Bilans Płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za III kwartał 2013 r.

Transkrypt

1 Bilans Płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za III kwartał 2013 r.

2 Bilans Płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za III kwartał 2013 r. Warszawa, 2014

3 Skład i druk: Drukarnia NBP Wydał: Narodowy Bank Polski Departament Edukacji i Wydawnictw Warszawa ul. Świętokrzyska 11/21 tel.: Copyright Narodowy Bank Polski, 2014

4 Spis treści Rozdział 1. Synteza Rachunek bieżący i kapitałowy Rachunek finansowy i zadłużenie zagraniczne 7 Rozdział 2. Rachunek bieżący i kapitałowy Międzynarodowy handel towarami i usługami Dochody Transfery bieżące i kapitałowe 24 Rozdział 3. Rachunek finansowy Inwestycje nierezydentów w Polsce Polskie inwestycje za granicą Pochodne instrumenty finansowe Oficjalne aktywa rezerwowe 35 Rozdział 4. Zadłużenie zagraniczne Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego Zadłużenie zagraniczne sektora przedsiębiorstw Zadłużenie zagraniczne sektora bankowego Zadłużenie zagraniczne NBP Wybrane wskaźniki zadłużenia zagranicznego 43 Rozdział 5. Aneks statystyczny 45

5

6 Rozdział 1 Synteza

7 Rozdział 1 Synteza 1.1. Rachunek bieżący i kapitałowy W III kwartale 2013 r. odnotowano nadwyżkę na rachunku bieżącym i kapitałowym, która ukształtowała się na poziomie 0,2 mld EUR. Relacja nadwyżki rachunku bieżącego i kapitałowego do PKB w III kwartale 2013 r. wyniosła 0,2%, co oznacza znaczącą poprawę (o 1,4 pkt proc.) w stosunku do III kwartału 2012 r. Deficyt rachunku bieżącego wyniósł 2,1 mld EUR. W porównaniu z III kwartałem 2012 r. deficyt ten zmniejszył się o 1,5 mld EUR. Relacja salda rachunku bieżącego do PKB w III kwartale 2013 r. wyniosła 2,2%, co oznacza poprawę o 1,7 pkt proc. w stosunku do III kwartału 2012 r. Należy zauważyć, że wartość salda rachunku bieżącego w relacji do PKB, liczona jako średnia z trzech lat, jest jednym z istotnych wskaźników opisujących stan równowagi zewnętrznej i używana jest przez Komisję Europejską w procedurze nierównowag makroekonomicznych. Wartość tego wskaźnika znajduje się po raz pierwszy od III kwartału 2007 r. powyżej wartości progu ostrożnościowego (minus 4%) i wynosi minus 3,8%. Główną przyczyną poprawy salda rachunku bieżącego była korzystana zmiana salda obrotów towarowych, które w III kwartale 2013 r. było dodatnie i wyniosło 1,0 mld EUR. Saldo to poprawiło się o 1,4 mld EUR w stosunku do poziomu obserwowanego przed rokiem i było wynikiem znacznie większego wzrostu eksportu niż importu. Eksport towarów w III kwartale 2013 r. wyniósł 39,4 mld EUR i wzrósł o 5,6% w porównaniu z III kwartałem 2012 r. Wzrost ten dotyczył przede wszystkim eksportu do krajów Unii Europejskiej, a jego podstawą był wzrost eksportu towarów powiązanych z międzynarodowymi sieciami produkcji, w szczególności z ożywieniem w eksporcie części samochodowych, samochodów osobowych, autobusów i silników wysokoprężnych. Ponadto zwiększył się eksport telefonów, żywności, mebli i leków. Jednocześnie spadł eksport sprzętu elektronicznego oraz metali. W III kwartale 2013 r. odnotowano także ożywienie po stronie importu towarów. Jego wartość wyniosła 38,4 mld EUR, co oznacza wzrost w stosunku do poziomu sprzed roku o 1,7%, podczas gdy w poprzednich dwóch kwartałach dynamika importu była ujemna. Odnotowany w III kwartale 2013 r. wzrost importu wynikał głównie z ożywienia na rynku motoryzacyjnym, co przyniosło większe zakupy za granicą komponentów do produkcji samochodów, oraz wzrost importu samochodów osobowych i ciężarowych. Wzrósł także import telefonów komórkowych, samolotów oraz ropy naftowej. Odnotowany wzrost wartości importu może świadczyć o stopniowym ożywieniu w polskiej gospodarce. Dodatnie saldo handlu usługami w analizowanym okresie wyniosło 1,0 mld EUR i ukształtowało się na poziomie podobnym do tego z poprzedniego roku. Największy wpływ na wielkość tego salda miało saldo usług transportowych. 6 Narodowy Bank Polski

