ściągalności należności wymienionych w art. 28 ust. 1-4 ustawy 1 jednostka

Transkrypt

1 WYNIKI PRZEPROWADZONYCH W 2015 ROKU KONTROLI Z REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU USTAWY O ŚWIADCZENIACH RODZINNYCH I USTAWY O POMOCY OSOBOM UPRAWNIONYM DO ALIMENTÓW W 2015 r. inspektorzy Wydziału Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego przeprowadzili 52 kontrole, z tego 43 kontrole w zakresie realizacji ustawy dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych oraz 9 kontroli w zakresie realizacji ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. 50 kontroli zostało przeprowadzonych w trybie zwykłym, natomiast 2 kontrole przeprowadzono w trybie uproszczonym. Przedmiotem przeprowadzanych kontroli było: Z zakresu świadczeń rodzinnych: Sposób organizacji oraz realizacji przez gminę zadań zleconych z zakresu administracji rządowej wynikających z ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych w przedmiocie ustalania uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego 42 jednostki ( w tym 1 w związku ze złożoną skargą) Sposób organizacji oraz realizacji przez gminę zadań wynikających z ustawy o świadczeniach rodzinnych w szczególności w zakresie prowadzenia postępowania dotyczącego ustalania uprawnień do specjalnego zasiłku opiekuńczego na wnioski strony, w związku ze złożoną skargą 1 jednostka Z zakresu funduszu alimentacyjnego: Sprawdzenie realizacji zaleceń pokontrolnych wydanych w wyniku kontroli problemowych w zakresie realizacji zadań wynikających z ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów 8 jednostek Sposób organizacji i realizacji zadań wynikających z ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów w zakresie prawidłowości oraz jakości działań aktywizujących wobec dłużników alimentacyjnych, które mają doprowadzić do wzrostu ściągalności należności wymienionych w art. 28 ust. 1-4 ustawy 1 jednostka Celem prowadzonych kontroli było badanie i ocena sposobu wykonywania przez gminę zadań pod względem legalności, rzetelności. Kontrole z zakresu świadczeń rodzinnych w przedmiocie 1

2 ustalania uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego były w 2015 r. zadaniem priorytetowym Wydziału Polityki Społecznej. Podczas przeprowadzanych kontroli szczególną uwagę zwracano przede wszystkim na prawidłowość ustalania uprawnień do świadczeń rodzinnych, świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz na działania podejmowane wobec dłużników alimentacyjnych, które mają doprowadzić do wzrostu ściągalności należności wymienionych w art. 28 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Skontrolowanym jednostkom łącznie wydano 138 zaleceń pokontrolnych, które oceniane były pod kątem: Organizacji realizacji zadania, Prawidłowości przyznawania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku ze skargą, Prawidłowości przyznawania prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego, Prawidłowości podejmowania działań w sprawie zwrotu należności od dłużników alimentacyjnych, Prawidłowości podejmowania działań aktywizacyjnych wobec dłużników alimentacyjnych Tabela nr 1 Liczba przeprowadzonych kontroli w 2015 r. i liczba wydanych zaleceń pokontrolnych Jednostka Liczba przeprowadzonyc h kontroli, w tym: -liczba przeprowadzonych kontroli z zakresu świadczeń rodzinnych -liczba przeprowadzonych kontroli z zakresu funduszu alimentacyjnego Liczba wydanych zaleceń pokontrolnych, w tym: -liczba wydanych zaleceń z zakresu świadczeń rodzinnych -liczba wydanych zaleceń z zakresu funduszu alimentacyjnego % wykonanych kontroli Oddział % Warszawa % Radom % Ciechanów % Ostrołęka % Siedlce Płock % Razem % Źródło: opracowanie własn 2

3 1. Organizacja realizacji zadania Spośród 50 skontrolowanych jednostek, które były kontrolowane w zakresie organizacji realizacji zadań z zakresu świadczeń rodzinnych i funduszu alimentacyjnego 40 z nich zostało ocenionych pozytywnie przez Wojewodę Mazowieckiego, co oznacza że w toku kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości ani uchybień. 2 skontrolowane jednostki w tym zakresie oceniono pozytywnie z uchybieniami, 8 jednostek oceniono pozytywnie z nieprawidłowościami, natomiast negatywnie nie oceniono żadnej jednostki. Najczęściej występujące uchybienia oraz nieprawidłowości w zakresie organizacji realizacji przedmiotowego zadania mające wpływ na ocenę to: brak stosownych upoważnień do prowadzenia postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne; brak stosownych upoważnień do prowadzenia postępowania w sprawach funduszu alimentacyjnego; brak stosownych upoważnień do podejmowania działań wobec dłużników alimentacyjnych, brak stosownych upoważnień do przekazywania do biura informacji gospodarczej informacji o zobowiązaniu lub zobowiązaniach dłużnika alimentacyjnego wynikających z tytułów, o których mowa w art. 28 ust. 1 pkt 1 i 2 w razie powstania zaległości za okres dłuższy niż 6 miesięcy; brak dostosowania struktury organizacyjnej do zapisów dokumentów regulujących organizację pracy jednostki; brak aktualizacji statutu oraz regulaminu organizacyjnego jednostki; brak instrukcji kancelaryjnej i jednolitego rzeczowego wykazu akt właściwych dla jednostki. 2. Przyznawanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego Spośród 42 skontrolowanych jednostek, które były kontrolowane w zakresie ustalania uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego: pozytywnie oceniono - 9 jednostek, pozytywnie z uchybieniami - 16 jednostek, pozytywnie z nieprawidłowościami - 16 jednostek, natomiast negatywnie oceniono 1 jednostkę; 3

