Realizacja podstawy programowej na I etapie edukacyjnym poprzez różne formy aktywności Aleksandra Klimza klimza@womczest.edu.pl
Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 3013/2014: 1.Wspieranie rozwoju dziecka młodszego w związku z obniżeniem wieku realizacji obowiązku szkolnego. 2.Podniesienie jakości kształcenia w szkołach ponadgimnazjalnych. 3.Działania szkoły na rzecz zdrowia i bezpieczeństwa uczniów. 4.Kształcenie uczniów niepełnosprawnych w szkołach ogólnodostępnych.
Młodszy wiek szkolny, nazywany także późnym dzieciństwem, obejmuje obecnie dzieci w wieku od 6 do 10 roku życia ( w związku z reformą programową). Jest to czas kiedy dziecko jest już na tyle samodzielne, aby rozpocząć pracę i naukę w szkole. Przez cały ten czas dziecko rozwija się i doskonali swoje umiejętności poprzez różne formy pracy, które są tam zorganizowane. 3
Nauczyciel musi dobrze poznać możliwości rozwojowe i potrzeby swoich uczniów na tym etapie kształcenia, aby wspólnie z nimi zaplanować ich rozwój osobisty, dokonywać ewaluacji dotychczasowych postępów i nadać im właściwy kierunek. Nauczyciel kieruje procesem uczenia się uczniów w czasie dnia aktywności edukacyjnej.
Nauczyciel kieruje pracą uczniów która polega na: uświadamianiu ich celów działań, uczenia się, podejmowanych zadań, pobudzaniu ich ciekawości poznawczej i ukierunkowaniu aktywności w różnych obszarach edukacyjnych, stwarzaniu warunków do stosowania różnorodnych metod i technik uczenia się, aktywnego zdobywania wiedzy, kształtowania i doskonalenia umiejętności, organizowaniu sytuacji edukacyjnych umożliwiających uczniom podejmowanie samodzielnych działań, racjonalnym wyznaczaniu zadań, z jednoczesnym umożliwianiem samooceny, dokonywaniu oceny realizacji działań oraz ich efektów.
Warunkiem koniecznym dla prawidłowej organizacji twórczej aktywności uczniów jest - stwarzanie sytuacji problemowych, dających uczniom możliwość stawiania sobie pytań i poszukiwania na nie odpowiedzi w różnych źródłach wiedzy, - stawianie ich w sytuacjach umożliwiających manipulowanie rzeczami oraz symbolami, Program nauczania nie precyzuje z jakich metod nauczania należy korzystać. Nauczyciel sam dobiera takie metody i techniki, aby w pełni i z sukcesem zrealizować zamierzone cele edukacyjne.
Jedną z wielu form aktywności w edukacji wczesnoszkolnej jest metoda pracy grupowej- która polega na tym, że w skład wchodzi po kilku uczniów złączonych wspólnym zadaniem. Niezaprzeczalnym walorem pracy grupowej jest zwiększenie wiedzy i doświadczeń w grupie. Ta forma aktywności uczniów dostarcza bodźców aktywizujących i sprzyja uspołecznieniu uczestników grupy.
-mapa mentalna- zwana też pojęciowa, lub umysłowa której twórcą jest Tony Buzan. To metoda wizualnego przedstawienia problemu, zjawiska z wykorzystaniem rysunków, schematów, symboli, zdjęć, haseł, zwrotów, której celem jest usystematyzowanie świeżo zdobytej wiedzy, wiadomości, pojęć. Mapy te konstruuje się wg schematu 1. Tytuł umieszczony jest na środku i w jakiś sposób jest wyróżniony, pogrubiony, zapisany innym kolorem, itp. 2. Od centralnego tematu rozchodzą się grube linie, na których zapisane są główne koncepty-klucze. 3. Od tych linii rozchodzą się następne słowa-klucze, tworząc swoistą mapę z informacjami. 4. W miarę dokładania informacji mapy rozrastają się wszerz. 5. Aby mapy były bardziej przeźroczyste dodajemy: kolor, strzałki, symbole, rysunki, zdjęcia, itp..
