Bilans Płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za I kwartał 2018 r.

Bilans Płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za I kwartał 2018 r.

Bilans Płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za I kwartał 2018 r. Warszawa 2018

Wydał: Narodowy Bank Polski ul. Świętokrzyska 11/21 00-919 Warszawa www.nbp.pl Copyright Narodowy Bank Polski 2018

Spis treści Synteza 5 1. Rachunek bieżący i kapitałowy 6 2. Rachunek finansowy i zadłużenie zagraniczne 7 Rozdział 1. Rachunek bieżący i kapitałowy 9 1.1. Międzynarodowy handel towarami i usługami 11 1.1.1. Eksport towarów 11 1.1.2. Import towarów 14 1.1.3. Saldo towarów 14 1.1.4. Międzynarodowy handel usługami 21 1.2. Dochody pierwotne 23 1.2.1. Wynagrodzenia pracowników 23 1.2.2. Dochody z inwestycji 24 1.3. Dochody wtórne 25 1.4. Transfery z Unią Europejską 27 Rozdział 2. Rachunek finansowy 29 2.1. Rachunek finansowy pasywa 30 2.1.1. Inwestycje bezpośrednie pasywa 30 2.1.2. Zagraniczne inwestycje portfelowe pasywa 33 2.1.3. Pozostałe inwestycje pasywa 36 2.2. Rachunek finansowy aktywa 38 2.2.1. Inwestycje bezpośrednie aktywa 38 2.2.2. Inwestycje portfelowe aktywa 38 2.2.3. Pozostałe inwestycje aktywa 39 2.2.4. Oficjalne aktywa rezerwowe 40 2.3. Pochodne instrumenty finansowe 41 Rozdział 3. Zadłużenie zagraniczne 43 3.1. Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego 44 3.2. Zadłużenie zagraniczne pozostałych sektorów (wobec podmiotów 46 niepowiązanych kapitałowo) 3.3. Zadłużenie zagraniczne z tytułu instrumentów dłużnych wykazywanych 46 w inwestycjach bezpośrednich (wobec podmiotów powiązanych kapitałowo z wyłączeniem sektora bankowego) 3.4. Zadłużenie zagraniczne sektora bankowego 47 3.5. Zadłużenie zagraniczne NBP 48 3.6. Struktura walutowa zadłużenia zagranicznego 48 3.7. Wybrane wskaźniki zadłużenia zagranicznego 49 Aneks statystyczny 53

Synteza

Synteza 1. Rachunek bieżący i kapitałowy W I kwartale 2018 r. łączne saldo obrotów na rachunku bieżącym i kapitałowym było dodatnie i wyniosło 7,3 mld PLN, co stanowiło 1,5% PKB. Na wynik ten złożyło się niewielkie dodatnie saldo rachunku bieżącego bilansu płatniczego (1,6 mld PLN) oraz dodatnie saldo rachunku kapitałowego (5,7 mld PLN). Saldo rachunku bieżącego w relacji do PKB wyniosło 0,3%. W porównaniu z analogicznym kwartałem roku ubiegłego łączne saldo rachunku bieżącego i kapitałowego pogorszyło się o 4,2 mld PLN, co wynikało głównie z pogorszenia się o 3,7 mld PLN salda handlu towarami. Łączne saldo towarów i usług (eksport netto w PKB) było dodatnie i ukształtowało się na poziomie 15,4 mld PLN. W porównaniu z analogicznym kwartałem 2017 r. saldo to obniżyło się o 5,4 mld PLN. Złożyło się na to dalsze pogorszenie się salda obrotów towarowych i mniejsza w porównaniu z poprzednimi kwartałami poprawa salda usług. Wartość wyeksportowanych towarów została oszacowana na poziomie 215,7 mld PLN, zaś wartość importu w wysokości 219,4 mld PLN. Wartość eksportu wzrosła jedynie o 1,6%, co oznacza znaczące obniżenie dynamiki w porównaniu z poprzednimi kwartałami (w 2017 r. wartość eksportu wzrosła średnio o 9,3%). Wynikało to z wysokiej bazy I kwartału 2017 r., (wówczas wartość eksportu wzrosła o 12,9%), a także obniżenia się dynamiki obrotów handlowych w Unii Europejskiej. W imporcie nastąpiło obniżenie się dynamiki w porównaniu z poprzednimi kwartałami. Względnie wysoka dynamika popytu krajowego znalazła odzwierciedlenie głównie we wzroście wartości importu paliw (wartość dostaw zwiększyła się o 3,1 mld PLN) oraz nowych i używanych samochodów osobowych (wzrost o 2,4 mld PLN). Natomiast na osłabienie dynamiki importu wpływ miał słabszy wzrost popytu na zagraniczne dobra konsumpcyjne i prawdopodobnie mniejsza aktywność eksporterów działających w ramach międzynarodowych sieci produkcji, na co wskazują zmiany w strukturze importu dóbr pośrednich. Saldo usług tradycyjnie było dodatnie i wyniosło 19,2 mld PLN i w porównaniu z analogicznym kwartałem 2016 r. zwiększyło się zaledwie o 1,2 mld PLN. Na poprawę salda usług największy wpływ miał wzrost przychodów ze świadczenia tzw. pozostałych usług, głównie biznesowych i informatycznych podmiotom z krajów Unii Europejskiej. Wzrosło także saldo podróży zagranicznych. Należy zauważyć, że w opisywanym okresie zaobserwowano wyraźne spowolnienie dynamiki w międzynarodowym handlu usługami zarówno po stronie przychodów jak i rozchodów, co mogło być powiązane ze spowolnieniem w handlu towarami. Saldo dochodów pierwotnych bilansu płatniczego było ujemne i wyniosło 13,0 mld PLN. Na jego wielkość złożyły się ujemne salda dochodów z inwestycji (18,7 mld PLN) oraz dochodów z pracy (3,2 mld PLN). Dodatnia wartość uzyskanych pozostałych dochodów pierwotnych (8,9 mld PLN), związana z transferami unijnymi, ograniczała skalę deficytu. Wśród dochodów z inwestycji największą część stanowiły dochody inwestorów bezpośrednich. Saldo dochodów z pracy było ujemne za sprawą rosnących wynagrodzeń pracowników pochodzących z Ukrainy. Warto jednak zwrócić uwagę, że rejestrowana obecnie dynamika 6 Narodowy Bank Polski