4 Najczęściej występujące uchybienia oraz nieprawidłowości w zakresie ustalania uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego mające wpływ na ocenę to: niekompletność wniosków o przyznanie prawa do świadczeń pielęgnacyjnych (brak wymaganych dat i podpisów na wniosku, brak niezbędnych oświadczeń i zaświadczeń); niekompletność składników decyzji zgodnie z art. 107 Kpa (najczęściej - brak uzasadnienia prawnego lub/i faktycznego); brak potwierdzenia odbioru decyzji przez stronę lub daty jej odbioru; załatwianie spraw bez stosowania art. 35 i 36 Kpa; nie weryfikowanie okresów składkowych i nieskładkowych niezbędnych do uzyskania przez osobę sprawującą opiekę 25-letniego okresu ubezpieczenia emerytalnego i rentowego; brak weryfikacji podlegania bądź nie podlegania osoby ubiegającej się ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu ; brak ustalenia czy osoba ubiegająca się o świadczenie pielęgnacyjne nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, zdefiniowanej w art. 3 pkt 22 ustawy, w jednym przypadku wypłacono osobie nieuprawnionej świadczenie; wypłacanie świadczenia pielęgnacyjnego w kwocie innej niż widniejąca w decyzji; brak stosowania przepisu art. 24 ust 2a ustawy, który pozwala organowi przyznać świadczenie z wyrównaniem jeśli w okresie trzech miesięcy, licząc od dnia wydania orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, zostanie złożony wniosek o ustalenie prawa do świadczenia uzależnionego od niepełnosprawności, prawo to ustala się począwszy od miesiąca, w którym złożono wniosek o ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności ; brak zastosowania w podstawie prawnej decyzji administracyjnych aktualnych publikatorów obowiązujących w dniu wydania aktów prawnych; brak wskazania w przypadku zmiany decyzji ostatecznych art. 155 lub 163 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - kodeks postępowania administracyjnego; orzekanie w decyzjach administracyjnych, przyznających prawo do świadczeń pielęgnacyjnych o odmowie prawa do świadczeń, mimo iż w sprawach tych obowiązywały wcześniejsze decyzje ostateczne, w których rozstrzygnięto o przyznaniu świadczeń; ustalając prawo do świadczenia pielęgnacyjnego nie stosowano przepisu art. 24 ust. 4 ustawy, w myśl którego świadczenie powinno być przyznane do ostatniego dnia miesiąca, w którym upływa termin ważności orzeczenia; 4

5 powoływanie w podstawie prawnej decyzji przepisów prawa, które nie miały zastosowania lub przepisów nie adekwatnych do sytuacji wnioskodawcy; błędne wskazywanie w decyzjach okresu na jaki przyznane zostało świadczenie pielęgnacyjne; przyznawanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z naruszeniem postanowień art. 24 ust. 2 (wskazany w decyzji termin zakończenia pobierania świadczeń był niezgodny z terminem wskazanym w orzeczeniu o niepełnosprawności); przyznawanie świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu sprawowania opieki nad osobą, której niepełnosprawność powstała po ukończeniu 25 roku życia tj. z rażącym naruszeniem przepisu art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych; przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego z rażącym naruszeniem przepisu art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, gdyż osoba wymagająca opieki nie posiadała w orzeczeniu o niepełnosprawności wskazań dotyczących konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji; nieprawidłowe przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego w kwocie 11/30 i 1/30 świadczenia zamiast do ostatniego dnia miesiąca w którym upływa termin ważności orzeczenia zgodnie z art. 24 ust. 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych; nieprawidłowe przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego do r. na podstawie orzeczenia o niepełnosprawności wydanego do r.; brak w aktach oświadczeń rolnika lub małżonka rolnika o zaprzestaniu prowadzenia gospodarstwa rolnego albo wykonywania przez małżonka pracy w gospodarstwie rolnym, o których mowa w art. 17b ustawy o świadczeniach rodzinnych; w zakresie zmiany wysokości świadczenia pielęgnacyjnego wydawanie kolejnych decyzji orzekających w tej samej sprawie zamiast wszczęcia nowego postępowania w sprawie zmiany decyzji ustalającej prawo do świadczenia pielęgnacyjnego; wydanie decyzji wstrzymującej realizację świadczeń z naruszeniem art. 32 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych pomimo, że w sprawie nie wystąpiły żadne przesłanki uprawniające do zmiany decyzji na podstawie tego art.; wydanie decyzji orzekającej niezgodnie z art. 30 ustawy o świadczeniach rodzinnych, o obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia pielęgnacyjnego; przy ustalaniu okresu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego podawanie terminu niezgodnego z brzmieniem art. 24 ust. 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych, tj. "do odwołania" zamiast na czas nieokreślony; 5

