Bilans płatniczy. Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2011 roku

Transkrypt

1 Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2011 roku Warszawa, 2011

2 Projekt graficzny : Oliw ka s. c. Skład i druk: Drukarnia NBP W yd a ł : N ar od ow y B a n k P o ls k i De par ta ment Edukacji i Wydawnictw W a rs z aw a, u l. Ś w i ę t ok r z ys k a 11/ 21 Te le fon Fax Copyright Narodowy Bank Polski, 2011

3 Synteza Spis treści Spis tre ści Synteza Rachunek bieżący i kapitałowy Międzynarodowy handel towarami i usługami Eksport towarów Import towarów Międzynarodowy handel usługami Usługi transportowe Podróże zagraniczne Pozostałe usługi Dochody Transfery bieżące i kapitałowe Rachunek finansowy Inwestycje nierezydentów w Polsce Inwestycje bezpośrednie Inwestycje portfelowe Pozostałe inwestycje Polskie inwestycje za granicą Pochodne instrumenty finansowe Oficjalne aktywa rezerwowe Zadłużenie zagraniczne Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego Zadłużenie zagraniczne sektora przedsiębiorstw Zadłużenie zagraniczne sektora bankowego Zadłużenie zagraniczne NBP Wybrane wskaźniki zadłużenia zagranicznego Aneks Tabele statystyczne Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2011 roku 3

4 Spis Synteza tabel Synteza Poniższe opracowanie przedstawia relacje gospodarcze podmiotów krajowych z podmiotami zagranicznymi w II kwartale 2011 r. 1. Rachunek bieżący Deficyt na rachunku bieżącym i kapitałowym w II kwartale 2011 r. wyniósł 2,0 mld EUR. W porównaniu z II kwartałem 2010 r. zwiększył się on o 0,5 mld EUR, głównie na skutek rosnącego deficytu obrotów towarowych i dochodów. Relacja tego deficytu do PKB w II kwartale 2011 r., wyniosła minus 2,2%, co oznacza pogorszenie o 0, punktu procentowego w stosunku do II kwartału 2010 r. i o 0,5 punktu procentowego w porównaniu z I kwartałem 2011 r. Ze względu na znaczne środki w postaci transferów przeznaczonych na inwestycje i ujętych w rachunku kapitałowym bilansu płatniczego, relacja rachunku bieżącego i kapitałowego do PKB właściwie obrazuje zagraniczne potrzeby pożyczkowe gospodarki. W II kwartale 2011 r. deficyt na rachunku bieżącym wyniósł 3, mld EUR. W porównaniu z II kwartałem 2010 r. zwiększył się o 0,8 mld EUR. Relacja deficytu rachunku bieżącego do PKB w II kwartale 2011 r. wyniosła minus 3,7%, co oznacza pogorszenie o 0,6 punktu procentowego w stosunku do II kwartału 2010 r. oraz o 0,2 punktu procentowego w porównaniu z I kwartałem 2011 r. Pogorszenie ujemnego salda obrotów towarowych z 1,6 mld EUR w II kwartale 2010 r. do 3,1 mld EUR w II kwartale 2011 r. stanowiło najważniejszą przyczynę pogorszenia się salda rachunku bieżącego. Eksport polskich towarów stale rośnie, ale jego dynamika stopniowo zmniejsza się. Podobne zjawisko odnotowano w imporcie towarów. W strukturze towarowej polskiego eksportu dominowały maszyny i urządzenia oraz metale nieszlachetne. Mocną stroną polskiego eksportu był też sprzęt transportowy, przede wszystkim samochody osobowe i ich części. W imporcie największy udział miały maszyny i urządzenia (20,7%). Poza tym duże znaczenie miały produkty mineralne (ropa naftowa, gaz ziemny, których wartość importu silnie zależy od kształtowania się cen tych surowców na światowych rynkach), sprzęt transportowy, metale nieszlachetne i produkty przemysłu chemicznego. Wzrost importu ropy naftowej, inaczej niż w poprzednich okresach, wynikał nie tylko ze wzrostu jej ceny, ale także ze znacznego wzrostu wolumenu importu tego surowca. Dodatnie saldo usług w analizowanym okresie 2011 r. wyniosło 1,5 mld EUR. W porównaniu z II kwartałem 2010 r. zwiększyło się o 0,7 mld EUR. O wielkości tego salda w głównej mierze zdecydowało dodatnie saldo usług transportowych i podróży zagranicznych. Do poprawy salda usług przyczyniła się także zmiana w pozostałych usługach, których saldo w II kwartale 2011 r. było dodatnie (137 mln EUR), podczas gdy w poprzednich latach było ono ujemne. W II kwartale 2011 r. saldo dochodów było ujemne i wyniosło,2 mld EUR. Struktura zarówno przychodów, jak i rozchodów była zbliżona do obserwowanej przed rokiem. Wzrost gospodarczy i rekordowo wysokie zyski przedsiębiorstw mających inwestorów bezpośrednich powoduje, że dochody nierezydentów z tytułu inwestycji bezpośrednich w Polsce pozostają wysokie. Należy zauważyć, że w II kwartale 2011 r. zagraniczni inwestorzy bezpośredni wypłacili 3,2 mld EUR w postaci dywidend, które były nieznacznie niższe od rekordowo wysokich zanotowanych w II kwartale 2008 r. N a r o d o w y B a n k P o l s k i