Synteza przyjazdów pracowników z Ukrainy, mimo iż nadal bardzo wysoka, jest niższa od wartości rejestrowanych od początku 2016 r. W I kwartale 2018 r. Polska otrzymała z budżetu unijnego 16,1 mld PLN, z czego 10,2 mld PLN zasiliło rachunek bieżący, a 5,8 mld PLN rachunek kapitałowy. Otrzymane z EU środki dotyczyły przede wszystkim Wspólnej Polityki Rolnej, a także, w mniejszym stopniu, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Funduszu Spójności. 2. Rachunek finansowy i zadłużenie zagraniczne W I kwartale 2018 r. dodatnie saldo rachunku finansowego ukształtowało się na poziomie 3,0 mld PLN i wynikało ze wzrostu należności polskich podmiotów od nierezydentów (odpływ kapitału) oraz wzrostu zobowiązań zagranicznych wobec nierezydentów (napływ kapitału). W analizowanym kwartale zarejestrowano napływ kapitału do Polski z tytułu zagranicznych inwestycji w kwocie 27,3 mld PLN. Największy napływ odnotowano w ramach inwestycji bezpośrednich w kwocie 16,9 mld PLN. W pozostałych inwestycjach oraz w inwestycjach portfelowych napływ ten wyniósł odpowiednio 6,0 mld PLN i 4,4 mld PLN. Dodatnie saldo napływu inwestycji bezpośrednich wynikało głównie z napływu kapitału w postaci instrumentów dłużnych oraz reinwestycji zysków przez podmioty posiadające inwestora zagranicznego. W omawianym okresie zdecydowana część zarejestrowanego napływu kapitału zagranicznego z tytułu pozostałych inwestycji to transakcje wynikające z przeprowadzonych przez NBP operacji repo. Ponadto polski rząd zaciągał nowe kredyty od organizacji międzynarodowych. Saldo polskich inwestycji za granicą było dodatnie (wzrost aktywów) i wyniosło 30,3 mld PLN. Na wysokość tego salda złożyły się dodatnie salda transakcji zarejestrowane w ramach oficjalnych aktywów rezerwowych 16,3 mld PLN, inwestycji bezpośrednich 5,7 mld PLN, pozostałych inwestycji w wysokości 5,0 mld PLN. W inwestycjach portfelowych odnotowano wzrost aktywów w wysokości 4,2 mld PLN. Zadłużenie zagraniczne Polski na koniec I kwartału 2018 r. wyniosło 1 338,8 mld PLN i w stosunku do grudnia 2017 r. zwiększyło się o 17,3 mld PLN. Zmiana ta wynikała przede wszystkim z napływu kapitału w kwocie 16,4 mld PLN oraz z dodatnich różnic kursowych i innych zmian w wysokości 0,9 mld PLN. Zadłużenie sektora rządowego zwiększyło o 2,9 mld PLN, w głównej mierze z tytułu napływu kapitału w wysokości 5,3 mld PLN, na który w zdecydowanej części złożyło się wykorzystanie nowych kredytów od organizacji międzynarodowych. Ujemne różnice kursowe i zmiany wyceny przyczyniły się do zmniejszenia wartości tego zadłużenia o 2,4 mld PLN. Zadłużenie sektora przedsiębiorstw, łącznie z instrumentami dłużnymi wykazywanymi w inwestycjach bezpośrednich, wzrosło o 12,2 mld PLN, przede wszystkim na skutek napływu nowych kredytów otrzymanych od międzynarodowych grup kapitałowych. Zadłużenie zagraniczne sektora bankowego zmniejszyło się o 2,0 mld PLN. Na spadek zadłużenia wpłynął głównie odpływ kapitału w wysokości 4,2 mld PLN, natomiast różnice kursowe i zmiany wyceny w wysokości 2,2 mld PLN oddziaływały w kierunku przeciwnym, zwiększając je. Zobowiązania zagraniczne NBP zwiększyły się o 4,3 mld PLN, z uwagi na wzrost zaangażowania banku centralnego w operacje repo. Bilans Płatniczy RP za I kwartał 2018 7

Rozdział 1 Rachunek bieżący i kapitałowy

Rozdział 1 Rachunek bieżący i kapitałowy Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego w I kwartale 2018 r. było dodatnie i wyniosło 7,3 mld PLN. Na tę kwotę oddziaływało głównie dodatnie saldo rachunku kapitałowego wynoszące 5,7 mld PLN. W I kwartale 2018 r. saldo rachunku bieżącego i kapitałowego pogorszyło się o 4,2 mld PLN w porównaniu z analogicznym okresem 2017 r. W rachunku bieżącym ujemne saldo obrotów towarowych wyniosło 3,7 mld PLN. W I kwartale 2018 r. odnotowano spadek salda dochodów pierwotnych o 0,8 mld PLN i wtórnych o 1,0 mld PLN. Wymienione wyżej zmiany zostały nieznacznie skompensowane przez poprawę salda usług o 1,2 mld PLN oraz nadwyżkę na rachunku kapitałowym, która rok do roku wzrosła o 3,0 mld PLN. 1 Wykres 1. Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego w % PKB w ujęciu kwartalnym 1 mln PLN 40,000 30,000 20,000 10,000 0-10,000-20,000-30,000 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Saldo obrotów towarowych Saldo usług Saldo dochodów pierwotnych Saldo dochodów wtórnych Rachunek kapitałowy Rachunek bieżący Rachunek bieżący i kapitałowy Wykres 2. Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego w % PKB w ujęciu kwartalnym % PKB 5 4 3 2 1 0-1 -2-3 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Rachunek kapitałowy Rachunek bieżący Rachunek bieżący i kapitałowy 1 Szeregi czasowe prezentujące składniki bilansu płatniczego oraz zadłużenia zagranicznego zostały zaprezentowane w Aneksie Tablice statystyczne, s. 41 i kolejne. 10 Narodowy Bank Polski

Rachunek bieżący i kapitałowy Relacja salda rachunku bieżącego i kapitałowego do PKB w analizowanym okresie była dodatnia i wyniosła 1,5% (wskaźnik ten w porównaniu z I kwartałem 2017 r. pogorszył się o 1,0 pkt proc). Relacja salda rachunku bieżącego do PKB wyniosła w omawianym kwartale 0,3%. 1.1. Międzynarodowy handel towarami i usługami Łączne saldo towarów i usług w I kwartale 2018 r. było dodatnie i ukształtowało się na poziomie 15,4 mld PLN. W porównaniu z analogicznym kwartałem 2017 r. saldo to obniżyło się o 5,4 mld PLN. Złożyło się na to dalsze pogorszenie się salda obrotów towarowych i mniejsza w porównaniu z poprzednimi kwartałami poprawa salda usług. Saldo towarów i usług w relacji do PKB obniżyło się z 4,6% w I kwartale 2017 r. do 3,2% w I kwartale 2018 r. Podobnie jak w poprzednich kwartałach, wartość eksportu usług rosła szybciej niż eksportu towarów. W wyniku tej tendencji udział usług w eksporcie ogółem (tj. łącznie towarów i usług) zwiększył się do 20,9% (średnia krocząca czterech kwartałów), tj. do najwyższego poziomu od 2004 r. Z kolei popyt na zagraniczne towary rósł szybciej niż na usługi, w efekcie tego udział usług w imporcie obniżył się do 14,4%. Według danych GUS (statystyka rachunków narodowych) pogorszenie się salda w handlu towarami i usługami wynikało z różnicy między realnymi zmianami eksportu i importu. W I kwartale 2018 r. wolumen eksportu zwiększył się o 1,1% r/r, podczas gdy wolumen importu wzrósł o 3,5%. W efekcie wpływ obrotów handlowych na dynamikę PKB w I kwartale 2018 r. był ujemny (1,2 pkt proc.). Wykres 3. Towary i usługi 300 000 270 000 240 000 210 000 180 000 150 000 120 000 90 000 60 000 30 000 0 mln PLN mln PLN I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2013 2014 2015 2016 2017 2018 28,000 24,000 20,000 16,000 12,000 8,000 4,000 0-4,000-8,000-12,000 Eksport Import Saldo obrotów towarowych i usługowych (prawa oś) 1.1.1. Eksport towarów W I kwartale 2018 r. wartość eksportu towarów wyniosła 215,7 mld PLN i była wyższa w stosunku do analogicznego okresu 2017 r. o 3,4 mld PLN, tj. o 1,6%. Dynamika eksportu znacząco się obniżyła w porównaniu z poprzednimi kwartałami (w 2017 r. wartość eksportu wzrosła średnio o 9,3%). Wynikało to z wysokiej bazy I kwartału 2017 r., (wówczas wartość eksportu wzrosła o 12,9%), a także obniżenia się dynamiki obrotów handlowych w Unii Bilans Płatniczy RP za I kwartał 2018 11

