KOMISJA EUROPEJSKA NOTATKA Bruksela, 18 styczna 2013 r. Nowe europejske prawo jazdy w celu wększej ochrony, bezpeczeństwa swobodnego przemeszczana sę W dnu 19 styczna 2013 r., w ramach wejśca w życe trzecej dyrektywy o unjnym prawe jazdy, zostane wprowadzone europejske prawo jazdy. Nowe przepsy zapewną unjnym kerowcom prawdzwą swobodę przemeszczana sę, zwększą bezpeczeństwo na europejskch drogach ogranczą możlwośc fałszerstw. 1. Jake są korzyśc z nowego systemu prawa jazdy w Europe? Około 60 proc. obywatel Un, czyl blsko 300 mln osób, posada ważne prawo jazdy. Welu z tych Europejczyków przekracza wewnątrzunjne grance w celach prywatnych lub zawodowych, bądź też zmena kraj zameszkana. Obecne w Europe stneje ponad 110 różnych wzorów prawa jazdy o różnych uprawnenach okresach ważnośc. Nowe europejske prawo jazdy uprośc tę mozakę ułatw moblność kerowców w całej Europe. Zharmonzowane okresy ważnośc przepsy dotyczące badań lekarskch stworzą wększą pewność prawa dla welu Europejczyków, którzy przeprowadzają sę do nnego państwa członkowskego. Prawo jazdy ne tylko daje dostęp do korzystana ze wszystkch rodzajów pojazdów w welu państwach UE, ale może być także używane jako dokument dentyfkacyjny. Dlatego też stotną kwestą są zabezpeczena przecwko fałszerstwom Nowe prawo jazdy jest nemal nemożlwe do podrobena. Jego zabezpeczene stanow europejsk system elektroncznej wymany danych, który ułatw zarządzane prawam jazdy przez organy admnstracyjne przyczyn sę do lepszego wykrywana nadużyć zwązanych z tym dokumentam. Przepsy dotyczące prawa jazdy mają także duży wpływ na bezpeczeństwo ruchu drogowego. W oblczu ponad 30 000 śmertelnych ofar na europejskch drogach każdego roku przepsy dotyczące nowego prawa jazdy przyczyną sę do zwększena bezpeczeństwa ruchu drogowego w Europe. Najstotnejsze są zmany w odnesenu do motocykl. Poprzez wprowadzene stopnowego uzyskwana dostępu do motocykl przez młodych kerowców nowe przepsy europejske będą znaczne lepej chronć tę szczególne narażoną grupę użytkownków dróg. Ponadto, w przypadku kerowców samochodów motocyklstów, nowy dokument mus być przedłużany co 10-15 lat, w zależnośc od państwa członkowskego, podczas gdy prawa jazdy dla kerowców autobusów samochodów cężarowych będą ważne przez okres pęcu lat, a do ch przedłużena koneczne będą okresowe badana lekarske. Przepsy te ne będą dotyczyły praw do kerowana pojazdem, które uzyskano już wcześnej. MEMO/13/10
2. Jake są główne zmany wprowadzone nowym przepsam dotyczącym praw jazdy? Karta nowego europejskego prawa jazdy W celu ogranczena lczby różnych wzorów prawa jazdy znajdujących sę w obegu lepszego zabezpeczena przed fałszerstwam, stopnowo wycofywane będą prawa jazdy w wersj paperowej. Jedyny wzór europejskego prawa jazdy, które będze wydawane, to plastkowa karta typu karty kredytowej, stosowana już w wększośc krajów UE, która pozwala na lepsze zabezpeczena przed sfałszowanem. Obecne paperowe wersje prawa jazdy przestaną być wydawane z dnem wejśca w życe nowych przepsów. Wprowadzene obowązku admnstracyjnego przedłużana okresu ważnośc dla wszystkch nowych praw jazdy Obowązkowe regularne admnstracyjne przedłużane prawa jazdy zapewn aktualzację wszystkch dokumentów przy wykorzystanu najbardzej