Bilans płatniczy. Rzeczypospolitej Polskiej za III kwartał 2006 roku

Transkrypt

1 Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za III kwartał 2006 roku Warszawa 2007

2 Projekt graficzny: Oliwka s. c. Skład i druk: Drukarnia NBP Wydał: Narodowy Bank Polski Departament Komunikacji Społecznej Warszawa, ul. Świętokrzyska 11/21 Telefon Fax Copyright Narodowy Bank Polski, 2007

3 Synteza Spis treêci Spis treści Synteza Rachunek bieżący Wyższy deficyt obrotów towarowych Wzrost eksportu towarów Wzrost importu towarów Znaczna poprawa salda usług Podróże zagraniczne Usługi transportowe Pozostałe usługi Pogorszenie ujemnego salda dochodów Wzrost dodatniego salda transferów bieżących Rachunek kapitałowy Rachunek finansowy Inwestycje nierezydentów w Polsce Zwiększony napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich Odpływ kapitału portfelowego Napływ pozostałych inwestycji zagranicznych Inwestycje rezydentów za granicą Pochodne instrumenty finansowe Oficjalne aktywa rezerwowe Zadłużenie zagraniczne ogółem Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego Zadłużenie zagraniczne sektora przedsiębiorstw Zadłużenie zagraniczne sektora bankowego Zadłużenie zagraniczne NBP Obsługa zadłużenia zagranicznego Wybrane wskaźniki zadłużenia zagranicznego Aneks statystyczny Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za III kwartał 2006 roku

4 Spis tabel Spis tabel Tabela I Składniki salda rachunku bieżącego Tabela II Eksport towarów w podziale geograficznym Tabela III Eksport towarów według kierunków przeznaczenia Tabela IV Import towarów w podziale geograficznym Tabela V Import towarów według kierunków przeznaczenia Tabela VI Usługi Tabela VII Dochody Tabela VIII Transfery bieżące Tabela IX Rachunek kapitałowy Tabela X Zagraniczne inwestycje w Polsce Tabela XI Zagraniczne inwestycje bezpośrednie Tabela XII Zagraniczne inwestycje portfelowe salda Tabela XIII Zagraniczne inwestycje portfelowe obroty Tabela XIV Pozostałe inwestycje pasywa Tabela XV Inwestycje rezydentów za granicą Tabela XVI Saldo pochodnych instrumentów finansowych Tabela XVII Oficjalne aktywa rezerwowe stany Tabela XVIII Bilans płatniczy w mln EUR Tabela XIX Bilans płatniczy w mln PLN Tabela XX Bilans płatniczy w mln USD Tabela XXI Bilans płatniczy salda Tabela XXII Rachunek bieżący Tabela XXIII Usługi Tabela XXIV Pozostałe usługi Tabela XXV Dochody Tabela XXVI Transfery bieżące Tabela XXVII Inwestycje bezpośrednie Tabela XXVIII Inwestycje portfelowe Tabela XXIX Inwestycje portfelowe aktywa Tabela XXX Inwestycje portfelowe pasywa Tabela XXXI Pozostałe inwestycje aktywa Tabela XXXII Pozostałe inwestycje pasywa Tabela XXXIII Podstawowe wskaźniki bilansu płatniczego Tabela XXXIV Zadłużenie zagraniczne Polski w podziale na długoterminowe i krótkoterminowe.. 60 Tabela XXXV Zadłużenie zagraniczne Polski w podziale na sektory i instrumenty Tabela XXXVI Podstawowe wskaźniki zadłużenia zagranicznego N a r o d o w y B a n k P o l s k i

5 Synteza Spis wykresów Spis wykresów Wykres 1. Składniki salda rachunku bieżącego Wykres 2. Saldo rachunku bieżącego w relacji do PKB Wykres 3. Obroty towarowe Wykres 4. Eksport towarów trend Wykres 5. Eksport towarów wg sekcji PCN Wykres 6 Import towarów trend Wykres 7. Import towarów wg sekcji PCN Wykres 8. Usługi rozchody Wykres 9. Usługi przychody Wykres 10. Dochody Wykres 11. Transfery bieżące Wykres 12. Komponenty rachunku finansowego Wykres 13. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie Wykres 14. Zagraniczne inwestycje portfelowe Wykres 15. Różnice rentowności obligacji 10-letnich Wykres 16. Pozostale inwestycje pasywa Wykres 17. Inwestycje portfelowe aktywa Wykres 18. Zmiany stanu oficjalnych aktywów rezerwowych Wykres 19. Zadłużenie zagraniczne Polski w podziale na sektory Wykres 20. Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego Wykres 21. Zadłużenie zagraniczne sektora przedsiębiorstw Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za III kwartał 2006 roku

6 Synteza Synteza Poniższe opracowanie ma charakter statystyczno-analityczny i przedstawia relacje gospodarcze podmiotów krajowych z podmiotami zagranicznymi w III kwartale 2006 r. 1. W omawianym okresie saldo rachunku bieżącego było ujemne i wyniosło 907 mln EUR. W porównaniu z III kwartałem 2005 r. deficyt rachunku bieżącego poprawił się o 254 mln EUR, tj. 21,9%, głównie w wyniku powiększenia się dodatniego salda transferów bieżących i usług. W przeciwnym kierunku działał jednocześnie wzrost deficytu obrotów towarowych. Niższy deficyt rachunku bieżącego spowodował, że jego relacja do PKB w ujęciu rocznym wyniosła 1,9% i w porównaniu z II kwartałem 2006 r. nieznacznie się poprawiała (o 0,1 punktu procentowego). Główne pozycje rachunku bieżącego w III kwartale 2006 r., w porównaniu z III kwartałem 2005 r., przedstawiały się następująco: dodatnie saldo transferów bieżących wyniosło mln EUR i wzrosło o 698 mln EUR, tj. o 46,0%; dodatnie saldo usług wyniosło 594 mln EUR i zwiększyło się o 362 mln EUR, tj. ponad dwuipółkrotnie, deficyt obrotów towarowych wyniósł mln EUR i pogłębił się o 703 mln EUR, czyli ponad dwa razy, ujemne saldo dochodów wyniosło mln EUR i powiększyło się o 103 mln EUR, tj. o 4,5%. Trzeci kwartał 2006 r. był kolejnym okresem, w którym odnotowano bardzo szybki przyrost wymiany towarowej z zagranicą, zarówno po stronie eksportu (19,3%), jak i importu (22,2%). Od 1999 r. mieliśmy do czynienia z korzystnym z punktu widzenia równowagi bilansu płatniczego wzrostem eksportu większym niż wzrost importu, co powodowało sukcesywne zmniejszanie się deficytu obrotów towarowych. Tendencja ta uległa ostatnio zahamowaniu. W III kwartale 2006 r. wzrost importu był znacznie większy niż wzrost eksportu, przez co zwiększył się deficyt obrotów towarowych z zagranicą. Znaczny wzrost importu związany był z obserwowanym przyspieszeniem wzrostu gospodarczego. Polski eksport zwiększył się przede wszystkim na skutek zwiększenia eksportu wyrobów przetworzonych, takich jak: telewizory, samochody osobowe i ciężarowe, silniki spalinowe. W analizowanym okresie zwiększyła się także wartość eksportu miedzi, głównie z uwagi na wzrost jej cen na rynkach zagranicznych, a także żywności. W imporcie do Polski najwyższy przyrost odnotowano w grupie wyrobów przetworzonych, takich jak części do samochodów i sprzętu elektronicznego, komputery, leki. Nastąpił również znaczny wzrost wartości importu ropy naftowej, który wynikał zarówno ze zwiększenia ilości sprowadzanego do Polski surowca, jak i ze wzrostu jej cen na rynkach światowych. Poprawa salda wymiany usługowej z zagranicą wynikała ze zwiększenia dodatniego salda usług transportowych oraz podróży zagranicznych, a także znacznego spadku ujemnego salda pozostałych usług. Nieznaczne pogłębienie ujemnego salda dochodów spowodowane było wyższymi, niż rok wcześniej, dochodami uzyskiwanymi przez zagranicznych inwestorów z tytułu inwestycji bezpośrednich. N a r o d o w y B a n k P o l s k i

