Bilans Płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za III kwartał 2016 r.

Transkrypt

1 Bilans Płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za III kwartał 2016 r.

2 Bilans Płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za III kwartał 2016 r. Warszawa, 2017

3 Wydał: Narodowy Bank Polski ul. Świętokrzyska 11/ Warszawa tel.: Copyright Narodowy Bank Polski, 2017

4 Spis treści Synteza 5 1. Rachunek bieżący i kapitałowy 6 2. Rachunek finansowy i zadłużenie zagraniczne 6 Rozdział 1. Rachunek bieżący i kapitałowy Międzynarodowy handel towarami i usługami Dochody pierwotne Dochody wtórne Transfery z Unią Europejską 22 Rozdział 2. Rachunek finansowy Rachunek finansowy pasywa Rachunek finansowy aktywa Pochodne instrumenty finansowe 33 Rozdział 3. Zadłużenie zagraniczne Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego Zadłużenie zagraniczne pozostałych sektorów (wobec podmiotów niepowiązanych kapitałowo) Zadłużenie zagraniczne sektora bankowego Zadłużenie zagraniczne NBP Struktura walutowa zadłużenia zagranicznego Wybrane wskaźniki zadłużenia zagranicznego 41 Aneks ststystyczny 43

5

6 Synteza

7 Synteza 1. Rachunek bieżący i kapitałowy W III kwartale 2016 r. łączne saldo obrotów na rachunku bieżącym i kapitałowym było ujemne i wyniosło -9,3 mld PLN, co stanowiło -2,0% PKB. Na wynik ten złożyło się ujemne saldo na rachunku bieżącym bilansu płatniczego (-9,5 mld PLN) oraz niewielkie, dodatnie saldo rachunku kapitałowego. Relacja salda rachunku bieżącego do PKB wyniosła -2,1%. W porównaniu z analogicznym kwartałem 2015 r., saldo rachunku bieżącego i kapitałowego w III kwartale 2016 r. pogorszyło się o 18,0 mld PLN. O zmianie salda w stosunku do poprzedniego roku zdecydował znacznie niższy napływ środków z Unii Europejskiej. Środki te są ujmowane zarówno w rachunku bieżącym (głównie z tytułu Wspólnej Polityki Rolnej), jak i w rachunku kapitałowym (głównie programy infrastrukturalne). Łącznie środki pozyskane z UE były w III kwartale 2016 r. niższe o 11,9 mld PLN niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Ten spadek był związany z okresem przejściowym między perspektywami finansowymi Unii Europejskiej na lata oraz W przeciwną stronę oddziaływał, odnotowany w III kwartale 2016 r., wzrost dodatniego salda usług (o 3,9 mld PLN). Deficyt obrotów towarowych wyniósł 3,2 mld PLN. Wzrost eksportu (o 5,7% w stosunku rocznym) miał swoje źródło głównie w wyższym popycie na importowane towary w krajach Unii Europejskiej, w szczególności w Niemczech. Wzrost eksportu dotyczył głównie żywności, samochodów i części samochodowych oraz produktów przemysłu meblarskiego. Głównym czynnikiem wzrostu importu (o 5,7%) był zwiększony popyt na towary przemysłu motoryzacyjnego (przede wszystkim samochody osobowe). Jednocześnie był to kolejny kwartał, w którym zaobserwowano spadek wartości (choć mniejszy niż w poprzednich kwartałach) zakupionych za granicą paliw i surowców, na skutek spadku cen ropy naftowej. Saldo usług tradycyjnie było dodatnie i wyniosło 15,0 mld PLN i, w porównaniu z analogicznym kwartałem 2015 r., zwiększyło się o 4,0 mld PLN. Na poprawę salda usług największy wpływ miał wzrost przychodów z tzw. pozostałych usług, głównie telekomunikacyjnych, informatycznych i informacyjnych oraz usług biznesowych i transportu. W III kwartale 2016 r. saldo dochodów pierwotnych, dochodów wtórnych oraz saldo transferów kapitałowych uległy pogorszeniu. Było to związane ze wspomnianym wcześniej spadkiem poziomu napływu transferów z Unii Europejskiej. Jednocześnie największą składową salda dochodów pozostawały ujemne dochody z inwestycji, wynoszące -24,4 mld PLN. Największym składnikiem tego salda były reinwestowane zyski z inwestycji bezpośrednich, których wartość wyniosła 11,7 mld PLN. 2. Rachunek finansowy i zadłużenie zagraniczne W III kwartale 2016 r. saldo rachunku finansowego było ujemne i wyniosło -14,5 mld PLN co było wynikiem wzrostu zobowiązań wobec nierezydentów o 12,5 mld PLN oraz zmniejszenie się aktywów zagranicznych o 2,0 mld PLN. 6 Narodowy Bank Polski

8 Synteza W III kwartale 2016 r. zarejestrowano napływ netto kapitału zagranicznego do Polski. Było to przede wszystkim wynikiem napływu inwestycji bezpośrednich oraz pozostałych inwestycji w łącznej kwocie 14,1 mld PLN. Saldo pasywów inwestycji bezpośrednich w III kwartale 2016 r. wyniosło 10,2 mld PLN i było o 6,5 mld PLN niższe niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Napływ inwestycji bezpośrednich miał formę przede wszystkim z reinwestycji zysków. W omawianym okresie zarejestrowano nieznaczny odpływ kapitału zagranicznego z tytułu inwestycji portfelowych, przy czym kapitał napływał w instrumenty dłużne (głównie skarbowe papiery wartościowe emitowane za granicą), zaś odpływ dotyczył instrumentów udziałowych (przede wszystkim funduszy inwestycyjnych). Saldo pozostałych inwestycji nierezydentów w Polsce było dodatnie i wyniosło 3,9 mld PLN. Na wielkość tego salda w głównej mierze wpłynął wzrost zobowiązań NBP z tytułu pasywnych transakcji repo. Saldo polskich inwestycji za granicą było ujemne (spadek aktywów) i wyniosło -2,0 mld PLN. O wysokości salda tej pozycji zadecydowały przede wszystkim transakcje zarejestrowane w inwestycjach portfelowych, w pozostałych inwestycjach. Na kształtowanie się salda inwestycji portfelowych wpłynęły przede wszystkim operacje funduszy inwestycyjnych, które wycofywały się z inwestycji w zagraniczne papiery wartościowe. Ujemne saldo pozostałych inwestycji (napływ kapitału) wyniosło -3,5 mld PLN i zostało ukształtowane głównie przez wycofanie przez sektor bankowy lokat z banków za granicą oraz przez spłaty kredytów handlowych udzielonych nierezydentom. Saldo transakcji zarejestrowanych w oficjalnych aktywach rezerwowych było dodatnie (wzrost aktywów) i wyniosło 6,8 mld PLN. Głównie były to przeprowadzane przez NBP operacje reverse repo. Stan oficjalnych aktywów rezerwowych na koniec III kwartału 2016 r. wyniósł 431,5 mld PLN. Zadłużenie zagraniczne Polski na koniec III kwartału 2016 r. wyniosło 1 358,8 mld PLN i w stosunku do czerwca 2016 r. zmniejszyło się o 14,1 mld PLN. Spadek ten był wynikiem ujemnych różnic kursowych i innych zmian 1 w wysokości 18,6 mld PLN oraz napływu netto kapitału w kwocie 4,5 mld PLN. Zadłużenie sektora przedsiębiorstw (łącznie z instrumentami dłużnymi wykazywanymi w inwestycjach bezpośrednich) zmniejszyło się o 9,2 mld PLN przede wszystkim z tytułu pozostałych pasywów zagranicznych, otrzymanych od nierezydentów kredytów i pożyczek oraz kredytów handlowych. Sektor bankowy zmniejszył swoje zadłużenie zagraniczne o 6,9 mld PLN (głównie z tytułu otrzymanych kredytów). Zadłużenie sektora rządowego zmniejszyło się o 1,6 mld PLN (w zdecydowanej części z tytułu spłaty otrzymanych kredytów). Jedynie NBP odnotował wzrost zadłużenia o 3,6 mld PLN (głównie z tytułu operacji repo). 1 Inne zmiany obejmują przede wszystkim różnice z wyceny, reklasyfikacje i storna. Bilans Płatniczy RP za III kwartał

9

10 Rozdział 1 Rachunek bieżący i kapitałowy

11 Rozdział 1 Rachunek bieżący i kapitałowy Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego w III kwartale 2016 r. było ujemne i wyniosło -9,3 mld PLN. Na tę kwotę złożyło się ujemne saldo rachunku bieżącego wynoszące -9,5 mld PLN oraz bliskie zeru saldo rachunku kapitałowego. W III kwartale 2016 r. saldo rachunku bieżącego i kapitałowego pogorszyło się w porównaniu z analogicznym okresem 2015 r. o 18,0 mld PLN. Spadek ten był związany ze zmniejszeniem napływu środków z UE oraz jednostkową transakcją obserwowaną w III kwartale 2015 r. W rachunku bieżącym zaobserwowano poprawę salda o 1,0 mld PLN. Poprawa ta wynikała z silnego wzrostu salda obrotów usługowych (o 3,9 mld PLN), przy jednoczesnym pogorszeniu pozostałych składowych rachunku bieżącego. Deficyt w obrotach towarowych uległ pogłębieniu (o 0,2 mld PLN). Pogorszeniu uległy także salda w dochodach pierwotnych (o 0,8 mld PLN) i wtórnych (o 1,9 mld PLN). Wykres 1. Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego w ujęciu kwartalnym * mln PLN I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Saldo obrotów towarowych Saldo usług Saldo dochodów pierwotnych Saldo dochodów wtórnych Rachunek kapitałowy Rachunek bieżący Rachunek bieżący i kapitałowy * Szeregi czasowe prezentujące składniki bilansu płatniczego oraz zadłużenia zagranicznego zostały zaprezentowane w Aneksie statystycznym. Wykres 2. Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego w ujęciu kwartalnym 6 % PKB I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Rachunek kapitałowy Rachunek bieżący Rachunek bieżący i kapitałowy 10 Narodowy Bank Polski

12 Rachunek bieżący i kapitałowy Relacja salda rachunku bieżącego i kapitałowego do PKB była ujemna i w III kwartale 2016 r. wyniosła -2,0%. Wskaźnik ten pogorszył się w porównaniu z III kwartałem 2015 r. o 4,0 pkt proc. Relacja salda rachunku bieżącego do PKB wyniosła w omawianym kwartale -2,1% wobec -2,4% w analogicznym kwartale 2015 r Międzynarodowy handel towarami i usługami Łączne saldo towarów i usług (eksport netto) było w III kwartale 2016 r. dodatnie i ukształtowało się na poziomie 11,8 mld PLN. W porównaniu z analogicznym kwartałem 2015 r. saldo to zwiększyło się o 3,8 mld PLN. Poprawa ta wynikała z poprawy salda obrotów usługowych, których saldo poprawiło się o 3,9 mld PLN. Jednocześnie zaobserwowano niewielkie pogorszenie salda towarów (o 0,2 mld PLN). Wykres 3. Towary i usługi mln PLN mln PLN I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Eksport Import Saldo obrotów towarowych i usługowych (prawa oś) Eksport towarów W III kwartale 2016 r. eksport towarów ogółem wyniósł 186,2 mld PLN i był wyższy w stosunku do analogicznego okresu 2015 r. o 10,0 mld PLN, tj. o 5,7%. Z analizy struktury geograficznej wynika, że wzrost eksportu miał miejsce głównie do krajów członkowskich Unii Europejskiej (wzrost o 6,0 mld PLN, tj. o 4,2%). Tradycyjnie, największym kontrahentem Polski były Niemcy, gdzie eksport w stosunku do analogicznego okresu ubiegłego roku zwiększył się o 2,3 mld PLN, tj. 4,7%. W przypadku pozostałych państw Unii Europejskiej, najsilniejszy wzrost eksportu z Polski odnotowano do Wielkiej Brytanii, Rumunii i Szwecji (łącznie o 1,4 mld PLN, tj. o 6,8%). Powyższe dane potwierdzają zwiększenie popytu w krajach Unii Europejskiej, w szczególności na produkty przemysłu motoryzacyjnego oraz meblarskiego. W handlu z krajami spoza Unii Europejskiej na uwagę zasługuje wysoka dynamika wzrostu eksportu do Stanów Zjednoczonych, która w III kwartale 2016 r. wyniosła 26,6%. Sprzedaż towarów z Polski do USA zwiększyła się o 0,9 mld PLN w porównaniu z III kwartałem 2015 r., głównie za sprawą wzrostu eksportu srebra i samochodów osobowych. Bilans Płatniczy RP za III kwartał