aktualnych zabezpeczeń. Zmnejszene lczby wzorów prawa jazdy, podobne jak wększe podobeństwo posadacza do swojego zdjęca na dokumence, ułatw egzekwowane prawa. Wszystke nowe prawa jazdy na motorowery, motocykle, samochody oraz pojazdy trzy- czterokołowe będą mały admnstracyjny okres ważnośc wynoszący maksymalne 10 lat. Państwa członkowske mogą jednak zdecydować o wydawanu takch praw jazdy z admnstracyjnym okresem ważnośc wynoszącym maksymalne 15 lat. Wszystke nowe prawa jazdy na pojazdy cężarowe autobusy będą mały admnstracyjny okres ważnośc wynoszący maksymalne 5 lat. Kerowcy z prawam jazdy wydanym przed wejścem w życe nnejszej dyrektywy będą musel dostosować sę do nowych przepsów dotyczących okresu ważnośc najpóźnej do 19 styczna 2033 r. 3. Jak wpływ będą mały nowe przepsy dotyczące prawa jazdy na kerowców? Wraz z nowym obowązkem regularnego przedłużana prawa jazdy zostają usunęte ostatne przeszkody dla swobodnego przemeszczana sę kerowców. Podstawowa zasada jest taka, że wszystke prawa jazdy wydane od dna rozpoczęca stosowana nowej dyrektywy, pozostaną ważne do dna podanego na danym prawe jazdy. Przed upływem termnu ważnośc dokumentu posadacz będze musał przedłużyć prawo jazdy w kraju, w którym posada on zwykłe mejsce zameszkana. Od tej daty przyjmujące państwo członkowske będze stosowało nowy admnstracyjny okres ważnośc będze mogło nałożyć wymóg badań lekarskch, jeżel go przewduje dla swoch własnych obywatel. Przepsy te zapewną wreszce nezbędną pewność prawa dla posadacza prawa jazdy. W odnesenu do praw jazdy, które zostały wydane przed datą stosowana nnejszej dyrektywy które są nadal ważne w obegu, wszystke będą musały zostać zastąpone nowym prawem jazdy najpóźnej do 2033. Państwo członkowske może równeż postawć wymóg, aby po upływe dwóch lat od rozpoczęca pobytu w tym państwe, posadacz prawa jazdy wydanego przez nne państwo członkowske bez okresów ważnośc przewdzanych w dyrektywe (np. neokreślony okres ważnośc) przedłużył swoje prawo jazdy. 2
Jednocześne w nowym prawe jazdy będze wyraźne określone prawo do prowadzena określonego typu pojazdu, a zatem będze ono łatwejsze do uznana przez posadacza, organy admnstracyjne organy egzekwowana prawa. Ponadto Komsja proponuje doprecyzowane przepsów krajowych dotyczących badań lekarskch: w przypadku kerowców cężarówek autobusów poprzez harmonzację częstotlwośc tych badań, które muszą być przeprowadzane przy każdym przedłużenu prawa jazdy zgodne z systemem obowązującym w danym państwe; w przypadku kerowców samochodów motocyklstów, pozostawa sę państwom członkowskm swobodę decyzj, czy obowązkowe będą regularne badana. 4. W jak sposób nowe przepsy dotyczące prawa jazdy ogranczą możlwośc nadużyć? Obecne występuje szereg rodzajów nadużyć: od handlu samym dokumentam lub uzyskana nezgodne z prawem duplkatu poprzez sugerowane kradzeży lub utraty orygnalnego prawa jazdy, po uzyskane prawa jazdy w nnym kraju, podczas gdy w kraju pochodzena ma sę zakaz kerowana pojazdam. Podstawowa zasada, która leży u podstaw walk z nadużycam zwązanym z prawem jazdy, mów, że jedna osoba może posadać tylko jedno prawo jazdy. Zasada ta została wzmocnona nnejszą dyrektywą. Regularne przedłużene prawa jazdy umożlw państwom członkowskm systematyczne