7 Synteza Zwiększenie dodatniego salda transferów bieżących, które w III kwartale 2006 r. wyniosło mln EUR, wynikało ze wzrostu środków otrzymanych z Unii Europejskiej oraz, w mniejszym stopniu, zwiększonych transferów prywatnych, obejmujących między innymi przekazy zarobków osób pracujących za granicą. Saldo rachunku kapitałowego wyniosło 494 mln EUR, co stanowi prawie pięciokrotny wzrost w porównaniu z III kwartałem 2005 r., wynikający z większej wartości transferów unijnych. Łączne saldo transferów z Unią Europejską w III kwartale 2006 r. wyniosło mln EUR (transfery bieżące 658 mln EUR, transfery kapitałowe 531 mln EUR). Największą część funduszy otrzymanych z Unii Europejskiej stanowiły środki przeznaczone na refundację wydatków w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (głównie dopłaty bezpośrednie dla rolników), realizację Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz rozbudowę i modernizację infrastruktury w ramach rozwoju regionalnego. 2. Saldo rachunku finansowego w III kwartale 2006 r. było dodatnie i wyniosło mln EUR. O wysokości napływu zagranicznych inwestycji do Polski zadecydował napływ inwestycji bezpośrednich oraz pozostałych inwestycji, przy równoczesnym odpływie zagranicznych inwestycji portfelowych. W III kwartale 2006 r. wartość kapitału, który zasilił zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce wyniosła mln EUR. Napływ tego kapitału był, w porównaniu z analogicznym okresem 2005 r., wyższy o 15,0%. Równocześnie zaobserwowano odpływ netto kapitału inwestowanego przez nierezydentów w polskie papiery wartościowe w wysokości 409 mln EUR. Był on spowodowany przede wszystkim wykupem przez Skarb Państwa obligacji wyemitowanych na rynkach zagranicznych, przy jednoczesnym niewielkim napływie kapitału na rynek krajowy, zarówno w papiery udziałowe, jak i dłużne. W III kwartale 2006 r. zarejestrowano napływ netto kapitału z tytułu pozostałych inwestycji zagranicznych w wysokości mln EUR, głównie w postaci kredytów zaciąganych przez sektor bankowy (1.067 mln EUR). Polskie podmioty zwiększyły swoje inwestycje za granicą o mln EUR. Polscy inwestorzy kupowali zagraniczne papiery wartościowe oraz zwiększali swoje inwestycje bezpośrednie za granicą. 3. Zadłużenie zagraniczne Polski na koniec III kwartału 2006 r. wyniosło mln EUR i w porównaniu z II kwartałem 2006 r. zwiększyło się o mln EUR, tj. o 4,0%. O zmianie stanu zadłużenia zagranicznego zadecydował głównie przyrost zadłużenia sektora przedsiębiorstw (o mln EUR) i sektora bankowego (o 900 mln EUR). Największą część zadłużenia zagranicznego Polski stanowi zadłużenie sektora przedsiębiorstw, tj. 43,9%. Udział sektora rządowego i samorządowego w zadłużeniu zagranicznym ogółem wyniósł 41,9%. 4. W III kwartale 2006 r. wskaźniki ostrzegawcze służące do oceny nierównowagi zewnętrznej utrzymały się na poziomie zbliżonym do obserwowanego w poprzednich kwartałach. Relacja importu towarów i usług do aktywów rezerwowych nieznacznie pogorszyła się i w III kwartale 2006 r. wskazywała na możliwość finansowania importu rezerwami przez 4,1 miesiąca. Stosunek obsługi zadłużenia zagranicznego do eksportu towarów i usług w III kwartale 2006 r. wyniósł 27,5% i poprawił się w stosunku do II kwartału 2006 r. (28,1%). Na koniec III kwartału 2006 r. relacja zadłużenia krótkoterminowego do zadłużenia ogółem wyniosła 21,1% i w stosunku do II kwartału 2006 r. wskaźnik ten nie uległ zmianie. Z punktu widzenia oceny płynności międzynarodowej ważnym wskaźnikiem jest relacja krótkoterminowego zadłużenia zagranicznego do oficjalnych Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za III kwartał 2006 roku

8 Synteza aktywów rezerwowych. Na koniec września 2006 r. relacja ta wyniosła 66,7% i w porównaniu z II kwartałem 2006 r. poprawiła się o 0,1 punktu procentowego. Na koniec III kwartału 2006 r. relacja krótkoterminowego zadłużenia zagranicznego do oficjalnych aktywów rezerwowych dla innych krajów regionu wahała się od 49,0% (dla Czech) przez 62,7% (dla Węgier) do 64,7% (dla Słowacji). Relacja zadłużenia krótkoterminowego do zadłużenia ogółem w innych krajach regionu wynosiła od 13,7% dla Węgier poprzez 29,0% dla Czech do 48,4% dla Słowacji. N a r o d o w y B a n k P o l s k i