13 Rozdział 1 Wykres 4. Dynamika eksportu ogółem r/r (dane niewyrównane sezonowo) w podziale geograficznym udział we wzroście wartości głównych krajów i grup krajów % I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Strefa euro Pozostałe kraje UE Rosja Pozostałe Razem W handlu z rynkami wschodnimi czyli z Rosją, Ukrainą i Białorusią również zaobserwowano wzrost eksportu (łącznie o 1,0 mld PLN, tj. o 10,0%), do którego w największym stopniu przyczyniło się, trwające od początku 2016 r., ożywienie w wymianie handlowej z Ukrainą. Sprzedaż towarów do tego kraju, w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego, wzrosła o 0,6 mld PLN, tj. o 20,8%. Dominującym czynnikiem, skutkującym zwiększeniem eksportu na Ukrainę w III kwartale 2016 r., był wzrost sprzedaży samochodów osobowych, gazu ziemnego (reeksport) oraz leków. W przypadku Rosji, po długim okresie spadków, wzrost eksportu odnotowywany był od II kwartału 2016 r. W III kwartale 2016 r., w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego, zarejestrowano zwiększenie sprzedaży towarów z Polski o 0,4 mld PLN, tj. o 6,8%. W największym stopniu dotyczyło to eksportu leków oraz części i akcesoriów samochodowych. W wymianie handlowej z Białorusią, po krótkim ożywieniu odnotowanym w I i II kwartale 2016 r., w III kwartale 2016 r. zarejestrowano jednoprocentowy spadek eksportu. W III kwartale 2016 r., w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego, odnotowano nieznaczny spadek udziału krajów Unii Europejskiej w polskim eksporcie (o 1,1 pkt proc.) oraz wzrost udziału rynków wschodnich (o 0,2 pkt proc.). Obserwowane zmiany w strukturze geograficznej polskiego eksportu w dłuższym okresie wskazują jednak na tendencję odwrotną. W 2013 r. udział krajów Unii Europejskiej w polskim eksporcie ogółem wynosił 76,6%, by w III kwartale 2016 r. wzrosnąć do 80,4%. Natomiast udział rynków wschodnich spadł z 9,5% w 2013 r. do 5,7% w III kwartale 2016 r. Analiza struktury towarowej polskiego eksportu w III kwartale 2016 r. wykazała, w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego, wzrosty w trzech najważniejszych grupach towarowych: dobrach zaopatrzeniowych (o 4,5 mld PLN, tj. o 5,8%), konsumpcyjnych (o 4,4 mld PLN, tj. o 6,8%) oraz inwestycyjnych (o 1,4 mld PLN, tj. o 6,7%). Wzrost eksportu dóbr zaopatrzeniowych objął w największym stopniu sprzedaż części i akcesoriów samochodowych (o 1,4 mld PLN, tj. o 15,4%). Głównym czynnikiem wzrostu eksportu towarów konsumpcyjnych był wzrost sprzedaży samochodów osobowych (o 1,2 mld PLN, tj. o 21,6%) oraz mebli (o 0,8 mld PLN, tj. o 15,5%). Wzrost sprzedaży dóbr inwestycyjnych dotyczył przede wszystkim maszyn i urządzeń mechanicznych (o 0,6 mld PLN, tj. o 6,2%). Przyrost eksportu ogółem osłabiła natomiast mniejsza sprzedaż za granicę paliw i surowców (o 1,3 mld PLN, tj. o 12,5%). 12 Narodowy Bank Polski

14 Rachunek bieżący i kapitałowy Import towarów Wartość importu towarów do Polski w III kwartale 2016 r. wyniosła 189,4 mld PLN i, w porównaniu z III kwartałem 2015 r., wzrosła o 10,1 mld PLN, tj. o 5,7%. Analiza zmian w strukturze geograficznej importu wskazuje, że jego wzrost spowodowany został w głównej mierze zwiększoną wartością towarów zakupionych w krajach Unii Europejskiej (wzrost o 7,7 mld PLN, tj. o 7,2%). Największy przyrost wartości importowanych towarów odnotowano w handlu z Niemcami (o 3,7 mld PLN, tj. o 8,9%). Ponadto nastąpił wzrost importu z Węgier, Czech i Belgii (łącznie o 2,0 mld PLN, tj. o 14,7%). W handlu towarowym z krajami spoza Unii Europejskiej największy przyrost zarejestrowano w imporcie z Chin (o 2,0 mld PLN, tj. o 9,1%). Największy spadek wartości importu odnotowuje się w dalszym ciągu w wymianie handlowej z Rosją. Wartość towarów sprowadzonych z tego kraju w III kwartale 2016 r. zmniejszyła się o 2,6 mld PLN, tj. o 18,5% w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego, co było w znacznej mierze spowodowane spadkiem wartości importowanej z Rosji ropy naftowej. Wykres 5. Dynamika importu ogółem r/r (dane niewyrównane sezonowo) w podziale geograficznym udział we wzroście wartości importu głównych krajów i grup krajów) % I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Strefa euro Pozostałe kraje EU Rosja Chiny Pozostałe Razem Obserwowany w ostatnich latach wzrost udziału importu z Chin oraz z krajów Unii Europejskiej jest najważniejszą zmianą w strukturze geograficznej importu towarów do Polski. W III kwartale 2016 r. udział Chin w imporcie ogółem wyniósł 12,5%, wobec 9,0% w 2012 r. W tym samym czasie udział krajów Unii Europejskiej wzrósł z 58,2% do 60,9%. Jednocześnie na skutek zmian cen paliw zmniejszył się udział importu z Rosji. Jego wartość spadła w analogicznym okresie z 14,1% do 5,9%. Analizując zmiany w polskim imporcie przez pryzmat poszczególnych grup towarów, w III kwartale 2016 r. zarejestrowano przyrost wartości importu dóbr konsumpcyjnych (o 5,6 mld PLN, tj. o 13,2%) oraz zaopatrzeniowych (o 3,4 mld PLN, tj. o 3,9%). W przypadku dóbr inwestycyjnych zarejestrowano spadek (o 0,3 mld PLN, tj. o 1,0%). Wzrost wartości importowanych towarów konsumpcyjnych objął przede wszystkim import samochodów osobowych (o 2,3 mld PLN, tj. o 47,6%) oraz żywności (o 0,9 mld PLN, tj. o 8,8%). Kategorią dominującą w imporcie dóbr zaopatrzeniowych były części i akcesoria samochodowe (wzrost o 0,9 mld PLN, tj. o 17,4%). Bilans Płatniczy RP za III kwartał

15 Rozdział 1 Spadek importu dóbr inwestycyjnych dotyczył głównie maszyn i urządzeń elektrycznych, w tym w szczególności zespołów prądotwórczych (o 0,5 mld PLN, tj. o 87,0%). Silnym impulsem osłabiającym przyrost importu ogółem był spadek wartości zakupionych za granicą paliw i surowców (o 1,7 mld PLN, tj. o 7,6%). Wynikał on przede wszystkim ze spadku cen ropy naftowej o 14,7%, przy jednoczesnym spadku wolumenu jej importu o 5,2%. W wyniku oddziaływania tych dwóch czynników zarejestrowano spadek wartości importowanej ropy o 1,9 mld PLN, tj. 19,1% Międzynarodowy handel usługami Saldo usług w III kwartale 2016 r. było dodatnie i wyniosło 15,0 mld PLN. W porównaniu z analogicznym okresem 2015 r. zwiększyło się ono o 4,0 mld PLN. Największy wpływ na zmianę wielkości salda miały pozostałe usługi (wzrost salda o 1,7 mld PLN) oraz usługi transportowe (wzrost salda o 0,9 mld PLN). Przychody z tytułu świadczenia usług przez polskie podmioty na rzecz zagranicy wyniosły w analizowanym okresie 50,1 mld PLN, a rozchody z tytułu zakupu usług od nierezydentów 35,1 mld PLN. W porównaniu z III kwartałem 2015 r. przychody wzrosły o 6,0 mld PLN (tj. 13,7%) z czego 2,9 mld PLN dotyczyło wzrostu w kategorii pozostałe usługi. Rozchody z tytułu zakupu usług od nierezydentów zwiększyły się ogółem o 2,1 mld PLN (tj., 6,3%), z czego największy wzrost o 1,2 mld PLN również dotyczył pozostałych usług. Tabela 1. Usługi (mln PLN) I II III IV I II III IV I II III Przychody Transport Podróże zagraniczne Uszlachetnianie Naprawy Pozostałe Rozchody Transport Podróże zagraniczne Uszlachetnianie Naprawy Pozostałe Saldo Transport Podróże zagraniczne Uszlachetnianie Naprawy Pozostałe Saldo międzynarodowego handlu usługami charakteryzowało się trendem rosnącym. Głównymi pozycjami wpływającymi na saldo usług ogółem były dodatnie salda usług transportowych (5,4 mld PLN) oraz pozostałych usług (3,8 mld PLN). Nie bez znaczenia był również wpływ salda uszlachetniania (3,4 mld PLN). 14 Narodowy Bank Polski

16 Rachunek bieżący i kapitałowy Wykres 6. Saldo międzynarodowego handlu usługami mln PLN I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Transport Podróże zagraniczne Uszlachetnianie Naprawy Pozostałe Saldo usług W III kwartale 2016 r. podobnie jak w poprzednich okresach saldo usług transportowych było dodatnie i wyniosło 5,4 mld PLN. W stosunku do analogicznego kwartału ubiegłego roku wartość ta wzrosła o 0,9 mld PLN. Przychody z tytułu usług transportowych wyniosły 12,9 mld PLN, a rozchody 7,5 mld PLN. W porównaniu z III kwartałem 2015 r. przychody wzrosły o 1,4 mld PLN, zaś rozchody o 0,5 mld PLN. Zarówno przychody, jak i rozchody z tytułu usług transportowych ogółem kształtowane były w największym stopniu przez towarowy transport samochodowy (usługi tego rodzaju były głównie sprzedawane do Niemiec). Kategoria ta w opisywanym okresie znalazła się w czołówce wzrostów odnotowanych wśród komponentów usługowych (zmiana wartości wyniosła 0,5 mld PLN). Po stronie rozchodów omawiana kategoria usług transportowych odnotowała podobny wzrost (tj. o 0,2 mld PLN). W kategorii podróże zagraniczne w III kwartale 2016 r. zanotowano wydatki Polaków w wysokości 10,8 mld PLN. W tym samym czasie cudzoziemcy przyjeżdżający do Polski wydali 12,6 mld PLN 2. W porównaniu z poprzednim rokiem wydatki cudzoziemców wzrosły o 1,2 mld PLN, zaś wydatki Polaków z tytułu podróży zagranicznych zwiększyły się o 0,2 mld PLN. Saldo podróży zagranicznych wyniosło w omawianym okresie 1,9 mld PLN i w stosunku do III kwartału 2015 r. wzrosło o 0,7 mld PLN. Wartość przychodów z uszlachetniania wyniosła w III kwartale 2016 r. 3,6 mld PLN. Po stronie rozchodów wartość tego rodzaju usług osiągnęła poziom 0,2 mld PLN. W efekcie zaobserwowano dodatnie saldo wynoszące 3,3 mld PLN. Wzrosło ono o 0,5 mld PLN w stosunku do wartości z roku poprzedniego. Naprawy i konserwacja dóbr ruchomych miały bardzo mały wpływ na saldo międzynarodowego handlu usługami. W III kwartale 2016 r. wyniosło ono zaledwie 0,6 mld PLN. Najbardziej zróżnicowaną kategorią w polskim międzynarodowym handlu usługami były pozostałe usługi. W III kwartale 2016 r. saldo pozostałych usług było dodatnie i wyniosło 3,8 mld PLN. 2 We wrześniu 2016 r. zostały zrewidowane dane dotyczące przychodów z tytułu podróży zagranicznych. Zostało uwzględnio-ne nowe źródło danych w zakresie wydatków pracowników sezonowych i przygranicznych w Polsce. Bilans Płatniczy RP za III kwartał

17 Rozdział 1 W porównaniu z III kwartałem 2015 r. poprawiło się ono o 1,7 mld PLN. W omawianym okresie wielkość przychodów z tytułu pozostałych usług osiągnęła wartość 19,6 mld PLN. Kwota rozchodów natomiast ukształtowała się na poziomie 15,8 mld PLN i wzrosła o 17,5% w stosunku do III kwartału 2015 r. Rozchody wyniosły 15,8 mld PLN, co oznacza wzrost o 8,2%. W przychodach największy wzrost odnotowano wśród pozostałych usług biznesowych wzrost o 1,5 mld PLN (były to głównie usługi świadczone przez profesjonalistów, takie jak usługi prawne, księgowe, doradcze, w zakresie zarządzania, których eksport wzrósł o łącznie o 1,0 mld PLN) oraz usług telekomunikacyjnych, informatycznych i informacyjnych (wzrost o 0,9 mld PLN). Po stronie rozchodów największy wzrost odnotowały również pozostałe usługi biznesowe (wzrost o 0,6 mld PLN), w tym usługi świadczone przez profesjonalistów (wzrost o 0,4 mld PLN) oraz opłaty z tytułu franszyzy i praw własności (przyrost o 0,4 mld PLN). W III kwartale 2016 r. w usługach ogółem największy wzrost obrotów eksportowych dotyczył Niemiec (łącznie było to 11,1 mld PLN wzrost o 1,1 mld PLN). Odnotowano również znaczący wzrost eksportu usług do Szwajcarii (wzrost o 0,6 mld PLN) oraz Wielkiej Brytanii (wzrost o 0,5 mld PLN). Duży wzrost przychodów zaobserwowano również z Kanady (wzrost obrotów o 90%, tj. o 0,2 mld PLN). Największy przyrost zakupów usługowych dotyczył Niemiec (łącznie było to 7,4 mld PLN wzrost o 0,5 mld PLN). Pozostałe kierunki geograficzne (Wielka Brytania, Włochy, Stany Zjednoczone), z których importowano usługi do Polski, charakteryzowały się dużą stabilnością. Ramka 1. Brexit: znaczenie Wielkiej Brytanii w rachunku bieżącym bilansu płatniczego Polski Wielka Brytania jest jednym z najważniejszych partnerów gospodarczych Polski. Relacje ekonomiczne z tym krajem w istotnym stopniu wpływają na bilans płatniczy, w szczególności na wielkość rachunku bieżącego. Saldo rachunku bieżącego Polski z Wielką Brytanią pozostaje nieprzerwanie dodatnie od 2005 r. W latach wzrosło ono ponad 6-krotnie (z 5,5 mld PLN w 2005 r. do 34,5 mld PLN w 2015 r.). W pierwszych trzech kwartałach 2016 r. nadwyżka na rachunku bieżącym Polski z Wielką Brytanią wyniosła 27,5 mld PLN. Wykres 7. Saldo rachunku bieżącego mld PLN ,5-31,3 34, ,8 Z Wielką Brytanią Z pozostałymi krajami 16 Narodowy Bank Polski