aktualzowane krajowej bazy danych, a tym samym stałe aktualzowane wedzy na temat ważnych praw jazdy, które są w obegu. Jednocześne udoskonalona zostane wymana nformacj mędzy organam krajowym dzęk stworzenu sec łącznośc dotyczącej praw jazdy. Regularne konsultowane tej sec, zwanej RESPER, umożlw stosowane nowych, bardzej surowych przepsów dotyczących zakazu wydawana prawa jazdy osobe, której prawo jazdy zostało cofnęte, zaweszone lub ogranczone. Ponadto państwa członkowske mogą, jeżel taka będze ch wola, wprowadzć do prawa jazdy mkroczpa. Powtórzene w mkroczpe nformacj wydrukowanych na karce zwększa zabezpeczena przecwko nadużycom, a jednocześne zapewna ochronę danych. Oczywśce trzeba będze przestrzegać europejskch przepsów dotyczących ochrony danych osobowych. 5. W jak sposób nowe przepsy na temat prawa jazdy przyczyną sę do wększego bezpeczeństwa ruchu drogowego? Wprowadzene nowej kategor prawa jazdy dla motorowerów Dotychczas w Un ne było potrzebne prawo jazdy na motorower. Jednakże dane statystyczne wskazują na wysoke ryzyko wypadków wśród bardzo młodych użytkownków dróg. W nektórych państwach członkowskch uprawnen do jazdy motorowerem są bardzo młodz kerowcy, nawet w weku 14. 3
W zwązku z tym została wprowadzona nowa zharmonzowana kategora prawa jazdy AM, którą można otrzymać po zdanu obowązkowego egzamnu teoretycznego. Pownno to umożlwć lepszą kontrolę tej szczególne narażonej grupy użytkownków dróg zwększyć ch znajomość przepsów ruchu drogowego. Wyjaśn to także sytuację motorowerzystów przekraczających grance państwowe lub kwestę wypożyczena motoroweru podczas wakacj. Ponadto państwa członkowske mogą wymagać, by wnoskodawcy zdal egzamn umejętnośc zachowana na drodze w przypadku tej kategor. Wprowadzene kryterum stosunku mocy do masy w przypadku lekkch motocykl (prawo jazdy kategor A1) Kategora lekkch motocykl była ogranczona do 125 cm 3 oraz 11 kw. Ne obowązywało żadne kryterum określające stosunek mocy do masy. Mogło to prowadzć do rozpowszechnena coraz lżejszych pojazdów, przy stałym zwększanu ch przyspeszena maksymalnej prędkośc. Dlatego też posadacze prawa jazdy kategor A1 mogą kerować tylko lekkm motocyklam o pojemnośc skokowej slnka neprzekraczającej 125 cm3, o mocy neprzekraczającej 11 kw o stosunku mocy do masy neprzekraczającym 0,1 kw/kg. Wszystke państwa członkowske zobowązane są do wprowadzena tej kategor prawa jazdy, która ne stnała we wszystkch państwach członkowskch. Stopnowe uzyskwane dostępu do motocykl o najwększej mocy Wcześnejsze prawodawstwo umożlwło welu młodym kerowcom bez praktycznego dośwadczena prowadzene motocykla z kategor o najwększej mocy. Statystyk wypadków dowodzą, że ryzyko wypadku wśród początkujących kerowców cężkch motocykl jest szczególne wysoke u osób w weku do 24 lat. Ponadto ne jest możlwe skontrolowane, czy dana osoba rzeczywśce zdobyła dośwadczene w prowadzenu pojazdu o ogranczonej mocy. W nterese bezpeczeństwa drogowego wprowadzono nowe krytera dotyczące pojazdów, mnmalnego weku dostępu. Nowa kategora A2 o nowych parametrach techncznych Poprzedna kategora A, która była podzelona na część o ogranczonej ważnośc część neogranczoną, jest teraz podzelona na dwe odrębne kategore A2 A. W przypadku kategor A2 wprowadzono