9 Rachunek bieżący 1 Rachunek bieżący 1 W III kwartale 2006 r. saldo rachunku bieżącego bilansu płatniczego było ujemne i wyniosło 907 mln EUR. W porównaniu z analogicznym okresem 2005 r., saldo to poprawiło się o 254 mln EUR, tj. o 21,9%. O wysokości deficytu na rachunku bieżącym zadecydowało przede wszystkim: ujemne saldo dochodów oraz ujemne saldo w handlu towarami. W tym samym czasie zarówno saldo transferów bieżących, jak i usług było dodatnie. Ujemne saldo obrotów towarowych wyniosło mln EUR i w porównaniu z III kwartałem 2005 r. pogorszyło się o 703 mln EUR, tj. ponad dwukrotnie. Przyczyną pogorszenia salda był większy wzrost importu, którego wartość powiększyła się o mln EUR, czyli 22,2%, niż eksportu, który zwiększył się o mln EUR, tj. 19,3%. Dodatnie saldo usług wyniosło 594 mln EUR i w porównaniu z III kwartałem 2005 r. zwiększyło się o 362 mln EUR. Było to efektem znacznego wzrostu rozchodów o 27,2% przy nieco niższym wzroście przychodów o 18,1%. Ujemne saldo dochodów (2.395 mln EUR), w porównaniu z III kwartałem poprzedniego roku, pogorszyło się o 103 mln EUR, tj. o 4,5%. Nadwyżka w zakresie transferów bieżących wynosząca w III kwartale 2006 r mln EUR wynikała z rosnących transferów, zarówno rządowych otrzymywanych z Unii Europejskiej, jak i prywatnych obejmujących między innymi przekazy zarobków osób pracujących za granicą. Przedstawione zmiany wpłynęły na poziom relacji salda rachunku bieżącego do PKB. W III kwartale 2006 r. wartość tego wskaźnika wynosiła 1,4% i pogorszyła się o 0,5 punktu Tabela I Składniki salda rachunku bieżącego (mln EUR) Tabela I. Składniki salda rachunku bieżącego (mln EUR) Wykres 1. Składniki salda rachunku bieżącego mln EUR I II III IV I II III Saldo rachunku bieżącego Saldo obrotów handlowych Saldo towarów Saldo usług Saldo dochodów Saldo transferów bieżących I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Towary Usługi Dochody Transfery Rachunek bieżący Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za III kwartał 2006 roku

10 Rachunek bieżący 1 Wykres 2. Saldo rachunku bieżącego w relacji do PKB 0,0-1,0-2,0-3,0-4,0-5,0-6,0-7,0 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Roczna suma ruchoma Kwartały netto procentowego w porównaniu z analogicznym okresem 2005 r. W ujęciu rocznym relacja salda obrotów bieżących do PKB w III kwartale 2006 r. wynosiła 1,9% i była lepsza o 0,1 punktu procentowego niż kwartał wcześniej. W niewielkim zakresie zmieniły się również inne wskaźniki opisujące równowagę zewnętrzną. Wskaźnik pokrycia importu towarów i usług aktywami rezerwowymi wskazywał na możliwość finansowania importu rezerwami przez 4,1 miesiąca, podczas gdy przed rokiem jego poziom wynosił 4, Wyższy deficyt obrotów towarowych Obroty towarowe 1 bilansu płatniczego w III kwartale 2006 r. ukształtowały się na poziomie: eksport mln EUR, import mln EUR. W porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku eksport wzrósł o 19,3%, przy wzroście importu o 22,2%. Deficyt obrotów towarowych wyniósł mln EUR, co oznacza pogorszenie salda o 703 mln EUR (tj. o 113,6%) w stosunku do III kwartału 2005 r. Wykres 3. Obroty towarowe mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Eksport Import 1 Obroty towarowe w bilansie płatniczym od 2000 r. są zestawiane według metodyki opartej na danych statystyki handlu zagranicznego, prezentowanej przez Główny Urząd Statystyczny oraz na doszacowaniach dokonanych na potrzeby rachunków narodowych. W III kwartale 2006 r. kwoty obrotów towarowych w eksporcie zawierały 94,1% obrotów zestawionych według danych statystyki handlu zagranicznego, prezentowanej przez Główny Urząd Statystyczny oraz 5,9% obrotów zestawionych na podstawie szacunków dokonanych na potrzeby rachunków narodowych; zaś w imporcie 98,9% obrotów zestawionych według danych statystyki handlu zagranicznego oraz 1,1% obrotów zestawionych na podstawie szacunków dokonanych na potrzeby rachunków narodowych. Ponadto na potrzeby bilansu płatniczego import zestawiony według danych statystyki handlu zagranicznego został skorygowany o oszacowane koszty transportu, zawarte w fakturach importowych wystawionych na bazie CIF. 10 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

11 Rachunek bieżący Ze względu na dostępność danych, strukturę rzeczową i geograficzną obrotów towarowych analizowano na podstawie danych statystyki handlu zagranicznego prezentowanych przez Główny Urząd Statystyczny Wzrost eksportu towarów Według danych statystyki handlu zagranicznego wartość eksportu towarów w III kwartale 2006 r. wyniosła mln EUR, co w porównaniu z III kwartałem 2005 r. oznacza wzrost o mln EUR, tj. o 22,1%. W okresie styczeń wrzesień 2006 r. wolumen eksportu zwiększył się o 17,0% (w roku 2005 wzrost ten wyniósł 9,1%). W strukturze geograficznej polskiego eksportu w III kwartale 2006 r. największy udział (76,8%) miały kraje Unii Europejskiej 3. Głównym partnerem handlowym Polski były Niemcy ich udział stanowił 27,5% ogółu eksportu. Kolejne kraje, do których eksportowane były polskie towary to Włochy (6,0% eksportu), Wielka Brytania (5,9%), Francja (5,8%) oraz Czechy (5,3%). Wykres 4. Eksport towarów trend mln EUR Eksport Trend eksportu Tabela II Eksport towarów w podziale geograficznym (mln EUR) I II III IV I II III OGÓŁEM Unia Europejska w tym: Niemcy Włochy Wielka Brytania Francja Republika Czeska Niderlandy Pozostałe kraje w tym: Rosja Ukraina Stany Zjednoczone Obroty handlu zagranicznego zostały zestawione przez NBP zgodnie z metodologią stosowaną przez GUS na podstawie zbiorów Ministerstwa Finansów, zawierających dane z dokumentów celnych SAD oraz z deklaracji INTRASTAT. Do 2004 r. źródłem danych były zbiory CIHZ. 3 W prezentowanym materiale bez względu na analizowany okres pojęcie Unia Europejska odnosi się do 25 krajów. Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za III kwartał 2006 roku 11