Rozdział 1 Europejskiej. Według szacunków CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis w I kwartale 2018 nastąpiło osłabienie się dynamiki handlu światowego, do czego w dużej mierze przyczyniło się spowolnienie obrotów handlowych w Europie. Na początku br. tempo wzrostu importu w strefie euro należało do najniższych spośród głównych regionów ekonomicznych świata. Realna dynamika importu strefy euro obniżyła się z 4,1% r/r w IV kwartale 2017 r. do 2,7% r/r w I kwartale 2018 r. Spowolnienie nastąpiło także w eksporcie strefy euro (odpowiednio z 4,8% do 3,5%), do czego przyczyniło się przede wszystkim niższe tempo wzajemnego handlu między krajami regionu. Dane Eurostatu wskazują, że obniżenie się dynamiki eksportu nastąpiło w większości krajów Unii Europejskiej. Pomimo wyraźnego obniżenia się dynamiki obrotów handlowych, wartość importu strefy euro z Polski w I kwartale 2018 r., podobnie jak w poprzednich kwartałach, rosła szybciej w porównaniu z wartością importu z pozostałych głównych partnerów handlowych tego regionu. W związku z tym na początku br. kontynuowana była tendencja do zwiększania się udziału Polski w imporcie strefy euro. Według danych Eurostatu w I kwartale 2018 r. zwiększył się on do 5,8% (tj. był o 0,3 pkt proc. wyższy w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku). Pod względem wartości importu Polska utrzymała pozycję piątego dostawcy towarów do strefy euro. Wykres 4. Dynamika eksportu ogółem r/r (dane niewyrównane sezonowo) w podziale geograficznym udział we wzroście wartości głównych krajów i grup krajów % 14 12 10 8 6 4 2 0-2 -4 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Strefa Euro Pozostałe kraje UE Pozostałe kraje europejskie Kraje pozaeuropejskie Razem Spowolnienie polskiego eksportu w I kwartale 2018 r. obserwowane było w handlu ze wszystkimi głównymi grupami krajów i we wszystkich głównych grupach towarów. Dodatkowo negatywny wpływ na dynamikę sprzedaży zagranicznej miało pogłębienie się spadku produkcji i eksportu samochodów osobowych. W I kwartale 2018 r. najbardziej wzrosła wartość eksportu do strefy euro. Było to przede wszystkim wynikiem zwiększenia sprzedaży do Niemiec. Na wzrost eksportu do tego kraju złożyły się zwiększenie sprzedaży towarów konsumpcyjnych trwałego użytku (głównie odbiorników telewizyjnych i mebli) oraz nietrwałych (wyrobów tytoniowych i środków higieny). Utrzymała się także wzrostowa tendencja eksportu odzieży. Natomiast negatywny wpływ na eksport do Niemiec obok spadku sprzedaży samochodów osobowych, 12 Narodowy Bank Polski

Rachunek bieżący i kapitałowy miało zmniejszenie się dostaw części samochodowych. Prawdopodobnie było to związane ze spadkiem produkcji samochodów w niemieckich fabrykach, jaki nastąpił na początku 2018 r. Wyższy wzrost eksportu do Niemiec w porównaniu z eksportem ogółem wpłynął na zwiększenie się znaczenia najważniejszego partnera handlowego. Dynamika eksportu do pozostałych krajów strefy euro była bardzo zróżnicowana. Największy spadek nastąpił w eksporcie do Włoch (głównie z powodu silnego spadku eksportu samochodów oraz zmniejszenia się dostaw części samochodowych). Na podobnym poziomie, jak w I kwartale 2017 r., ukształtowała się wartość eksportu do Francji, Holandii i Hiszpanii. Natomiast największy wzrost eksportu nastąpił do Belgii, Finlandii i Austrii. W I kwartale 2018 r. pogłębiła się tendencja spadkowa w eksporcie do Wielkiej Brytanii. Podobnie jak w poprzednich kwartałach przyczyniło się do tego zmniejszenie wartości eksportu samochodów. Obecne spadki obserwowane były także w eksporcie części motoryzacyjnych, w związku ze zmianami właścicielskimi w przemyśle samochodowym. Spadek eksportu ogółem do Wielkiej Brytanii został częściowo złagodzony przez duży wzrost dostaw komputerów 2 oraz żywności przetworzonej. W wyniku tych tendencji wzrosło znaczenie Wielkiej Brytanii w eksporcie polskiej żywności. W I kwartale 2018 r. na rynek brytyjski trafiło prawie 10% eksportu żywności. Stopniowo pogarszająca się koniunktura na europejskim rynku motoryzacyjnym, która znalazła odzwierciedlenie w spowolnieniu eksportu części samochodowych, wpłynęła na osłabienie dynamiki eksportu do krajów Europy Środkowej i Wschodniej 3. Duży spadek części motoryzacyjnych nastąpił zwłaszcza w eksporcie do Czech. Ze względu, że stanowią one jedną z najważniejszych kategorii w polskim eksporcie do Czech 4, wpłynęło to istotnie na wynik eksportu do tego kraju w I kwartale 2018 r. Jednocześnie nastąpił wzrost eksportu samochodów do Czech. Niższa w porównaniu z poprzednimi kwartałami była również dynamika eksportu do europejskich krajów byłego ZSRR 5, w tym do Rosji. Nadal jednak eksport na rynek rosyjski rósł szybciej niż eksport ogółem, co wpłynęło na dalsze zwiększenie się udziału tego kraju w polskim eksporcie. Do wzrostu eksportu do Rosji (o 5,0% r/r) przyczyniło się przede wszystkim zwiększenie dostaw produktów klasyfikowanych w kategorii dóbr inwestycyjnych. Kontynuowany był także stopniowy wzrost eksportu żywności przetworzonej na rynek rosyjski. Wolniej niż do Rosji zwiększała się wartość eksportu do pozostałych krajów europejskiej części byłego ZSRR. Na początku br. wyraźnie obniżyła się dynamika eksportu na Ukrainę. Powodem tego był duży spadek sprzedaży paliw (o ponad 300 mln PLN w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego). Natomiast drugi kwartał z kolei zmniejszyła się wartość eksportu na Białoruś (o 1,2% r/r). Spadek ten wynikał głównie ze zmniejszenia się eksportu żywności (przede wszystkim warzyw i owoców). 2 W I kwartale 2018 r. największy bezwzględny wzrost eksportu spośród pozycji towarowych odnotowano w przypadku kom-puterów. Pod względem wartości eksportu, komputery były trzecią największą pozycją. Wartość ich eksportu wzrosła do 4,6 mld PLN (była więc o 0,9 mld PLN większa w porównaniu z I kwartałem 2017 r.), co stanowiło 2,2% eksportu ogółem. Naj-bardziej ich dostawy zwiększyły się do Wielkiej Brytanii, Irlandii i Holandii. 3 Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Rumunia i Węgry. 4 W I kwartale 2018 r. części samochodowe stanowiły 17,0% wartości eksportu do Czech. Jednocześnie Czechy są drugim, po Niemczech, najważniejszym kierunkiem eksportu polskiej branży automotive supply. 5 Pojęcie europejskie kraje byłego ZSRR obejmuje Białoruś, Mołdawię, Rosję i Ukrainę. Bilans Płatniczy RP za I kwartał 2018 13