8 Synteza W III kwartale 2013 r. saldo dochodów było ujemne i wyniosło 4,6 mld EUR. Ujemne saldo było przede wszystkim konsekwencją wysokich dochodów uzyskiwanych przez zagranicznych inwestorów bezpośrednich, które ukształtowały się na poziomie 3,0 mld EUR. Na saldo dochodów znaczący wpływ miały także dochody nierezydentów osiągane z inwestycji portfelowych, które wyniosły 2,0 mld EUR. Saldo transferów z instytucjami Unii Europejskiej wyniosło 2,4 mld EUR. W porównaniu z III kwartałem 2012 r. saldo to zmniejszyło się o 0,5 mld EUR, na skutek spadku transferów na Europejski Fundusz Społeczny i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego oraz wzrostu składki do budżetu UE Rachunek finansowy i zadłużenie zagraniczne Saldo zagranicznych inwestycji w Polsce w III kwartale 2013 r. było dodatnie i wyniosło 3,8 mld EUR. Saldo to było w znacznej mierze rezultatem napływu inwestycji bezpośrednich oraz kredytów do sektora rządowego. Przed rokiem nastąpił napływ kapitału z tytułu zagranicznych inwestycji, który wyniósł 5,8 mld EUR i wynikał przede wszystkim z napływu zagranicznych inwestycji portfelowych. W analizowanym okresie odnotowano napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich wynoszący 1,8 mld EUR. Kwota ta wynikała przede wszystkim z napływu pozostałego kapitału oraz reinwestowanych zysków przy równoczesnym wycofywaniu się nierezydentów z inwestycji w akcje i udziały polskich spółek. W III kwartale 2013 r. nastąpił odpływ kapitału z inwestycji portfelowych, wynoszący 0,6 mld EUR. Nierezydenci wycofywali się zarówno z inwestycji w obligacje skarbowe emitowane na rynku krajowym, jak i akcji spółek notowanych na warszawskiej giełdzie. Znaczącym źródłem napływu zagranicznych inwestycji w III kwartale 2013 r. były pozostałe inwestycje, w ramach których napływ środków wyniósł 2,6 mld EUR. Było on spowodowany przede wszystkim zaciągnięciem kredytów przez sektor rządowy oraz zwiększeniem zobowiązań sektora bankowego z tytułu przyjętych od nierezydentów depozytów. W wyniku transakcji przeprowadzanych na zlecenie klientów (przede wszystkim przeniesienie środków z rachunku walutowego Ministerstwa Finansów w NBP do BGK) oraz transakcji własnych NBP oficjalne aktywa rezerwowe zmniejszyły się o 1,7 mld EUR. Ich stan na koniec września 2013 r. wyniósł 79,1 mld EUR. Na koniec III kwartału 2013 r. stan zadłużenia zagranicznego Polski ogółem wyniósł 278,9 mld EUR i był wyższy o 4,8 mld EUR w stosunku do stanu na koniec II kwartału 2013 r. Na wzrost stanu zadłużenia zagranicznego Polski, przede wszystkim, wpłynęło wspomniane wcześniej zaciągnięcie kredytu przez sektor rządowy oraz wzrost depozytów nierezydentów w polskich bankach w kwocie 3,9 mld EUR. Różnice kursowe i zmiany wyceny spowodowały wzrost zadłużenia zagranicznego o 0,9 mld EUR. Bilans Płatniczy RP za III kwartał

9

10 Rozdział 2 Rachunek bieżący i kapitałowy

11 Rozdział 2 Rachunek bieżący i kapitałowy Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego w III kwartale 2013 r. było dodatnie i wyniosło 207 mln EUR. Na tę kwotę złożyło się ujemne saldo rachunku bieżącego, wynoszące minus mln EUR, oraz dodatnie saldo rachunku kapitałowego w wysokości mln EUR. W III kwartale 2013 r. saldo rachunku bieżącego i kapitałowego poprawiło się, w porównaniu z analogicznym okresem 2012 r., o mln EUR (w porównaniu z II kwartałem 2013 r. saldo to zmniejszyło się o mln EUR). O poprawie salda w stosunku do poprzedniego roku zdecydowała przede wszystkim korzystna zmiana salda obrotów towarowych, które w omawianym okresie uległo poprawie o mln EUR (z poziomu minus 419 mln EUR w III kwartale 2012 r. do mln EUR w III kwartale 2013 r.). Ponadto na poprawę salda rachunku bieżącego i kapitałowego miało wpływ zmniejszenie deficytu w saldzie dochodów (poprawa o 383 mln EUR), głównie w wyniku niższych dochodów osiągniętych przez nierezydentów z tytułu inwestycji bezpośrednich. W przeciwnym kierunku oddziaływały zmniejszenie, w stosunku do III kwartału 2012 r., dodatniego salda transferów bieżących (spadek Wykres 1. Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego w ujęciu kwartalnym * mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Dochody Towary Usługi Transfery Rachunek kapitałowy Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego * Szeregi czasowe prezentujące składniki bilansu płatniczego oraz zadłużenia zagranicznego za okres od I kwartału 2006 r. do II kwartału 2013 r. zostały zaprezentowane w Aneksie statystycznym. o 248 mln EUR) oraz salda rachunku kapitałowego (spadek o 229 mln EUR). Zmiany te wynikały głównie z niższego napływu środków z tytułu transferów unijnych. Zaobserwowano także niewielki spadek salda usług (o 37 mln EUR). Relacja salda rachunku bieżącego i kapitałowego do PKB wyniosła w III kwartale 2013 r. plus 0,2%. Wartość wskaźnika salda rachunku bieżącego do PKB ukształtowała się na poziomie minus 2,2%. Oba te wskaźniki uległy znacznej poprawie w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego, kiedy to ich wartości wyniosły odpowiednio: minus 1,2% oraz minus 3,8%. 10 Narodowy Bank Polski

