z 8.09.2017 r., GOPS.4720.1.16.2017 z 12.09.2017 r., GOPS.4720.1.7.2016 z 16.09.2016 r., GOPS.4720.1.25.2016 z 19.10.2016 r., GOPS.4720.1.20.2017 z 19.09.2017 r., GOPS.4720.1.2.2017 z 19.04.2017 r., 3
decyzji przyznających świadczenia i jedną 10 decyzję administracyjną w sprawie zmiany formy wypłaty świadczenia. We wszystkich badanych przypadkach decyzje zostały wydane przez Panią kierownik, zgodnie z treścią upoważnienia udzielonego przez wójta gminy Szczutowo. Postępowanie w sprawie ustalenia prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego wszczęto na podstawie prawidłowo wypełnionych wniosków: - zgodnych ze wzorem określonym w Rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania, sposobu ustalania dochodu oraz wzorów wniosku, zaświadczeń i oświadczeń o ustalenie prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego (Dz. U. z 2015 r. poz. 2229) w 10 przypadkach, - zawierających informacje wskazane w Rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 lipca 2017 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania, sposobu ustalania dochodu oraz zakresu informacji, jaki mają być zawarte we wniosku, zaświadczeniach i oświadczeniach w sprawach o ustalenia prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego (Dz. U. z 2017 r. poz. 1467) w 9 przypadkach. Poddane kontroli wnioski były prawidłowo wypełnione i zostały opatrzone numerem dziennika korespondencji, datą wpływu oraz podpisem pracownika przyjmującego wniosek. Do wniosków załączono odpowiednie dokumenty, w tym oświadczenia i zaświadczenia, niezbędne do ustalenia prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego. We wszystkich 19 przypadkach postępowanie zakończono przyznaniem prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego w zachowaniem odpowiednich terminów, o których mowa w art. 20 ustawy w 17 przypadkach oraz w art. 35 1 i 2 k.p.a. Decyzje administracyjne doręczono zgodnie z wymogami określonymi w art. 46 1. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przyznano w 17 przypadkach na okres świadczeniowy od 1 października do 30 września, a w 2 przypadkach od miesiąca, w którym złożono wniosek do 30 września. W 16 przypadkach orzeczono przyznanie świadczenia osobom uprawnionym spełniającym warunki wskazane w art. 9 ust. 1, które nie ukończyły 18 roku życia, a w 3 przypadkach osobom uczącym się w szkole lub szkole wyższej, które nie ukończyły 25 roku życia. Świadczenia przyznano w wysokości bieżąco ustalonych alimentów, w kwocie nie wyżej niż 500 zł i w trakcie okresu świadczeniowego nie zmieniano ich na mocy art. 29 ustawy. Stwierdzono, że we wszystkich przypadkach, w których przyznano świadczenie z funduszu alimentacyjnego prawidłowo obliczono dochód rodziny w przeliczeniu osobę w rodzinie i nie przekraczał on wysokości określonej w art. 9 ust. 2 ustawy. W 2 przypadkach 11 skrócono okres na jaki przyznano świadczenie: w jednym przypadku w związku z przekroczeniem kryterium dochodowego, od miesiąca, o którym mowa w art. 18 ust. 5 ustawy, a w kolejnym przypadku w związku ze śmiercią dłużnika alimentacyjnego. Natomiast z analizy kart zrealizowanych GOPS.4720.1.1.2018 z 11.04.2018 r., GOPS.4720.1.30.2016 z 21.10.2016 r., GOPS.4720.1.24.2017 z 20.09.2017 r., GOPS.4720.1.15.2016 z 12.10.2016 r., GOPS.4720.1.17.2017 z 15.09.2017 r., GOPS.4720.1.22.2016 z 18.10.2016 r., GOPS.4720.1.25.2017 z 20.09.2017 r. 9 znak i data decyzji w sprawie uchylenia decyzji w sprawie przyznania świadczenia z funduszu alimentacyjnego: GOPS.4720.1.5.2017 z 14.06.2017 r., GOPS.4720.1.3.2018 z 29.05.2018 r. 10 znak i data decyzji w sprawie zmiany formy wypłaty świadczenia: GOPS.47.201.1.41.2017 z 12.12.2017 r. 11 znak i data decyzji uchylających prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego 4