5 Spis Synteza wykresów W II kwartale 2011 r. wielkość środków napływających do kraju z tytułu pracy Polaków za granicą była na poziomie o 9,2% niższym niż osiągnięty w analogicznym okresie 2010 r. W II kwartale 2011 r. napłynęło łącznie 1,0 mld EUR od pracowników pracujących dłużej niż 1 rok, tzw. długookresowych (przekazy zarobków ujęte w transferach bieżących) i pracowników pracujących krócej niż 1 rok, tzw. krótkookresowych (pozycja zaliczana do dochodów). Tradycyjnie już dominują przekazy Polaków zatrudnionych w Wielkiej Brytanii, Irlandii i Niemczech. Saldo transferów z Unią Europejską, podobnie jak w poprzednich kwartałach, było dodatnie i wyniosło 3, mld EUR. Było ono o 1,5 mld wyższe niż w analogicznym okresie 2010 r. Wysokość salda została zdeterminowana głównie przez wartość środków otrzymanych na finansowanie Wspólnej Polityki Rolnej w wysokości 1,5 mld EUR oraz napływem środków na Europejski Fundusz Społeczny 1 mld EUR. Ponadto z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego otrzymano środki w wysokości 0,9 mld EUR. Rozchody w postaci składki członkowskiej wpłaconej do budżetu ogólnego Unii Europejskiej w II kwartale 2011 r. wyniosły 0,6 mld EUR. 2. Rachunek finansowy W rachunku finansowym bilansu płatniczego zarejestrowano napływ kapitału w wysokości 3,8 mld EUR, głównie w wyniku napływu zagranicznych inwestycji portfelowych. W II kwartale 2011 r. wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce wyniosła 0,6 mld EUR i była niższa o 0,2 mld EUR niż w II kwartale 2010 r. Na niski poziom napływu inwestycji wpłynęły relatywnie małe reinwestowane zyski, które w ostatnich kwartałach stanowiły największą część napływu inwestycji bezpośrednich. Inwestorzy zagraniczni wycofywali kapitały zaangażowane w akcje i udziały polskich przedsiębiorstw bezpośredniego inwestowania. W napływie inwestycji zagranicznych do Polski w omawianym okresie zdecydowanie dominowały inwestycje portfelowe, które wyniosły,3 mld EUR. Inwestorzy zagraniczni chętnie kupowali dłużne papiery wartościowe, przede wszystkim obligacje Skarbu Państwa, emitowane zarówno na rynku krajowym, jak i na rynkach zagranicznych. Dodatkowo w II kwartale miał miejsce napływ kapitału w akcje notowane na polskiej giełdzie, wynoszący 1,2 mld EUR. Saldo pozostałych inwestycji nierezydentów w Polsce wyniosło minus 0,2 mld EUR. Odpływ kapitału z tego tytułu spowodowany był w znacznej mierze jednorazową transakcją w pozostałych pasywach pozostałych sektorów, związaną ze zmianą inwestora bezpośredniego. Jednocześnie odnotowano znaczący napływ środków do sektora bankowego, wynoszący,1 mld EUR (głównie w postaci środków rachunków bieżących i depozytów). W II kwartale 2011 r. saldo inwestycji rezydentów za granicą było ujemne, co oznacza wzrost wartości zagranicznych inwestycji polskich podmiotów, i wyniosło 0,8 mld EUR. Na poziom tego salda wpłynęły, przede wszystkim, polskie inwestycje bezpośrednie za granicą, które wyniosły 1,2 mld EUR. 3. Zadłużenie zagraniczne Na koniec II kwartału 2011 r. stan zadłużenia zagranicznego ogółem wyniósł 252,2 mld EUR i zwiększył się o 6,9 mld EUR w stosunku do stanu na koniec I kwartału 2011 r. W zadłużeniu zagranicznym dominują instrumenty długoterminowe ich udział wyniósł 73,9%. Wzrost zadłużenia zagranicznego w II kwartale to zasługa przede wszystkim sektora bankowego, wynikający ze wzrostu wartości lokat zagranicznych banków w polskich instytucjach. Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2011 roku 5

6 Synteza Relacja zadłużenia zagranicznego ogółem do PKB na koniec czerwca 2010 r. wyniosła 68,3% i poprawiła się o 0,5 punktu procentowego w stosunku do I kwartału 2011 r. Warto jednak zaznaczyć, że w ciągu ostatnich lat wartość tego zadłużenia w relacji do PKB znacząco się pogorszyła. Wartość tego wskaźnika wzrosła z poziomu 9% w I kwartale 2009 r. do 68,3% dla II kwartału 2011 r. Z punktu widzenia oceny płynności międzynarodowej ważnym wskaźnikiem jest relacja krótkoterminowego zadłużenia zagranicznego do oficjalnych aktywów rezerwowych, ukazująca, jaką część rezerw walutowych musiałby przeznaczyć bank centralny na spłatę zagranicznego zadłużenia krótkoterminowego. Na koniec II kwartału 2011 r. relacja ta wyniosła 87,% i, w porównaniu z I kwartałem 2011 r., poprawiła się o 2,1 punktu procentowego. 6 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

7 Rachunek bieżący i kapitałowy 1 Rachunek bieżący i kapitałowy Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego w II kwartale 2011 r. było ujemne i wyniosło 2.02 mln EUR. Na kwotę tę złożyło się ujemne saldo rachunku bieżącego w wysokości 3.27 mln EUR oraz dodatnie saldo rachunku kapitałowego w wysokości mln EUR. W II kwartale 2011 r. deficyt rachunku bieżącego i kapitałowego był wyższy w porównaniu z analogicznym okresem 2010 r. o 6 mln EUR (w porównaniu z I kwartałem 2011 r. deficyt ten pogłębił się o 562 mln EUR). Na to pogłębienie deficytu w stosunku do poprzedniego roku wpływ miały głównie obroty towarowe i dochody. Saldo obrotów towarowych w omawianym okresie pogorszyło się o mln EUR (z minus mln EUR w II kwartale 2010 r. do minus 3.18 mln EUR). Jednocześnie pogorszeniu uległo saldo dochodów o 1.03 mln EUR (z minus mln EUR w II kwartale 2010 do minus.173 mln EUR). Należy podkreślić, że w przeciwnym kierunku zmieniły się salda transferów bieżących i kapitałowych oraz saldo usług, które uległy poprawie w omawianym okresie o mln EUR w transferach bieżących, 335 mln EUR w transferach kapitałowych oraz o 679 mln EUR w usługach. Poprawa sald transferów bieżących i kapitałowych wynikała głównie z wzrostu napływu transferów z Unii Europejskiej. 1 Wykres 1. Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II Towary Usługi Dochody Transfery Rachunek kapitałowy Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego Wykres 2. Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego (dane w ujęciu płynnego roku) mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II Towary Usługi Dochody Transfery Rachunek kapitałowy Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2011 roku 7

8 Rachunek bieżący i kapitałowy 1 Analizując kształtowanie się salda rachunku bieżącego i kapitałowego w długim okresie (wykres 2) można zauważyć kontynuację obserwowanej od początku 2010 r. tendencji stopniowego powiększania się łącznego deficytu na rachunku bieżącym i kapitałowym. Trend ten wynika głównie z pogłębiania się deficytu na rachunku bieżącym, spowodowanego rosnącym deficytem obrotów towarowych, któremu towarzyszy jednoczesna nieznaczna poprawa na rachunku kapitałowym. Relacja salda rachunku bieżącego do PKB w II kwartale 2011 r. wyniosła minus 3,7%, co oznacza pogorszenie (o 0,6 punktu procentowego) w stosunku do II kwartału 2010 r. W porównaniu z I kwartałem 2011 r. wskaźnik ten pogorszył się o 0,2 punktu procentowego. Relacja salda rachunku bieżącego i kapitałowego do PKB w II kwartale 2011 r. wyniosła minus 2,2% i pogorszyła się o 0, punktu procentowego w porównaniu z II kwartałem 2010 r. Relacja ta, w porównaniu z I kwartałem 2011 r., pogorszyła się o 0,5 punktu procentowego. W przypadku Słowacji i Węgier odnotowano poprawę relacji salda rachunku bieżącego i kapitałowego w porównaniu z 2010 r., w Czechach zaś nastąpiło pogłębienie ujemnego salda. Wykres 3. Relacja salda rachunku bieżącego i kapitałowego do PKB (dane nieodsezonowane w ujęciu płynnego roku) % PKB I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II Polska Czechy Słowacja Węgry Dane rachunku bieżącego i kapitałowego wyrównane sezonowo W II kwartale 2011 r. deficyt rachunku bieżącego i kapitałowego wyrównany sezonowo wyniósł mln EUR i w stosunku do I kwartału 2011 r. pozostał na tym samym poziomie (zmiana o 6 mln EUR). W omawianym okresie nastąpił jednak znaczący wzrost przychodów rachunku bieżącego i kapitałowego o mln EUR (z w I kwartale 2011 r. do mln EUR w II kwartale 2011 r.) i analogiczny wzrost rozchodów o mln EUR (odpowiednio z mln EUR do mln EUR). Wzrost przychodów wynikał z wyższego eksportu towarów oraz wyższych wpływów z tytułu transferów z Unii Europejskiej. Wzrost rozchodów w II kwartale 2011 r., w porównaniu z I kwartałem 2011 r., był głównie rezultatem zwiększenia się importu towarów, który wzrósł o mln EUR (z mln EUR w I kwartale 2011 r. do mln EUR w omawianym kwartale). Wielkość rozchodów z tytułu dochodów wzrosła o 67 mln EUR, zmiana ta była jednak kompensowana spadkiem rozchodów z tytułu transferów bieżących o 76 mln EUR. Ponadto zaobserwowano niewielki wzrost w rozchodach z tytułu obrotów usługowych. Transfery kapitałowe pozostały na niezmienionym poziomie. Dane zostały wyrównane sezonowo metodą X-12 ARIMA z uwzględnieniem liczby dni roboczych i świąt. 8 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