12 Rachunek bieżący i kapitałowy Wykres 2. Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego w ujęciu kwartalnym % PKB I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Saldo rachunku bieżącego Saldo rachunku kapitałowego Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego Ramka 1. Rachunek bieżący i kapitałowy w ujęciu płynnego roku Z uwagi na sezonowość zjawisk zachodzących w rachunku bieżącym oraz dla umożliwienia porównywalności z danymi rocznymi przedstawiono poniżej opis kształtowania się rachunku bieżącego i kapitałowego w ujęciu płynnego roku. Deficyt rachunku bieżącego w relacji do PKB wyniósł w ciągu 12 miesięcy kończących się w III kwartale 2013 r.* minus 1,9% i w stosunku do poprzedniego roku relacja ta uległa poprawie o 2,5 pkt proc. Saldo rachunku bieżącego w relacji do PKB jest jednym z istotnych, w ocenie analityków, wskaźników opisujących stan równowagi zewnętrznej i używane jest w procedurze nierównowag makroekonomicznych. Poprawę odnotowano także w przypadku łącznego salda rachunku bieżącego i kapitałowego do PKB, które w III kwartale 2013 r. wynosiło plus 0,4%. W przypadku Polski znaczna część transferów unijnych, przeznaczonych głównie na inwestycje infrastrukturalne, ujmowana jest właśnie w rachunku kapitałowym, dlatego ta relacja powinna być traktowana jako ważny, z punktu widzenia takiego kraju jak Polska, wskaźnik służący do oceny nierównowagi zewnętrznej. Wartość tego wskaźnika wskazuje na całkowite potrzeby pożyczkowe polskiej gospodarki, jakie muszą być sfinansowane napływem kapitału zagranicznego. Nadwyżka salda rachunku bieżącego i kapitałowego zanotowana w omawianym kwartale była najlepszym wynikiem zaobserwowanym dla Polski w XXI wieku, co może świadczyć o malejącym poziomie nierównowagi zewnętrznej polskiej gospodarki. Łączne saldo rachunku bieżącego i kapitałowego w III kwartale 2013 r, było dodatnie i wyniosło mln EUR. W stosunku do III kwartału 2012 r., od kiedy to obserwowana jest jego poprawa, deficyt ten zmniejszył się o mln EUR. Głównym czynnikiem, * III kwartał 2013 r. obejmuje skumulowane dane IV kwartału 2012 r. oraz pierwszych trzech kwartałów 2013 r. Bilans Płatniczy RP za III kwartał

13 Rozdział 2 Wykres 3. Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego w relacji do PKB % I kw II kw III kw. Saldo rachunku bieżącego do PKB Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego do PKB Saldo rachunku kapitałowego do PKB który wpłynął na tę poprawę było saldo obrotów towarowych, które w omawianym okresie było dodatnie i wyniosło mln EUR, w stosunku do poprzedniego roku poprawiło się o mln EUR. Tak silne zmniejszenie deficytu obrotów towarowych było wynikiem wzrostu eksportu (o mln EUR, tj. o 6,1%) przy równoczesnym niewielkim wzroście importu (o mln EUR, tj. o 0,7%). Głównym motorem wzrostu polskiego eksportu w tym okresie był eksport żywności (wzrost o mln EUR). Obok wzrostu eksportu żywności zarejestrowano także silny wzrost reeksportu aparatury telefonicznej (o mln EUR), napraw i remontów różnego rodzaju jednostek pływających, leków, części samochodowych oraz paliw przetworzonych. Negatywnie na dynamikę eksportu oddziaływał spadek eksportu odbiorników TV, sprzętu komputerowego oraz części RTV. W omawianym okresie spadł też eksport samochodów osobowych, koksu, półwyrobów z żelaza i stali. Na ożywienie w imporcie wpłynęły najmocniej naprawy i remonty różnego rodzaju statków (wzrost o 745 mln EUR), import telefonów komórkowych (o 505 mln EUR) oraz odbiorników TV. Z drugiej strony import osłabiły problemy z popytem na odbiorniki TV w Europie, co w efekcie wywołało znaczny spadek wartości sprowadzanych matryc cie- Wykres 4. Struktura salda rachunku bieżącego i kapitałowego mln EUR I kw II kw III kw. Dochody Towary Usługi Transfery Rachunek kapitałowy Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego 12 Narodowy Bank Polski