6 ustalanie w drodze decyzji administracyjnych uprawnienia do opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne i na ubezpieczenia emerytalne i rentowe; 3. Przyznawanie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego W 2015 r. 3 jednostki zostały skontrolowane w zakresie przyznawania prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Dwie jednostki zostały w tym zakresie ocenione pozytywnie z uchybieniami, natomiast jedna pozytywnie z nieprawidłowościami. Na sformułowane oceny wpływ miały następujące uchybienia i nieprawidłowości: niekompletność wniosków o przyznanie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego (brak wymaganych dat i podpisów na wniosku). niekompletna podstawa prawna w decyzjach administracyjnych; nieprawidłowe obliczanie dochodu rodziny; brak pełnomocnictw pełnoletnich osób uprawnionych do świadczeń z funduszu alimentacyjnego dla osób reprezentujących je w postępowaniu; doręczanie stronom decyzji administracyjnych bez potwierdzenia odbioru; załatwianie spraw bez stosowania art. 35 i 36 kpa; 4. Podejmowanie działań w sprawie zwrotu należności od dłużników alimentacyjnych W 2015 r. 2 jednostki zostały skontrolowane w zakresie prawidłowości podejmowania działań w sprawie zwrotu należności przez dłużników alimentacyjnych. Obie jednostki zostały ocenione pozytywnie z nieprawidłowości. Z uwagi na zmianę przepisów prawnych wprowadzonych 18 września 2015 r. ustawą z dnia 3 września 2015 r. o zmianie ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1302) uchylających dochodzenie należności od dłużników alimentacyjnych na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, odstąpiono od wydania jednostkom zaleceń w tym zakresie 5. Podejmowanie działań aktywizujących wobec dłużników alimentacyjnych 6

7 W 2015 r. 9 jednostek zostało skontrolowanych w zakresie prawidłowości podejmowania działań aktywizujących wobec dłużników alimentacyjnych. W tym zakresie 4 jednostki oceniono pozytywnie, 1 pozytywnie z uchybieniami, 2 oceniono pozytywnie z nieprawidłowościami i 2 negatywnie. Na sformułowane oceny wpływ miały uchybienia i nieprawidłowości: nieterminowość wydanych decyzji w przedmiocie uznania dłużnika za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych, brak podejmowania działań wobec dłużników alimentacyjnych, o których mowa w art. 4 i 5 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (brak wniosku o ściganie za przestępstwo określone w art kodeksu karnego, brak wniosku o zatrzymanie prawa jazdy, brak wszczęcia postępowania w przedmiocie uznania dłużnika za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych i brak decyzji w tym zakresie, brak wniosku o podjęcie działań wobec dłużnika do organu właściwego dłużnika, brak wezwania dłużnika celem przeprowadzenia z nim wywiadu alimentacyjnego i odebrania oświadczenia majątkowego, brak wniosku o potrzebie aktywizacji zawodowej dłużnika), opóźnienia w podejmowaniu działań wobec dłużników alimentacyjnych, brak informacji do organu właściwego wierzyciela i komornika sądowego o podjętych działaniach wobec dłużnika, niestosowanie przez organy właściwe wierzyciela obowiązku określonego w art. 8a ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Ponadto, w 2015 r. przeprowadzono 2 kontrole na skutek skarg złożonych przez obywateli. Jedna z kontroli dotyczyła ustalania uprawnień do specjalnego zasiłku opiekuńczego i potwierdziła zasadność złożonej skargi, druga zaś dotyczyła ustalania uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego, i była bezzasadna. Podsumowanie Wyniki kontroli z obszaru świadczeń rodzinnych wskazują, że organy właściwe, postępowania w zakresie przyznawania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego prowadzą z licznymi nieprawidłowościami i uchybieniami. Szczególną uwagę należy zwrócić na niewłaściwe gromadzenie dokumentacji, błędy w ustalaniu wysokości i okresu przyznania świadczeń a także brak weryfikowania przesłanek, od których uzależnione jest prawo do przedmiotowego świadczenia w myśl. art.17 ustawy 7

8 o świadczeniach rodzinnych. W dwóch przypadkach skutkiem stwierdzonych nieprawidłowości był zwrot do budżetu Wojewody Mazowieckiego przyznanej dotacji pobranej w nadmiernej wysokości. Wyniki kontroli z obszaru funduszu alimentacyjnego wskazują, że postępowanie w sprawie przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego organy prowadzą prawidłowo, natomiast w dalszym ciągu (w odniesieniu do kontroli z lat ubiegłych) pojawiają się nieprawidłowości w zakresie podejmowania działań wobec dłużników alimentacyjnych. W dalszym ciągu Wydział Polityki Społecznej zwraca uwagę na konieczność poprawy odzyskiwania należności od dłużników alimentacyjnych poprzez terminowe i prawidłowe podejmowanie działań aktywizujących wobec dłużników. 8