9 Rachunek bieżący i kapitałowy Wykres. Dane rachunku bieżącego i kapitałowego mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II Przychody (dane wyrównane sezonowo) Rozchody (dane wyrównane sezonowo) Przychody Rozchody 1.1. Międzynarodowy handel towarami i usługami W II kwartale 2011 r. wartość salda towarów i usług była ujemna i ukształtowała się na poziomie mln EUR. Deficyt ten pogłębił się w porównaniu z I kwartałem 2011 r. o 688 mln EUR, jest jednak mniejszy niż w III i IV kwartale 2010 r. W II kwartale 2011 r. zanotowano szybszy wzrost importu niż eksportu. Przychody z tytułu eksportu towarów i usług wyniosły 2.12 mln EUR (wzrost o 11,% w stosunku do II kwartału 2010 r.), natomiast wartość importu ukształtowała się na poziomie mln EUR (wzrost o 13,3%). Dynamiki eksportu i importu w II kwartale 2011 r. uległy spowolnieniu w porównaniu z 2010 r., w którym wynosiły one średnio 20,0% w przypadku eksportu i 22,8% w przypadku importu. Wykres. Towary i usługi mln EUR mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II Axis Title Przychody (lewa oś) Rozchody (lewa oś) Saldo (prawa oś) Saldo międzynarodowego handlu towarami i usługami w statystyce rachunków narodowych (PKB) prezentowane jest jako eksport netto. W II kwartale 2011 r. wkład eksportu netto do wzrostu PKB był neutralny (wyniósł 0,0 punktu), wynik ten jest podobny jak I kwartale br., gdy wpływ eksportu netto na wzrost PKB był także mało znaczący (minus 0,1 punktu procentowego). Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2011 roku 9

10 Rachunek bieżący i kapitałowy Eksport towarów W II kwartale 2011 r. eksport towarów wyniósł mln EUR i jest to wielkość najwyższa w historii polskiego handlu zagranicznego. Potwierdza ona trwającą wzrostową tendencję w eksporcie ogółem. Tempo wzrostu polskiego eksportu jest od III kwartału 2010 r. coraz mniejsze % Wykres 5. Dynamika eksportu ogółem r/r (dane niewyrównane sezonowo) w podziale geograficznym udział we wzroście wartości głównych krajów i grup krajów I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II Strefa Euro Pozostałe kraje UE Rosja Ukraina Pozostałe Razem Za zwiększenie się wartości eksportu ogółem w II kwartale 2011 r. odpowiada głównie wzrost eksportu do krajów Unii Europejskiej, a w szczególności do Niemiec, Czech, Wielkiej Brytanii. Z kolei zmniejszył się eksport do Francji, Słowacji i Węgier. Z pozostałych krajów najważniejszą rolę w handlu zagranicznym odgrywa rynek rosyjski i ukraiński. W II kwartale 2011 r. odnotowano znaczący przyrost eksportu o 0,3% w przypadku Rosji oraz o 23,6% w przypadku Ukrainy. Wzrost eksportu do Rosji i na Ukrainę wynikał ze zwiększenia eksportu sprzętu transportowego maszyn i urządzeń oraz drutów. W strukturze towarowej polskiego eksportu, sklasyfikowanego wg sekcji CN, dominują tradycyjnie trzy grupy towarowe maszyny i urządzenia, sprzęt transportowy, metale nieszlachetne. Udział maszyn i urządzeń w eksporcie towarów ogółem systematycznie zwiększał się (z 19,8% w I kwartale 2000 r. do 26,3% w IV kwartale 2010 r.). W I i II kwartale 2011 r. osiągnął on nieco niższy poziom niż w poprzednich kwartałach, bo odpowiednio 23,8% oraz 22,2%. Przyczyną tego spadku było zmniejszenie się wartości eksportu odbiorników TV oraz zwiększony udział sprzętu transportowego w eksporcie ogółem. Najważniejsze towary zaliczane do omawianej grupy to odbiorniki telewizyjne, komputery i ich akcesoria, silniki Diesla, kable, przewody elektryczne, różne części RTV. Udział sprzętu transportowego w eksporcie towarów ogółem na przestrzeni kilku ostatnich lat pozostaje stały i oscyluje wokół 17% eksportu ogółem. Wyraźnie niższy udział dotyczył III i IV kwartału 2010 r. Spadek udziału sprzętu transportowego w III kwartale był efektem sezonowym, spowodowanym spadkiem obrotów w branży motoryzacyjnej w okresie wakacyjnym. Zmniejszony udział w IV kwartale 2010 r. był rezultatem stabilizacji wartości eksportu omawianej grupy towarów oraz silnego wzrostu wartości eksportu towarów zaliczanych do maszyn i urządzeń. II kwartał 2011 r. charakteryzował się udziałem na poziomie 18,0%, co oznacza wysoki przyrost w stosunku do III IV kwartału 2010 r. W największym stopniu przyczynił się do tego obrót uszlachetniający statków. Udział metali nieszlachetnych w eksporcie towarów ogółem zmniejszał się w czasie trwania kryzysu (z 1,1% w III kwartale 2008 r. do 10,6% w IV kwartale 2009 r.). Było to spowodowane znaczącym spadkiem popytu na miedź oraz wyroby stalowe. Od II kwartału 2010 r. udział metali nieszlachetnych w eksporcie ogółem zwiększył się i wynosi ponad 11%. 10 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