świadczeń osób uprawnionych do świadczenia z funduszu alimentacyjnego wynika, że we wszystkich przypadkach wypłata świadczeń odbyła się w kwotach oraz terminach określonych w decyzji i zgodnych z przepisami ustawy. Na podstawie analizy 19 decyzji w sprawie ustalenia prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego, 2 decyzji w sprawie uchylenia decyzji przyznającej prawo do świadczenia oraz jednej decyzji w sprawie zmiany sposobu wypłaty świadczenia ustalono, że decyzje zawierały następujące elementy, o których mowa w art. 107 k.p.a. tj.: oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania, oznaczenie strony, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie oraz podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji. W zakresie konstrukcji decyzji we wszystkich skontrolowanych decyzjach przyznających prawo do świadczenia pomięto elementy, o których mowa w art. 107 3 k.p.a. Ponadto wskazano, że odstąpiono od szerszego uzasadnienia decyzji z uwagi na to, iż uwzględnia ona w całości żądanie strony, bez powołania się na art. 107 4 k.p.a. III. Prawidłowość podejmowanych działań wobec dłużników alimentacyjnych Według przedstawionego przez Panią pisemnego oświadczenia w okresie świadczeniowym 2016/2017 i 2017/2018 GOPS w Szczutowie był równocześnie organem właściwym dłużnika i wierzyciela dla 11 dłużników alimentacyjnych oraz wyłącznie organem właściwym dłużnika dla 16 dłużników alimentacyjnych. Poza tym w okresie od 1.08.2016 r. do 4.09.2018 r. na drodze egzekucji sądowej, prowadzonej przez komorników, wyegzekwowano od dłużników alimentacyjnych należności w kwocie 126.648,88 zł. W tym samym okresie GOPS w Szczutowie z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłacił kwotę 446.020 zł. Tak, więc kwota należności odzyskanych od dłużników alimentacyjnych stanowiła 28% kwoty świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych w okresie objętym kontrolą. Kontroli poddano dokumentację znajdującą się w 20 12 aktach spraw dłużników alimentacyjnych, w tym: w 8 aktach spraw, w których kontrolowana jednostka działała wyłącznie jako organ właściwy dłużnika oraz w 12 aktach spraw, w których działała jednocześnie jako organ właściwy dłużnika i wierzyciela. Na podstawie analizy dokumentacji ustalono, że kontrolowana jednostka realizując zadania organu właściwego dłużnika we wszystkich przypadkach terminowo podejmowała oraz prawidłowo dokumentowała wszystkie działania wobec dłużników alimentacyjnych polegające na: przeprowadzeniu wywiadu alimentacyjnego i odebraniu oświadczenia majątkowego od dłużnika alimentacyjnego, informowania organu właściwego wierzyciela oraz komornika sądowego o podjętych działaniach wobec dłużnika alimentacyjnego i ich efektach, wszczęciu postępowania i wydaniu decyzji administracyjnej w sprawie uznania dłużnika 12 inicjały imienia i nazwiska dłużnika alimentacyjnego oraz data wezwania do stawienia się w celu przeprowadzenia wywiadu alimentacyjnego i odebrania oświadczenia majątkowego FG 17.10.2016 r. i 30.11.2017 r., AW 3.11.2016 r. i 30.11.2017 r., JS 29.11.2016 r. i 30.11.2017 r., SM 9.01.2017 r. i 22.01.2018 r., BŻ 14.11.2016 r. i 30.10.2017 r., MB 25.11.2016 r. i 5.10.2017 r., LS 7.12.2016 r. i 27.11.2017 r., AS 11.05.2018 r., MK 21.02.2018 r., GK 19.10.2016 r. i 13.11.2017 r., MM 4.01.2017 r. i 14.11.2017 r. 5
alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych, składaniu wniosku o ściganie dłużnika alimentacyjnego za przestępstwo określone w art. 209 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 2016 r. poz. 1137 i 2138 oraz z 2017 r. poz. 244, 768, 773 i 952), kierowaniu wniosku do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego, zobowiązaniu dłużnika alimentacyjnego do zarejestrowania się jako bezrobotny albo poszukujący pracy, informowaniu właściwego powiatowego urzędu pracy o potrzebie aktywizacji zawodowej dłużnika alimentacyjnego, przekazywaniu komornikowi sądowemu informacji mających wpływ na skuteczność prowadzonej egzekucji, w szczególności zawarte wywiadzie alimentacyjnym oraz oświadczeniu majątkowym dłużnika alimentacyjnego. Wśród 20 poddanych kontroli spraw dłużników alimentacyjnych, GOPS w Szczutowie działając jako organ właściwy dłużnika, w 3 13 przypadkach był zobowiązany do wszczęcia postępowania w sprawie uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. We wszystkich przypadkach postępowanie zakończono wydaniem stosownej decyzji, a następnie złożono do prokuratury wniosek o ściganie za przestępstwo określone w art. 209 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny oraz po zweryfikowaniu faktu posiadania uprawnień do kierowania pojazdami, skierowano wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego. Stwierdzono, że wszystkie poddane analizie decyzje administracyjne w sprawach uznania dłużników alimentacyjnych za uchylających się od zobowiązań alimentacyjnych zostały wydane w terminach zgodnych z unormowaniami zawartymi w art. 35 k.p.a. oraz że zostały doręczone za zwrotnym potwierdzeniem odbioru zgodnie z art. 39 i art. 46 1 k.p.a. Konstrukcja decyzji odpowiadała wymogom określonym w art. 107 1 k.p.a. Decyzje zostały wydane przez kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Szczutowie zgodnie z treścią posiadanego upoważnienia. W wyniku kontroli stwierdzono nieprawidłowości polegające na: 1. Wykonywaniu zadań przez panią Lidię Szałwińską niezgodnie z treścią udzielonego upoważnienia, tj. w trakcie obecności w pracy kierownika GOPS w Szczutowie. 2. Udzieleniu pani Lidii Szałwińskiej oraz pani Monice Zalewskiej upoważnienia do realizacji zadań określonych w art. 8a ustawy bez stosownego wniosku kierownika GOPS w Szczutowie. 3. Pominięciu w decyzjach administracyjnych przyznających prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego elementów, o których mowa w art. 107 3 k.p.a. oraz braku powołania się na art. 107 4 k.p.a. w przypadku odstąpienia od formułowania uzasadnienia faktycznego i prawnego. Za stwierdzone nieprawidłowości odpowiedzialność ponosi Pani jako Kierownik Ośrodka, pracownicy merytoryczni realizujący kontrolowane zadanie, a w zakresie punktu 1 i 2 także Wójt Gminy Szczutowo. 13 znak i data decyzji w sprawie uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań: GOPS.4724.2.1.2017 z 16.03.2017 r., GOPS.4724.2.1.2018 z 8.01.2018 r., GOPS.4724.2.3.2018 z 19.04.2018 r. 6
Przedstawiając powyższe ustalenia zobowiązuję Panią do realizacji następujących zaleceń: 1. Podjąć działania w celu zmiany treści upoważnienia pani Lidii Szałwińskiej, w którym jednoznacznie zostanie wskazany zakres przekazywanych uprawnień na czas nieobecności kierownika GOPS w Szczutowie. 2. W upoważnieniach formułować zakres przekazywanych uprawnień w taki sposób, aby był zgodny z zakresem wskazanym we wnioskach o udzielenie upoważnienia pracownikom jednostki. 3. Stosownie do przepisu art. 107 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r., poz. 1257, z późn. zm.) zawierania w decyzjach administracyjnych uzasadnienia prawnego i faktycznego. W przypadku odstępowania od uzasadnienia w decyzjach w całości spełniających żądanie strony, w podstawie prawnej oraz pod rozstrzygnięciem decyzji wskazywać art. 107 4 Kodeksu postępowania administracyjnego wraz z jego treścią. Jednocześnie informuję, że na podstawie art. 48 ustawy o kontroli w administracji rządowej od wystąpienia pokontrolnego nie przysługują środki odwoławcze oraz zobowiązuję Panią do przekazania, w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, pisemnej informacji o sposobie realizacji zaleceń i wniosków pokontrolnych. z up. WOJEWODY MAZOWIECKIEGO Anna Karpińska Zastępca Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Do wiadomości: Pan Andrzej Twardowski Wójt Gminy Szczutowo 7