Mapy te możemy modyfikować i mogą przypominać swoim kształtem plakat, który bardziej dociera do dzieci młodszych. Przykład: Temat: Dbamy o swoje zdrowie. - rozpoczynamy od burzy mózgów, - klasyfikujemy pomysły wg ustalonego klucz np. ubiór, odżywianie, sport, higiena, itp., - tworzenie mapy właściwej najlepiej na dużych arkuszach papieru, - podajemy czas przeznaczony na wykonanie tego zadania i ściśle go przestrzegamy, - uczniowie mogą zapisać hasła, wykonać rysunki, wykorzystać wycinki z gazet, - muszą rozplanować swoją pracę na płaszczyźnie, zadbać o estetykę pracy, czytelność napisów, - prezentacja prac grup i ocena pracy własnej grupy,
Stacje zadaniowe uczniowie podejmują zadania zaproponowane przez nauczyciela które dotyczą różnych dziedzin działalności i tematycznie podporządkowane realizowanym treściom kształcenia. Zadania umieszczone są w wyznaczonych stacjach i dziecko samo decyduje od której stacji rozpocznie swoją pracę, czyli od której aktywności rozpocznie. Przykład Temat: Jesień. Przygotowujemy słowniki, atlasy, przewodniki, poradniki itp.. Karty pracy ucznia muszą zawierać czytelną instrukcję zadania do wykonania np. Poszukaj w atlasie podane rośliny jesienne i pokoloruj je zgodnie ze zdjęciem. Ułóż opis wybranej jesiennej rośliny. itp
Drama- wejście w rolę z wykorzystaniem ruchu, gestów, słów, myśli i uczuć. *Uczestnicy dramy sami improwizują rozmowę na podstawie własnych doświadczeń i wiedzy. *Stają się reżyserami wydarzeń w których sami uczestniczą. *Drama uczy komunikatywności, doskonali umiejętności wypowiadania własnych poglądów, sądów, rozwija język ciała i gestów. W klasach I-III improwizacji można dokonywać na kanwie poznanej czytanki, lektury, czy wydarzenia z życia klasy lub szkoły.
Podstawową działalnością dziecka w klasach I-III jest jednak zabawa. *zabawa jest bardzo potrzebnym elementem przyswajania przez dziecko norm społecznego zachowania. *w czasie zabaw usprawniają się poszczególne narządy zmysłowe, *rozwijają sprawności motoryczne, *wyrabiają się nawyki i przyzwyczajenia, *kształtują pojęcia i wartości moralne, *dzieci uczą się rozumieć siebie, *poznawać swoje potrzeby i możliwości, słabe i mocne strony.
Atrakcyjność zabaw i dostosowanie ich do potrzeb i możliwości oraz zainteresowań powodują, że tego rodzaju zadania umysłowe, bardziej od innych pobudzają aktywność uczniów, a ich rozwiązywanie sprawia im przyjemność i satysfakcję. Zabawy rozwijają myślenie dziecka, pamięć, spostrzegawczość, uwagę orientację, wyobraźnię. Zabawy kształtują i rozwijają poczucie przyjaźni, koleżeństwa, wdrażają do karności i dyscypliny. Jest ona jedną z nielicznych form aktywności, przez którą dziecko poznaje sposoby radzenia sobie ze światem
Zabawa odgrywa doniosłą rolę w rozwoju dziecka. Przygotowuje je do dalszego życia, zaspokaja potrzeby aktywności, kształtuje i rozwija zmysły dziecka, wzbogaca wyobraźnię, rozwija myślenie. Rozwija również sprawność fizyczną dziecka oraz uczy nie tylko wygrywać, ale również przegrywać.
Dziękuję za uwagę Aleksandra Klimza klimza@womczest.edu.pl 15