11 Rachunek bieżący i kapitałowy Wykres 6. eksport struktura towarowa wg głównych sekcji CN 3-miesięczna średnia ruchoma mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II Metale nieszlachetne i wyroby Maszyny i urządzenia, sprzęt elektryczny i elektrotechniczny Sprzęt transportowy Po spowolnieniu gospodarczym eksport odbudował się głównie dzięki rosnącej sprzedaży za granicę maszyn i urządzeń. Decydowała o tym przede wszystkim sprzedaż odbiorników telewizyjnych, komputerów i ich akcesoriów, silników Diesla, drutów i kabli, części urządzeń RTV. Jednakże trend rosnący eksportu, jakim charakteryzowały się towary zaliczane do omawianej grupy (z wyjątkiem okresu kryzysu) uległ wyhamowaniu w I i II kwartale 2011 r. Od I kwartału 2011 r. zarejestrowano spowolnienie w eksporcie odbiorników telewizyjnych, komputerów, części urządzeń RTV Import towarów Wartość importu towarów w II kwartale 2011 r. równa była mln EUR i w porównaniu z danymi za II kwartał 2010 r. wzrosła o mln EUR. Potwierdza to tendencję wzrostową, jaka zarysowała się w imporcie po spadkach w czasie światowego kryzysu finansowego. Była to najwyższa wartość importu w historii handlu zagranicznego Polski. Należy jednak zauważyć, że tempo wzrostu importu systematycznie się zmniejsza. W II kwartale import wzrósł o 17,7%, podczas gdy w poprzednich kwartałach wzrost importu znacząco przewyższał 20%. II kwartał 2011 r. w imporcie to przede wszystkim przyrost wartości importu towarów pochodzących od najważniejszego partnera handlowego Polski Niemiec. Wzrosła także wymiana towarowa z innymi krajami należącymi do Unii Europejskiej. Tendencja wzrostowa odnotowana została również w przypadku towarów zakupionych w Rosji i na Ukrainie. Spowolnieniu uległ wzrost importu z Chin, w największym stopniu za sprawą spadków wartości rejestrowanych w ramach zakupionych różnego rodzaju wyrobów elektrotechnicznych. Wartość importu z Rosji determinowana była w największym stopniu przez kształtowanie się światowych cen ropy naftowej. Warto podkreślić, że import z Rosji rośnie szybciej niż z krajów Unii, efektem czego jest sukcesywny spadek udziału krajów Unii, a w szczególności EU-15 w polskim imporcie ogółem, na rzecz naszego wschodniego sąsiada. W strukturze polskiego importu ogółem zdecydowanie największy udział mają maszyny i urządzenia (od 20,7% do 28,7% w zależności od okresu). Poza tym duże znaczenie mają produkty mineralne, sprzęt transportowy, metale nieszlachetne, produkty przemysłu chemicznego. W okresie kryzysu gospodarczego w największym stopniu zmniejszył się udział metali nieszlachetnych (ze względu na spadek popytu na surowce i różnego rodzaju komponenty), paliw mineralnych (spadek popytu na ropę i spadek jej cen) oraz sprzętu transportowego. Udział produktów chemicznych był stabilny. Okres ożywienia gospodarczego charakteryzował się niewielkim spadkiem udziału maszyn i urządzeń kosztem wzrostu udziału importu paliw mineralnych i metali nieszlachetnych. W II kwartale 2011 r. charakterystyczny był spadek udziału maszyn i urządzeń do najniższego poziomu od 2000 r., czyli do 20,7% importu ogółem. Przyczyną Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2011 roku 11

12 Rachunek bieżący i kapitałowy tego spadku był silny przyrost importu paliw mineralnych, w tym głównie ropy naftowej, przy spadku importu wyrobów związanych z elektroniką. 1 Wykres 7. Dynamika importu ogółem r/r (dane niewyrównane sezonowo) w podziale geograficznym udział we wzroście wartości głównych krajów i grup krajów 30 % I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II Strefa Euro Pozostałe kraje UE Rosja Ukraina Chiny Pozostałe Razem Ożywienie importu, które zaczęło się zarysowywać w III kwartale 2009 r., wynika ze wzrostu importu zakupionych za granicą maszyn i urządzeń (w szczególności części RTV i różne części elektroniczne, aparatura telefoniczna, komputery i ich akcesoria), paliw mineralnych (głównie ropa naftowa, o której wartości w dużo większym stopniu decydowały zmiany cen niż zmiany wolumenu, poza wyjątkowym II kwartałem 2011 r.), metali nieszlachetnych (różnego rodzaju wyroby ze stali i żelaza, aluminium), sprzętu transportowego (samochody osobowe i ich części) oraz wyrobów przemysłu chemicznego (leki). W omawianym kwartale import maszyn i urządzeń uległ pewnemu wyhamowaniu (głównie przez towary wymienione wyżej), a import paliw mineralnych osiągnął najwyższy poziom w historii, co było spowodowane rekordowym importem ropy naftowej (znacząco wzrósł zarówno wolumen, jak i cena). Wykres 8. import struktura towarowa wg głównych sekcji CN 3-miesięczna średnia ruchoma, dane nieodsezonowane mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II Produkty mineralne Produkty przemysłu chemicznego Metale nieszlachetne i wyroby Maszyny i urządzenia, sprzęt elektryczny i elektrotechniczny Sprzęt transportowy 12 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

13 Rachunek bieżący i kapitałowy Import ropy naftowej wpływ zmian cen i wolumenu W II kwartale 2011 r. wartość importu ropy naftowej i jej olejów wyniosła.359 mln EUR, co w stosunku do II kwartału 2010 r. oznacza wzrost o 5,% i było wartością rekordową w historii polskiego importu. Omawiana zmiana wynikała ze wzrostu cen ropy o 32,1% oraz ze wzrostu wolumenu o 22,3%. 1 Import ropy naftowej mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II Import ropy naftowej i jej olejów w cenach bieżących Dynamika cen - poprzedni rok = 100 (skala prawa) Dynamika wolumenu - poprzedni rok = 100 (skala prawa) % Z analizy szeregu czasowego przedstawionego na wykresie wynika, że największy wpływ na wartość importu ropy naftowej od początku 2006 r., a w konsekwencji na zmianę salda obrotów towarowych i rachunku bieżącego bilansu płatniczego, wywiera zmiana cen ropy naftowej na światowych rynkach. Wolumen importu ropy poza wyjątkowymi kwartałami charakteryzuje się niewielką zmiennością i jego oddziaływanie na rachunek bieżący jest nieznaczne Międzynarodowy handel usługami W analizowanym okresie saldo obrotów usługowych było dodatnie i wyniosło mln EUR. W porównaniu z II kwartałem 2010 r. zwiększyło się o 679 mln EUR. Na wielkość salda usług istotnie oddziaływał poziom dodatniego salda usług transportowych i podróży zagranicznych. Przychody z tytułu świadczenia usług przez polskie podmioty na rzecz zagranicy wyniosły mln EUR, a rozchody z tytułu zakupu usług od podmiotów zagranicznych mln EUR. W porównaniu z II kwartałem 2010 r. przychody z tytułu usług wzrosły o 8,1%, natomiast wielkość rozchodów zmniejszyła się o 3,0%. Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2011 roku 13