Rozdział 1 Mimo dalszego wyraźnego zwiększenia się eksportu do Stanów Zjednoczonych, w I kwartale 2018 r. nastąpił spadek sprzedaży do krajów pozaeuropejskich. Złożył się na to przede wszystkim wyraźny spadek eksportu do Chin (spowodowany głównie zmniejszeniem się eksportu miedzi), a także pozostałych ważniejszych partnerów handlowych Polski wśród gospodarek rozwijających się (m.in. Zjednoczonych Emiratów Arabskich). W efekcie nastąpiło zmniejszenie się udziału krajów pozaeuropejskich w polskim eksporcie (z 9,4% w IV kwartale 2017 r. do 9,1% w I kwartale 2018 r.). Udział gospodarek pozaeuropejskich w polskim eksporcie jest średnio trzykrotnie niższy niż średnio w krajach należących do Unii Europejskiej. Ramka 1. Udział produktów wysokiej techniki w handlu zagranicznym Polski w 2017 r. W 2017 r. wartość polskiego eksportu produktów wysokiej techniki 6 (high-tech) wyniosła 73,6 mld PLN, a wartość importu 106,0 mld PLN. Wzrost wartości eksportu produktów wysokiej techniki był w 2017 r. zbliżony do wzrostu eksportu ogółem, natomiast wzrost importu produktów high-tech okazał się wolniejszy w porównaniu z importem ogółem. Ujemne saldo w handlu produktami high-tech zwiększyło się do 32,4 mld PLN wobec 29,6 mln PLN w 2016 r. Udział produktów wysokiej techniki w polskim eksporcie kształtował się w 2017 r. na poziomie 8,5%, a więc pozostał zbliżony do obserwowanego w latach 2015 i 2016. Tak więc po szybkim wzroście udziału produktów high-tech w polskim eksporcie w okresie 2007-2015, obecnie nastąpiła jego stabilizacja. Udział dóbr wysokiej techniki w polskim eksporcie pozostaje niższy niż w Unii Europejskiej i niższy w porównaniu z większością krajów członkowskich UE. W 2017 r. produkty high-tech stanowiły średnio 14,3% eksportu Unii. Udział dóbr wysokiej techniki w krajach UE jest bardzo zróżnicowany i zależy przede wszystkim od wielkości nakładów na badania i rozwój w sektorze przedsiębiorstw oraz napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych 7. Najwyższy udział produktów wysokiej techniki charakteryzuje Irlandię (32,4% eksportu ogółem w 2017 r.). Wyraźnie powyżej średniej kształtuje się także we Francji i Wielkiej Brytanii. Relatywnie duże znaczenie produkty high-tech mają także w eksporcie Węgier (15,7%) i Czech (15,3%). Pod względem udziału dóbr wysokiej techniki w eksporcie Polska zajmowała w 2017 r. osiemnaste miejsce w UE. Najważniejszymi kategoriami w eksporcie polskich dóbr wysokiej techniki pozostają elektronika i telekomunikacja (33% eksportu high-tech z Polski) oraz komputery i maszyny biurowe (24%). Rok 2017 drugim kolejnym rokiem, w którym nastąpił spadek wartości eksportu produktów klasyfikowanych, jako elektronika i telekomunikacja. Spowodowały one spadek udziału tej grupy w eksporcie. Z kolei najbardziej na znaczeniu zyskały produktu klasyfikowane jako sprzęt lotniczy (wzrost udziału do 15% w eksporcie dóbr wysokiej techniki) oraz środki farmaceutyczne (6%). Niewielki wzrost znaczenia nastąpił także w eksporcie aparatury naukowo-badawczej. 6 Według definicji Eurostatu (2016) dobra wysokiej techniki obejmują wyroby sklasyfikowane w 246 pozycjach towarowych na poziomie 5-cyfrowej klasyfikacji SITC w wersji 4. Definicja ta dzieli dobra wysokiej techniki na dziewięć kategorii: sprzęt lot-niczy, komputery maszyny biurowe, elektronika telekomunikacja, środki farmaceutyczne, aparatura naukowo-badawcza, maszyny elektryczne, chemikalia, maszyny nieelektryczne oraz uzbrojenie. Polskie nazwy kategorii dóbr wysokiej techniki przyjęto zgodnie z publikacją GUS, Nauka i technika w 2016 r. (2018 r.). Ze względu na wysoki stopień szczegółowości i po-równywalność z innymi krajami UE na potrzeby tej ramki wykorzystano dane Eurostatu. 7 Potencjał innowacyjny gospodarki: uwarunkowania, determinanty, perspektywy, Raport NBP, Warszawa 2016. 14 Narodowy Bank Polski

Rachunek bieżący i kapitałowy Struktura geograficzna eksportu produktów wysokiej techniki jest bardziej zróżnicowana w porównaniu ze strukturą eksportu ogółem. W 2017 r. na rynki krajów pozaeuropejskich trafiało 20,4% wartości eksportu high-tech (podczas gdy w eksporcie ogółem niespełna 10%). Największy wpływ na zróżnicowanie eksportu produktów wysokiej techniki miała sprzedaż w grupie obejmującej sprzęt lotniczy. W tym przypadku najważniejszymi kierunkami eksportu były Stany Zjednoczone (32% eksportu tej kategorii) i Kanada (16%). W pozostałych grupach najważniejszym kierunkiem eksportu pozostają kraje Unii Europejskiej, w tym przede wszystkim Niemcy i Wielka Brytania. Produkty wysokiej techniki w 2017 r. stanowiły 12,2% importu do Polski, a więc ich udział obniżył się o 0,3 pkt proc. w porównaniu z 2016 r. Udział dóbr high-tech w imporcie jest także niższy niż średnio w UE (14,7% w 2017 r.). Podobnie, jak w eksporcie tak i w imporcie wyższy udział dóbr wysokiej techniki obserwowany jest w Czechach (18,4%) i na Węgrzech (16,3%). Pod względem udziału dóbr wysokiej techniki w imporcie Polska zajmowała w 2017 r. dwunaste miejsce wśród krajów Unii Europejskiej. Struktura importu produktów high-tech była stosunkowo stabilna. Podobnie jak w eksporcie największe znaczenie mają tu elektronika i telekomunikacja (39% eksportu high- -tech z Polski) oraz komputery i maszyny biurowe (20%). Pozostałe 30% wartości importu w niemal równych proporcjach przypadało na aparaturę naukowo-badawczą, środki farmaceutyczne i sprzęt lotniczy. Najważniejszymi dostawcami (według kraju wysyłki) produktów wysokiej techniki do Polski były Niemcy (22%) oraz Chiny (16%). Wyroby high- -tech w 2017 r. stanowiły ¼ polskiego importu z Chin. Dostawy z Chin miały największe znaczenie w przypadku importu komputerów i maszyn biurowych. Wzrost eksportu komputerów, jaki nastąpił w I kwartale 2018 r. nie przyczynił się do zwiększenia się udziału produktów wysokiej techniki w polskim eksporcie. Towarzyszyły mu bowiem spadki sprzedaży w większości pozostałych kategorii obejmujących dobra high-tech. Tak więc w I kwartale 2018 r. udział produktów wysokiej techniki w polskim eksporcie obniżył się do 8,3%. Również dynamika importu dóbr high-tech była niższa w porównaniu z importem ogółem, co wpłynęło na obniżenie się udziału produktów wysokiej techniki w imporcie do Polski do 11,8% Wykres 5. Udział produktów wysokiej techniki w handlu Polski i Unii Europejskiej (%) Wykres 6. Import ropy naftowej do Polski w 2017 r. (mln baryłek) 16 14 12 10 8 40 35 30 25 20 6 15 4 10 2 5 0 0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Irlandia Francja Wielka Brytania Czechy Węgry Niemcy Austria Słowacja Szwecja Dania Polska Rumunia Finlandia Włochy Hiszpania Grecja Polska Polska UE UE Eksport Import Bilans Płatniczy RP za I kwartał 2018 15