18 Rachunek bieżący i kapitałowy Jeśli chodzi o wielkość obrotów na rachunku bieżącym między Polską a Wielką Brytanią, wzrosła ona po stronie przychodów z 25,2 mld PLN w 2005 r. do 69,0 mld PLN w 2015 r., czyli prawie 3-krotnie. Po stronie rozchodów kwoty te wyniosły odpowiednio 19,7 mld PLN i 34,5 mld PLN (prawie 2-krotny wzrost). Głównymi czynnikami, które przyczyniły się do poprawy salda, jak i zwiększenia obrotów, była wymiana towarów i usług oraz transfery środków z tytułu pracy Polaków w Wielkiej Brytanii. Obroty towarowe Szczególnie ważną rolę Wielka Brytania pełni w obrotach towarowych. W całym analizowanym okresie, Polska odnotowywała z tym krajem największą nadwyżkę w handlu towarami 3. Co istotne, nadwyżka ta w latach wzrosła z 7,2 mld PLN do 31,2 mld PLN, czyli ponad 4-krotnie. W pierwszych trzech kwartałach 2016 r. saldo obrotów towarowych Polski z Wielką Brytanią wyniosło 24,2 mld PLN, z eksportem i importem na poziomie odpowiednio 38,4 mld PLN oraz 14,2 mld PLN. Udział Wielkiej Brytanii w eksporcie ogółem towarów z Polski wyniósł 6,7%, co zapewniło jej trzecie miejsce w eksporcie, po Niemczech (z udziałem 27,4%) i Czechach (z udziałem 6,9%). Z analizy struktury rodzajowej wynika, że prawie połowę eksportu do Wielkiej Brytanii stanowiły towary konsumpcyjne (48,8%), wśród których dominującą kategorią była żywność (głównie wyroby czekoladowe oraz mięso z drobiu), a następnie samochody osobowe, odbiorniki telewizyjne oraz meble. Udział Wielkiej Brytanii w imporcie towarów do Polski w pierwszych trzech kwartałach 2016 r. wyniósł 2,5%. Analiza struktury rodzajowej wykazała, iż dominujące były dwie grupy towarów: dobra pośrednie (z udziałem wynoszącym 43,1%) oraz konsumpcyjne (z udziałem 41,3%). W obrębie dóbr pośrednich największą kategorię stanowiły części i akcesoria samochodowe. Spośród towarów konsumpcyjnych, najchętniej importowano samochody osobowe. Obroty usługowe W obrotach usługowych Wielka Brytania pełni rolę znaczącego partnera handlowego, zarówno po stronie przychodów (z udziałem w I III kwartale 2016 r. wynoszącym 7,2%), jak i rozchodów (z udziałem 8,7%), jednakże saldo tych obrotów nie jest znaczące. W pierwszych trzech kwartałach 2016 r. wyniosło ono 1,8 mld PLN, z eksportem na poziomie 10,1 mld PLN oraz importem wynoszącym 8,3 mld PLN. Tak wysokie wartości obrotów uplasowały Wielką Brytanię na trzecim miejscu wśród najważniejszych kierunków eksportowych polskich usług (po Niemczech z udziałem 22,8% oraz Szwajcarii z udziałem 8,9%) oraz na drugim, wśród krajów dostarczających usługi do Polski (po Niemczech z udziałem 21,7%). Najważniejszymi typami usług po stronie przychodów były pozostałe usługi gospodarcze (głównie usługi prawne, księgowe oraz w zakresie doradztwa 3 Wyjątek stanowił jedynie rok 2007, kiedy to Wielka Brytania znalazła się na drugim miejscu. Bilans Płatniczy RP za III kwartał

19 Rozdział 1 gospodarczego) oraz usługi informatyczne. W rozchodach natomiast przeważały pozostałe usługi gospodarcze (głównie usługi prawne, księgowe oraz w zakresie doradztwa gospodarczego) oraz usługi transportowe. Dochody z pracy przekazywane przez Polaków pracujących w Wielkiej Brytanii W latach zarejestrowano istotny wzrost środków przekazywanych do Polski przez osoby pracujące w Wielkiej Brytanii (z 2,6 mld PLN w 2005 r. do 4,5 mld PLN w 2015 r., tj. o 73%). Według danych GUS, na koniec 2005 r. w Wielkiej Brytanii przebywało 340 tys. Polaków, na koniec 2015 r. 685 tys. (ponad 2-krotny wzrost). Z raportu opublikowanego przez brytyjski urząd statystyczny 4 wynika, iż w 2015 r. Polacy byli największą mniejszością narodową w Wielkiej Brytanii. Wykres 8. Przekazy środków z tytułu pracy Polaków za granicą (udziały wybranych krajów), I III kwartał 2016 r. Wykres 9. Transfery migrantów długoi krótkookresowych z Wielkiej Brytanii do Polski, I III kwartał 2016 r. 100 % 28% % Z Wielką Brytanią Z pozostałymi krajami Transfery migrantów długookresowych Transfery migrantów krótkookresowych W pierwszych trzech kwartałach 2016 r. z Wielkiej Brytanii do Polski trafiło 3,4 mld PLN, co stanowiło 28,3% wszystkich transferów z tytułu pracy Polaków za granicą. W przypadku Polaków mieszkających i pracujących w Wielkiej Brytanii, w zdecydowanej większości mamy do czynienia z emigracją długookresową. Według badania przeprowadzonego przez NBP w 2014 r., aż 90,3% osób było klasyfikowanych według bilansu płatniczego jako pracownicy długookresowi, tzn. przebywający za granicą powyżej roku. Taki charakter emigracji ma swoje odzwierciedlenie w strukturze trafiających do Polski środków. Na wspomnianą kwotę 3,4 mld PLN transferów zarejestrowanych w trzech kwartałach 2016 r., aż 96,0% stanowiły środki od osób przebywających na wyspach ponad rok, a tylko 4,0% stanowiły środki od pracowników krótkookresowych Narodowy Bank Polski

20 Rachunek bieżący i kapitałowy 1.2. Dochody pierwotne W III kwartale 2016 r. saldo dochodów pierwotnych tradycyjnie było ujemne i wyniosło -19,8 mld PLN. W porównaniu z III kwartałem 2015 r. pogorszyło się ono o 0,8 mld PLN. Główną przyczyną ujemnego salda dochodów pierwotnych były znaczne kwoty dochodów uzyskiwanych przez nierezydentów z tytułu ich zaangażowania kapitałowego w polską gospodarkę Wynagrodzenia pracowników W III kwartale 2016 r. przychody z tytułu wynagrodzeń Polaków krótkookresowo pracujących za granicą wyniosły 4,2 mld PLN i wzrosły o 5,0% w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego. Jednocześnie wynagrodzenia krótkookresowo pracujących w Polsce cudzoziemców wyniosły 3,9 mld PLN, przy wzroście o 53,8% w porównaniu z III kwartałem 2015 r. Na ten silny wzrost rozchodów wpłynął szybki wzrost ilości imigrantów zarobkowych w Polsce (głównie Ukraińców). Saldo przepływów związane z wynagrodzeniami pracowników wyniosło 0,3 mld PLN Dochody z inwestycji Saldo dochodów z inwestycji w III kwartale 2016 r. było ujemne i wyniosło -24,4 mld PLN, co oznacza pogłębienie ujemnego salda o 3,1 mld PLN w porównaniu z III kwartałem poprzedniego roku. Tabela 2. Dochody pierwotne (mln PLN) I II III IV I II III IV I II III Przychody Wynagrodzenia pracowników Dochody z inwestycji Dochody z inwestycji bezpośrednich Dochody z inwestycji portfelowych Dochody z pozostałych inwestycji Pozostałe dochody pierwotne Rozchody Wynagrodzenia pracowników Dochody z inwestycji Dochody z inwestycji bezpośrednich Dochody z inwestycji portfelowych Dochody z pozostałych inwestycji Pozostałe dochody pierwotne Saldo Wynagrodzenia pracowników Dochody z inwestycji Dochody z inwestycji bezpośrednich Dochody z inwestycji portfelowych Dochody z pozostałych inwestycji Pozostałe dochody pierwotne Bilans Płatniczy RP za III kwartał

21 Rozdział 1 Ujemne saldo dochodów od inwestycji bezpośrednich w III kwartale 2016 r. wyniosło -19,2 mld PLN i było gorsze o 3,5 mld PLN niż w III kwartale 2015 r. Pogłębienie ujemnego salda wynikało zarówno ze spadku przychodów, jak i wzrostu rozchodów. Rozchody, czyli dochody inwestorów bezpośrednich z tytułu inwestycji w Polsce, wyniosły 20,1 mld PLN i były wyższe niż w III kwartale 2015 r., gdy wyniosły 17,7 mld PLN. Wzrost ten wynikał przede wszystkim ze wzrostu dochodów od udziałów, przy mniejszym wzroście dochodów odsetkowych. Dywidendy deklarowane w III kwartale 2016 r. były mniejsze o 0,1 mld PLN w porównaniu z poprzednim rokiem. Deklarowały je przede wszystkim firmy zajmujące się działalnością profesjonalną i podmioty związane z przetwórstwem przemysłowym. Dywidendy te trafiły przede wszystkim do inwestorów z Holandii, Stanów Zjednoczonych Ameryki Płn., Niemiec i Francji. Największymi płatnikami odsetek były firmy związane z budownictwem i obsługą nieruchomości, a odsetki trafiały przede wszystkim do Francji i Luksemburga. Przychody wyniosły 0,9 mld PLN i zmniejszyły się w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku o 1,1 mld PLN. Spadek przychodów wynikał z niższych niż przed rokiem zysków zagranicznych podmiotów bezpośredniego inwestowania. Rezydenci otrzymywali dywidendy głównie od podmiotów z Republiki Czeskiej, Stanów Zjednoczonych Ameryki Płn., Hiszpanii i Szwajcarii. Istotniejsze reinwestycje zysków w III kwartale 2016 r. miały miejsce w Luksemburgu, Niemczech i Rosji. Odsetki pochodziły głównie od powiązanych podmiotów z Luksemburga i Niderlandów. Saldo dochodów z inwestycji portfelowych było ujemne i wyniosło -5,1 mld PLN. W porównaniu z odpowiednim kwartałem poprzedniego roku poprawiło się o 0,6 mld PLN. Wielkość tego salda została ukształtowana głównie przez odsetki od dłużnych papierów wartościowych, których ujemne saldo wyniosło -3,5 mld PLN (3,8 mld PLN należne inwestorom zagranicznym przy jednoczesnych należnościach polskich inwestorów na kwotę 0,3 mld PLN). Ujemne saldo dywidend w inwestycjach portfelowych (-1,5 mld PLN) było efektem deklaracji dywidend przez polskie spółki giełdowe (1,6 mld PLN), przy niewielkich dywidendach od podmiotów zagranicznych (0,1 mld PLN). Dochody od pozostałych inwestycji w III kwartale 2016 r. zamknęły się ujemnym saldem -0,1 mld PLN i były na poziomie zbliżonym do poziomu z analogicznego kwartału poprzedniego roku Dochody wtórne W III kwartale 2016 r. przychody w ramach dochodów wtórnych wyniosły 6,0 mld PLN, co oznacza wzrost o 0,5 mld PLN w porównaniu z analogicznym okresem 2015 r. Rozchody w analizowanym okresie wyniosły 7,5 mld PLN i wzrosły o 2,4 mld PLN. Na wzrost przychodów złożyło się jednoczesne zwiększenie przychodów sektora rządowego (o 0,1 mld PLN) i pozostałych sektorów (o 0,3 mld PLN). Przekazy zarobków do Polski (klasyfikowane w pozostałych sektorach) wyniosły 2,8 mld PLN i spadły o 2,3% w porównaniu z analogicznym okresem 2015 r. W rozchodach w ramach salda dochodów wtórnych zaobserwowano wzrost wypłat. Znacząco zwiększyły się transfery sektora rządowego (o 2,1 mld PLN), zaś rozchody pozostałych sektorów wzrosły o 0,3 mld PLN. 20 Narodowy Bank Polski