14 Rachunek bieżący i kapitałowy kłokrystalicznych (o 710 mln EUR) używanych do produkcji telewizorów. Zmniejszył się również import olejów ropy naftowej, węgla oraz na skutek słabej koniunktury w budownictwie zmniejszyła się także wartość sprowadzonych do Polski wyrobów z żelaza i stali. Dodatni wpływ na poprawę salda obrotów bieżących miała także korzystna zmiana w zakresie handlu usługami. Saldo usług w III kwartale 2013 r. wyniosło mln EUR i poprawiło się w stosunku do poprzedniego roku o 754 mln EUR. Wynikało to ze wzrostu eksportu, który wystąpił we wszystkich głównych grupach usług. Jednocześnie odnotowano niższy wzrost wartości importu. Z kolei na zmianę łącznego salda rachunku bieżącego i kapitałowego w III kwartale 2013 r. bardzo ograniczony wpływ miało zmniejszenie ujemnego salda dochodów. W omawianym okresie deficyt dochodów ukształtował się na poziomie mln EUR, co oznacza jego zmniejszenie o 57 mln EUR. Deficyt ten stanowi największy składnik salda rachunku bieżącego i jest spowodowany znacznymi dochodami osiąganymi przez nierezydentów z inwestycji (przede wszystkim bezpośrednich i portfelowych) ulokowanych w Polsce. W analizowanym okresie, w ujęciu płynnego roku, saldo transferów z Unią Europejską wyniosło mln EUR i było o 397 mln EUR niższe niż przed rokiem. Pogorszenie to wynikało ze spadku transferów kapitałowych (o 497 mln EUR) oraz poprawy w transferach bieżących (o 100 mln EUR). W przypadku transferów kapitałowych spadek napływu dotyczył głównie Funduszu Spójności (o 628 mln EUR), przy jednoczesnym niewielkim wzroście środków napływających do Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (o 181 mln EUR). W przypadku transferów bieżących wynikał on z niższego napływu w przychodach (o 69 mln EUR), jak i niższej składki do budżetu UE (o 169 mln EUR) Międzynarodowy handel towarami i usługami W III kwartale 2013 r. saldo towarów i usług (eksport netto) było dodatnie i ukształtowało się na poziomie mln EUR. Oznacza to kolejny dobry wynik w wymianie handlowej z zagranicą. W porównaniu z analogicznym kwartałem 2012 r. uległo ono poprawie o mln EUR (w stosunku do II kwartału 2013 r. pogorszyło się o 825 mln EUR). Wysoka poprawa wartości łącznego salda towarów i usług wynikała przede wszystkim z poprawy salda towarów. W analizowanym kwartale łączne przychody z tytułu eksportu towarów i usług wyniosły mln EUR i w stosunku do III kwartału 2012 r. wzrosły o 4,7%, natomiast wartość importu ukształtowała się na poziomie mln EUR, co oznacza wzrost o 1,6% Eksport towarów W III kwartale 2013 r. eksport towarów ogółem wyniósł mln EUR, co w stosunku do analogicznego okresu 2012 r. oznacza wzrost o mln EUR, tj. o 5,6%. Bilans Płatniczy RP za III kwartał