dodatkowe wymagana technczne w celu unknęca celowego obnżana parametrów motocykl. Nowe zasady dotyczące mnmalnego weku dostępu W przypadku kategor A2 mnmalny wek ustalono na 18 lat. Jeżel państwo członkowske ustal mnmalny wek dla kategor A1 na 17 lub 18 lat, mnmalny wek dla kategor A2 będze wynosł 19 lub 20 lat, poneważ różnca mędzy mnmalnym wekem dla kategor A1 a mnmalnym wekem dla kategor A2 mus wynosć 2 lata. Jeżel wnoskodawca posada 2 lata dośwadczena w prowadzenu motocyklu kategor A1, mus zdać egzamn umejętnośc zachowana na drodze, lub ukończyć szkolene. Dla kategor A: W przypadku stopnowego uzyskana dostępu wnoskodawcy muszą posadać dwa lata dośwadczena w kerowanu motocyklem kategor A2 zdać egzamn umejętnośc zachowana na drodze, lub ukończyć szkolene. Jeśl spełnone zostaną te dwa warunk, będą on uprawnen do kerowana pojazdam kategor A w weku od 20 (lub ewentualne 21 22, w zależnośc od mnmalnego weku wymaganego dla kategor A2). W przypadku uzyskana bezpośrednego dostępu mnmalny wek został podnesony z 21 do 24 lat. 4
Nowe przepsy dotyczące prawa jazdy odnoszące sę do przyczep samochodowych Kategora B zezwala na kerowana pojazdem o mase 3500 kg z przyczepą o mase 750 kg. W przypadku pojazdu z przyczepą objętego kategorą B, z pojazdem cągnącym może być sprzężona przyczepa o mase przekraczającej 750 kg, o le masa pojazdu wraz z przyczepą ne przekracza 4250 kg przestrzegane są przepsy dotyczących homologacj typu (które określają zależność pomędzy pojazdem przyczepą). Jednakże w przypadku pojazdów z przyczepą objętych kategorą B, które przekraczają 3500 kg, wymagane będze szkolene lub szkolene połączone z egzamnem. Przeps ten umożlw w przyszłośc kerowane wększą masą pojazdu z przyczepą w ramach kategor B nż ma to mejsce obecne, pod warunkem ukończena szkolena lub zdana egzamnu. W odnesenu do kategor BE dozwolone będze cągnęce przyczepy o maksymalnej dopuszczalnej mase wynoszącej 3500 kg. Połączene pojazdu cągnącego kategor B z przyczepą przekraczającą 3500 kg będze objęte kategorą C1E. Stopnowe uzyskane dostępu do samochodów cężarowych o najwększej mocy Nowe defncje: W nterese bezpeczeństwa prawo jazdy na pojazdy cężarowe autobusy zostało zmenone w celu: uwzględnana lczby pasażerów, a ne lczby mejsc sedzących; dostosowana wymogów techncznych dotyczących mnejszych samochodów cężarowych autobusów do wymogów obowązujących na rynku tych pojazdów stworzena obowązkowych kategor w całej Un. Kategora C: pojazdy slnkowe przeznaczone do przewozu towarów, o dopuszczalnej mase całkowtej przekraczającej 3500 kg do przewozu ne węcej nż ośmu pasażerów oprócz kerowcy. Mogą być one połączone z przyczepą o mase ponżej 750 kg. Kategora C1: podobne jak kategora C, ale dotyczy pojazdów slnkowych o dopuszczalnej mase całkowtej neprzekraczającej 7500 kg. Wszystke państwa członkowske muszą teraz wprowadzć tę kategorę. Kategora D: pojazdy slnkowe przeznaczone do przewozu pasażerów w lczbe wększej nż ośmu pasażerów oprócz kerowcy. Mogą być one połączone z przyczepą o mase ponżej 750 kg. Kategora D1: podobne jak kategora D, ale dotyczy pojazdów slnkowych przeznaczonych do przewozu pasażerów w lczbe ne wększej nż 16 pasażerów oprócz kerowcy o maksymalnej długośc 8 m. Mogą być one połączone z przyczepą o mase ponżej 750 kg. Wszystke państwa członkowske muszą teraz wprowadzć tę kategorę. Wszystke 4 wyżej wymenone kategore mogą być połączone z przyczepą o mase przekraczającej 750 kg, ale wymagają wtedy odrębnego prawa jazdy (kategor CE, C1E, DE, D1E). Wszystke państwa członkowske muszą teraz wprowadzć te kategore. Mnmalny wek Ponższa tabela podsumowuje wymog dotyczące weku uzyskana dostępu do praw jazdy w zależnośc od kategor pojazdu. 5