12 Rachunek bieżący 1 Największy wzrost eksportu zarejestrowano w handlu z Niemcami (o 953 mln EUR, tj. o 19,0% i dotyczył on głównie miedzi, drutów i kabli, statków pasażerskich i promów, telewizorów oraz samochodów osobowych i części do nich). Istotnie zwiększył się także eksport do Włoch (o 345 mln EUR, tj. o 36,3%, przede wszystkim samochodów osobowych i części do silników), Wielkiej Brytanii (o 299 mln EUR, tj. o 30,6%, głównie oleje ropy naftowej, telewizory oraz samochody osobowe) i Francji (o 301 mln EUR, tj. o 27,5%, przede samochodów osobowych, miedzi oraz telewizorów). Bardzo dynamicznie rośnie eksport do nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej. W III kwartale 2006 r. wzrósł on o 710 mln EUR, tj. o 30,8% (dla porównania eksport do starej UE zwiększył się o 21,4%). Najsilniej wzrósł eksport takich towarów jak: drut miedziany, silniki spalinowe, części i akcesoria samochodów, druty i przewody elektryczne, energia elektryczna, węgiel i koks, meble. Pomimo że struktura eksportu do obu tych grup krajów jest dość podobna to w eksporcie do nowych krajów unijnych większą rolę odgrywają paliwa mineralne takie jak węgiel i koks oraz energia elektryczna, a mniejszą sprzęt transportowy (czyli przede wszystkim samochody osobowe). Wśród krajów nienależących do UE na uwagę zasługuje silny wzrost eksportu na Ukrainę (o 266 mln EUR, tj. o 45,8%) oraz do Rosji (o 151 mln EUR, tj. o 17,7%). Wzrost eksportu polskich produktów na Ukrainę wynikał przede wszystkim ze zwiększenia sprzedaży na tamtym rynku części samochodowych, samochodów osobowych oraz koksu. Wśród produktów eksportowanych do Rosji najsilniej zwiększał się eksport samochodów osobowych oraz samolotów i śmigłowców. Analiza struktury rzeczowej polskiego eksportu w III kwartale 2006 r. wskazuje, że największy udział w polskim eksporcie ogółem miały: maszyny i urządzenia, sprzęt elektryczny i elektrotechniczny (22,8% eksportu ogółem), między innymi silniki spalinowe, druty i kable, sprzęt RTV, AGD i jego części; sprzęt transportowy (16,5% eksportu), obejmujący między innymi samochody osobowe, ciężarowe i ich części, autobusy oraz statki; metale nieszlachetne i wyroby (13,9%), wśród których najistotniejsze były wyroby ze stali oraz miedź; żywność (10,2%); tworzywa sztuczne (6,5%) różne wyroby gotowe (6,3%), głównie meble. Wykres 5. Eksport towarów wg sekcji PCN mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Tworzywa sztuczne i wyroby Metale nieszlachetne i wyroby Maszyny i urządzenia, sprzęt elektryczny i elektrotechniczny Sprzęt transportowy Różne wyroby gotowe - meble, pref. budynków, zabawki Żywność 12 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

13 Rachunek bieżący Tabela III Eksport towarów według kierunków przeznaczenia (mln EUR) Kierunek przeznaczenia wg kategorii BEC I II III IV I II III 1 Dobra inwestycyjne ogółem dobra inwestycyjne z (z wyjątkiem środków tego: transportu) - środki transportu przemysłowe (inne niż samochody osobowe) Zużycie pośrednie (dobra zaopatrzeniowe) ogółem w tym: - towary zaopatrzeniowe dla przemysłu przetworzone* - paliwa i smary przetworzone (inne niż benzyny silnikowe) - części i akcesoria do dóbr inwestycyjnych (z wyjątkiem środków transportu) - części i akcesoria do środków transportu Towary konsumpcyjne ogółem w tym: - żywność i napoje przetworzone głównie dla gospodarstw domowych samochody osobowe towary konsumpcyjne trwałego użytku* - towary konsumpcyjne półtrwałego użytku* - towary konsumpcyjne nietrwałego użytku* Eksport ogółem * Dotyczy towarów gdzie indziej niewymienionych. W porównaniu z III kwartałem 2005 r. struktura polskiego eksportu prawie nie zmieniła się. Nieznaczne zmiany dotyczyły wzrostu udziału metali nieszlachetnych (ze względu na wzrost cen miedzi), sprzętu transportowego oraz maszyn i urządzeń przy nieznacznym spadku udziału żywności i różnych wyrobów gotowych. Zarejestrowano wzrost eksportu w prawie wszystkich grupach towarowych. Zwiększenie wartości towarów sprzedanych za granicę w największym stopniu dotyczyło: maszyn i urządzeń, sprzętu elektrycznego i elektrotechnicznego wzrost o 966 mln EUR, tj. o 24,4%, w tym najsilniej wzrósł eksport telewizorów, drutów i kabli, silników spalinowych; metali nieszlachetnych i wyrobów o 838 mln EUR, tj. o 38,9%, głównie za sprawą wzrostu cen miedzi; sprzętu transportowego wzrost o 832 mln EUR, tj. o 30,4%, przy czym najbardziej wzrósł eksport samochodów osobowych i części do nich oraz samochodów ciężarowych; Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za III kwartał 2006 roku 13

14 Rachunek bieżący 1 tworzyw sztucznych i wyrobów o 364 mln EUR, tj. o 34,7%, przede wszystkim wyrobów z kauczuku; żywności o 301 mln EUR, tj. o 15,9%, głównie soków owocowych i warzywnych oraz owoców mrożonych; produktów przemysłu chemicznego o 153 mln EUR, tj. o 15,9%, głównie polimerów etylenu; różnych wyrobów gotowych o 133 mln EUR, tj. o 10,8%, w tym najsilniej wzrósł eksport mebli. Analizując eksport pod kątem kierunków przeznaczenia można zaobserwować, że największy udział w eksporcie miały towary zaopatrzeniowe 55,5%. Udział towarów konsumpcyjnych wyniósł 33,5%, zaś inwestycyjnych 11,0%. Porównując wyniki III kwartału 2006 r. z danymi za III kwartał 2005 r. można stwierdzić, że wzrósł eksport wszystkich głównych kategorii dóbr: zaopatrzeniowych o mln EUR, tj. o 22,7%; konsumpcyjnych o mln EUR, tj. o 19,3%, oraz inwestycyjnych o 520 mln EUR, tj. o 28,0% Wzrost importu towarów W III kwartale 2006 r. import towarów osiągnął wartość mln EUR, co w porównaniu z III kwartałem 2005 r. oznacza wzrost o mln EUR, tj. o 21,2%. Wolumen importu w okresie styczeń wrzesień 2006 r. zwiększył się o 14,2%. W tym samym okresie mieliśmy do czynienia początkowo ze spadkiem cen importowych, a następnie z powolnym ich wzrostem. Znaczny wzrost wartości importu, obserwowany w III kwartale 2006 r. jest więc efektem nie tylko wzrostu ilości sprowadzanych z zagranicy towarów, ale także zwiększania się ich cen. Analiza kierunków, z których importowane są towary wskazuje, że 61,8% wartości towarów sprowadzonych do Polski pochodziło z krajów Unii Europejskiej. Udział krajów UE, w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku, zmniejszył się o 3,3 punktu procentowego. Import towarów z krajów spoza obszaru Unii rósł znacznie szybciej (o 32,7%) niż import z obszaru UE (wzrost o 15,0%). Wzrost wartości importu z krajów należących do UE dotyczył przede wszystkim Niemiec (o 844 mln EUR, tj. o 16,5%, w tym głównie samochodów osobowych i części do nich), Węgier (o 181 mln EUR, tj. o 51,1% głownie samochody osobowe), Niderlandów (o 160 mln EUR, tj. o 26,2%, przede wszystkim ciągników) oraz Włoch (o 151 mln EUR, tj. o 10,8%, w głównej mierze samochody osobowe). Udział krajów spoza UE jest wyższy w imporcie niż w przypadku eksportu, co jest związane ze stosunkowo dużym i stale rosnącym importem z Rosji oraz Chin. Import towarów z Rosji wzrósł o 624 mln EUR, tj. o 31,9%, (wzrost ten dotyczył przede wszystkim ropy naftowej), a z Chin Wykres 6. Import towarów trend mln EUR Import Trend importu 14 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