22 Rachunek bieżący i kapitałowy Tabela 3. Dochody wtórne (mln PLN) I II III IV I II III IV I II III Saldo dochodów wtórnych Przychody Sektor rządowy Pozostałe sektory w tym: przekazy zarobków Rozchody Sektor rządowy Pozostałe sektory w tym: przekazy zarobków Transakcje sektora rządowego klasyfikowane w dochodach wtórnych wynikały głównie z rozliczeń z Unią Europejską i zostały szczegółowo omówione w punkcie 1.4. Ramka 2. Środki przekazane do kraju z tytułu pracy Polaków za granicą W III kwartale 2016 r. z tytułu pracy Polaków za granicą do kraju trafiło 4,3 mld PLN. Kwota ta była analogiczna jak w III kwartale ubiegłego roku, przy czym złożyły się na nią mniejsze o 0,1 mld transfery od migrantów długookresowych (2,8 mld PLN) i o tyle samo większe przekazy od migrantów krótkookresowych (które wyniosły 1,5 mld PLN). O wzroście transferów od migrantów krótkookresowych zadecydowały w głównej mierze wyższe przekazy od Polaków pracujących w Niemczech. W przypadku pracowników długookresowych, zanotowany spadek dotyczył kilku krajów, w tym Niemiec i Wielkiej Brytanii. Jednak, jak zaznaczono wcześniej, całkowity spadek tych transferów wyniósł 0,1 mld PLN. Nie był to więc znaczący spadek, który wskazywałby na zmianę trendu. Ogólnie od początku 2014 r. środki napływające do Polski z tytułu pracy Polaków za granicą utrzymują się na stabilnym poziomie. Również kwota zanotowana w III kwartale 2016 r. jest kontynuacją tej tendencji. Tabela 4. Środki przekazane do kraju z tytułu pracy Polaków za granicą (mln PLN) I II III IV I II III IV I II III Wynagrodzenia pracowników Podatki i składki Wydatki pracowników sezonowych i przygranicznych Przekazy zarobków Środki przekazywane do Polski Bilans Płatniczy RP za III kwartał

23 Rozdział 1 W statystyce bilansu płatniczego informacje o dochodach uzyskiwanych z tytułu pracy w innym kraju ujmowane są w dwóch pozycjach: wynagrodzenia pracowników (ujmowane w pozycji dochody pierwotne ) i przekazy zarobków (ujmowane w pozycji dochody wtórne ). Pierwszą z tych kategorii, czyli wynagrodzenia pracowników, stanowią w całości wynagrodzenia z tytułu pracy osiągane przez Polaków pracujących za granicą krócej niż rok. Przekazy zarobków to część wynagrodzeń przekazywana do rodzin w kraju przez osoby pracujące za granicą dłużej niż rok, które swoje centrum zainteresowania ekonomicznego mają w kraju będącym miejscem ich pracy Transfery z Unią Europejską Saldo transferów z Unią Europejska w III kwartale 2016 r. wyniosło 1,0 mld PLN i było o 3,5 mld PLN niższe niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Główną przyczyną niskich przychodów na rachunku kapitałowym, a co za tym idzie niewielkiego dodatniego salda transferów unijnych, jest powolny proces wdrażania nowej perspektywy finansowej ( ). W III kwartale 2016 r. Polska otrzymała z budżetu Unii Europejskiej ogółem 5,5 mld PLN. Na rachunku bieżącym odnotowano wzrost o 3,6 mld PLN do poziomu 5,1 mld PLN, a na rachunku kapitałowym odnotowano spadek o 5,0 mld PLN do poziomu 0,4 mld PLN. Składka członkowska do budżetu Komisji Europejskiej w III kwartale 2016 r. wyniosła 4,6 mld PLN i była prawie dwukrotnie wyższa niż składka w analogicznym okresie 2015 r. W efekcie powyższych zmian, saldo przepływów finansowych pomiędzy Unią Europejską a Polską zmniejszyło się w ujęciu rok do roku o 3,6 mld PLN (78,6%) i wyniosło 1,0 mld PLN. Tabela 5. Transfery z Unią Europejską (mln PLN) I II III IV I II III IV I II III Saldo transferów z UE Przychody Dochody pierwotne w tym: Wspólna Polityka Rolna Dochody wtórne w tym: Europejski Fundusz Społeczny Transfery kapitałowe w tym: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Fundusz Spójności Rozchody Składki na rzecz Unii Europejskiej Narodowy Bank Polski

24 Rachunek bieżący i kapitałowy W III kwartale 2016 r. znaczna część środków na rachunku bieżącym (82,8%) napłynęła do Polski z Europejskiego Funduszu Rolnego Gwarancji EFRG (głównie dotacje dla rolników) w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). Stosunkowo wysoki wzrost transferów z EFRG w odniesieniu do analogicznego okresu z poprzedniego roku (3,2 mld PLN) to wynik równoważenia spadków z poprzednich kwartałów 2016 r. Łącznie, od początku 2016 r. fundusze z EFRG były na prawie identycznym poziomie, jak w analogicznym okresie poprzedniego roku (wzrost o 1,1%). Poza WPR, rachunek bieżący zasiliły transfery z funduszy migracyjnych oraz środki zaklasyfikowane jako pozostałe transfery (głównie z Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym ang. Fund for European Aid to the Most Deprived FEAD). Na rachunku kapitałowym zarejestrowano niewiele ponad 0,4 mld PLN przychodów, z czego większość, tj. 373,7 mln PLN, napłynęło z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), a 69,6 mln PLN z Funduszu Spójności (na Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko). Największą kwotę z EFRR Polska otrzymała w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna (89,9 mln PLN). Wśród Regionalnych Programów Operacyjnych największymi beneficjentami były województwa: opolskie (52,6 mln PLN) i mazowieckie (49,9 mln PLN). Bilans Płatniczy RP za III kwartał

25

26 Rozdział 2 Rachunek finansowy

27 Rozdział 2 Rachunek finansowy Saldo rachunku finansowego w III kwartale 2016 r. było ujemne i wyniosło -14,5 mld PLN. Saldo to było wynikiem zmniejszenia się aktywów zagranicznych (napływ kapitału) o 2,0 mld PLN przy wzroście zobowiązań (napływ kapitału) o 12,5 mld PLN Rachunek finansowy pasywa W III kwartale 2016 r. w rachunku finansowym po stronie pasywów odnotowano napływ kapitału zagranicznego w wysokości 12,5 mld PLN. Dodatnie saldo tej pozycji było przede wszystkim wynikiem napływu kapitału w ramach inwestycji bezpośrednich w wysokości 10,2 mld PLN i pozostałych inwestycji w kwocie 3,9 mld PLN. Tabela 6. Rachunek finansowy pasywa (mln PLN) I II III IV I II III IV I II III Rachunek finansowy pasywa Inwestycje bezpośrednie Inwestycje portfelowe Pozostałe inwestycje Inwestycje bezpośrednie pasywa Saldo transakcji z tytułu pasywnych inwestycji bezpośrednich w III kwartale 2016 r. wyniosło 10,2 mld PLN i było o 6,5 mld PLN niższe niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. W porównaniu z tym samym kwartałem poprzedniego roku nastąpił wzrost wartości reinwestycji zysków przy jednoczesnym spadku napływu kapitału w formie akcji i innych form udziałów kapitałowych oraz wzroście salda odpływu instrumentów dłużnych. Dodatnie saldo pasywnych inwestycji bezpośrednich wynikało z reinwestycji zysków o wartości 11,8 mld PLN i napływu kapitału w formie akcji i innych form udziałów kapitałowych w kwocie 1,9 mld PLN. Saldo obniżał odpływ kapitału w formie instrumentów dłużnych w kwocie 3,5 mld PLN. Z perspektywy płynnego roku, w roku kończącym się III kwartałem 2016 r., wartość napływu kapitału do Polski wyniosła 50,3 mld PLN, co oznacza spadek o 6,5 mld PLN. Kapitał w formie akcji i innych udziałów kapitałowych napływał do Polski przede wszystkim z Niderlandów i Luksemburga. Odpływ kapitału z tego tytułu odnotowano w przypadku Włoch. Nowe zobowiązania w formie instrumentów dłużnych rezydenci zaciągali przede wszystkim od inwestorów z Niemiec, natomiast spłacali zadłużenie względem podmiotów z Luksemburga i Hiszpanii. Większość transakcji na pasywach inwestycji bezpośrednich dotyczyła podmiotów już istniejących i działających od dłuższego czasu. 26 Narodowy Bank Polski

28 Rachunek finansowy Tabela 7. Inwestycje bezpośrednie pasywa (mln PLN) I II III IV I II III IV I II III Inwestycje bezpośrednie pasywa Akcje i inne formy udziałów kapitałowych Akcje i udziały Reinwestycje zysków Instrumenty dłużne Wykres 10. Inwestycje bezpośrednie pasywa mln PLN I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Akcje i udziały Reinwestycje zysków Instrumenty dłużne Inwestycje bezpośrednie pasywa Rezydenci w ramach inwestycji bezpośrednich zaciągali zobowiązania przede wszystkim w PLN i USD, natomiast spłata zobowiązań następowała przede wszystkim w EUR Zagraniczne inwestycje portfelowe W III kwartale 2016 r. zarejestrowano relatywnie niewielki odpływ kapitału zagranicznego z rynku polskich papierów wartościowych. Wyniósł on 1,5 mld PLN. Ujemne saldo zagranicznych inwestycji portfelowych było rezultatem wynoszącego 5,7 mld PLN odpływu inwestycji z rynku papierów udziałowych oraz napływu kapitału inwestowanego w polskie dłużne papiery wartościowe wynoszącego 4,1 mld PLN. W kategorii dłużnych papierów wartościowych głównym przedmiotem transakcji dokonywanych przez zagranicznych inwestorów były obligacje emitowane przez Skarb Państwa. W omawianym okresie miał miejsce napływ kapitału inwestowanego w te papiery, który wyniósł 4,2 mld PLN. Kwota ta jest wynikiem zarówno napływu inwestycji na krajowy rynek obligacji nominowanych w złotych, jak i zakupów obligacji emitowanych na rynkach zagranicznych. W przypadku obligacji skarbowych emitowanych na rynkach międzynarodowych zanotowano napływ kapitału netto, który wyniósł 3,1 mld PLN. Na tę kwotę złożyły się: wartość Bilans Płatniczy RP za III kwartał

29 Rozdział 2 Tabela 8. Inwestycje portfelowe pasywa (mln PLN) I II III IV I II III IV I II III Inwestycje portfelowe pasywa Udziałowe papiery wartościowe Dłużne papiery wartościowe Papiery dłużne długoterminowe Instrumenty rynku pieniężnego nabytych obligacji skarbowych nominowanych w walutach obcych (2,8 mld PLN), narosłe odsetki, które powiększyły wartość inwestycji nierezydentów (1,9 mld PLN) i odpływ kapitału z tytułu odsetek wypłaconych nierezydentom (1,5 mld PLN). W III kwartale 2016 r. Skarb Państwa wyemitował na rynkach zagranicznych obligacje nominowane w chińskich juanach, o wartości nominalnej 3,0 mld CNY (1,7 mld PLN). Była to pierwsza w historii emisja obligacji polskiego rządu w tej walucie. W omawianym okresie nie dokonano żadnego wykupu obligacji emitowanych na rynkach zagranicznych. Poza wspomnianą emisją, nierezydenci nabyli także obligacje emisji zagranicznych od polskich podmiotów, przede wszystkim banków, w kwocie 1,0 mld PLN. Na krajowym rynku obligacji skarbowych również miał miejsce napływ kapitału, który wyniósł 1,1 mld PLN. Na tę kwotę złożyły się: wartość nabytych obligacji skarbowych nominowanych w złotych (2,0 mld PLN), narosłe odsetki, które powiększyły wartość inwestycji nierezydentów (1,8 mld PLN) i odpływ kapitału z tytułu odsetek wypłaconych nierezydentom (2,7 mld PLN). W efekcie tych operacji, udział portfela nierezydentów w całkowitej wartości obligacji skarbowych nominowanych w polskich złotych osiągnął na koniec III kwartału 2016 r. poziom 34,4%, podczas gdy na koniec II kwartału 2016 r. wyniósł 34,8%. Niewielki spadek udziału nierezydentów w rynku obligacji złotowych, pomimo powiększenia portfela, jest wynikiem wzrostu ogólnej wartości obligacji skarbowych znajdujących się na rynku, czyli wzrostu podaży ze strony Skarbu Państwa. W lipcu miał miejsce istotny odpływ kapitału. Wyniósł on 5,1 mld PLN, a główną jego przyczyną był wzrost niepewności związany z wynikiem czerwcowego brytyjskiego referendum w sprawie opuszczenia UE. Późniejszy spadek awersji do ryzyka sprawił, że w sierpniu i wrześniu zagraniczny kapitał powrócił na rynek polskich obligacji złotowych (napływ odpowiednio 4,4 mld PLN i 1,8 mld PLN), do czego przyczyniła się również deklarowana przez EBC kontynuacja łagodnej polityki pieniężnej. Według danych Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych, największymi nabywcami obligacji skarbowych nominowanych w złotych były fundusze inwestycyjne zarejestrowane w Irlandii, francuskie banki komercyjne oraz inwestorzy z Danii. Wśród sprzedających dominowały natomiast japońskie fundusze emerytalne oraz banki centralne krajów Dalekiego Wschodu. W III kwartale 2016 r. obserwowano odpływ kapitału inwestowanego przez nierezydentów w polskie papiery udziałowe. Wyniósł on 5,7 mld PLN. Największy wpływ na tę kwotę miał, wynoszący 8,1 mld PLN, odpływ kapitału inwestowanego w tytuły uczestnictwa w polskich funduszach inwestycyjnych, przede wszystkim funduszach typu zamkniętego. Wzrosły natomiast inwestycje w akcje polskich spółek. Napływ kapitału z tego tytułu wyniósł 2,4 mld PLN. 28 Narodowy Bank Polski