Ogólny zarys nowego proponowanego systemu prawa jazdy Kategor a Zasada ogólna Warunk Odstępstwo AM 16 lat fakultatywny jest 14 lat, możlwe tylko na terytorum kraju. Możlwe do 18 lat. A1 16 lat Możlwe do 17 lub 18 lat A2 18 lat. Dla osoby posadającej kategorę A1 przez 2 lata tylko zdane egzamnu lub ukończene szkolena Mnmum 2 lata pomędzy kategorą A1 A2: jeżel mnmalny wek dla kategor A1 jest ustalony przez państwo członkowske na 17 lub 18 lat, mnmalny wek dla kategor A2 wynos 19 lub 20 lat. A 20 lat w przypadku stopnowego uzyskana dostępu Zdane egzamnu lub ukończene szkolena Mnmum 2 lata mędzy kategorą A2 A: jeżel mnmalny wek dla kategor A2 jest ustalony przez państwo członkowske na 19 lub 20 lat, mnmalny wek dla kategor A wynos 21 lub 22 lata. 24 lat w przypadku bezpośrednego dostępu B1 16 lat B BE 18 lat 17 lat możlwe dla kategor B B+E tylko na terytorum kraju C1 C1E 18 lat W przypadku kerowców 6
C CE 21 lat zawodowych, bez uszczerbku dla przepsów dotyczących prowadzena takch pojazdów w dyrektywe 2003/59/WE 1 odnoszących sę do kwalfkacj szkolena kerowców zatrudnonych w transporce towarów pasażerów D1 D1E 21 lat D DE 24 lata AM: motorowery, maks. prędkość konstrukcyjna 45 km/h, < 50 cm³ lub moc < 4kW, w tym lekke czterokołowce A1: lekke motocykle, < 125 cm³ lub moc < 11 kw przy stosunku mocy do masy < 0,1 kw/kg, oraz lekke trzykołowce < 15 kw A2: motocykle, moc < 35 kw przy stosunku mocy do masy < 0,2 kw/kg nepochodzące od pojazdów o mocy przekraczającej dwukrotność mocy takego motocykla A: motocykle dwukołowe (w tym powyżej 35 kw) cężke trzykołowce > 15 kw B: pojazdy slnkowe < 3 500 kg, do przewozu ne węcej nż 8 pasażerów oprócz kerowcy + przyczepa < 750 kg; mogą być połączone z przyczepą >750 kg, jeżel masa pojazdu z przyczepą ne przekracza 4 250 kg (szkolene lub egzamn w przypadku masy od 3 500 kg do 4 250 kg) B1: neobowązkowa kategora cężkch czterokołowców C: pojazdy slnkowe przeznaczone do przewozu towarów > 3 500 kg + przyczepa < 750 kg C1: pojazdy slnkowe > 3 500 kg, ale < 7 500 kg do przewozu ne węcej nż 8 pasażerów oprócz kerowcy + przyczepa < 750 kg; D: pojazdy slnkowe przeznaczone do przewozu węcej nż 8 pasażerów + przyczepa < 750 kg D1: pojazdy slnkowe przeznaczone do przewozu ne węcej nż 16 pasażerów, maks. długość 8 m. + przyczepa < 750 kg E: w połączenu z kategoram powyżej, przyczepa > 750 kg 1 Dz.U. L 226 z 10.9.2003, s. 4. 7