15 Rachunek bieżący Tabela IV Import towarów w podziale geograficznym (mln EUR) I II III IV I II III OGÓŁEM Unia Europejska w tym: Niemcy Włochy Francja Czechy Niderlandy Wielka Brytania Pozostałe kraje w tym: Rosja Chiny Republika Korei Stany Zjednoczone Wykres 7. Import towarów wg sekcji PCN mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Produkty mineralne Produkty przemysłu chemicznego Metale nieszlachetne i wyroby Maszyny i urządzenia, sprzęt elektryczny i elektrotechniczny Sprzęt transportowy Żywność o 358 mln EUR, tj. o 30,2% (głównie urządzenia nadawcze, komputery oraz odzież). Wzrósł także import części do urządzeń elektronicznych oraz samochodów osobowych z Korei. Analiza struktury rzeczowej polskiego importu w III kwartale 2006 r. wskazuje na dominację następujących grup towarowych: maszyny i urządzenia, sprzęt elektryczny i elektrotechniczny (23,9%), do których należą m.in. komputery, kamery, telefony, części do silników, pompy, elementy do sprzętu RTV; produkty mineralne (12,9%), przede wszystkim ropa naftowa i gaz ziemny; metale nieszlachetne i wyroby (12,5%); sprzęt transportowy (10,6%), głównie samochody osobowe, ciężarowe oraz części do nich, statki oraz ciągniki; produkty przemysłu chemicznego (9,4%), głównie leki; tworzywa sztuczne i wyroby (7,8%). Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za III kwartał 2006 roku 15

16 Rachunek bieżący 1 Tabela V Import towarów według kierunków przeznaczenia (mln EUR) Kierunek przeznaczenia wg kategorii BEC I II III IV I II III Dobra inwestycyjne ogółem z tego: - dobra inwestycyjne (z wyjątkiem środków transportu) - środki transportu przemysłowe (inne niż samochody osobowe) Zużycie pośrednie (dobra zaopatrzeniowe) ogółem w tym: - towary zaopatrzeniowe dla przemysłu nieprzetworzone* - towary zaopatrzeniowe dla przemysłu przetworzone* - paliwa i smary nieprzetworzone - paliwa i smary przetworzone (inne niż benzyny silnikowe) - części i akcesoria do dóbr inwestycyjnych (z wyjątkiem środków transportu) - części i akcesoria do środków transportu Towary konsumpcyjne ogółem w tym: - żywność i napoje przetworzone głównie dla gospodarstw domowych - samochody osobowe towary konsumpcyjne trwałego użytku* towary konsumpcyjne półtrwałego użytku* towary konsumpcyjne nietrwałego użytku* Import ogółem * Dotyczy towarów gdzie indziej niewymienionych. W III kwartale 2006 r., w porównaniu z analogicznym okresem 2005 r., zarejestrowano wzrost importu w następujących grupach towarowych: maszyn i urządzeń o 807 mln EUR, tj. o 15,9%, głównie części do urządzeń nadawczych, komputery oraz druty i kable; metali nieszlachetnych wzrost o 804 mln EUR, tj. o 35,3%, przede wszytkim za sprawą wzrostu importu rud miedzi, rud żelaza oraz wyrobów walcowanych; sprzętu transportowego wzrost o 601 mln EUR, tj. o 29,8%, przede wszystkim statki oraz samochody; produktów mineralnych o 482 mln EUR, tj. o 17,9%. Wzrost ten dotyczył głównie importu ropy naftowej, który zwiększył się o 496 mln EUR, tj. 35,5%, zarówno na skutek wzrostu cen na rynkach światowych, jak i zwiększenia się ilości sprowadzanego do Polski surowca; tworzyw sztucznych o 309 mln EUR, tj. o 19,2%; 16 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