14 Rachunek bieżący i kapitałowy Tabela 1. Usługi (mln EUR) I II III IV I II III IV I II Przychody Usługi transportowe Podróże zagraniczne Pozostałe Rozchody Usługi transportowe Podróże zagraniczne Pozostałe Saldo Usługi transportowe Podróże zagraniczne Pozostałe Decydujące znaczenie w kształtowaniu się wielkości obrotów odgrywała wymiana handlowa z krajami Unii Europejskiej. Ponad 70,3% wpływów oraz 77,6% wypłat stanowiły obroty usługowe z tymi krajami. Wykres 9. Międzynarodowy handel usługami mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II Saldo usług transportowych Saldo podróży zagranicznych Saldo pozostałych usług Saldo usług Analiza struktury przychodów z tytułu usług wykazała, że w badanym okresie najwyższy odsetek wpływów ogółem z tytułu usług generowały pozostałe usługi, do których zaliczamy m.in. usługi budowlane, telekomunikacyjne i pocztowe, finansowe, opłaty za korzystanie z patentów i praw autorskich, opłaty licencyjne, usługi dotyczące pośrednictwa handlowego, leasing operacyjny, usługi inżynieryjne, usługi związane z reklamą oraz usługi w zakresie doradztwa prawnego. W II kwartale 2011 r. udział pozostałych usług w eksporcie usług ogółem wyniósł 1 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

15 Rachunek bieżący i kapitałowy 1,6%. Przychody z tytułu podróży zagranicznych stanowiły 30,6% wpływów z tytułu usług, natomiast z tytułu eksportu usług transportowych 27,8%. Wykres 10. Struktura przychodów usług Podróże zagraniczne Transport Prawne, księgowe i doradcze Architektoniczne Pomiędzy przedsiębiorstwami powiązanymi kapitałowo Pocztowe i telekomunikacyjne Budowlane Finansowe Informatyczne Pozostałe 1 Wykres 11. Struktura rozchodów usług Podróże zagraniczne Transport Prawne, księgowe i doradcze Architektoniczne Pomiędzy przedsiębiorstwami powiązanymi kapitałowo Pocztowe i telekomunikacyjne Budowlane Finansowe Informatyczne Pozostałe Udział wypłat z tytułu pozostałych usług w kwocie wydatków ogółem z tytułu usług był również najwyższy i wyniósł 50,9%. Wielkość rozchodów z tytułu podróży zagranicznych stanowiła 26,9%, natomiast z tytułu usług transportowych 22,2%. Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2011 roku 15

16 Rachunek bieżący i kapitałowy Usługi transportowe 1 Kwartalne saldo usług transportowych od wielu lat jest dodatnie. Podobnie było w II kwartale 2011 r., kiedy to wyniosło 719 mln EUR. W stosunku do analogicznego kwartału ubiegłego roku oznacza to wzrost o 163 mln EUR. Przychody z tytułu usług transportowych wyniosły mln EUR, a rozchody mln EUR. W porównaniu z II kwartałem 2010 r. przychody zwiększyły się o 187 mln EUR, tj. o 10,9%, a rozchody pozostały praktycznie na niezmienionym poziomie. Zarówno przychody, jak i rozchody z tytułu usług transportowych ogółem kształtowane są w największym stopniu przez transport samochodowy, który posiada dominujące i wciąż rosnące znaczenie. W II kwartale 2011 r. udział transportu samochodowego w usługach transportowych ogółem po stronie przychodów wynosił 58,6%, a po stronie rozchodów 8,6%. Rolę transportu samochodowego podkreśla fakt, że 68,% przyrostu usług transportowych ogółem w II kwartale 2011 r. przypada właśnie na transport samochodowy. Poza transportem samochodowym, najważniejsze typy usług transportowych to: transport lotniczy, transport rurociągiem, morski i kolejowy oraz usługi wspomagające transport. Udział usług transportu lotniczego w przychodach z tytułu usług transportowych ogółem w II kwartale 2011 r. wyniósł 12,8%, usług wspomagających transport 12,%, transportu rurociągowego 7,1%, kolejowego i morskiego,2%. Po stronie rozchodów analizowany udział wyniósł odpowiednio: dla transportu morskiego 17,%, lotniczego 1,5%, usług wspomagających 8,2%, transportu kolejowego 7,1%, rurociągowego 3,9% Podróże zagraniczne W II kwartale 2011 r., w związku z wyjazdami zagranicznymi, Polacy wydali 1.2 mln EUR. W stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku wydatki te zmniejszyły się o 22,0% (o 196 mln EUR). W tym samym czasie cudzoziemcy przyjeżdżający do Polski wydali 2.10 mln EUR. W porównaniu z poprzednim rokiem, wydatki te wzrosły o 5,3% (105 mln EUR). Silniejszy wzrost przychodów niż wydatków wpłynął na poprawę dodatniego salda z 361 mln EUR w II kwartale 2010 r. do 662 mln EUR w I kwartale 2011 r. Analiza geograficzna wydatków wykazała, że w II kwartale 2011 r. wydatki cudzoziemców z krajów Unii Europejskiej dokonane w Polsce stanowiły 70,% przychodów z tytułu podróży zagranicznych. Wydatki Polaków na podróże zagraniczne do krajów Unii Europejskiej stanowiły natomiast 81,3% ogółu wydatków z tytułu podróży zagranicznych. W analogicznym okresie poprzedniego roku udziały te wynosiły odpowiednio 76,% w przypadku cudzoziemców i 75,0% w przypadku Polaków. Zaobserwowana zmiana w udziałach oznacza, że w omawianym okresie wzrosło zainteresowanie Polaków wyjazdami do krajów Unii Europejskiej oraz wzrosły wydatki w Polsce osób z krajów nienależących do Unii. Na tę zmianę największy wpływ miały głównie wydatki podróżnych jednodniowych zarówno cudzoziemców w Polsce, jak i Polaków za granicą Pozostałe usługi W II kwartale 2011 r. saldo pozostałych usług było dodatnie i wyniosło 137 mln EUR. W porównaniu z II kwartałem 2010 r. nastąpiła poprawa salda o 215 mln EUR. W omawianym okresie wielkość przychodów z tytułu pozostałych usług osiągnęła wartość mln EUR, kwota rozchodów natomiast ukształtowała się na poziomie mln EUR. W badanym okresie przychody zwiększyły się o 8,5%, rozchody natomiast o 0,3% w stosunku do analogicznego okresu 2010 r. Wpłynęły na to głównie zmiany obrotów z tytułu usług komputerowych i informatycznych oraz usługi z grupy pozostałych usług gospodarczych. Przychody z tytułu pozostałych usług gospodarczych, do których zalicza się między innymi usługi prawne w zakresie księgowości, zarządzania oraz public relations, usługi związane z reklamą, usługi naukowo-badawcze oraz usługi pomiędzy przedsiębiorstwami powiązanymi kapitałowo, w II kwartale 2011 r. wyniosły mln EUR, a rozchody mln EUR. W stosunku do poprzedniego roku przychody tej grupy usług wzrosły o 7,5% (o 133 mln EUR), 16 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