15 Rozdział 2 Wykres 5. Towary i usługi mln EUR mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Przychody (lewa oś) Rozchody (lewa oś) Saldo (prawa oś) Z analizy struktury geograficznej eksportu wynika, że wzrost eksportu dotyczył przede wszystkim krajów członkowskich Unii Europejskiej, do których eksport zwiększył się o mln EUR, tj. o 4,7%. Dotyczyło to przede wszystkim handlu z największym polskim kontrahentem zagranicznym, czyli z Niemcami (wzrost o 565 mln EUR, tj. o 6,0%), co było spowodowane głównie wzrostem wartości sprzedanych telefonów komórkowych, wyrobów przemysłu motoryzacyjnego (samochodów osobowych i ich części), żywności, mebli oraz paliw, surowców i półproduktów takich jak: oleje ropy naftowej, druty i kable, złoto, aluminium. Z drugiej strony zwraca uwagę spadek eksportu telewizorów. Zwiększył się również eksport do Belgii (o 157 mln EUR, tj. o 22,2%, o czym zadecydował głównie handel olejami ropy naftowej, żywnością). Wśród pozostałych krajów członkowskich UE duży wzrost eksportu dotyczył Węgier (głównie samochody osobowe, ciężarowe i ich części oraz aluminium), Czech (telefony komórkowe, oleje ropy naftowej, silniki Diesla), Wielkiej Brytanii (obrót uszlachetniający), Łotwy (telefony komórkowe, oleje ropy naftowej), Hiszpanii (samochody osobowe, silniki Diesla). Powyższa analiza wskazuje na zwiększenie popytu w krajach Unii Europejskiej na paliwa przetworzone, surowce oraz produkty przemysłu motoryzacyjnego, co może potwierdzać hipotezę o ożywieniu gospodarczym w Europie. Wzrost eksportu do krajów niebędących członkami Unii Europejskiej obejmował przede wszystkim rynki wschodnie. Eksport polskich towarów na te rynki, czyli do Rosji, na Ukrainę i Białoruś zwiększył się łącznie o 217 mln EUR, tj. o 5,9%. Większy eksport do Rosji (o 100 mln EUR, tj. o 4,7%) był spowodowany wzrostem sprzedaży urządzeń mechanicznych i ich części oraz żywności. Wzrost sprzedaży towarów na Ukrainę wynikał przede wszystkim ze wzrostu eksportu paliw (oleje ropy naftowej) oraz wyrobów związanych z przemysłem elektromechanicznym (druty, kable, prądnice). Podstawę przyrostu eksportu w obrotach z Białorusią stanowiły produkty przemysłu elektromechanicznego oraz transportowego. Analizując polski eksport na rynki wschodnie w dłuższym horyzoncie czasowym należy podkreślić, że w przeciwieństwie do handlu z krajami Unii charakteryzuje się on dużą zmiennością i stąd trudniej jest wskazać grupy towarów mające dominujący wpływ na jego wielkość. W obrotach z pozostałymi państwami niebędącymi członkami Unii Europejskiej najsilniejszy przyrost eksportu zarejestrowano w handlu z Norwegią (o 239 mln EUR, tj. o 36,8%) i Stanami Zjednoczonymi (o 139 mln EUR, tj. o 19,3%). W przypadku Norwegii podstawę przyrostu eksportu stanowił obrót uszlachetniający statków, a wzrost eksportu do Stanów Zjednoczonych wynikał przede wszystkim ze wzrostu sprzedaży olejów ropy naftowej. 14 Narodowy Bank Polski

16 Rachunek bieżący i kapitałowy Wykres 6. Dynamika eksportu ogółem r/r (dane niewyrównane sezonowo) w podziale geograficznym udział we wzroście wartości głównych krajów i grup krajów 30 % I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Strefa euro Pozostałe kraje UE Rosja Pozostałe Razem W III kwartale 2013 r., w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego, zarejestrowano przyrosty wartości eksportu we wszystkich grupach towarowych klasyfikowanych według kierunków przeznaczenia. Stosunkowo dużym wzrostem charakteryzował się eksport dóbr pośrednich, określanych jako towary zaopatrzeniowe, czyli komponenty używane w procesie produkcji innych rodzajów dóbr, a także eksport towarów konsumpcyjnych oraz inwestycyjnych. Wykres 7. Eksport struktura towarowa wg głównych kierunków przeznaczenia dane nieodsezonowane mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Paliwa i surowce Dobra inwestycyjne Towary konsumpcyjne Zużycie pośrednie Przyrost eksportu dóbr pośrednich (zaopatrzeniowych) w III kwartale 2013 r. wyniósł 803 mln EUR, tj. 4,9%. W tej grupie towarów wzrósł zwłaszcza eksport części i akcesoriów samochodowych oraz silników Diesla (łącznie o 168 mln EUR, tj. o 8,3%) głównie do Niemiec, Serbii, Węgier, Czech oraz Hiszpanii. Ponadto zarejestrowano przyrost eksportu nasion rzepaku (o 103 mln EUR, tj. o 132,6%), drutów, kabli i przewodów elektrycznych oraz szkła. Spadki odnotowano w eksporcie srebra, złota oraz miedzi (łącznie o 276 mln EUR, tj. o 31,0%), a także części RTV (o 91 mln EUR, tj. o 28,7%). Bilans Płatniczy RP za III kwartał