17 Rachunek bieżący produktów przemysłu chemicznego o 293 mln EUR, tj. o 14,5%, głównie leki; żywności wzrost o 152 mln EUR, tj. o 11,2%; Analiza danych importowych według kierunków przeznaczenia wskazuje, że największy udział miały towary zaopatrzeniowe 66,4%. Udział towarów konsumpcyjnych w imporcie wyniósł 17,8%, zaś inwestycyjnych 15,8%. 1 Porównując wyniki osiągnięte w III kwartale 2006 r. z danymi za III kwartał 2005 r. obserwujemy wzrost importu, który dotyczył przede wszystkim towarów zaopatrzeniowych, które wzrosły o mln EUR, tj. o 23,4% głównie paliwa. Import towarów konsumpcyjnych zwiększył się o 681 mln EUR, tj. o 18,4%, przede wszystkim leków i samochodów osobowych. Najsłabiej wzrósł import dóbr inwestycyjnych (o 421 mln EUR, tj. o 12,1%) Znaczna poprawa salda usług Saldo obrotów usługowych w III kwartale 2006 r. zwiększyło się ponad 2,5-krotnie w porównaniu z III kwartałem 2005 r. i wyniosło 594 mln EUR. O jego wysokości zadecydował wyższy poziom dodatniego sald usług transportowych oraz podróży zagranicznych, jak również istotny spadek ujemnego salda pozostałych usług. Badany okres charakteryzował znacznie szybszy wzrost przychodów z tytułu usług niż rozchodów. W porównaniu z III kwartałem 2005 r. wielkość przychodów zwiększyła się o 27,2% i ukształtowała na poziomie mln EUR. Kwota rozchodów natomiast wzrosła o 18,1% i wyniosła mln EUR. Największą część, prawie trzy czwarte wpływów oraz ponad 75% wypłat stanowiły obroty usługowe z krajami Unii Europejskiej. W III kwartale 2006 r. najbardziej znaczącą pozycję po stronie przychodów stanowiły wpływy z tytułu podróży zagranicznych, których udział wyniósł 39,0%. Wpływy z tytułu usług transportowych stanowiły 31,5%, natomiast udział przychodów z tytułu pozostałych usług wyniósł 29,5%. Najwyższy odsetek rozchodów (40,2%) dotyczył wydatków z tytułu pozostałych usług, udział wypłat z tytułu podróży zagranicznych wyniósł 37,4%, natomiast z tytułu usług transportowych 22,4% Podróże zagraniczne Wielkość przychodów z tytułu podróży zagranicznych w III kwartale 2006 r. wynosiła mln EUR, zaś kwota wydatków poniesionych przez Polaków wyjeżdżających za granicę w tym okresie wynosiła mln EUR. Saldo obrotów z tytułu podróży zagranicznych ukształtowało się na poziomie 292 mln EUR. Poprawa salda podróży zagranicznych w porównaniu z analogicznym kwartałem poprzedniego roku o 148 mln EUR nastąpiła w wyniku wzrostu przychodów z tytułu wydatków cudzoziemców w Polsce o 303 mln EUR, tj. o 21,2%, przy jednoczesnym wzroście kwoty wydatków Polaków na podróże zagraniczne o 155 mln EUR, tj. o 12,0%. W III kwartale 2006 r. do Polski przyjechało 18,7 mln cudzoziemców, tj o 3,5% mniej niż w alogicznym okresie poprzedniego roku. Dominujący udział w przyjazdach mieli obywatele krajów ościennych (91,6%), zwłaszcza Niemcy, których przyjazdy stanowiły 55,6% ogółu przyjazdów cudzoziemców. Znacznie spadła w porównaniu z III kwartałem 2005 r. liczba przyjazdów do Polski Czechów (o 0,2 mln, tj. o 11,1%) oraz Niemców (o 0,7 mln, tj. o 6,6%). Natomiast wzrost liczby przyjazdów dotyczył Litwinów (o 9,8%), Rosjan (o 5,8%), Białorusinów (o 4,7%), Ukraińców (o 4,5%) oraz Słowaków (o 1,3%). W analizowanym kwartale 2006 r. zarejestrowano wzrost liczby wyjazdów Polaków za granicę o 7,0%, tj. o 0,9 mln osób. Z danych Straży Granicznej wynika, iż wyjazdy Polaków tradycyjnie realizowane były głównie poprzez przekroczenia granicy południowej (45,0% ogółu Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za III kwartał 2006 roku 17

18 Rachunek bieżący 1 Wykres 8. Usługi przychody Podróże zagraniczne Transport Prawne, księgowe i doradcze Architektoniczne Pomiędzy przedsiębiorstwami powiązanymi kapitałowo Pocztowe i telekomunikacyjne Budowlane Finansowe Informatyczne Pozostałe Wykres 9. Usługi rozchody Podróże zagraniczne Transport Prawne, księgowe i doradcze Architektoniczne Pomiędzy przedsiębiorstwami powiązanymi kapitałowo Pocztowe i telekomunikacyjne Budowlane Finansowe Informatyczne Pozostałe przekroczeń granicy przez Polaków wyjeżdżających z kraju) oraz zachodniej (29,4% wyjazdów). Nastąpił również wzrost udziału wyjazdów Polaków realizowanych drogą lotniczą (z 7,0% w III kwartale 2005 r. do 9,9% w analogicznym okresie bieżącego roku). Ze wstępnych szacunków Instytutu Turystyki wynika, że w III kwartale 2006 r. 72,5% przychodów z tytułu podróży zagranicznych stanowiły wydatki w Polsce cudzoziemców z krajów Unii Europejskiej. Po stronie rozchodów udział tej grupy krajów wynosił 67,6% wydatków Polaków na podróże zagraniczne Usługi transportowe Wielkość dodatniego salda usług transportowych w III kwartale 2006 r. wzrosła, w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku, o 129 mln EUR, tj. o 31,3%, i ukształtowała na poziomie 541 mln EUR. Przychody z tytułu usług transportowych wyniosły mln EUR i w porównaniu z III kwartałem 2005 r. zwiększyły się o 24,6%. Wartość rozchodów, przy dynamice 20,7%, ukształtowała się na poziomie 863 mln EUR. Wzrost wielkości obrotów z tytułu usług transportowych, jaki ma miejsce w ciągu ostatnich kwartałów, jest konsekwencją stałego wzrostu wymiany handlowej pomiędzy Polską a innymi krajami. Najwyższy i stale rosnący udział w przychodach z tytułu usług charakteryzuje transport samochodowy. W III kwartale 2006 r. udział transportu samochodowego wzrósł o 6,9 punktów procentowych i wyniósł 54,8%. Wysoka dynamika wzrostu przychodów (42,4%) w porównaniu z analogicznym okresem 2005 r. potwierdza rosnące znaczenie tego rodzaju transportu, szczególnie 18 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