17 Rachunek bieżący i kapitałowy a rozchody zmniejszyły się o 2,2% (o minus 29 mln EUR). W wyniku wzrostu przychodów i spadku rozchodów dodatnie saldo tej grupy usług poprawiło się z 60 mln EUR w II kwartale 2010 r. do 622 mln EUR w II kwartale 2011 r. Na wzrost przychodów z grupy pozostałych usług gospodarczych o 133 mln EUR wpłynął między innymi wzrost przychodów z tytułu usług prawnych i doradczych (o mln EUR), pozostałych usług rolniczych i wydobywczych (o 5 mln EUR) i usług badawczo-rozwojowych (o 3 mln EUR). W analizowanym okresie przychody z tytułu usług prawnych i doradczych wyniosły 376 mln EUR (wzrost o 13,3%), wypłaty natomiast ukształtowały się na poziomie 371 mln EUR (zwiększyły się o 9,1%). Silniejszy wzrost przychodów wpłynął na wzrost salda tych usług z minus 8 mln EUR w II kwartale 2010 r. do plus 5 mln EUR w II kwartale 2011 r. 1 Ponadto na wzrost przychodów z tytułu usług gospodarczych w II kwartale 2011 r. wpłynął silnie wzrost wpływów z tytułu pozostałych usług rolniczych i wydobywczych, które zawsze (z wyjątkiem roku 2008) charakteryzowały się tendencją wzrostową. W analizowanym okresie przychody z tego tytułu wyniosły 199 mln EUR i w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku wzrosły o 37,2%, tj. o 5 mln EUR). W przypadku rozchodów kwoty obrotów utrzymują się na niskim poziomie. W analizowanym okresie wyniosły one 9 mln EUR. Saldo tej grupy usług ukształtowało się ostatecznie na poziomie 190 mln EUR. Zarówno po stronie przychodów, jak i rozchodów od kilku kwartałów obserwowany jest istotny wzrost obrotów z tytułu usług ubezpieczeniowych. W II kwartale 2011 r. wzrosły one o 155,6% po stronie przychodów i 2,% po stronie rozchodów w stosunku do II kwartału 2010 r. Wielkość przychodów z tego tytułu wyniosła w analizowanym okresie 6 mln EUR, a rozchodów 131 mln EUR. Kolejną grupą usług, która ma istotny wpływ na kształtowanie się obrotów z tytułu pozostałych usług, jest międzynarodowa wymiana usług informatycznych. W przypadku tej grupy usług przychody wyniosły 31 mln EUR (wzrost o 20,9% w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku), a rozchody 30 mln EUR (wzrost o 1,0%). W wyniku silniejszego wzrostu przychodów niż rozchodów saldo tych usług osiągnęło wielkość dodatnią w kwocie 37 mln EUR. Grupą usług, którą w ostatnich kilku kwartałach charakteryzuje tendencja wzrostowa w zakresie rozchodów są usługi pomiędzy przedsiębiorstwami powiązanymi kapitałowo. Rozchody z tytułu tych usług wzrosły z 225 mln EUR w II kwartale 2010 r., do poziomu 25 mln EUR, tj. o 8,9%. Przychody z tytułu tych usług rosły dynamicznie w 2010 r., natomiast w I i II kwartale 2011 r. zanotowano spadek w stosunku do analogicznych okresów poprzedniego roku (w II kwartale 2011 r. o 25,5%). Ostatecznie w omawianym okresie przychody dla tej kategorii usług wyniosły 222 mln EUR. Charakterystycznym zjawiskiem, występującym od I kwartału 2010 r., jest systematyczne zmniejszanie się wielkości rozchodów z tytułu usług budowlanych. W II kwartale 2011 r. mamy do czynienia z kontynuacją tego trendu. Wypłaty z tytułu usług budowlanych, w stosunku do analogicznego okresu roku 2010, zmniejszyły się o 0,3% i osiągnęły wartość 83 mln EUR. W tym samym czasie przychody z tytułu usług budowlanych wyniosły 253 mln EUR i w stosunku do poprzedniego roku zwiększyły się o 3,3%. Saldo tej grupy usług było dodatnie i ukształtowało się na poziomie 170 mln EUR. Na zmniejszenie rozchodów z tytułu pozostałych usług wpłynął także spadek wydatków na usługi finansowe o 27 mln EUR. W II kwartale 2011 r. obroty z tego tytułu wyniosły 138 mln EUR i była to kwota mniejsza o 16,6% w stosunku do poprzedniego roku. Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2011 roku 17

18 Rachunek bieżący i kapitałowy 1.2. Dochody 1 W II kwartale 2011 r. saldo dochodów było ujemne i wyniosło.173 mln EUR. Ujemne saldo dochodów pogłębiło się w porównaniu z wartościami osiągniętymi w poprzednich kwartałach. Główną przyczyną takiego stanu rzeczy był wzrost dochodów nierezydentów z tytułu inwestycji bezpośrednich dokonanych w Polsce. Wzrosły również dochody nierezydentów z tytułu inwestycji portfelowych. Jednocześnie po stronie przychodów zwiększeniu uległy dochody rezydentów z tytułu inwestycji bezpośrednich dokonanych za granicą. Obserwowane od kilku lat ujemne saldo dochodów jest zjawiskiem występującym nie tylko w Polsce, ale i w innych krajach regionu, które cechuje wysoka ujemna pozycja inwestycyjna. Ujemne saldo dochodów jest konsekwencją dużego zaangażowania zagranicznych inwestorów w daną gospodarkę i realizowania przez nich dochodów z tego tytułu, przy znacznie niższym poziomie zaangażowania rezydentów w inwestycje za granicą. Dochody nierezydentów zrealizowane w Polsce w II kwartale 2011 r. wyniosły mln EUR i w porównaniu z II kwartałem 2010 r. wzrosły o mln EUR, czyli o 20,7%. Przychody polskich podmiotów wyniosły mln EUR i zwiększyły się o 153 mln EUR, tj. o 9,5%. Przychody z tytułu wynagrodzeń Polaków pracujących za granicą krócej niż 1 rok (krótkookresowych) wyniosły 766 mln EUR, co stanowiło 7,7% całości przychodów. W porównaniu z poprzednim rokiem przychody te zmniejszyły się o 67 mln EUR. Rozchody z tytułu wynagrodzeń nierezydentów pracujących w Polsce krócej niż jeden rok osiągnęły wartość 370 mln EUR, co oznacza wzrost o 90 mln EUR w porównaniu z II kwartałem 2010 r. Saldo wynagrodzeń pracowników było dodatnie i wyniosło 396 mln EUR. Saldo dochodów z tytułu inwestycji bezpośrednich było ujemne i wyniosło 3.23 mln EUR. Przed rokiem saldo to również było ujemne i wyniosło mln EUR. Dochody zagranicznych inwestorów bezpośrednich z tytułu ich zaangażowania kapitałowego w polskich podmiotach wyniosły 3.79 mln EUR i stanowiły 6,9% całości rozchodów. Na kwotę tę złożyły się: wyjątkowo wysokie wypłacone dywidendy w wysokości mln EUR, niewielka kwota reinwestowanych zysków 61 mln EUR, oraz zapłacone odsetki od instrumentów dłużnych 77 mln EUR. Kwota rozchodów z tytułu dochodów nierezydentów od zagranicznych inwestycji bezpośrednich, w porównaniu z II kwartałem 2010 r., wzrosła o 805 mln EUR, tj. o 21,5%. Wartość wypłaconych dywidend zwiększyła się o 72 mln EUR, tj. o 30,5%. Towarzyszył temu wynoszący 8,9% wzrost wartości reinwestowanych zysków (o 5 mln EUR). Wartość odsetek wypłacanych przez polskie podmioty zagranicznym inwestorom od udzielonych przez nich kredytów była wyższa o 58 mln EUR, tj. o 13,8%, niż w analogicznym okresie 2010 r. Dochody polskich podmiotów z tytułu ich inwestycji bezpośrednich za granicą wyniosły 326 mln EUR, przy czym kwota otrzymanych dywidend wyniosła 78 mln EUR, odsetki otrzymane od udzielonych kredytów osiągnęły wartość 13 mln EUR, natomiast kwota reinwestowanych zysków wyniosła 11 mln EUR. 18 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