30 Rachunek finansowy Wykres 11. Inwestycje portfelowe pasywa mln PLN I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Dłużne papiery wartościowe Udziałowe papiery wartościowe Głównym wydarzeniem na rynku polskich akcji była sprzedaż przez grupę Unicredit pakietu akcji banku Pekao SA. Znaczna część tego pakietu została objęta przez zagranicznych inwestorów portfelowych. Nierezydenci nabywali również akcje innych polskich banków i spółek sektora finansowego, natomiast sprzedawali akcje spółek sektora surowcowego. W omawianym okresie indeks WIG20 spadł o 2,4%, za to w ujęciu dolarowym powiększył swoją wartość o 0,7%. Dla cen wyrażonych w euro odnotowano spadek tego indeksu wynoszący 0,7% Pozostałe inwestycje pasywa Dodatnie saldo pozostałych inwestycji nierezydentów w Polsce w III kwartale 2016 r. wyniosło 3,9 mld PLN. Zarejestrowany napływ kapitału w wysokości 7,8 mld PLN do NBP i sektora przedsiębiorstw, przewyższał łączny odpływ kapitału w kwocie 3,9 mld PLN odnotowany w sektorze bankowym i rządowym. Zobowiązania NBP z tytułu pozostałych inwestycji zwiększyły się o 6,0 mld PLN, głównie w wyniku przeprowadzonych krótkoterminowych transakcji repo. Wzrostowi temu towa- Wykres 12. Pozostałe inwestycje pasywa mln PLN I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Monetarne instytucje finansowe Pozostałe sektory Sektor rządowy Narodowy Bank Polski Bilans Płatniczy RP za III kwartał

31 Rozdział 2 rzyszył wzrost oficjalnych aktywów rezerwowych z tytułu krótkoterminowych transakcji reverse repo. Przeprowadzane transakcje reverse repo i repo służyły bieżącemu zarządzaniu płynnością aktywów rezerwowych, a także zwiększeniu dochodowości rezerw. Pozostałe sektory odnotowały napływ kapitału z tytułu pozostałych inwestycji w wysokości 1,8 mld PLN. Wzrost zobowiązań o 1,9 mld PLN zarejestrowały podmioty finansowe, głównie z tytułu pozostałych kredytów i pożyczek otrzymanych o 1,4 mld PLN oraz pozostałych pasywów o 0,7 mld PLN. Podmioty niefinansowe zwiększyły swoje zobowiązania z tytułu pozostałych kredytów i pożyczek otrzymanych o 0,2 mld PLN przy jednoczesnym zmniejszeniu zobowiązań z tytułu kredytów handlowych o 0,3 mld PLN. Saldo z tytułu pozostałych kredytów i pożyczek otrzymanych było dodatnie (tzn. wartość otrzymanych kredytów przewyższała ich spłaty) i wyniosło 1,6 mld PLN. Największy napływ kapitału z tego tytułu odnotowano z Wielkiej Brytanii (0,7 mld PLN), Stanów Zjednoczonych (0,6 mld PLN) oraz z organizacji międzynarodowych (0,4 mld PLN). Największy odpływ kapitału z tytułu spłat otrzymanych kredytów i pożyczek zarejestrowano z Austrią (0,4 mld PLN), z Niemcami (0,3 mld PLN) oraz z Francją (0,1 mld PLN). Polskie podmioty otrzymywały od nierezydentów pozostałe kredyty i pożyczki głównie w EUR, USD i PLN, natomiast spłacały nierezydentom otrzymane kredyty i pożyczki denominowane przede wszystkim w CHF. Zobowiązania sektora bankowego w III kwartale 2016 r. zmniejszyły się o 3,3 mld PLN. W głównej mierze było to spowodowane spłatą pozostałych kredytów i pożyczek otrzymanych od nierezydentów. Zobowiązania sektora bankowego z tego tytułu zmniejszyły się głównie wobec nierezydentów ze Szwecji (o 1,1 mld PLN), z Irlandii (o 0,8 mld PLN) oraz z Niemiec i z Francji (po 0,4 mld PLN). W tym samym czasie zobowiązania banków z tytułu pozostałych kredytów i pożyczek otrzymanych zwiększyły się wobec organizacji międzynarodowych (o 0,6 mld PLN) oraz wobec nierezydentów z Luksemburga (o 0,4 mld PLN) i z Wielkiej Brytanii (o 0,1 mld PLN). Tabela 9. Pozostałe inwestycje pasywa (mln PLN) I II III IV I II III IV I II III Pozostałe inwestycje pasywa Narodowy Bank Polski Sektor rządowy Monetarne instytucje finansowe Pozostałe sektory Pozostałe podmioty finansowe Pozostałe podmioty niefinansowe Biorąc pod uwagę strukturę walutową zarejestrowano spadek zobowiązań z tytułu pozostałych kredytów i pożyczek otrzymanych przede wszystkim w CHF i USD. Wzrost zobowiązań z tego tytułu odnotowano głównie w PLN i EUR. W III kwartale 2016 r. pozostałe zobowiązania sektora rządowego zmniejszyły się o 0,6 mld PLN. Było to przede wszystkim wynikiem spłat kredytów w EUR i w PLN zaciągniętych od organizacji międzynarodowych. 30 Narodowy Bank Polski

32 Rachunek finansowy 2.2. Rachunek finansowy aktywa W III kwartale 2016 r. saldo polskich inwestycji za granicą było ujemne i wyniosło -2,0 mld PLN. O wysokości tego salda zadecydowało ujemne saldo inwestycji portfelowych oraz pozostałych inwestycji. W drugą stronę oddziaływał wzrost oficjalnych aktywów rezerwowych. Tabela 10. Rachunek finansowy aktywa (mln PLN) I II III IV I II III IV I II III Rachunek finansowy aktywa Inwestycje bezpośrednie Inwestycje portfelowe Pozostałe inwestycje Pochodne instrumenty finansowe netto Oficjalne aktywa rezerwowe Inwestycje bezpośrednie aktywa Saldo transakcji na aktywach inwestycji bezpośrednich w III kwartale 2016 r. wyniosło 1,9 mld PLN. Złożyły się na nie dodatnie salda transakcji na akcjach i innych formach udziałów kapitałowych (2,8 mld PLN) oraz reinwestycje zysków w wysokości 0,1 mld PLN. Ujemne saldo na instrumentach dłużnych (0,9 mld PLN) obniżyło saldo transakcji na aktywach inwestycji bezpośrednich ogółem. Saldo transakcji na aktywach inwestycji bezpośrednich było niższe o 3,7 mld PLN od odnotowanego przed rokiem. Zmniejszenie salda wynikało z niższego salda transakcji na akcjach i innych formach udziałów, które w tym samym kwartale ubiegłego roku było wyjątkowo wysokie na skutek jednostkowej transakcji. W ujęciu płynnego roku wartość transakcji na aktywach inwestycji bezpośrednich zmniejszyła się o 3,7 mld PLN do 8,2 mld PLN. Transakcje na akcjach i innych formach udziałów kapitałowych dotyczyły przede wszystkim inwestycji inwestorów bezpośrednich w podmioty bezpośredniego inwestowania. W przypadku obrotów na instrumentach dłużnych odnotowano przede wszystkim zmniejszenie zadłużenia pomiędzy spółkami siostrami. Wzrost aktywów inwestycji bezpośrednich dotyczył krajów takich jak Niderlandy i Luksemburg, natomiast zmniejszenie aktywów, wynikające z transakcji, odnotowano przede wszystkim w przypadku Francji i Hiszpanii. Nowe pożyczki i inne należności były w III kwartale 2016 r. udzielane przez rezydentów głównie w PLN, natomiast spłaty dokonywane były przede wszystkim w EUR. Bilans Płatniczy RP za III kwartał

33 Rozdział Inwestycje portfelowe aktywa W III kwartale 2016 r. polskie inwestycje portfelowe za granicą zmniejszyły się o 6,9 mld PLN. Rezydenci wycofywali kapitał z inwestycji w udziałowe papiery wartościowe (7,3 mld PLN), powiększając w niewielkim stopniu portfel papierów dłużnych (0,4 mld PLN). Wśród polskich inwestorów sprzedających zagraniczne papiery wartościowe dominowały fundusze inwestycyjne (6,5 mld PLN). Polskie firmy ubezpieczeniowe sprzedały zagraniczne papiery o wartości 0,1 mld PLN, natomiast podmioty niefinansowe wycofały kapitał o wartości 0,3 mld PLN. Fundusze inwestycyjne sprzedawały w omawianym okresie papiery udziałowe (ujemne saldo wynoszące -6,1 mld PLN). Były to przede wszystkim akcje spółek amerykańskich (-3,7 mld PLN), niemieckich (-2,7 mld PLN) i luksemburskich (-0,5 mld PLN). Jednocześnie polskie fundusze inwestycyjne nabywały tytuły uczestnictwa (jednostki uczestnictwa i certyfikaty) funduszy inwestycyjnych zarejestrowanych w Luksemburgu (0,4 mld PLN) i we Francji (0,3 mld PLN). Saldo inwestycji w zagraniczne papiery dłużne było dodatnie i wyniosło 0,4 mld PLN. Polskie fundusze inwestycyjne nabywały obligacje wyemitowane w USA (0,3 mld PLN), we Francji (0,2 mld PLN) i w Rumunii (0,2 mld PLN), natomiast sprzedawały obligacje szwedzkie (-0,6 mld PLN) i węgierskie (-0,2 mld PLN). Polskie firmy ubezpieczeniowe sprzedawały papiery dłużne wyemitowane w Hiszpanii (-0,1 mld PLN), Turcji (-0,1 mld PLN) i w Stanach Zjednoczonych (-0,1 mld PLN). Otwarte fundusze emerytalne zanotowały zerowe saldo transakcji, jednak w omawianym okresie zaszły zmiany w strukturze ich portfela. Fundusze te nabyły papiery dłużne wyemitowane przez organizacje międzynarodowe (0,4 mld PLN), sprzedały akcje spółek zarejestrowanych w Czechach (-0,7 mld PLN) i zakupiły akcje spółek amerykańskich (0,3 mld PLN), włoskich (0,1 mld PLN) i luksemburskich (0,1 mld PLN). Saldo transakcji polskich banków również było zerowe. W III kwartale 2016 r. banki zakupiły obligacje wyemitowane przez instytucje międzynarodowe (0,5 mld PLN) i sprzedały obligacje wyemitowane we Francji (-0,4 mld PLN) Pozostałe inwestycje aktywa W III kwartale 2016 r. pozostałe inwestycje zagraniczne zmniejszyły się o 3,5 mld PLN. Istotny wpływ na spadek tej pozycji miały transakcje zrealizowane przez sektor bankowy. Aktywa sektora bankowego w wyniku transakcji zmniejszyły się o 3,3 mld PLN. Było to przede wszystkim efektem wycofania przez sektor bankowy środków z tytułu lokat w bankach za granicą. W omawianym okresie zmniejszyły się aktywa banków z tego tytułu miedzy innymi w takich krajach jak: Wielka Brytania (o 1,5 mld PLN), Austria i Szwajcaria (po 0,9 mld PLN) oraz Francja (o 0,7 mld PLN). W tym samym czasie banki zwiększyły swoje lokaty głównie w Czechach (o 0,6 mld PLN), w Portugalii, w Norwegii i w Finlandii (po 0,3 mld PLN). Zmniejszanie lokat w bankach za granicą dotyczyło głównie w PLN, EUR i CHF. 32 Narodowy Bank Polski