19 Rachunek bieżący w obrotach z krajami Unii Europejskiej. Udział transportu lotniczego w przychodach z tytułu usług transportowych był znacznie niższy i wyniósł 13,7%, natomiast transportu morskiego 14,3%. Usługi transportu samochodowego stanowiły również najbardziej istotną część (41,1%) rozchodów z tytułu usług transportowych. Kwota wypłat z tytułu tych usług zwiększyła się w badanym okresie o 26,3%. 1 Udział transportu morskiego i lotniczego w rozchodach z tytułu usług transportowych był zbliżony i wyniósł odpowiednio 22,2% i 21,3% Pozostałe usługi W III kwartale 2006 r. ujemne saldo pozostałych usług wyniosło 239 mln EUR, co oznacza zmniejszenie tego salda w porównaniu z III kwartałem 2005 r. o 85 mln EUR. Przychody z tytułu pozostałych usług zwiększyły się o 39,6% i osiągnęły wartość mln EUR, kwota rozchodów natomiast wzrosła o 22,7% i wyniosła mln EUR. Grupę pozostałych usług charakteryzuje bardzo duże wewnętrzne zróżnicowanie. Zaliczane są do niej m.in. usługi budowlane, telekomunikacyjne i pocztowe, finansowe, opłaty z tytułu użytkowania niematerialnych aktywów oraz praw własności, takich jak patenty, prawa autorskie, czy opłaty licencyjne oraz pozostałe usługi gospodarcze 4, stanowiące istotną część tej grupy usług. Usługi te, z wyjątkiem budowlanych, charakteryzuje wyższy poziom rozchodów niż przychodów, co związane jest z dużym zapotrzebowaniem różnych dziedzin polskiej gospodarki na nowoczesne rozwiązania i technologie. Wzrasta znaczenie usług związanych z reklamą oraz usług informatycznych. W badanym okresie dodatnie saldo usług budowlanych zwiększyło się ponad dwukrotnie w porównaniu z III kwartałem 2005 r. i ukształtowało na poziomie 143 mln EUR. Wpłynęło na to znacznie szybsze tempo wzrostu przychodów niż rozchodów. Kwota przychodów zwiększyła się aż o 59,1% i wyniosła 272 mln EUR, wielkość rozchodów natomiast o 22,9% i osiągnęła poziom 129 mln EUR. Zwiększenie się wielkości przychodów spowodowane zostało dość znacznym wzrostem wielkości wpływów z usług budowlanych świadczonych za granicą, jak również wzrostem kosztów ponoszonych przez przedsiębiorstwa zagraniczne realizujące usługi budowlane w Polsce. W grupie usług telekomunikacyjnych i pocztowych w III kwartale 2006 r., podobnie jak w poprzednich kwartałach, wielkość przychodów i rozchodów utrzymywała się na zbliżonym Tabela VI Usługi (mln EUR) I II III IV I II III Przychody Usługi transportowe Podróże zagraniczne Pozostałe Rozchody Usługi transportowe Podróże zagraniczne Pozostałe Saldo Usługi transportowe Podróże zagraniczne Pozostałe Kategoria Pozostałe usługi gospodarcze obejmuje między innymi: usługi dotyczące pośrednictwa handlowego, leasing operacyjny, usługi inżynieryjne, reklamę, usługi w zakresie doradztwa prawnego. Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za III kwartał 2006 roku 19

20 Rachunek bieżący 1 poziomie, co dało niewielkie saldo ujemne w kwocie 3 mln EUR. Wpływy z tytułu tych usług zwiększyły się o 17,5% i osiągnęły kwotę 94 mln EUR, rozchody natomiast wzrosły o 14,1% i wyniosły 97 mln EUR. W III kwartale 2006 r. ujemne saldo usług związanych z pośrednictwem finansowym zmniejszyło się o 17 mln EUR w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku i wyniosło 23 mln EUR. Zarówno kwota przychodów, jak i rozchodów zmniejszyły się w porównaniu z III kwartałem 2005 r. i wyniosły odpowiednio: 36 mln EUR i 59 mln EUR. Patenty, prawa autorskie i opłaty licencyjne to grupa usług charakteryzująca się najwyższym saldem ujemnym spośród pozostałych usług. W III kwartale 2006 r. wielkość tego salda zwiększyła się o 99 mln EUR i wyniosła minus 268 mln EUR. Wypłaty związane z opłatami za korzystanie z patentów i licencji zwiększyły się dość znacznie, bo o 52,5% i osiągnęły kwotę 273 mln EUR. Usługi informatyczne i informacyjne w III kwartale 2006 r. charakteryzował znaczny, ponad dwuipółkrotny, wzrost przychodów w porównaniu z analogicznym okresem 2005 r. W wyniku tego poziom przychodów (96 mln EUR) zbliżył się do wielkości rozchodów (107 mln EUR), a ujemne saldo zmniejszyło się o 25 mln EUR. Pozostałe usługi gospodarcze to znacząca pozycja w grupie pozostałych usług. Wielkość przychodów z tytułu tych usług w III kwartale 2006 r. zwiększyła się, w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku, o 215 mln EUR i wyniosła 764 mln EUR, natomiast kwota rozchodów wzrosła o 95 mln EUR i ukształtowała na poziomie 724 mln EUR. W wyniku znacznie szybszego wzrostu przychodów niż rozchodów, po raz pierwszy od kilku lat saldo pozostałych usług gospodarczych wykazało wartość dodatnią na poziomie 40 mln EUR. W ramach tej grupy usług na szczególną uwagę zasługują usługi związane z reklamą, architektoniczne i inżynieryjne oraz usługi prawne i doradcze. W badanym okresie wpływy z tytułu reklamy uległy prawie podwojeniu (wzrost o 90,7%) i wyniosły 143 mln EUR, rozchody natomiast zwiększyły się o 16 mln EUR i osiągnęły kwotę 53 mln EUR. W wyniku tego dodatnie saldo tych usług wzrosło o 52 mln EUR i wyniosło 90 mln EUR. Usługi prawne i doradcze oraz architektoniczne i inżynieryjne charakteryzowały również dość wysokie obroty. Ujemne saldo usług architektonicznych i inżynieryjnych w badanym okresie, w wyniku istotnego obniżenia się rozchodów, zmniejszyło się o 62 mln EUR i osiągnęło kwotę minus 21 mln EUR, natomiast w przypadku usług prawnych i doradczych ujemne saldo pogłębiło się i wyniosło 69 mln EUR Pogorszenie ujemnego salda dochodów W III kwartale 2006 r. saldo dochodów było ujemne i wyniosło mln EUR. W porównaniu z III kwartałem 2005 r. saldo to pogorszyło się o 103 mln EUR, tj. o 4,5%. Wysokie ujemne saldo dochodów jest zjawiskiem obserwowanym nie tylko w Polsce, ale i w innych krajach regionu. Jest ono naturalną konsekwencją dużego zaangażowania zagranicznych inwestorów w daną gospodarkę i realizowania przez nich dochodów z tego tytułu oraz relatywnie niższego poziomu zaangażowania rezydentów w inwestycje zagraniczne. Dochody nierezydentów osiągnięte w Polsce w III kwartale 2006 r. wyniosły mln EUR, co oznacza wzrost o 362 mln EUR, tj. o 12,8%, w porównaniu z III kwartałem 2005 r., zaś przychody polskich podmiotów wyniosły 800 mln EUR i zwiększyły się o 259 mln EUR, tj. o 47,9%. Saldo dochodów z tytułu inwestycji bezpośrednich 5 było ujemne i wyniosło mln EUR. Przed rokiem saldo to również było ujemne i wynosiło mln EUR. 5 W dochodach od inwestycji bezpośrednich uwzględniono oszacowane reinwestowane zyski. Szersze wyjaśnienie dotyczące reinwestowanych zysków w bilansie płatniczym można znaleźć w materiale Bilans Płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2005 r. dostępnym na stronie internetowej NBP ( bilans_platniczy2005_2.pdf) 20 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