19 Rachunek bieżący i kapitałowy Wykres 12. Dochody mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II Przychody Rozchody Saldo Tabela 2. Dochody (mln EUR) I II III IV I II III IV I II PRZYCHODY Wynagrodzenia pracowników Dochody z inwestycji bezpośrednich Dochody z inwestycji portfelowych Dochody z pozostałych inwestycji ROZCHODY Wynagrodzenia pracowników Dochody z inwestycji bezpośrednich Dochody z inwestycji portfelowych Dochody z pozostałych inwestycji SALDO Wynagrodzenia pracowników Dochody z inwestycji bezpośrednich Dochody z inwestycji portfelowych Dochody z pozostałych inwestycji Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2011 roku 19

20 Rachunek bieżący i kapitałowy W II kwartale 2011 r. ujemne saldo dochodów z tytułu inwestycji portfelowych wyniosło 918 mln EUR. Przed rokiem saldo to było również ujemne i wynosiło 706 mln EUR. 1 Dochody nierezydentów z tytułu inwestycji portfelowych dokonanych w Polsce wyniosły 976 mln EUR i w porównaniu z II kwartałem 2010 r. wzrosły o 221 mln EUR, czyli o 22,6%. Wzrost dochodów był rezultatem powiększenia przez nierezydentów portfela polskich dłużnych papierów wartościowych, głównie obligacji skarbowych, nominowanych zarówno w złotych, jak i w walutach obcych. W II kwartale 2011 r. udział wypłat dochodów z inwestycji portfelowych w całkowitej wartości rozchodów wyniósł 16,9%. Dochody polskich podmiotów z inwestycji portfelowych za granicą stanowiły, w omawianym okresie, 3,6% całości przychodów z tytułu dochodów i wyniosły 58 mln EUR. W analogicznym okresie 2010 r. dochody te były wyższe o 9 mln EUR. W II kwartale 2011 r. saldo dochodów od pozostałych inwestycji było ujemne i wyniosło 228 mln EUR. W porównaniu z analogicznym okresem 2010 r. saldo to pogorszyło się o 61 mln EUR. Dochody rezydentów od pozostałych inwestycji (przychody) wyniosły 56 mln EUR, z czego zdecydowaną większość stanowiły przychody NBP z tytułu oficjalnych aktywów rezerwowych. Dochody nierezydentów od pozostałych inwestycji osiągnęły wartość 68 mln EUR Transfery bieżące i kapitałowe Począwszy od 2007 r. dodatnie saldo transferów bieżących i kapitałowych utrzymuje się na wysokim poziomie. W II kwartale 2011 r. wynosiło ono mln EUR. W stosunku do II kwartału 2010 r. zwiększyło się o 1.21 mln EUR. W II kwartale 2011 r. saldo transferów bieżących wyniosło mln EUR i było wyższe o mln EUR w porównaniu z II kwartałem 2010 r. Na saldo to złożyły się dodatnie saldo transferów sektora rządowego w wysokości mln EUR, wynikające głównie z rozliczeń z Unią Europejską, oraz dodatnie saldo transferów pozostałych sektorów w wysokości 90 mln EUR. Wśród transferów pozostałych sektorów najważniejszym składnikiem są przekazy zarobków z tytułu pracy za granicą. Dodatnie saldo rachunku kapitałowego w II kwartale 2011 r. wyniosło mln EUR i było wyższe o 335 mln EUR od salda uzyskanego w analogicznym okresie 2010 r. W II kwartale 2011 r. kwota przychodów wyniosła mln EUR. Prawie 98% tej kwoty stanowiły środki otrzymane przez Polskę z Unii Europejskiej (1.71 mln EUR). Rozchody w wysokości 116 mln EUR stanowiły transfery środków z tytułu zakupu patentów, licencji i znaków towarowych. Środki przekazane do kraju z tytułu pracy Polaków za granicą W II kwartale 2011 r., w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku, zmniejszyła się wielkość środków przekazanych do kraju przez pracowników zarówno długo-, jak i krótkookresowych. W analizowanym okresie wielkość przekazanych środków wyniosła mln EUR. W stosunku do analogicznego okresu 2010 r. wielkość ta zmniejszyła się o 9,2%. Podobny poziom spadków obserwowany był w 2009 r., podczas gdy w 2010 r. mieliśmy do czynienia ze stabilizacją poziomu napływających środków. Tradycyjnie w kwocie jaka napłynęła do Polski w I kwartale 2011 r. dominowały przekazy Polaków zatrudnionych w Wielkiej Brytanii, Irlandii i Niemczech. 20 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