34 Rachunek finansowy Oficjalne aktywa rezerwowe Stan oficjalnych aktywów rezerwowych na koniec września 2016 r. ukształtował się na poziomie 431,5 mld PLN i w porównaniu ze stanem na koniec czerwca 2016 r. były niższe o 7,4 mld PLN. Tabela 11. Oficjalne aktywa rezerwowe stany (mln PLN) I II III IV I II III IV I II Oficjalne aktywa rezerwowe Złoto monetarne SDR Pozycja rezerwowa w MFW Należności w walutach wymienialnych Na zmniejszenie się aktywów rezerwowych duży wpływ miały ujemne różnice kursowe w wysokości 13,1 mld PLN oraz zmiany wyceny papierów wartościowych w kwocie 1,1 mld PLN. Saldo transakcji z tytułu oficjalnych aktywów rezerwowych było dodatnie i wyniosło 6,8 mld PLN. Złożyły się na nie transakcje własne NBP (reverse repo) oraz transakcje zrealizowane na zlecenie klientów NBP głównie Komisji Europejskiej i Ministerstwa Finansów. Wykres 13. Stan oficjalnych aktywów rezerwowych mln PLN I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Złoto monetarne SDR Pozycja rezerwowa w MFW Należności w walutach wymienialnych Oficjalne aktywa rezerwowe 2.3. Pochodne instrumenty finansowe W III kwartale 2016 r. saldo rozliczeń transakcji związanych z pochodnymi instrumentami finansowymi zawartych pomiędzy rezydentami a nierezydentami było ujemne i wyniosło -0,3 mld PLN. Oznacza to napływ środków do rezydentów. W analogicznym okresie 2015 r. saldo to było również ujemne i wyniosło -1,8 mld PLN. Bilans Płatniczy RP za III kwartał

35 Rozdział 2 Tabela 12. Pochodne instrumenty finansowe netto (mln PLN) I II III IV I II III IV I II III Pochodne instrumenty finansowe netto Saldo transakcji na pochodnych instrumentach finansowych stanowiło łączny rezultat rozliczenia pozycji w tych instrumentach, których termin wygaśnięcia przypadał na III kwartał 2016 r. oraz przepływów wynikających z otwarcia i rozliczania pozycji w instrumentach pochodnych o terminach zamknięcia w przyszłych okresach. Wśród instrumentów pochodnych największy udział (66,5%), mierzony wartością nominalną otwartych przez polskie podmioty pozycji, miały instrumenty pochodne stóp procentowych, przede wszystkim FRA oraz IRS. Instrumenty te używane były głównie przez banki dla zabezpieczania aktywów i pasywów przed ryzykiem stóp procentowych. Wśród instrumentów stóp procentowych zdecydowanie przeważały instrumenty na stopy związane z polską walutą. Stanowiły one 79,7% wartości nominalnej instrumentów stóp procentowych. W strukturze geograficznej nierezydentów, z którymi zawierane były transakcje, dominowały podmioty z Wielkiej Brytanii (69,8% wartości nominalnej instrumentów stóp procentowych). Pod względem wartości nominalnej otwartych pozycji następną istotną kategorią (30,6%) były walutowe instrumenty pochodne, tj. swapy walutowe, dwuwalutowe swapy stóp procentowych oraz pozostałe instrumenty walutowe. Instrumenty walutowe były używane zarówno przez banki, inne podmioty sektora finansowego, jak i przez przedsiębiorstwa niefinansowe do zabezpieczania się przed ryzykiem kursowym. Głównymi parami walutowymi, na które opiewały zawarte kontrakty, były pary: EUR/PLN, USD/PLN i CHF/PLN. Swapy walutowe są instrumentami o krótkim terminie, co w konsekwencji generuje duże obroty na tego rodzaju instrumentach. W przypadku walutowych instrumentów pochodnych nierezydenci, z którymi zawierane były transakcje, mieli najczęściej siedzibę w Wielkiej Brytanii (36,7% wartości nominalnej instrumentów walutowych). Następną istotną lokalizacją była Francja z udziałem 22,0%. 34 Narodowy Bank Polski

36 Rozdział 3 Zadłużenie zagraniczne

37 Rozdział 3 Zadłużenie zagraniczne Zadłużenie zagraniczne Polski (brutto) na koniec III kwartału 2016 r. wyniosło 1 358,8 mld PLN. W porównaniu z II kwartałem 2016 r. było ono niższe o 14,1 mld PLN, tj. o 1,0%. Istotny wpływ na zmianę poziomu zadłużenia zagranicznego miały ujemne różnice kursowe i inne zmiany. Spowodowały one jego spadek o 18,6 mld PLN. Natomiast dodatnie transakcje bilansu płatniczego w wysokości 4,5 mld PLN wpływały zwiększająco na poziom zadłużenia zagranicznego. Wykres 14. Zadłużenie zagraniczne mln PLN I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Sektor rządowy Narodowy Bank Polski MIF z wyłączeniem NBP Pozostałe sektory Inwestycje bezpośrednie: instrumenty dłużne Zadłużenie zagraniczne brutto Struktura zadłużenia zagranicznego, według terminów pierwotnych na koniec września 2016 r. przedstawiała się następująco: długoterminowe zadłużenie stanowiło 78,7% zadłużenia zagranicznego ogółem, tj ,3 mld PLN, krótkoterminowe zadłużenie stanowiło 21,3% zadłużenia zagranicznego ogółem, tj. 289,5 mld PLN. Wartość zadłużenia długoterminowego w III kwartale 2016 r. zmniejszyła się o 7,6 mld PLN, tj. o 0,7%, natomiast krótkoterminowe zadłużenie zagraniczne było niższe o 6,5 mld PLN, tj. o 2,2% Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego na koniec III kwartału 2016 r. wyniosło 531,5 mld PLN i stanowiło 39,1% ogólnej kwoty zadłużenia zagranicznego Polski. W tej kwocie zadłużenie sektora rządowego stanowiło 97,3% i wyniosło 516,9 mld PLN. Zdecydowana większość tego zadłużenia miała charakter długoterminowy. 36 Narodowy Bank Polski

38 Zadłużenie zagraniczne Wykres 15. Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego mln PLN I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Dłużne papiery wartościowe wyemitowane na rynku krajowym Dłużne papiery wartościowe wyemitowane na rynkach zagranicznych Kredyty i pożyczki Zadłużenie sektora rządowego Największą pozycją w strukturze zadłużenia zagranicznego sektora rządowego i samorządowego były dłużne papiery wartościowe, których udział wynosił 83,5% całości zadłużenia zagranicznego tego sektora. Na koniec września 2016 r. wartość zadłużenia z tego tytułu wyniosła 443,8 mld PLN. Nierezydenci posiadali w swoim portfelu obligacje wyemitowane na rynki zagraniczne o wartości 241,4 mld PLN oraz dłużne papiery wartościowe wyemitowane na rynek krajowy o wartości 202,4 mld PLN. Pozostałą część zadłużenia zagranicznego tego sektora stanowiły przede wszystkim kredyty (16,4%) zaciągnięte od organizacji międzynarodowych. Zadłużenie sektora rządowego i samorządowego w III kwartale 2016 r. zmniejszyło się o 1,7 mld PLN, tj. o 0,3%. Ujemne różnice kursowe i zmiany wyceny spowodowały spadek zadłużenia sektora rządowego o 5,3 mld PLN. Transakcje bilansu płatniczego wpłynęły zwiększająco na poziom tego zadłużenia o 3,6 mld PLN. Wzrost ten wynikał przede wszystkim z napływu kapitału inwestowanego w obligacje emitowane na rynkach zagranicznych w wysokości 3,1 mld PLN oraz obligacje emitowane na rynku krajowym w kwocie 1,1 mld PLN. Różnice kursowe i zmiany wyceny papierów wartościowych spowodowały spadek zadłużenia tego sektora o 3,3 mld PLN. Ponadto rząd zmniejszył swoje zadłużenie z tytułu kredytów i pożyczek otrzymanych od organizacji międzynarodowych o 0,6 mld PLN. Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego z terminem wymagalności do 1 roku włącznie wyniosło na koniec września 2016 r. 27,2 mld PLN, co stanowiło 6,3% wartości oficjalnych aktywów rezerwowych. Na koniec czerwca 2016 r. relacja ta wynosiła 6,0% Zadłużenie zagraniczne pozostałych sektorów (wobec podmiotów niepowiązanych kapitałowo) Zadłużenie zagraniczne sektora przedsiębiorstw wobec podmiotów niepowiązanych kapitałowo na koniec III kwartału 2016 r. wyniosło 217,9 mld PLN, co stanowiło 16,0% całości polskiego zadłużenia zagranicznego. Zadłużenie tego sektora zmniejszyło się o 0,7 mld PLN, tj. o 0,3% w porównaniu z II kwartałem 2016 r. W analizowanym kwartale ujemne różnice Bilans Płatniczy RP za III kwartał

39 Rozdział 3 kursowe i zmiany wyceny spowodowały spadek zadłużenia tego sektora o 2,5 mld PLN, natomiast napływ kapitału netto z tytułu instrumentów dłużnych zwiększył je o 1,8 mld PLN. Udział zadłużenia długoterminowego w zadłużeniu ogółem sektora przedsiębiorstw na koniec września 2016 r. wyniósł 66,2%. Wykres 16. Zadłużenie zagraniczne pozostałych sektorów mln PLN I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Dłużne papiery wartościowe Kredyty i pożyczki Pozostałe pasywa dłużne Kredyty handlowe Rezerwa techniczno-ubezpieczeniowa Zadłużenie zagraniczne pozostałych sektorów Największą część zadłużenia zagranicznego pozostałych sektorów stanowiły pozostałe kredyty i pożyczki. Ich wartość wyniosła 149,7 mld PLN, co stanowiło 70,0% całości zadłużenia tego sektora. Wartość kredytów handlowych wyniosła 56,8 mld PLN, co stanowiło 26,6% zadłużenia. Zadłużenie zagraniczne polskich przedsiębiorstw z tytułu wyemitowanych dłużnych papierów wartościowych będących w posiadaniu nierezydentów portfelowych na koniec września 2016 r. wyniosło 4,1 mld PLN. Zadłużenie zagraniczne z tytułu instrumentów dłużnych wykazywanych w inwestycjach bezpośrednich (wobec podmiotów powiązanych kapitałowo z wyłączeniem sektora bankowego) Wykres 17. Inwestycje bezpośrednie: instrumenty dłużne mln PLN I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Otrzymane kredyty handlowe Pozostałe kredyty i pożyczki otrzymane Rachunki bieżące i depozyty Pozostałe pasywa zagraniczne Dłużne papiery wartościowe Inwestycje bezpośrednie: instrumenty dłużne 38 Narodowy Bank Polski

40 Zadłużenie zagraniczne Wartość zadłużenia zagranicznego w ramach inwestycji bezpośrednich wyniosła 330,8 mld PLN, co stanowiło 24,4% zadłużenia zagranicznego ogółem. W III kwartale 2016 r. wśród instrumentów dłużnych zaliczanych do inwestycji bezpośrednich największą część, tj. 70,4%, stanowiły kredyty i pożyczki otrzymane w ramach grup kapitałowych. Udział pozostałych instrumentów dłużnych otrzymanych od inwestorów bezpośrednich przedstawiał się następująco: kredyty handlowe 16,3%, pozostałe pasywa zagraniczne 8,1% oraz dłużne papiery wartościowe 5,0%. Zadłużenie z tytułu instrumentów dłużnych wobec podmiotów powiązanych kapitałowo zmniejszyło się w omawianym kwartale o 8,4 mld PLN, tj. o 2,5%. Ujemne różnice kursowe i inne zmiany spowodowały jego spadek o 4,9 mld PLN. Transakcje bilansu płatniczego zmniejszyły zadłużenie wykazywane w inwestycjach bezpośrednich o 3,5 mld PLN Zadłużenie zagraniczne sektora bankowego Na koniec III kwartału 2016 r. zadłużenie zagraniczne sektora bankowego (z wyłączeniem NBP) wyniosło 209,0 mld PLN, co stanowiło 15,4% ogólnej kwoty zadłużenia zagranicznego Polski. Warto odnotować, że w zadłużeniu tego sektora 48,7% stanowiło zadłużenie wobec podmiotów powiązanych kapitałowo. Zadłużenie zagraniczne sektora bankowego w porównaniu z II kwartałem 2016 r. zmniejszyło się o 6,9 mld PLN. Ujemne różnice kursowe i zmiany wyceny spowodowały jego spadek o 3,6 mld PLN. Transakcje bilansu płatniczego zmniejszyły zadłużenie tego sektora o 3,3 mld PLN. Największą część zadłużenia zagranicznego sektora bankowego stanowiły zobowiązania z tytułu otrzymanych kredytów (61,3%) oraz ulokowane przez nierezydentów w polskich bankach depozyty (32,5%). Na koniec III kwartału 2016 r. wartość zadłużenia z tytułu otrzymanych kredytów wyniosła 128,2 mld PLN, a z tytułu depozytów przyjętych przez polskie banki od nierezydentów 67,9 mld PLN. Wykres 18. Zadłużenie zagraniczne sektora bankowego mln PLN I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Rachunki bieżące i depozyty Dłużne papiery wartościowe Kredyty i pożyczki Kredyty handlowe Pozostałe pasywa dłużne Zadłużenie zagraniczne sektora bankowego Bilans Płatniczy RP za III kwartał