21 Rachunek bieżący Wykres 10. Dochody mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Przychody Rozchody Saldo Dochody zagranicznych inwestorów bezpośrednich z tytułu zaangażowania kapitałowego w polskich podmiotach wyniosły mln EUR i stanowiły 73,5% całości rozchodów. Z tej kwoty większość mln EUR (55,4%) stanowiły wypłacone dywidendy, 904 mln EUR (38,5%) reinwestowane zyski, a 142 mln EUR (6,1%) odsetki od kredytów. Kwota rozchodów z tytułu dochodów nierezydentów od zagranicznych inwestycji bezpośrednich, w porównaniu z III kwartałem 2005 r., była wyższa o 9,7%. Na powiększenie się tej kwoty wpływ miał przede wszystkim ponad dwuipółkrotny wzrost wartości reinwestowanych zysków. Wartość odsetek wypłacanych przez polskie podmioty zagranicznym inwestorom od udzielonych przez nich kredytów utrzymała się na niemal niezmienionym poziomie. Natomiast wartość wypłacanych nierezydentom dywidend zmniejszyła się o 20,5%. Przychody z tytułu dochodów polskich inwestorów bezpośrednich inwestujących za granicą wyniosły 9 mln EUR (4 mln EUR z tytułu dywidend i 5 mln EUR z tytułu odsetek od udzielonych kredytów). Tabela VII Dochody (mln EUR) I II III IV I II III Przychody Wynagrodzenia pracowników Dochody z inwestycji bezpośrednich Dochody z inwestycji portfelowych Dochody z pozostałych inwestycji Rozchody Wynagrodzenia pracowników Dochody z inwestycji bezpoêrednich Dochody z inwestycji portfelowych Dochody z pozostałych inwestycji Saldo Wynagrodzenia pracowników Dochody z inwestycji bezpośrednich Dochody z inwestycji portfelowych Dochody z pozostałych inwestycji Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za III kwartał 2006 roku 21

22 Rachunek bieżący 1 W III kwartale 2006 r. odnotowano ujemne saldo dochodów z tytułu inwestycji portfelowych, wynoszące 307 mln EUR. Przed rokiem saldo to było również ujemne i wynosiło 248 mln EUR. Dochody nierezydentów z tytułu inwestycji portfelowych dokonanych w Polsce wyniosły 413 mln EUR i w porównaniu z III kwartałem 2005 r. wzrosły o 32,0%. Było to efektem znacznego zwiększenia wypłat dochodów od papierów udziałowych. W wyniku poprawy sytuacji finansowej największych polskich spółek publicznych wartość dywidend wypłacanych inwestorom portfelowym uległa znacznemu, wynoszącemu 62,8% wzrostowi. Udział wypłat dochodów z inwestycji portfelowych w całkowitej wartości rozchodów w III kwartale 2006 r. wyniósł 12,9%. Dochody polskich podmiotów z inwestycji portfelowych 6 za granicą stanowiły w omawianym okresie 13,3% całości przychodów z tytułu dochodów i wyniosły 106 mln EUR. Oznacza to wzrost aż o 63,1%, w porównaniu z III kwartałem 2005 r., gdy dochody te wyniosły 65 mln EUR. Wzrost ten jest wynikiem systematycznego powiększania się wartości portfela zagranicznych papierów wartościowych będących w posiadaniu rezydentów. Saldo dochodów z pozostałych inwestycji w III kwartale 2006 r. było dodatnie i wyniosło 281 mln EUR. W porównaniu z III kwartałem 2005 r., gdy saldo dochodów wynosiło 147 mln EUR, odnotowano niemal dwukrotny wzrost. Było to rezultatem znacznego wzrostu przychodów. Przychody wyniosły 574 mln EUR, natomiast rozchody 293 mln EUR. Na wartość przychodów w tej pozycji wpłynęły przede wszystkim, tak jak w poprzednich okresach, dochody banku centralnego uzyskiwane z oficjalnych aktywów rezerwowych oraz dochody innych banków z tytułu posiadanych aktywów. Wzrost przychodów, który łącznie wyniósł 40,0%, miał miejsce zarówno w sektorze bankowym (bank centralny i w mniejszym stopniu pozostałe banki), jak i w sektorze przedsiębiorstw. Po stronie rozchodów odnotowano również wzrost, wynoszący 9,2% Wzrost dodatniego salda transferów bieżących W III kwartale 2006 r. odnotowano dodatnie saldo transferów bieżących, które wyniosło mln EUR i było wyższe o 46,0% niż w analogicznym kwartale 2005 r. Wzrost salda transferów bieżących wynikał głównie ze wzrostu przychodów o 40,5%, które wyniosły mln EUR. Także rozchody wykazywały tendencję wzrostową, lecz na niższym poziomie, tj. o 28,2% i wyniosły 873 mln EUR. Na wzrost przychodów transferów bieżących przede wszystkim wpłynął wzrost przychodów odnotowany w sektorze rządowym. Transfery rządowe w III kwartale 2006 r. wyniosły mln EUR i były wyższe o 703 mln EUR niż w porównywalnym kwartale 2005 r. Po stronie rozchodów transfery rządowe wyniosły 621 mln EUR, tj. wzrosły o 27,3% w odniesieniu do III kwartału W omawianym kwartale zarejestrowano napływ środków z Unii Europejskiej w wysokości mln EUR. W kwocie tej dominującą pozycję stanowiły środki otrzymane z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej w ramach sekcji gwarancji, które wyniosły 884 mln EUR. Środki te przeznaczone były na refundację wydatków poniesionych na działania w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich, wśród których najwięcej środków wykorzystano na wsparcie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, na uzupełnienie płatności obszarowych oraz renty strukturalne. Pozostałe środki z tego funduszu przeznaczone zostały na pokrycie kosztów zadań Agencji Rynku Rolnego, głównie interwencji rynkowych oraz koszty działań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, zwłaszcza dopłat bezpośrednich. Drugą pozycję otrzymanych środków z Komisji Europejskiej stanowiły środki w kwocie 128 mln EUR z tytułu instrumentu płynności budżetowej. Pozostałe transfery przeznaczone były między innymi na finansowanie promocji działań w zakresie rozwoju zasobów ludzkich, wsparcia zarządzania, integracji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, program współpracy w rejonie Morza Bałtyckiego oraz program bezpieczeństwa nuklearnego współpracy przygranicznej (z funduszu PHARE) oraz na programy Leonardo da Vinci i Erasmus. 6 Dochody z tytułu inwestycji portfelowych nie obejmują dochodów NBP z aktywów rezerwowych, które zgodnie z zaleceniami Europejskiego Banku Centralnego są wykazywane w dochodach z pozostałych inwestycji. 22 N a r o d o w y B a n k P o l s k i