Rozdział 1 1.2. Import towarów W I kwartale 2018 r. wartość importu towarów do Polski wyniosła 219,4 mld PLN i, w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku, była wyższa prawie o 10 mld PLN, tj. o 4,7%, tak więc jego dynamika uległa obniżeniu w porównaniu z poprzednimi kwartałami. Względnie wysoka dynamika popytu krajowego znalazła odzwierciedlenie głównie we wzroście wartości importu paliw (wartość dostaw zwiększyła się o 3,1 mld PLN) oraz nowych i używanych samochodów osobowych (wzrost o 2,4 mld PLN). Natomiast na osłabienie dynamiki importu wpływ miał słabszy wzrost popytu na zagraniczne dobra konsumpcyjne i prawdopodobnie mniejsza aktywność eksporterów działających w ramach międzynarodowych sieci produkcji, na co wskazują zmiany w strukturze importu dóbr pośrednich. Wykres 7. Dynamika importu ogółem r/r (dane niewyrównane sezonowo) w podziale według struktury towarowej udział we wzroście wartości importu głównych grup towarów) % 20 15 10 5 0-5 -10 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Źródło: Obliczenia NBP na podstawie danych Eurostatu Do wzrostu importu ropy naftowej przyczynił się zarówno większy popyt polskich rafinerii związany ze zwiększeniem się produkcji na rynek krajowy i eksport oraz zwiększenie rynkowych zapasów ropy. W I kwartale 2018 r. wielkość dostaw ropy do Polski wzrosła do 51,2 mln baryłek i była o 13% wyższa w porównaniu z I kwartałem 2017 r. Natomiast wzrost ceny ropy wyrażonej w PLN był niższy niż w poprzednim kwartale. W I kwartale 2018 r. średnia cena ropy w imporcie kształtowała się na poziomie 221 PLN/baryłkę, była więc wyższa o blisko 5% w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku (wobec wzrostu o 17% w IV kwartale 2017 r.). Wzrost cen ropy może przyczynić się do silniejszego wzrostu wartości importu w II kwartale 2018 r. W czerwcu 2018 r. cena ropy wzrosła do 280 PLN/baryłkę, tj. najwyższego poziomu od października 2014 r. i była o blisko 50% wyższa w porównaniu ze średnią ceną w czerwcu 2017 r. W imporcie ropy następowała dalsza dywersyfikacja dostaw polegająca na zmniejszaniu się udziału ropy pochodzącej ze złóż rosyjskich. W I kwartale 2018 r. udział Rosji w dostawach ropy do Polski spadł poniżej 70% (wobec 76% średnio w 2017 r.). Większe zróżnicowanie dostaw ropy związane było ze zwiększeniem się importu z Kazachstanu i Stanów Zjednoczonych. Udział Kazachstanu w imporcie ropy wzrósł do 11%, a USA do 4%. W ostatnich kwartałach obserwowany jest wzrost importu węgla. W I kwartale 2018 r. do Polski sprowadzono 4,6 mln ton węgla, tj. o 2,5 mln ton więcej w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku. Najważniejszymi dostawcami węgla do Polski są Rosja, z której na początku br. pochodziło 65% dostaw węgla do Polski oraz Stany Zjednoczone. 16 Narodowy Bank Polski

Rachunek bieżący i kapitałowy W I kwartale 2018 r. do Polski sprowadzono 553 tys. ton węgla z USA (12% dostaw tego surowca). Trzecim największym dostawcą węgla była Kolumbia (8%). Wzrost popytu na paliwa pochodzące z zagranicy przyczynił się do znacznego zwiększenia się importu z Rosji (paliwa stanowią blisko 80% importu z tego kraju) oraz ze Stanów Zjednoczonych (udział paliw w imporcie z tego kraju zwiększył się do 13%). Do wzrostu importu z USA oprócz dostaw ropy naftowej i węgla przyczynił się w I kwartale 2018 r. także zakup kolejnego samolotu związany z modernizacją floty narodowego przewoźnika. W I kwartale udział USA w imporcie do Polski zwiększył się do 2,8%, tj. najwyższego poziomu od 2003 r. Obok paliw największy wzrost importu odnotowano w przypadku samochodów osobowych. W I kwartale 2018 r. udział importu aut w polskim imporcie ogółem wzrósł do 6,4% (wobec 5,6% w I kwartale 2017 r.). Szczególnie na wysokim poziomie kształtował się popyt nabywców instytucjonalnych na nowe samochodów. Wzrost importu w pozostałych kategoriach towarów (tzn. po wyłączeniu paliw i samochodów osobowych) był bardzo umiarkowany. Wartość pozostałej części importu zwiększyła się w I kwartale 2018 r. zaledwie o 2,4% (wobec wzrostu o 11,8% w I kwartale 2017 r.). W I kwartale 2018 r. wyraźnie obniżyła się dynamika importu dóbr pośrednich (do 1,8% wobec 6,1% w IV kwartale 2017 r.), na co prawdopodobnie duży wpływ miał mniejszy popyt eksporterów, zwłaszcza firm działających w ramach międzynarodowych sieci produkcji. Odzwierciedlają to spadki wartości importu towarów klasyfikowanych zarówno, jako części dóbr inwestycyjnych, jak i części środków transportu. Natomiast wzrostową tendencję importu towarów zaopatrzeniowych podtrzymywał przede wszystkim popyt krajowy. Na stosunkowo niskim poziomie kształtowała się także dynamika importu dóbr inwestycyjnych. W I kwartale 2018 r. jego wartość, po wyłączeniu pozycji obejmującej samoloty, wzrosła o 2,3% r/r, a więc wolniej niż w poprzednich kwartałach. W pierwszych trzech miesiącach 2018 r. najbardziej zwiększył się import maszyn drogowych, samochodów ciężarowych oraz ciągników. Spośród wszystkich głównych kategorii najniższy wzrost charakteryzował import dóbr konsumpcyjnych. W I kwartale 2018 r. jego wartość wzrosła o niewiele ponad 1% r/r (520 mln PLN), a więc najmniej od końca 2012 r. Wzrost importu skoncentrowany był przede wszystkim w grupie towarów trwałego użytku (głównie w związku z większym popytem na odbiorniki telewizyjne). W pozostałych kategoriach wartość importu albo zmieniła się bardzo niewiele, w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku, albo obniżyła się, tak jak w przypadku żywności nieprzetworzonej. 1.3. Saldo towarów W I kwartale 2018 r. ujemne saldo w handlu towarami ukształtowało się na poziomie 3,7 mld PLN (0,8% PKB). Wyższy wzrost wartości importu niż eksportu przyczynił się do pogorszenia się salda obrotów towarowych o 6,5 mld PLN w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku. I kwartał 2018 r. był piątym w okresie ostatnich sześciu kwartałów, kiedy następowało pogorszenie się salda w ujęciu rocznym i drugim kolejnym, gdzie wartość importu towarów była większa w porównaniu z wartością eksportu. Bilans Płatniczy RP za I kwartał 2018 17

Rozdział 1 W I kwartale 2018 r. deficyt najbardziej pogłębił się w handlu paliwami nieprzetworzonymi (o 3,4 mld PLN w porównaniu z I kwartałem 2017 r.), osiągając wartość 15 mld PLN. Powiększający się spadek eksportu samochodów przy silnym wzroście popytu na nowe i używane pojazdy z zagranicy powoduje, że od III kwartału 2017 r. utrzymuje się ujemne saldo w tej kategorii. W I kwartale 2018 r. ujemne saldo w handlu samochodami osobowych wyniosło 2,9 mld PLN, podczas gdy w analogicznym okresie poprzedniego roku wartość eksportu i importu pozostawały zbliżone. Deficyt w handlu przetworzonych towarów zaopatrzeniowych pogłębił się do 12,2 mld PLN (był o 2,1 mld PLN większy w porównaniu z rokiem poprzednim). Złożyło się na to przede wszystkim pogorszenie salda w grupie obejmującej metale nieszlachetne, a także żelazo i stal. Spośród osiemnastu kategorii towarów, w sześciu wartość eksportu była wyższa niż importu. W porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku nastąpił stosunkowo niewielki wzrost w handlu żywnością przetworzoną (o 0,7 mld PLN, nadwyżka w tej kategorii zwiększyła się do 9,4 mld PLN). W pozostałych kategoriach, gdzie Polska notuje największe dodatnie saldo obrotów towarowych, zmiany salda były relatywnie niewielkie. Nadwyżka w handlu towarami konsumpcyjnymi trwałego użytku ukształtowała się na poziomie 13,5 mld PLN, a części do środków transportu 10,5 mld PLN. W ujęciu geograficznym w I kwartale 2018 r. obniżyło się dodatnie saldo w handlu z Unią Europejską (o 1,1 mld PLN) i pogłębił się deficyt w obrotach z krajami spoza UE (o 5,4 mld PLN). Spadek eksportu samochodów i części motoryzacyjnych wpłynął na wyraźne obniżenie się dodatniego salda w handlu z Wielką Brytanią i pogłębienie się deficytu w wymianie z Włochami. Z uwagi na duży wzrost importu paliw znacznie zwiększyło się ujemne saldo w handlu z Rosją. Deficyt w wymianie z tym krajem powiększył się do 9,9 mld PLN, tj. o 1,4 mld PLN w porównaniu z I kwartałem 2017 r. Ze względu na wzrost dostaw ropy znacznie też powiększył się deficyt w handlu z Kazachstanem i Stanami Zjednoczonymi. Dodatkowo do pogłębienia się deficytu w handlu z USA przyczynił się także import samolotów. 1.4. Międzynarodowy handel usługami W I kwartale 2018 r. odnotowano dodatnie saldo usług, które wynosiło 19,2 mld PLN. W porównaniu z analogicznym okresem 2017 r. zwiększyło się zaledwie o 1,2 mld PLN (był to najmniejszy przyrost odnotowany od połowy 2014 r.). Największy wpływ na zmianę wielkości salda miały pozostałe usługi (wzrost salda o 0,7 mld PLN) oraz podróże zagraniczne (wzrost salda o 0,4 mld PLN). W opisywanym okresie zaobserwowano wyraźne spowolnienie w międzynarodowym handlu usługami zarówno po stronie przychodów jak i rozchodów. Obroty eksportowe wzrosły w porównaniu z I kwartałem 2017 r. zaledwie o 1,6 mld PLN (tj. 3,2%). Przyrost rozchodów był symboliczny i wynosił tylko 0,5 mld PLN (tj. 1,5%). Wartość usług eksportowanych przez polskie podmioty na rzecz zagranicy wyniosła w analizowanym okresie 51,8 mld PLN, zaś rozchody z tytułu zakupu usług od nierezydentów były równe 32,6 mld PLN. 18 Narodowy Bank Polski