17 Rozdział 2 Eksport towarów konsumpcyjnych w porównaniu z III kwartałem 2012 r. wzrósł o 746 mln EUR, tj. o 6,1%. Przyrost ten został wygenerowany w znacznej mierze przez sprzedaż żywności do krajów Unii Europejskiej (głównie Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii) (przyrost łącznie o 298 mln EUR, tj. o 7,9%). Ponadto zwiększył się eksport mebli (o 84 mln EUR, tj. o 8,4%) oraz leków (o 83 mln EUR, tj. o 21,4%). Warto również zwrócić uwagę na wzrost eksportu samochodów osobowych (o 73 mln EUR, tj. o 6,1%). Jednocześnie spadł eksport odbiorników TV (o 135 mln EUR, tj. o 15,2%), co było efektem osłabienia popytu w krajach Unii Europejskiej. W eksporcie dóbr inwestycyjnych w III kwartale 2013 r. w stosunku do III kwartału 2012 r. odnotowano przyrost w wysokości 649 mln EUR, tj. o 12,8%. Największy wpływ na wzrost eksportu omawianej grupy towarów miało zwiększenie reeksportu za granicę telefonów komórkowych (o 380 mln EUR, tj. o 132,3%) oraz eksport autobusów i sprzętu komputerowego. Wzrost eksportu surowców i paliw w III kwartale 2013 r. był niewielki i wyniósł 96 mln EUR, czyli 3,7%. Wynikał on przede wszystkim z przyrostu eksportu ropy naftowej (o 33 mln EUR, tj. o 92,3%), który został skompensowany przez spadek w eksporcie koksu. Wykres 8. Eksport dynamika towarów związanych z wymianą w ramach międzynarodowych sieci produkcji (analogiczny kwartał roku poprzedniego = 100) I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Środki transportu, części, akcesoria samochody osobowe (BEC 510) Środki transportu, części, akcesoria części i akcesoria (BEC 530) Towary konsumpcyjne trwałego użytku (BEC 610) Podsumowując można powiedzieć, że w III kwartale 2013 r. odnotowano wzrost wartości polskiego eksportu, którego podstawą były towary związane z międzynarodowymi sieciami produkcji, a w szczególności z ożywieniem w przemyśle motoryzacyjnym, gdzie odnotowano wzrost eksportu części samochodowych, samochodów osobowych, autobusów, silników wysokoprężnych. Ponadto zwiększył się eksport aparatury telefonicznej (dobra inwestycyjne), żywności, mebli, leków (towary konsumpcyjne). Przyrosty wartości eksportu w wyżej wymienionych grupach towarowych zrekompensowały problemy ze sprzedażą za granicę towarów na rynku elektronicznym (odbiorniki TV, części RTV) oraz metali i surowców (koks, srebro, złoto, miedź). 16 Narodowy Bank Polski

18 Rachunek bieżący i kapitałowy Import towarów Wartość importu towarów w III kwartale 2013 r. wyniosła mln EUR i w porównaniu z III kwartałem 2012 r. zwiększyła się o 646 mln EUR, tj. o 1,7%. Analiza zmian w strukturze geograficznej importu wykazuje, że jego wzrost spowodowany został w głównej mierze zwiększoną wartością towarów zakupionych u głównego partnera handlowego Polski, czyli w krajach Unii Europejskiej. Przyrost wartości importu z Unii wyniósł 520 mln EUR, tj. o 2,4%. Wzrost ten w największym stopniu zaznaczył się w obrotach z Wielką Brytanią (o 192 mln EUR, tj. 21,1%) oraz z Niemcami (o 182 mln EUR, tj. o 2,2%). Zwiększenie importu z Wielkiej Brytanii opierało się głównie na zakupionej ropie naftowej. Z kolei import z Niemiec wzrósł przede wszystkim w zakresie wyrobów zaopatrzeniowych takich jak części samochodowe, opony, drut miedziany oraz konsumpcyjnych leki i odzież. Ponadto ważnym czynnikiem osłabiającym wzrost wartości towarów zakupionych w Niemczech był mniejszy import paliw i surowców (oleju napędowego). Istotne przyrosty zanotowano także w imporcie z Włoch, Irlandii i Hiszpanii. Import z krajów Europy Wschodniej (Rosja, Ukraina, Białoruś) zmniejszył się o 382 mln EUR, tj. o 6,8%. Mocno zaznaczył się przede wszystkim spadek wartości importu z Rosji (o 257 mln EUR, tj. o 5,2%), w tym głównie obrotu uszlachetniającego (statki) oraz paliw i surowców (ropy naftowej, węgla i aluminium). Zmniejszył się również import z Ukrainy (przede wszystkim żywność), jak i z Białorusi (głównie oleje ropy naftowej). Wykres 9. Dynamika importu ogółem r/r (dane niewyrównane sezonowo) w podziale geograficznym udział we wzroście wartości głównych krajów i grup krajów) % I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Strefa euro Pozostałe kraje UE Rosja Chiny Pozostałe Razem W przeciwieństwie do importu z Europy Wschodniej import z pozostałych krajów niebędących członkami Unii Europejskiej zwiększył się. Odnotowano przyrost wartości towarów sprowadzonych z Chin (o 244 mln EUR, tj. o 7,0%) głównie aparatura do telefonii komórkowej, sprzęt komputerowy i części RTV; ze Stanów Zjednoczonych (o 170 mln EUR, tj. o 19,8%) samoloty; z Norwegii i Liberii obrót uszlachetniający w zakresie jednostek pływających. Zmniejszył się import z Korei, głównie za sprawą mniejszych zakupów części RTV. Patrząc na zmiany w polskim imporcie przez pryzmat poszczególnych grup towarowych w III kwartale 2013 r. zarejestrowano znaczący przyrost importu towarów konsumpcyj- Bilans Płatniczy RP za III kwartał