41 Rozdział Zadłużenie zagraniczne NBP Zobowiązania zagraniczne Narodowego Banku Polskiego na koniec III kwartału 2016 r. wyniosły 69,8 mld PLN i stanowiły 5,1% zadłużenia zagranicznego ogółem. Długoterminowe zadłużenie NBP wyniosło 7,0 mld PLN i było wynikiem alokacji SDR. Krótkoterminowe zadłużenie zagraniczne NBP było na poziomie 62,8 mld PLN. W jego skład wchodziły przede wszystkim zobowiązania wynikające z przeprowadzonych transakcji repo. Transakcje te w większości były powiązane z transakcjami reverse repo, które służą bieżącemu zarządzaniu płynnością aktywów rezerwowych NBP oraz zwiększeniu ich dochodowości. Zobowiązania zagraniczne NBP w III kwartale 2016 r. zwiększyły się o 3,6 mld PLN. Transakcje spowodowały wzrost tego zadłużenia o 6,0 mld PLN, a ujemne różnice kursowe i inne zmiany zmniejszyły je o 2,4 mld PLN Struktura walutowa zadłużenia zagranicznego W zadłużeniu zagranicznym na koniec III kwartału 2016 r. największy udział miały dwie waluty EUR 616,8 mld, tj. 45,4%, i PLN 465,5 mld PLN, tj. 34,3%. Łączny udział obu walut w zadłużeniu zagranicznym ogółem wyniósł 79,7%. Wśród pozostałych walut dominowały USD i CHF. Ich udział wyniósł odpowiednio: 11,5% i 5,3%. Wykres 19. Struktura walutowa zadłużenia zagranicznego Pozostałe waluty 3,5% CHF 5,3% USD 11,5% EUR 45,4% PLN 34,3% Stosunkowo wysoki udział złotego w zadłużeniu zagranicznym wynikał w głównej mierze z zakupionych przez inwestorów zagranicznych obligacji Skarbu Państwa nominowanych w złotych oraz z otrzymanych przez polskie podmioty kredytów w złotych. Warto zauważyć, że struktura walutowa zadłużenia zagranicznego Polski na przestrzeni ostatnich pięciu lat jest stabilna i nie ulega istotnym wahaniom. 40 Narodowy Bank Polski

42 Zadłużenie zagraniczne 3.7. Wybrane wskaźniki zadłużenia zagranicznego Z punktu widzenia oceny płynności międzynarodowej kraju ważnym wskaźnikiem jest relacja krótkoterminowego zadłużenia zagranicznego do oficjalnych aktywów rezerwowych. Na koniec września 2016 r. relacja ta dla Polski wyniosła 67,1% i w porównaniu z II kwartałem 2016 r. pogorszyła się o 0,3 pkt proc. Relacja krótkoterminowego zadłużenia do zadłużenia ogółem pogorszyła się o 0,3 pkt proc. w stosunku do II kwartału 2016 r. i wyniosła 21,3%. Tabela 13. Zadłużenie zagraniczne Polski wybrane wskaźniki Zadłużenie zagraniczne 1 Produkt krajowy brutto Zadłużenie zagraniczne krótkoterminowe 2 Zadłużenie zagraniczne ogółem Zadłużenie zagraniczne krótkoterminowe 3 Oficjalne aktywa rezerwowe Zadłużenie zagraniczne netto 4 Produkt krajowy brutto Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego z terminem 5. wymagalności do 1 roku Oficjalne aktywa rezerwowe Miana III kw II kw IV kw I kw IV II kw III kw kw I kw III kw II kw IV kw III kw % 73,8 73,5 71,6 70,9 75,2 73,8 % 20,2 19,4 18,2 20,2 21,6 21,3 % 66,6 65,6 63,2 68,6 67,4 67,1 % 36,3 36,6 35,5 34,1 34,1 33,9 % 14,3 14,0 13,8 8,0 6,0 6,3 A Zadłużenie zagraniczne ogółem mln PLN B Zadłużenie zagraniczne długoterminowe mln PLN C Zadłużenie zagraniczne krótkoterminowe mln PLN D Produkt krajowy brutto mln PLN E Oficjalne aktywa rezerwowe mln PLN F Zadłużenie zagraniczne netto mln PLN G Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego z terminem spłaty do 1 roku mln PLN Relacja zadłużenia sektora rządowego przypadającego do spłaty w ciągu roku do oficjalnych aktywów rezerwowych wyniosła 6,3% i w porównaniu ze stanem na koniec czerwca 2016 r. pogorszyła się o 0,3 pkt proc. Na koniec III kwartału 2016 r. relacja zadłużenia zagranicznego ogółem do PKB wyniosła 73,8% i w stosunku do II kwartału 2016 r. poprawiła się o 1,4 pkt proc. Natomiast relacja zadłużenia zagranicznego netto do PKB ukształtowała się na poziomie 33,9% PKB i poprawiła się o 0,2 pkt proc. w porównaniu z II kwartałem 2016 r. Bilans Płatniczy RP za III kwartał

43

44 Aneks statystyczny

45 Tabela I Bilans płatniczy (mln PLN) I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. Rachunek bieżący Saldo obrotów towarowych Eksport Import Saldo usług Przychody Rozchody Saldo dochodów pierwotnych Przychody Rozchody Saldo dochodów wtórnych Przychody Rozchody Rachunek kapitałowy Przychody Rozchody Rachunek finansowy Inwestycje bezpośrednie aktywa Akcje i inne formy udziałów kapitałowych Instrumenty dłużne Inwestycje bezpośrednie pasywa Akcje i inne formy udziałów kapitałowych Instrumenty dłużne Inwestycje portfelowe aktywa Udziałowe papiery wartościowe Dłużne papiery wartościowe Inwestycje portfelowe pasywa Udziałowe papiery wartościowe Dłużne papiery wartościowe Pozostałe inwestycje aktywa NBP Sektor rządowy Monetarne instytucje finansowe (z wyłączeniem NBP) Pozostałe sektory Pozostałe inwestycje pasywa NBP Sektor rządowy Monetarne instytucje finansowe (z wyłączeniem NBP) Pozostałe sektory Pochodne instrumenty finansowe Oficjalne aktywa rezerwowe Saldo błędów i opuszczeń Narodowy Bank Polski

46 Aneks statystyczny Tabela II Bilans płatniczy (mln EUR) I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. Rachunek bieżący Saldo obrotów towarowych Eksport Import Saldo usług Przychody Rozchody Saldo dochodów pierwotnych Przychody Rozchody Saldo dochodów wtórnych Przychody Rozchody Rachunek kapitałowy Przychody Rozchody Rachunek finansowy Inwestycje bezpośrednie aktywa Akcje i inne formy udziałów kapitałowych Instrumenty dłużne Inwestycje bezpośrednie pasywa Akcje i inne formy udziałów kapitałowych Instrumenty dłużne Inwestycje portfelowe aktywa Udziałowe papiery wartościowe Dłużne papiery wartościowe Inwestycje portfelowe pasywa Udziałowe papiery wartościowe Dłużne papiery wartościowe Pozostałe inwestycje aktywa NBP Sektor rządowy Monetarne instytucje finansowe (z wyłączeniem NBP) Pozostałe sektory Pozostałe inwestycje pasywa NBP Sektor rządowy Monetarne instytucje finansowe (z wyłączeniem NBP) Pozostałe sektory Pochodne instrumenty finansowe Oficjalne aktywa rezerwowe Saldo błędów i opuszczeń Bilans Płatniczy RP za III kwartał

47 Tabela III Bilans płatniczy (mln USD) I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. Rachunek bieżący Saldo obrotów towarowych Eksport Import Saldo usług Przychody Rozchody Saldo dochodów pierwotnych Przychody Rozchody Saldo dochodów wtórnych Przychody Rozchody Rachunek kapitałowy Przychody Rozchody Rachunek finansowy Inwestycje bezpośrednie aktywa Akcje i inne formy udziałów kapitałowych Instrumenty dłużne Inwestycje bezpośrednie pasywa Akcje i inne formy udziałów kapitałowych Instrumenty dłużne Inwestycje portfelowe aktywa Udziałowe papiery wartościowe Dłużne papiery wartościowe Inwestycje portfelowe pasywa Udziałowe papiery wartościowe Dłużne papiery wartościowe Pozostałe inwestycje aktywa NBP Sektor rządowy Monetarne instytucje finansowe (z wyłączeniem NBP) Pozostałe sektory Pozostałe inwestycje pasywa NBP Sektor rządowy Monetarne instytucje finansowe (z wyłączeniem NBP) Pozostałe sektory Pochodne instrumenty finansowe Oficjalne aktywa rezerwowe Saldo błędów i opuszczeń Narodowy Bank Polski

48 Aneks statystyczny Tabela IV Zbiorczy bilans płatniczy (mln PLN) Okres Rachunek bieżący Razem Towary Usługi Dochody pierwotne Dochody wtórne Rachunek kapitałowy Razem Rachunek finansowy Inwestycje bezpośrednie Aktywa Pasywa I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Okres Rachunek finansowy Inwestycje portfelowe Pozostałe inwestycje Aktywa Pasywa Aktywa Pasywa Pochodne instrumenty finansowe Oficjalne aktywa rezerwowe Saldo błędów i opuszczeń I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Bilans Płatniczy RP za III kwartał

49 Tabela V Rachunek bieżący i kapitałowy (mln PLN) Okres Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego Saldo Rachunek bieżący Towary Usługi Saldo Eksport Import Saldo Przychody Rozchody I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Okres Rachunek bieżący Dochody pierwotne Dochody wtórne Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Rachunek kapitałowy Saldo Przychody Rozchody I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Narodowy Bank Polski

50 Aneks statystyczny Tabela VI Rachunek bieżący Usługi (mln PLN) Okres Saldo Przychody Rozchody Usługi Transport Podróże zagraniczne Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Usługi Okres Uszlachetnianie Naprawy Pozostałe usługi Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Bilans Płatniczy RP za III kwartał

51 Tabela VII Rachunek bieżący Pozostałe usługi (mln PLN) Pozostałe usługi Okres Saldo Przychody Rozchody Usługi budowlane Saldo Przychody Rozchody I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Pozostałe usługi Okres Usługi ubezpieczeniowe i emerytalne Usługi finansowe Opłaty z tytułu użytkowania własności intelektualnej Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Narodowy Bank Polski

52 Aneks statystyczny cd. Tabeli VII Pozostałe usługi Okres Usługi telekomunikacyjne, informatyczne i informacyjne Pozostałe usługi biznesowe Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Okres Usługi dla ludności, audiowizualne, kulturalne i rekreacyjne Usługi rządowe Pozostałe usługi niewydzielone gdzie indziej Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Bilans Płatniczy RP za III kwartał

53 Tabela VIII Rachunek bieżący Dochody pierwotne (mln PLN) Dochody pierwotne Okres Saldo Przychody Rozchody Wynagrodzenia pracowników Dochody z inwestycji Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Dochody pierwotne Okres Dochody z inwestycji Dochody z inwestycji bezpośrednich Dochody z inwestycji portfelowych Dochody z pozostałych inwestycji Pozostałe dochody pierwotne Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Narodowy Bank Polski

54 Aneks statystyczny Tabela IX Rachunek bieżący Dochody z inwestycji (mln PLN) Dochody z inwestycji Okres Saldo Przychody Rozchody Dochody z inwestycji bezpośrednich Dochody z inwestycji portfelowych Dochody z pozostałych inwestycji Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Tabela X Rachunek bieżący Dochody z inwestycji bezpośrednich (mln PLN) Dochody z inwestycji bezpośrednich Okres Saldo Przychody Rozchody Dywidendy Reinwestowane zyski Odsetki od instrumentów dłużnych Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Bilans Płatniczy RP za III kwartał

55 Tabela XI Rachunek bieżący Dochody z inwestycji portfelowych (mln PLN) Dochody z inwestycji portfelowych Okres Saldo Przychody Rozchody Dochody z papierów udziałowych Dochody z papierów dłużnych Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Tabela XII Rachunek bieżący Dochody wtórne (mln PLN) Dochody wtórne Okres Saldo Przychody Rozchody Sektor rządowy Pozostałe sektory Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Narodowy Bank Polski

56 Aneks statystyczny Tabela XIII Rachunek finansowy Inwestycje bezpośrednie (mln PLN) Okres Ogółem Razem Razem Inwestycje bezpośrednie Inwestycje bezpośrednie aktywa Akcje i inne formy udziałów kapitałowych Akcje i inne formy udziałów kapitałowych z wyłączeniem reinwestycji zysków Reinwestycje zysków Instrumenty dłużne I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Okres Razem Razem Inwestycje bezpośrednie Inwestycje bezpośrednie pasywa Akcje i inne formy udziałów kapitałowych Akcje i inne formy udziałów kapitałowych z wyłączeniem reinwestycji zysków Reinwestycje zysków Instrumenty dłużne I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Bilans Płatniczy RP za III kwartał