Rachunek bieżący i kapitałowy Ramka 2. Import samochodów Samochody osobowe obok paliw były najszybciej rosnącą grupą w imporcie do Polski w I kwartale 2018 r. Wzrost wartości nastąpił zarówno w imporcie samochodów nowych, jak i używanych. Wartość importu nowych samochodów zbliżyła się do poziomu 10 mln PLN (wzrost o 1,4 mln, tj. o 16,9% r/r), a wartość importu samochodów używanych osiągnęła 4,4 mln PLN (wzrost o blisko 1 mln PLN, czyli o 31% r/r). Wzrost wartości importu wynikał zarówno ze zwiększania się liczby sprowadzanych pojazdów, jak i ze wzrostu ich wartości jednostkowych. Sprowadzono do Polski 143 tys. nowych samochodów i 239 tys. używanych. Stopniowo więc zwiększa się udział nowych samochodów. W I kwartale 2018 r. (biorąc pod uwagę średnią z 4 ostatnich kwartałów) nowe samochody stanowiły blisko 37% importowanych aut wobec 31% na początku 2017 r. Import nowych samochodów Dane statystyki handlu zagranicznego wskazują, że I kwartale 2018 r. sprowadzono do Polski 143,3 tys. nowych samochodów osobowych tj. o 16,3 tys. więcej (12,8%) w porównaniu z I kwartałem 2017 r. Był to dziesiąty z kolei kwartał wzrostu importu nowych samochodów do Polski w ujęciu rocznym i jednocześnie drugi najwyższy wynik w historii (w IV kwartale 2017 r. do Polski sprowadzono 155,7 tys. nowych aut). Do zwiększenia się wartości importu przyczynił się także wzrost średnich wartości jednostkowych. W I kwartale 2018 r. średnia wartość jednostkowa nowego samochodu sprowadzonego do Polski wyniosła 67,4 tys. PLN i była o 3,2% wyższa w porównaniu z I kwartałem 2017 r. Nowe samochodu najczęściej sprowadzane są z Niemiec (22%), z Czech i Belgii. Łącznie z Unii Europejskiej pochodziło prawie 95% importowanych nowych samochodów. W I kwartale 2018 r. najbardziej zwiększył się import samochodów ze Słowenii (o 6 tys. pojazdów r/r), Holandii (4,9), Hiszpanii (4,4) i Wielkiej Brytanii (3,1). Natomiast zmniejszył się z Włoch (o 2,9), Czech (2,0) i Francji (1,6). Dane o rejestracji nowych samochodów wskazują, że do tak wysokiego wzrostu importu przyczynili się przede wszystkim nabywcy instytucjonalni (importerzy posiadający numer regon). W I kwartale 2018 r. liczba rejestracji dokonanych przez nabywców instytucjonalnych wzrosła o 10,1 tys. pojazdów (tj. 13% r/r), natomiast liczba rejestracji dokonanych przez nabywców indywidualnych zwiększyła się o prawie 3,3 tys. pojazdów. (tj. o 7,2%). W wyniku tej tendencji udział nabywców instytucjonalnych w rejestracji nowych samochodów zwiększył się do 65% (tj. o 1 pkt. proc. w porównaniu z I kwartałem 2017 r.). Z danych Centralnej Ewidencji Pojazdów (CEP) wynika także, że wśród nowych rejestracji zwiększył się udział samochodów z napędem benzynowym (71,2% wobec 66,9% rok wcześniej), natomiast zmniejszył się udział samochodów z silnikami wysokoprężnymi (23,2% wobec 27,2%). W I kwartale 2018 r. zarejestrowano 5,3 tys. (3,8%) hybryd (wzrost o 11,5% r/r) oraz 340 szt. (wzrost o 113,8%) z napędem elektrycznym lub hybrydowym plug-in. Bilans Płatniczy RP za I kwartał 2018 19

Rozdział 1 Import samochodów używanych Według danych Ministerstwa Finansów w I kwartale 2018 r. do Polski sprowadzono 239 tys. samochodów używanych (o 28 tys. więcej w porównaniu z I kwartałem 2017 r. tj. o 13,4%). To największa ilość importowanych pojazdów w I kwartale od 2008 r. Był to także pierwszy wzrost importu używanych pojazdów w ujęciu rocznym po czterech kolejnych kwartałach spadków (co było efektem oczekiwanych zmian akcyzy w imporcie używanych samochodów, jakie miały nastąpić w I kwartale 2017 r.). W I kwartale 2018 r. szybciej rósł import samochodów używanych dokonywany przez nabywców indywidualnych (wzrost o 16% r/r). Natomiast import nabywców instytucjonalnych zwiększył się o 11%. Nadal jednak większa część importu aut używanych przypada na firmy (56% liczby sprowadzanych samochodów w I kwartale 2018 r.). Wzrostowi liczby sprowadzanych samochodów towarzyszył także wzrost średnich wartości jednostkowych. Średnia wartość jednostkowa samochodu importowanego w I kwartale 2018 r. przez firmy wyniosła 19,1 tys. PLN, podczas gdy średnia wartość samochodu sprowadzonego przez nabywców indywidualnych wyniosła 16,0 tys. PLN. W wyniku jednoczesnego wzrostu liczby i wartości jednostkowych sprowadzanych aut, w I kwartale 2018 r. wartość importu samochodów używanych do Polski zwiększyła się o ponad 30% do 4,4 mld PLN. Dane CEP dotyczące pierwszych rejestracji używanych samochodów osobowych w Polsce wskazują, że na początku 2018 r. bardziej zwiększył się import najstarszych pojazdów. W I kwartale 2018 r. samochody liczące ponad 10 lat stanowiły 56% używanych pojazdów rejestrowanych w tym czasie (wobec 53% w całym 2017 r.). Kolejną zmianą w rejestracjach samochodów używanych jest wzrost aut z silnikiem Diesla. W marcu 2018 r. ich udział zwiększył się do 43% i był jednym z najwyższych w ostatnich kilkunastu miesiącach. Wprowadzenie w części niemieckich miast zakazu wjazdu dla samochodów ze starszymi typami silników wysokoprężnych prawdopodobnie spowoduje dalszy wzrost ich importu do Polski. Wykres 8. Import samochodów do Polski (tys. sztuk) 350 300 250 200 150 100 50 0 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2013 2014 2015 2016 2017 2018 15 12 9 6 3 0 Wykres 9. Wartość importowanych samochodów do Polski (mld PLN) I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Używane Nowe Używane Nowe Źródło: Ministerstwo Finansów (import samochodów używanych) i Eurostat (import samochodów nowych) Źródło: Ministerstwo Finansów (import samochodów używanych) i GUS (import samochodów nowych) 20 Narodowy Bank Polski