19 Rozdział 2 nych, dóbr zaopatrzeniowych, niewielki wzrost dóbr inwestycyjnych oraz silny spadek paliw i surowców. Import towarów konsumpcyjnych w III kwartale 2013 r. w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku wzrósł o 494 mln EUR, tj. o 6,8%. Taką zmianę spowodował przede wszystkim przyrost wartości zakupionej za granicą żywności (o 160 mln EUR, tj. o 8,5%), nowych samochodów osobowych (o 52 mln EUR, tj. o 6,1%) oraz odbiorników TV. Udział towarów konsumpcyjnych w imporcie ogółem w III kwartale 2013 r. wyniósł 20,1%. Wykres 10. Import struktura towarowa wg głównych kierunków przeznaczenia dane nieodsezonowane mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Dobra inwestycyjne Towary konsumpcyjne Paliwa i surowce Zużycie pośrednie Wzrost importu dóbr zaopatrzeniowych wyniósł 484 mln EUR, tj. 2,7%. Głównym czynnikiem była poprawa koniunktury na rynku motoryzacyjnym w Europie, co w efekcie zwiększyło wartość zakupionych za granicą komponentów wykorzystywanych głównie do produkcji eksportowanych samochodów, takich jak różnego rodzaju części i akcesoria samochodowe i opony (łącznie o 195 mln EUR, tj. o 12,7%). Z drugiej strony zanotowano spadek w imporcie różnych części elektronicznych, czyli komponentów powiązanych w dużym stopniu z produkcją odbiorników telewizyjnych, których eksport od pewnego czasu regularnie zmniejsza się. Wartość sprowadzonych komponentów elektronicznych zmniejszyła się łącznie o 124 mln EUR, tj. o 12,9%. Udział importu towarów zaopatrzeniowych w polskim imporcie ogółem w III kwartale 2013 r. wynosił 47,3%. Stosunkowo duże zmiany zaszły w strukturze importu towarów inwestycyjnych. Efektem netto tych zmian był wzrost o 73 mln EUR, tj. o 1,3% wartości importu tej grupy. Z analizy porównawczej poszczególnych towarów należących do omawianej kategorii wynika, że wzrosty dotyczyły przede wszystkim telefonów komórkowych (o 132 mln EUR, tj. o 27,3%), samolotów (o 96 mln PLN, tj. o 67,3%) oraz samochodów ciężarowych. Spadki objęły w przeważającej mierze obrót uszlachetniający różnego typu jednostek pływających, czyli remonty statków zagranicznych armatorów dokonywanych przez polskie stocznie (o 234 mln EUR, tj. o 28,2%) oraz ciągniki (o 82 mln EUR, tj. o 46,4%). Po raz kolejny zmniejszył się import matryc ciekłokrystalicznych używanych do produkcji odbiorników TV, przeznaczonych głównie na eksport. Wartość zakupionych za granicą paliw i surowców w omawianym okresie w stosunku do III kwartału 2012 r. zmniejszyła się o 269 mln EUR, tj. o 3,9%. Decydującym czynnikiem był 18 Narodowy Bank Polski

20 Rachunek bieżący i kapitałowy tu spadek importu olejów ropy naftowej o 157 mln EUR, tj. o 27,9%. Ponadto zmniejszył się import energii elektrycznej i węgla. Spadki te w pewnym stopniu złagodził przyrost importu ropy naftowej o 89 mln EUR, tj. o 2,5%. Wzrost ten wynika z większego wolumenu tonaż sprowadzonej ropy był wyższy niż w III kwartale 2012 r. o 3,4%. Podsumowując można stwierdzić, że w III kwartale 2013 r. wzrost wartości importu ogółem został spowodowany głównie przez ożywienie na rynku motoryzacyjnym w Europie i w Polsce, co w efekcie przyniosło większe zakupy za granicą różnego rodzaju komponentów do produkcji samochodów oraz wzrost importu samochodów zarówno osobowych, jak i ciężarowych. Oprócz towarów związanych z motoryzacją zwiększył się import telefonów komórkowych, zakupionych głównie w celu reeksportu, samolotów oraz ropy naftowej. Wielkość importu została zmniejszona przez spadki zarejestrowane w zakresie remontów jednostek pływających, a także przez mniejszy import paliw przetworzonych, ciągników i części elektronicznych związanych w dużym stopniu z produkcją eksportowanych odbiorników TV Międzynarodowy handel usługami W III kwartale 2013 r. obserwowano kontynuację długookresowego trendu charakteryzującego się dodatnią wartością salda w międzynarodowym handlu usługami. Wartość ta wyniosła mln EUR. W porównaniu z analogicznym okresem 2012 r. saldo usług zmniejszyło się o 37 mln EUR. Największy wpływ na wielkość salda usług miały spadki sald pozostałych usług o 171 mln EUR oraz podróży zagranicznych o 86 mln EUR, które zostały zniwelowane poprawą salda usług transportowych o 220 mln EUR. Przychody z tytułu świadczenia usług przez polskie podmioty na rzecz zagranicy wyniosły mln EUR, a rozchody z tytułu zakupu usług od nierezydentów mln EUR. W porównaniu z III kwartałem 2012 r. zarówno przychody, jak i rozchody pozostawały na podobnym poziomie. Tabela 1. Usługi (mln EUR) I II III IV I II III IV I II III Przychody Usługi transportowe Podróże zagraniczne Pozostałe Rozchody Usługi transportowe Podróże zagraniczne Pozostałe Saldo Usługi transportowe Podróże zagraniczne Pozostałe Bilans Płatniczy RP za III kwartał