57 Tabela XIV Rachunek finansowy Inwestycje bezpośrednie (mln PLN) Okres Razem Razem Akcje i inne formy udziałów kapitałowych Akcje i inne formy udziałów kapitałowych z wyłączeniem reinwestycji zysków Inwestor bezpośredni w podmiotach bezpośredniego inwestowania Inwestycje bezpośrednie aktywa Podmioty bezpośredniego inwestowania w inwestorach bezpośrednich Między innymi podmiotami w grupie Reinwestycje zysków Razem Instrumenty dłużne Inwestor bezpośredni w podmiotach bezpośredniego inwestowania Podmioty bezpośredniego inwestowania w inwestorach bezpośrednich Między innymi podmiotami w grupie I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Okres Razem Razem Akcje i inne formy udziałów kapitałowych Akcje i inne formy udziałów kapitałowych z wyłączeniem reinwestycji zysków Inwestor bezpośredni w podmiotach bezpośredniego inwestowania Inwestycje bezpośrednie pasywa Podmioty bezpośredniego inwestowania w inwestorach bezpośrednich Między innymi podmiotami w grupie Reinwestycje zysków Razem Instrumenty dłużne Inwestor bezpośredni w podmiotach bezpośredniego inwestowania Podmioty bezpośredniego inwestowania w inwestorach bezpośrednich Między innymi podmiotami w grupie I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Narodowy Bank Polski

58 Aneks statystyczny Tabela XV Rachunek finansowy Inwestycje portfelowe według instrumentów (mln PLN) Okres Ogółem Ogółem Inwestycje portfelowe aktywa Udziałowe papiery wartościowe Ogółem Inwestycje portfelowe według instrumentów Dłużne papiery wartościowe Długoterminowe papiery dłużne Instrumenty rynku pieniężnego Ogółem Inwestycje portfelowe pasywa Udziałowe papiery wartościowe Ogółem Dłużne papiery wartościowe Długoterminowe papiery dłużne Instrumenty rynku pieniężnego I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Tabela XVI Rachunek finansowy Inwestycje portfelowe aktywa udziałowe papiery wartościowe (mln PLN) Okres Ogółem Narodowy Bank Polski Inwestycje portfelowe aktywa udziałowe papiery wartościowe Monetarne instytucje finansowe Sektor rządowy Ogółem Pozostałe sektory Pozostałe podmioty finansowe Pozostałe podmioty niefinansowe I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Bilans Płatniczy RP za III kwartał

59 Tabela XVII Rachunek finansowy Inwestycje portfelowe aktywa dłużne papiery wartościowe (mln PLN) Okres Ogółem Ogółem Inwestycje portfelowe aktywa dłużne papiery wartościowe Narodowy Bank Polski Monetarne instytucje finansowe Długoterminowe papiery dłużne Sektor rządowy Ogółem Pozostałe sektory Pozostałe podmioty finansowe Pozostałe podmioty niefinansowe I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Okres Ogółem Narodowy Bnak Polski Inwestycje portfelowe aktywa dłużne papiery wartościowe Monetarne instytucje finansowe Instrumenty rynku pieniężnego Sektor rządowy Ogółem Pozostałe sektory Pozostałe podmioty finansowe Pozostałe podmioty niefinansowe I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Narodowy Bank Polski

60 Aneks statystyczny Tabela XVIII Rachunek finansowy Inwestycje portfelowe pasywa udziałowe papiery wartościowe (mln PLN) Okres Ogółem Narodowy Bank Polski Inwestycje portfelowe pasywa udziałowe papiery wartościowe Monetarne instytucje finansowe Sektor rządowy Ogółem Pozostałe sektory Pozostałe podmioty finansowe Pozostałe podmioty niefinansowe I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Bilans Płatniczy RP za III kwartał

61 Tabela XIX Rachunek finansowy Inwestycje portfelowe pasywa dłużne papiery wartościowe (mln PLN) Okres Ogółem Ogółem Inwestycje portfelowe pasywa dłużne papiery wartościowe Narodowy Bank Polski Monetarne instytucje finansowe Długoterminowe papiery dłużne Sektor rządowy Ogółem Pozostałe sektory Pozostałe podmioty finansowe Pozostałe podmioty niefinansowe I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Okres Ogółem Narodowy Bnak Polski Inwestycje portfelowe pasywa dłużne papiery wartościowe Monetarne instytucje finansowe Instrumenty rynku pieniężnego Sektor rządowy Ogółem Pozostałe sektory Pozostałe podmioty finansowe Pozostałe podmioty niefinansowe I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Narodowy Bank Polski

62 Aneks statystyczny Tabela XX Rachunek finansowy Pozostałe inwestycje według sektorów (mln PLN) Okres Ogółem Ogółem Narodowy Bank Polski Pozostałe inwestycje Monetarne instytucje finansowe Pozostałe inwestycje aktywa Sektor rządowy Ogółem Pozostałe sektory Pozostałe podmioty finansowe Pozostałe podmioty niefinansowe I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Okres Ogółem Narodowy Bnak Polski Monetarne instytucje finansowe Pozostałe inwestycje Pozostałe inwestycje pasywa Sektor rządowy Ogółem Pozostałe sektory Pozostałe podmioty finansowe Pozostałe podmioty niefinansowe I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Bilans Płatniczy RP za III kwartał

63 Tabela XXI Rachunek finansowy Pozostałe inwestycje aktywa (mln PLN) Okres Ogółem Pozostałe udziały kapitałowe Rachunki bieżące i depozyty Pozostałe inwestycje aktywa Kredyty udzielone Rezerwy techniczno- -ubezpieczeniowe Kredyty handlowe Inne należności I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Tabela XXII Rachunek finansowy Pozostałe inwestycje pasywa (mln PLN) Okres Ogółem Pozostałe udziały kapitałowe Rachunki bieżące i depozyty Pozostałe inwestycje pasywa Kredyty otrzymane Rezerwy techniczo- ubezpieczeniowe Kredyty handlowe Inne pasywa I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Alokacja SDR-ów 62 Narodowy Bank Polski

64 Aneks statystyczny Tabela XXIII Rachunek finansowy Oficjalne aktywa rezerwowe aktywa (mln PLN) Okres Netto Złoto monetarne SDR Oficjalne aktywa rezerwowe Pozycja rezerwowa w MFW Razem Pozostałe aktywa rezerwowe Rachunki bieżące i depozyty Dłużne papiery wartościowe Pozostałe należności I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Bilans Płatniczy RP za III kwartał

65 Tabela XXIV Podstawowe wskaźniki bilansu płatniczego Saldo rachunku bieżącego Produkt krajowy brutto Saldo obrotów towarowych i usługowych Produkt krajowy brutto Eksport towarów i usług Import towarów i usług Stan oficjalnych aktywów rezerwowych Import towarów i usług Stan oficjalnych aktywów rezerwowych Import towarów i usług Saldo rachunku bieżącego i rachunku kapitałowego Produkt krajowy brutto 2014 Jednostka I kw. II kw. III kw. IV kw. % -2,6-2,5-2,3-1,1 % 1,4 1,7 1,6 0,9 % 103,0 103,7 103,4 102,1 % 164,0 159,7 168,7 167,9 w mies. 4,9 4,8 5,1 5,0 % -1,1 1,1-0,3 1,5 A Saldo rachunku bieżącego mln PLN B Saldo obrotów towarowych i usługowych mln PLN C Eksport towarów i usług mln PLN D Import towarów i usług mln PLN E Saldo rachunku kapitałowego mln PLN F Saldo inwestycji bezpośrednich mln PLN G Stan oficjalnych aktywów rezerwowych na koniec okresu mln PLN H Produkt krajowy brutto mln PLN I Kurs średni EUR w okresie PLN 4,1846 4,1668 4,1758 4, Narodowy Bank Polski

66 Aneks statystyczny I kw. II kw. III kw. IVkw. I kw. II kw. III kw. 0,4 0,4-2,4-0,8-0,2 1,3-2,1 4,1 3,2 1,8 3,1 4,0 5,1 2,6 108,6 106,9 103,8 107,2 108,0 110,5 105,3 186,1 192,0 180,5 168,2 178,0 199,0 192,3 5,6 5,8 5,4 5,0 5,3 6,0 5,8 4,1 1,5 2,0-0,2 2,3 1,3-2, ,1956 4,0889 4,1879 4,2624 4,3602 4,3725 4,3408 Bilans Płatniczy RP za III kwartał

67 Tabela XXV Zadłużenie zagraniczne Polski wybrane wskaźniki Zadłużenie zagraniczne Produkt krajowy brutto Zadłużenie zagraniczne krótkoterminowe Zadłużenie zagraniczne ogółem Zadłużenie zagraniczne krótkoterminowe Oficjalne aktywa rezerwowe Zadłużenie zagraniczne ogółem Wpływy z eksportu towarów i usług Zadłużenie zagraniczne netto Produkt krajowy brutto Zadłużenie zagraniczne z terminem spłaty do 1 roku Oficjalne aktywa rezerwowe Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego z terminem spłaty do 1 roku Oficjalne aktywa rezerwowe 2014* Jednostka I kw. II kw. III kw. IV kw. % 69,5 70,9 72,2 72,8 % 19,2 18,5 18,9 17,2 % 71,5 71,3 69,3 61,0 % 148,5 150,7 153,6 153,0 % 37,1 37,7 37,6 37,5 % 99,3 100,9 95,6 90,8 % 6,4 9,0 6,3 11,7 A Zadłużenie zagraniczne ogółem mln PLN B Zadłużenie zagraniczne długoterminowe mln PLN C Zadłużenie zagraniczne krótkoterminowe mln PLN D Produkt krajowy brutto mln PLN E Oficjalne aktywa rezerwowe mln PLN F Zadłużenie zagraniczne netto mln PLN G Wpływy z eksportu towarów i usług mln PLN H Zadłużenie zagraniczne z terminem wymagalności do 1 roku mln PLN I Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego z terminem spłaty do 1 roku mln PLN J Kurs średni EUR w okresie PLN 4,2045 4,1960 4,1780 4,1851 * prezentowane są kwartały w ujęciu płynnego roku, tj.: I kwartał 2014 obejmuje II kw r. + III kw r. + IV kw r. + I kw r. II kwartał 2014 obejmuje III kw r. + IV kw r. + I kw r. + II kw r. III kwartał 2014 obejmuje IV kw r. + I kw r. + II kw r. + III kw r. IV kwartał 2014 obejmuje I kw r. + II kw r. + III kw r. + IV kw r. I kwartał 2015 obejmuje II kw r. + III kw r. + IV kw r. + I kw r. II kwartał 2015 obejmuje III kw r. + IV kw r. + I kw r. + II kw r. III kwartał 2015 obejmuje IV kw r. + I kw r. + II kw r. + III kw r. IV kwartał 2015 obejmuje I kw r. + II kw r. + III kw r. + IV kw r. I kwartał 2016 obejmuje II kw r. + III kw r. + IV kw r. + I kw r. II kwartał 2016 obejmuje III kw r. + IV kw r. + I kw r. + II kw r. III kwartał 2016 obejmuje IV kw r. + I kw r. + II kw r. + III kw r. 66 Narodowy Bank Polski

68 Aneks statystyczny 2015* 2016* I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. 72,8 73,8 73,5 71,6 70,9 75,2 73,8 17,8 20,2 19,4 18,2 20,2 21,6 21,3 60,6 66,6 65,6 63,2 68,6 67,4 67,1 150,8 151,4 149,6 144,6 142,1 147,8 143,8 36,0 36,3 36,6 35,5 34,1 34,1 33,9 93,5 95,8 95,0 92,8 93,3 86,1 87,7 16,5 14,3 14,0 13,8 8,0 6,0 6, ,1879 4,1684 4,1714 4,1837 4,2249 4,2958 4,3340 Bilans Płatniczy RP za III kwartał

69 Tabela XXVI Zadłużenie zagraniczne Polski w podziale na długoterminowe i krótkoterminowe (mln PLN) Okres Razem Razem Zadłużenie zagraniczne Polski Sektor rządowy Razem Narodowy Bank Polski I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Okres Razem Zadłużenie zagraniczne Polski MIF z wyłączeniem NBP Pozostałe sektory Inwestycje bezpośrednie: instrumenty dłużne Razem Razem Krótkoterminowe Długoterminowe Krótkoterminowe Długoterminowe Krótkoterminowe Długoterminowe Krótkoterminowe Długoterminowe Krótkoterminowe Długoterminowe Krótkoterminowe Długoterminowe I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Narodowy Bank Polski

70 Aneks statystyczny Tabela XXVII Zadłużenie zagraniczne Polski w podziale na sektory i instrumenty (mln PLN) Okres Razem Rachunki bieżące i depozyty Sektor rządowy Dłużne papiery wartościowe Kredyty i pożyczki Kredyty handlowe Pozostałe pasywa dłużne Razem SDR alokacja Narodowy Bank Polski Rachunki bieżące i depozyty Dłużne papiery wartościowe I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Pozostałe pasywa dłużne Okres Razem Rachunki bieżące i depozyty MIF z wyłączeniem NBP Dłużne papiery wartościowe Kredyty i pożyczki Pozostałe pasywa dłużne Razem Rachunki bieżące i depozyty Dłużne papiery wartościowe Pozostałe sektory Kredyty i pożyczki Kredyty handlowe Pozostałe pasywa dłużne Rezerwy tech- niczno- -ubezpieczeniowe I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Bilans Płatniczy RP za III kwartał

71 cd. Tabeli XXVII Okres Razem Otrzymane kredyty handlowe Inwestycje bezpośrednie: instrumenty dłużne Pozostałe kredyty i pożyczki otrzymane Rachunki bieżące i depozyty Pozostałe pasywa zagraniczne Dłużne papiery wartościowe I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Narodowy Bank Polski

72