Rachunek bieżący i kapitałowy Tabela 1. Usługi (mln PLN) 2016 2017 2018 I II III IV I II III IV I Przychody 43 209 49 181 50 529 53 511 50 167 54 321 57 920 60 095 51 793 Transport 12 192 13 442 13 450 14 152 14 092 14 714 15 142 15 850 14 381 Podróże zagraniczne 9 045 11 163 12 640 10 370 10 116 12 338 14 171 11 347 10 774 Uszlachetnianie 3 441 3 656 3 649 3 957 4 009 4 097 4 076 4 263 3 930 Naprawy 1 123 1 291 1 394 1 406 1 610 1 571 1 642 1 867 1 589 Pozostałe 17 408 19 629 19 396 23 626 20 340 21 601 22 889 26 768 21 119 Rozchody 29 363 32 771 35 624 37 244 32 170 34 052 38 158 39 008 32 641 Transport 6 613 7 195 7 797 8 141 7 944 8 026 8 287 8 662 8 006 Podróże zagraniczne 6 408 7 266 10 851 6 886 6 825 7 735 11 508 7 197 7 126 Uszlachetnianie 387 340 289 399 361 344 328 405 368 Naprawy 773 726 813 955 826 824 812 983 813 Pozostałe 15 182 17 244 15 874 20 863 16 214 17 123 17 223 21 761 16 328 Saldo 13 846 16 410 14 905 16 267 17 997 20 269 19 762 21 087 19 152 Transport 5 579 6 247 5 653 6 011 6 148 6 688 6 855 7 188 6 375 Podróże zagraniczne 2 637 3 897 1 789 3 484 3 291 4 603 2 663 4 150 3 648 Uszlachetnianie 3 054 3 316 3 360 3 558 3 648 3 753 3 748 3 858 3 562 Naprawy 350 565 581 451 784 747 830 884 776 Pozostałe 2 226 2 385 3 522 2 763 4 126 4 478 5 666 5 007 4 791 Wykres 10. Saldo międzynarodowego handlu usługami 25,000 mln PLN 20,000 15,000 10,000 5,000 0-5,000 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Transport Podróże zagraniczne Uszlachetnianie Naprawy Pozostałe Saldo usług W I kwartale 2018 r. saldo usług transportowych tradycyjnie było dodatnie i wyniosło 6,4 mld PLN. Wzrost salda w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego był marginalny. Wartość eksportu była równa 14,4 mld PLN, zaś rozchody wyniosły 8,0 mld PLN. Spowolnienie dynamiki eksportu usług transportowych (wzrost zaledwie o 2,1%) wynikało głównie ze zmniejszenia się obrotów kołowego transportu towarowego. Sytuacja ta może być powiązana ze spadkami dynamiki odnotowanymi w obrotach towarowych. Z drugiej strony wartość importu pozostawała na zbliżonym poziomie co rok wcześniej. W analizowanym kwartale wydatki nierezydentów z tytułu podróży zagranicznych wzrosły o 0,7 mld PLN. Za ponad połowę tego wzrostu odpowiedzialne były przede wszystkim zwiększone wydatki pracowników sezonowych, w szczególności pochodzących z Ukrainy, którzy Bilans Płatniczy RP za I kwartał 2018 21

Rozdział 1 wydali o 0,3 mld PLN więcej niż rok wcześniej. Z drugiej strony, w wyniku zmiany przepisów celnych wprowadzonych na początku roku na Ukrainie, w I kwartale 2018 r. zmniejszyła się liczba obywateli Ukrainy odwiedzających Polskę jednodniowo w celach zakupowych, a tym samym zmniejszyły się ich wydatki (spadek o 11,4 % w stosunku do zeszłego roku). W analizowanym kwartale wydatki Polaków na podróże zagraniczne zwiększyły się jedynie o 0,3 mld PLN (tj. o 4,4%), z czego najważniejszy był przyrost wydatków poniesionych na pozostałe podróże prywatne. Saldo podróży zagranicznych w omawianym okresie wyniosło 3,6 mld PLN i w stosunku do analogicznego okresu 2017 r. wzrosło o 0,4 mld PLN. Zarówno uszlachetnianie jak i naprawy i konserwacja dóbr ruchomych 6 odnotowały spadek salda w międzynarodowym handlu. Wynikało to przede wszystkim z faktu, skurczenia się eksportu (uszlachetnianie spadek o 79 mln PLN; naprawy i konserwacje spadek o 21 mln PLN) oraz braku znaczących zmian w wartości zaimportowanych usług. Najbardziej zróżnicowaną kategorią w polskim międzynarodowym handlu usługami są pozostałe usługi 7. W I kwartale 2018 r. saldo tej kategorii było dodatnie i wyniosło 4,8 mld PLN. W porównaniu z I kwartałem 2017 r. nadwyżka w pozostałych usługach wzrosła zaledwie o 0,7 mld PLN. W omawianym okresie wielkość przychodów z tytułu pozostałych usług osiągnęła wartość 21,1 mld PLN. Natomiast kwota rozchodów ukształtowała się na poziomie 16,3 mld PLN. W opisywanym okresie przychody wzrosły około 4%, zaś rozchody pozostały bez zmian w odniesieniu do I kwartału 2017 r. W przychodach największy przyrost wartości odnotowano wśród pozostałych usług biznesowych wzrost o 0,9 mld PLN (były to głównie usługi prawne, księgowe, doradcze, których eksport wzrósł o 0,7 mld PLN). W rozchodach przyrosty można było zaobserwować w usługach telekomunikacyjnych, informatycznych i informacyjnych oraz w opłatach poniesionych z tytułu użytkowania własności intelektualnej (jednak były to bardzo niewielkie kwoty). Analizując strukturę geograficzną przychodów z usług ogółem można zaobserwować, że największy wzrost zaobserwowano z tytułu wymiany z Holandią (o 0,4 mld PLN, głównie spowodowany wzrostem popytu nierezydentów z tytułu usług uszlachetniania). Jak wspomniano wcześniej, przyrosty po stronie importowej były raczej symboliczne, największe odnotowano z Francją. W I kwartale 2018 r. najważniejszym rynkiem dla Polski nadal pozostawały Niemcy. Przychody z tytułu nabycia usług przez kontrahentów z tego kraju wynosiły 1,8 mld PLN (przyrost o 2,0%), zaś pozostawały na prawie niezmienionym poziomie i wynosiły 7,4 mld PLN. Na uwagę zasługuje fakt zintensyfikowania wymiany handlowej z Chinami. Eksport usług na rynek Kraju Środka wzrósł o 0,3 mld PLN, co przełożyło się na przyrost polskiego eksportu usług w tym kierunku o 154,0%. Z drugiej strony polski popyt na chińskie usługi zwiększył się o 119 mln PLN, co oznaczało dynamikę rzędu 29,0% r/r. 6 Usługi napraw i konserwacji dóbr ruchomych obejmują zarówno niewielkie naprawy i konserwacje towarów, jak również remonty kapitalne zwiększające sprawność i wydajność lub wydłużające okres eksploatacji towaru. 7 Pozostałe usługi zawierają w sobie kategorie takie jak: usługi budowlane, ubezpieczeniowe, finansowe, telekomunikacyjne, informatyczne i informacyjne, opłaty z tytułu użytkowania własnością intelektualną, usługi dla ludności, usługi rządowe, oraz pozostałe usługi biznesowe. 22 Narodowy Bank Polski