6. Jake są nowe przepsy dotyczące egzamnatorów na prawo jazdy? Ne stneją żadne ustalone normy dotyczące szkolena kształcena egzamnatorów na prawo jazdy. Znaczne różną sę one w poszczególnych państwach Un. W nektórych państwach członkowskch egzamnatorzy ne mel prawe żadnego szczególnego wykształcena lub nawet ne posadal prawa jazdy kategor, w zwązku z którą przeprowadzal egzamn. To ne pownno być już możlwe. Poneważ egzamny teoretyczne praktyczne zostały ścśle zharmonzowane, wspólne mnmalne wymagana dotyczące egzamnatorów zapewnłyby porównywalność wynków egzamnów w całej UE. Regularne szkolena egzamnatorów pownny meć równeż pozytywny wpływ na bezpeczeństwo ruchu drogowego, poprzez doskonalene ch umejętnośc dośwadczena wobec coraz szybcej zmenających sę warunków techncznych. Określono podstawowe warunk dostępu do zawodu egzamnatora na prawo jazdy wprowadzono mnmalne normy dotyczące ch wstępnych kwalfkacj oraz regularnych kursów odśweżających ch wedzę umejętnośc: egzamnatorzy na prawo jazdy pownen zawsze posadać ważne prawo jazdy kategor, w zwązku z którą przeprowadzają egzamn. Pownn meć wstępne kwalfkacje być zobowązan do uczestnctwa w szkolenach okresowych. pownn być przeszkolen w szerokm zakrese podstawowych przedmotów posadać wstępne kwalfkacje przed dopuszczenem do egzamnowana. Obowązkowe pownno być stopnowe uzyskwane dostępu. Na początku egzamnatorzy pownn egzamnować kandydatów na kerowców samochodów osobowych, co stanow 90 % wszystkch egzamnów, dopero po zdobycu dośwadczena podczas takch egzamnów po uzyskanu dodatkowych kwalfkacj w zakrese nnych kategor, mogą on przeprowadzać egzamny w nnych kategorach. 7. Czy nowe przepsy dotyczące prawa jazdy będą mały wpływ na wymog dotyczące zdolnośc do kerowana pojazdam? Kerowcy muszą spełnać mnmalne wymagana dotyczące fzycznej psychcznej zdolnośc do kerowana pojazdem slnkowym, zanm zostaną uprawnen do prowadzena pojazdu. Dyrektywa w sprawe prawa jazdy zawera szczegółowe przepsy dotyczące wykazu rodzajów nepełnosprawnośc, które mogą wpływać na bezpeczne kerowane pojazdem. Zawodowych kerowców samochodów cężarowych autobusów zazwyczaj obowązują bardzej rygorystyczne przepsy. W 2009 r. dyrektywa została zaktualzowana w wynku prac grupy ekspertów medycznych powołanych przez państwa członkowske, jeśl chodz o wzrok, cukrzycę padaczkę. 8. Przepsy dotyczące prawa jazdy obowązujące dotychczas w Un Perwszy europejsk akt prawny w sprawe prawa jazdy pochodz z 1980 r. Wówczas to dyrektywa Rady umożlwła obywatelom Un Europejskej przeprowadzającym sę do nnego państwa członkowskego wymanę swojego prawa jazdy bez konecznośc nowych egzamnów ch, ch oraz badań lekarskch. Kerowca nadal jednak musał wymenć swoje prawo jazdy w cągu jednego roku od zameszkana w nowym państwe członkowskm. 8
Dopero w 1991 r. nową dyrektywą wprowadzono zasadę wzajemnego uznawana znesono koneczność wymany prawa jazdy. Jednak w praktyce zastosowane tej zasady zostało utrudnone przez fakt, że ne zostały zharmonzowane okresy ważnośc praw jazdy częstotlwośc badań lekarskch. Spowodowało to nepewność prawa wśród obywatel, którzy oberają mejsce zameszkana w nnym państwe członkowskm. Dyrektywa 2006/126/WE, znana równeż jako trzeca dyrektywa w sprawe prawa jazdy", została przyjęta w dnu 20 grudna 2006 r. 2. Mała zostać ona transponowana do dna 19 styczna 2011 r. Chocaż nektóre jej przepsy weszły w życe w dnu 19 styczna 2009 r., wększość wymogów w nej określonych ma zacząć obowązywać z dnem 19 styczna 2013 r., w szczególnośc wprowadzene nowego unjnego wzoru prawa jazdy. Węcej nformacj można znaleźć w dokumence: IP/13/25 2 Dz.U. L 403 z 30.12.2006, s. 18. 9