21 Rachunek bieżący i kapitałowy Środki przekazane do kraju z tytułu pracy Polaków za granicą (mln EUR) Wynagrodzenia pracowników I II III IV I II III IV I II Podatki Wydatki pracowników sezonowych i przygranicznych Przekazy zarobków Środki przekazywane do Polski W statystyce bilansu płatniczego informacje o dochodach uzyskiwanych z tytułu pracy w innym kraju ujmowane są w dwóch pozycjach: wynagrodzenia pracowników (ujmowane w pozycji dochody) i przekazy zarobków (ujmowane w pozycji transfery prywatne). Pierwsza z tych kategorii, czyli wynagrodzenia pracowników, to w całości wynagrodzenia z tytułu pracy osiągane przez Polaków pracujących za granicą krócej niż rok. Przekazy zarobków to część wynagrodzeń przekazywana do rodzin w kraju przez osoby pracujące za granicą dłużej niż rok, które swoje centrum zainteresowania ekonomicznego mają w kraju będącym miejscem ich pracy. Transfery z Unią Europejską Saldo transferów bieżących i kapitałowych z Unią Europejską w II kwartale 2011 r. wyniosło mln EUR i było wyższe o mln EUR w porównaniu z saldem uzyskanym w analogicznym okresie 2010 r. Saldo transferów bieżących z Unią Europejską było dodatnie i wyniosło mln EUR. W stosunku do salda z analogicznego okresu 2010 r. oznacza to wzrost o mln EUR. Znaczny jego wzrost w II kwartale 2011 r. spowodowany był głównie wysokim napływem środków na Europejski Fundusz Społeczny w wysokości 985 mln EUR. Ze środków otrzymanych z Unii Europejskiej i rejestrowanych w transferach bieżących na uwagę zasługuje wpływ 1.52 mln EUR z funduszy finansujących Wspólną Politykę Rolną: Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich i Europejskiego Funduszu Rolnego Gwarancji. Rozchody z tytułu składki członkowskiej wpłaconej do budżetu ogólnego Unii Europejskiej w II kwartale 2011 r. wyniosły 613 mln EUR i były wyższe o 12 mln EUR od zanotowanych w analogicznym okresie 2010 r. Przychody w ramach transferów kapitałowych wyniosły w omawianym okresie 1.71 mln EUR, w tej kwocie najwięcej środków wpłynęło z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (908 mln EUR). Były to refundacje kosztów projektów realizowanych w ramach bieżącej perspektywy finansowej. Zalicza się do nich Programy Operacyjne Innowacyjna Gospodarka, Infrastruktura i Środowisko, Rozwój Polski Wschodniej, Europejska Współpraca Terytorialna, Pomoc Techniczna oraz Regionalne Programy Operacyjne wszystkich 16 województw. Pozostałe wpływy, głównie z Funduszu Spójności w ramach bieżącej perspektywy finansowej, wyniosły w II kwartale 2011 r. 58 mln EUR. Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2011 roku 21

22 Rachunek finansowy 2 Rachunek finansowy Inwestycje nierezydentów w Polsce Saldo zagranicznych inwestycji w Polsce w II kwartale 2011 r. było dodatnie i wyniosło.733 mln EUR. Relatywnie niski napływ zagranicznych inwestycji był rezultatem odpływu kapitału w postaci pozostałych zobowiązań pozostałych sektorów. Tabela 3. Inwestycje nierezydentów w Polsce (mln EUR) I II III IV I II III IV I II Zagraniczne inwestycje w Polsce Inwestycje bezpośrednie Inwestycje portfelowe Pozostałe inwestycje Kredyty handlowe Pozostałe kredyty otrzymane Rachunki bieżące, depozyty i pozostałe zobowiązania Inwestycje bezpośrednie W II kwartale 2011 r. wartość transakcji netto z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce wyniosła 601 mln EUR. W porównaniu z analogicznym kwartałem 2010 r. była ona niższa o 19 mln EUR, czyli o 2,%. Na zmniejszenie salda napływu kapitału zagranicznego w postaci inwestycji bezpośrednich wpływ miały: spadek wartości napływu netto środków w postaci dłużnych instrumentów finansowych oraz odpływ środków przeznaczonych na zasilenie kapitałów własnych przedsiębiorstw bezpośredniego inwestowania (zawierających reinwestowane zyski). 22 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

23 Rachunek finansowy Wykres 13. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II Zakupy udziałów i akcji Dłużne instrumenty finansowe Reinwestowane zyski Inwestycje bezpośrednie Nierezydenci wycofywali się z akcji i udziałów oraz z kapitałów własnych polskich przedsiębiorstw. Odpływ kapitału z tego tytułu wyniósł 108 mln EUR. W II kwartale 2010 r. również zanotowano odpływ środków wynoszący 55 mln EUR. Reinwestowane zyski w II kwartale 2011 r. były dodatnie, wyższe niż przed rokiem o 5 mln EUR, czyli o 8,9%, i wyniosły zaledwie 61 mln EUR. W analogicznym okresie 2010 r. wyniosły one 56 mln EUR. Saldo napływu netto środków w postaci dłużnych instrumentów finansowych było dodatnie i wyniosło 68 mln EUR. Spłaty netto zadłużenia wobec zagranicznych inwestorów bezpośrednich były niższe niż wartość nowo zaciąganego długu. W II kwartale 2010 r. saldo było również dodatnie i wyniosło 79 mln EUR Inwestycje portfelowe W II kwartale 2011 r. miał miejsce dalszy napływ kapitału inwestowanego przez nierezydentów w polskie papiery wartościowe. Wyniósł on.327 mln EUR i był wyższy o 37,2% niż przed rokiem, gdy zanotowano napływ kapitału wynoszący 3.15 mln EUR. Głównym czynnikiem kształtującym saldo inwestycji portfelowych nierezydentów był napływ kapitału inwestowanego w dłużne papiery wartościowe. Jednak również napływ środków inwestowanych w papiery udziałowe był wysoki w porównaniu z poprzednimi kwartałami. Inwestycje nierezydentów w polskie dłużne papiery wartościowe wyniosły mln EUR. Po serii trzech kwartałów (od III kwartału 2008 r. do I kwartału 2010 r.), w których salda tych inwestycji były ujemne, od II kwartału 2009 r. można obserwować stały napływ zagranicznych inwestycji w polskie dłużne papiery wartościowe. Na rynkach zagranicznych Skarb Państwa wyemitował obligacje nominowane w euro, o wartości nominalnej 60 mln EUR, oraz nominowane w dolarach, o wartości nominalnej mln USD. Łączny napływ kapitału z tego tytułu wyniósł mln EUR. Na krajowym rynku obligacji skarbowych miał miejsce napływ zagranicznych inwestycji, który w II kwartale 2011 r. wyniósł mln EUR. Przez cały kwartał nierezydenci równomiernie powiększali portfel obligacji skarbowych nominowanych w złotych. Pomimo niepokojów na globalnych rynkach finansowych postrzeganie Polski, jako kraju o silnej gospodarce, obarczonego stosunkowo niskim ryzykiem kredytowym, przyczyniało się do napływu kapitału w obligacje skarbowe. Jednocześnie w omawianym okresie nierezydenci zmniejszyli zaangażowanie w polskie instrumenty rynku pieniężnego, głównie bony skarbowe, o kwotę 2 mln EUR. Przed rokiem również zanotowano odpływ kapitału, wynoszący 96 mln EUR. Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2011 roku 23