Rachunek bieżący i kapitałowy Ponad to zmalała wartość wymiany handlowej pomiędzy Polską i Szwajcarią (drugim najważniejszym partnerem po stronie eksportu i piątym pod względem importu polskich usług). Przychody Polski skurczyły się o około 4,4%, zaś rozchody aż o 15,7%. 1.2. Dochody pierwotne W I kwartale 2018 r. saldo dochodów pierwotnych tradycyjnie było ujemne i wyniosło 13,0 mld PLN. W porównaniu z I kwartałem 2017 r. pogorszyło się ono o 0,8 mld PLN. Główną przyczyną ujemnego salda dochodów pierwotnych były znaczne kwoty dochodów uzyskiwanych przez nierezydentów z tytułu ich zaangażowania kapitałowego w polską gospodarkę. 1.2.1. Wynagrodzenia pracowników W I kwartale 2018 r. wynagrodzenia Polaków pracujących krótkookresowo za granicą wyniosły 2,2 mld PLN i spadły o 7,1% w porównaniu z analogicznym okresem 2017 r. Jednocześnie wynagrodzenia krótkookresowo pracujących w Polsce cudzoziemców wyniosły 5,4 mld PLN, przy wzroście o 25,1% w porównaniu z I kwartałem 2017 r. Zanotowany poziom wzrostu rozchodów był niższy niż poprzednich kwartałach. Na silny wzrost rozchodów wpłynął przyrost liczby imigrantów zarobkowych w Polsce pochodzących z Ukrainy. Warto jednak zwrócić uwagę, że był to mniejszy wzrost niż obserwowany w poprzednich kwartałach. Saldo przepływów związane z wynagrodzeniami pracowników było ujemne i wyniosło 3,4 mld PLN. 1.2.2. Dochody z inwestycji Saldo dochodów z inwestycji w I kwartale 2018 r. było ujemne i wyniosło 18,8 mld PLN, co oznacza zmniejszenie się ujemnego salda o 1,5 mld PLN w porównaniu z I kwartałem 2017 r. Ujemne saldo dochodów od inwestycji bezpośrednich w I kwartale 2018 r. wyniosło 16,0 mld PLN i poprawiło się o 1,2 mld PLN w porównaniu z I kwartałem 2017 r. Rozchody, czyli dochody inwestorów bezpośrednich z tytułu inwestycji w Polsce, wyniosły 17,3 mld PLN i były o 1,2 mld PLN niższe niż w I kwartale 2017 r. W porównaniu z analogicznym kwartałem 2017 r. spadły reinwestowane zyski natomiast dywidendy były o połowę wyższe niż przed rokiem. Dywidendy deklarowały przede wszystkim firmy zajmujące się handlem oraz informacją i komunikacją. Trafiły one przede wszystkim do inwestorów z Holandii i Niemiec. Największymi płatnikami odsetek były firmy związane z budownictwem i obsługą nieruchomości, zostały one wypłacone przede wszystkim do Luksemburga, Francji i Holandii. Przychody wyniosły 1,3 mld PLN i w porównaniu z analogicznym okresem 2017 r. zwiększyły się o 0,1 mld PLN. Wzrost przychodów wynikał przede wszystkim z wyższych niż przed rokiem zysków zagranicznych podmiotów bezpośredniego inwestowania przy nieznacznie niższych płatnościach odsetkowych. Rezydenci otrzymywali dywidendy głównie od podmiotów z Niemiec i Luksemburga. Bilans Płatniczy RP za I kwartał 2018 23

Rozdział 1 Tabela 2. Dochody pierwotne (mln PLN) 2016 2017 2018 I II III IV I II III IV I Przychody 11 006 14 718 12 532 11 557 16 544 11 276 10 129 9 471 15 516 Wynagrodzenia pracowników 2 418 3 415 4 085 3 368 2 437 3 130 4 017 3 232 2 244 Dochody z inwestycji 3 760 5 181 3 633 4 373 3 432 4 623 3 798 5 484 3 614 Dochody z inwestycji bezpośrednich 1 574 2 387 1 590 2 060 1 263 2 019 1 745 3 253 1 326 Dochody z inwestycji portfelowych 306 1 002 332 444 330 842 361 340 364 Dochody z pozostałych inwestycji 1 880 1 792 1 711 1 869 1 839 1 762 1 692 1 891 1 924 Pozostałe dochody pierwotne 4 828 6 122 4 814 3 816 10 675 3 523 2 314 755 9 658 Rozchody 28 609 30 934 35 416 28 398 28 778 34 392 31 207 31 303 28 563 Wynagrodzenia pracowników 2 557 3 368 3 859 4 030 4 343 5 295 5 666 5 622 5 432 Dochody z inwestycji 25 440 26 944 31 027 23 556 23 731 28 405 24 873 24 898 22 412 Dochody z inwestycji bezpośrednich 19 974 20 214 23 855 17 776 18 471 21 612 18 126 19 429 17 294 Dochody z inwestycji portfelowych 3 751 4 957 5 368 3 767 3 507 4 893 4 889 3 535 3 400 Dochody z pozostałych inwestycji 1 715 1 773 1 804 2 013 1 753 1 900 1 858 1 934 1 718 Pozostałe dochody pierwotne 612 622 530 812 704 692 668 783 719 Saldo -17 603-16 216-22 884-16 841-12 234-23 116-21 078-21 832-13 047 Wynagrodzenia pracowników -139 47 226-662 -1 906-2 165-1 649-2 390-3 188 Dochody z inwestycji -21 680-21 763-27 394-19 183-20 299-23 782-21 075-19 414-18 798 Dochody z inwestycji bezpośrednich -18 400-17 827-22 265-15 716-17 208-19 593-16 381-16 176-15 968 Dochody z inwestycji portfelowych -3 445-3 955-5 036-3 323-3 177-4 051-4 528-3 195-3 036 Dochody z pozostałych inwestycji 165 19-93 -144 86-138 -166-43 206 Pozostałe dochody pierwotne 4 216 5 500 4 284 3 004 9 971 2 831 1 646-28 8 939 Saldo dochodów z inwestycji portfelowych było ujemne i wyniosło 3,0 mld PLN. W porównaniu z analogicznym kwartałem 2017 r. poprawiło się ono o 0,1 mld PLN. Wielkość tego salda została ukształtowana głównie przez odsetki od dłużnych papierów wartościowych, których ujemne saldo wyniosło 3,1 mld PLN (3,4 mld PLN należne inwestorom zagranicznym przy jednoczesnych należnościach polskich inwestorów na kwotę 0,3 mld PLN). Dochody z pozostałych inwestycji w I kwartale 2018 r. zamknęły się ujemnym saldem 0,2 mld PLN. W porównaniu z analogicznym kwartałem poprzedniego roku saldo poprawiło się o 0,1 mld PLN. 1.3. Dochody wtórne W I kwartale 2018 r. przychody z tytułu dochodów wtórnych wyniosły 6,1 mld PLN i były o 0,3 mld PLN wyższe w porównaniu z analogicznym okresem 2017 r. Rozchody wyniosły natomiast 6,9 mld PLN i w stosunku do I kwartału 2017 r. wzrosły o 1,4 mld PLN. Na silny wzrost po stronie rozchodów wpłynęła wyższa niż przed rokiem składka zapłacona do Unii Europejskiej. Przekazy zarobków transferowane do Polski (klasyfikowane w przychodach pozostałych sektorów) wyniosły 2,8 mld PLN i w stosunku do I kwartału 2017 r. zmniejszyły się o 0,1 mld PLN. Transakcje sektora rządowego klasyfikowane w dochodach wtórnych wynikały głównie z rozliczeń z Unią Europejską i zostały szczegółowo omówione na stronie 27. 24 Narodowy Bank Polski