21 Rozdział 2 Decydujące znaczenie w kształtowaniu się wielkości obrotów odgrywała wymiana handlowa z krajami Unii Europejskiej. Około 68,3% wpływów oraz 78,7% wypłat stanowiły obroty usługowe z gospodarkami wspólnoty. Udział wspólnoty europejskiej w przychodach pozostawał praktycznie na tym samym poziomie (rok do roku), zaś udział w rozchodach wzrósł o 2,4 pkt proc. Wykres 11. Międzynarodowy handel usługami mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Saldo podróży zagranicznych Saldo usług transportowych Saldo pozostałych usług Saldo usług Analiza struktury przychodów z tytułu usług wykazała, że w badanym okresie najwyższy odsetek wpływów ogółem z tytułu usług generowały pozostałe usługi, do których zaliczane są m.in. usługi budowlane, pocztowe i telekomunikacyjne, finansowe, opłaty za korzystanie z patentów i licencji, usługi finansowe, usługi kulturalne i rekreacyjne, usługi informatyczne i informacyjne, usługi dotyczące pośrednictwa handlowego, leasingu operacyjnego, usługi inżynieryjne, usługi związane z reklamą oraz usługi w zakresie doradztwa prawnego. W III kwartale 2013 r. udział pozostałych usług w eksporcie usług ogółem wyniósł 37,8%. Przychody z tytułu podróży zagranicznych stanowiły 31,5%, natomiast z tytułu usług transportowych wynosiły 30,7%. W stosunku do III kwartału 2012 r. zmiany udziałów poszczególnych kategorii zmieniły się w nieznacznym stopniu. Udział usług transportowych wzrósł Wykres 12. Struktura przychodów z tytułu usług Podróże zagraniczne 32% Usługi transportowe 31% Pozostałe 38% Patenty i licencje 1% Usługi informatyczne i informacyjne 7% Usługi finansowe 1% Usługi ubezpieczeniowe 1% Usługi budowlane 4% Usługi pocztowe i telekomunikacyjne 1% Pozostałe usługi gospodarcze 23% Usługi kulturowe i rekreacyjne 1% 20 Narodowy Bank Polski

22 Rachunek bieżący i kapitałowy o 2,5 pkt proc., udział podróży zagranicznych spadł o 1,3 pkt proc., zaś o 1,2 pkt proc. spadł udział pozostałych usług. Wykres 13. Struktura rozchodów z tytułu usług Podróże zagraniczne 35% Usługi transportowe 21% Pozostałe 45% Patenty i licencje 7% Usługi informatyczne i informacyjne 6% Usługi finansowe 2% Usługi ubezpieczeniowe 2% Usługi budowlane 2% Usługi pocztowe i telekomunikacyjne 2% Pozostałe usługi gospodarcze 22% Usługi rządowe 0% Usługi kulturowe i rekreacyjne 2% Udział wypłat z tytułu pozostałych usług w kwocie wydatków ogółem w międzynarodowym handlu usługami był również najwyższy i wyniósł 44,6%. Wielkość rozchodów z tytułu usług transportowych wynosiła 20,8%, zaś z tytułu podróży zagranicznych stanowiła 34,6% Usługi transportowe Kwartalne saldo usług transportowych od wielu lat jest dodatnie. Podobnie było w III kwartale 2013 r., kiedy to wyniosło ono mln EUR. W stosunku do analogicznego kwartału ubiegłego roku wartość ta wzrosła o 220 mln EUR. Przychody z tytułu usług transportowych wyniosły mln EUR, a rozchody mln EUR. W porównaniu z III kwartałem 2012 r. przychody wzrosły o 212 mln EUR, tj. o 9,5%, zaś rozchody zmalały o 8 mln EUR, tj. o 0,6%. Zarówno przychody, jak i rozchody z tytułu usług transportowych ogółem kształtowane były w największym stopniu przez towarowy transport samochodowy, który tradycyjnie ma największe znaczenie. W III kwartale 2013 r. udział towarowego transportu samochodowego w usługach transportowych ogółem po stronie przychodów wynosił 57,9%, a po stronie rozchodów 46,5%. Poza transportem samochodowym, najważniejsze typy usług transportowych to: transport lotniczy, usługi wspomagające usługi transportowe, transport rurociągowy, morski oraz kolejowy. Udział usług transportu lotniczego w przychodach z tytułu usług transportowych ogółem w III kwartale 2013 r. wyniósł 15,1%, usług wspomagających usługi transportowe 13,4%, transportu rurociągowego 5,6%, morskiego 4,1%, kolejowego 3,6%. Po stronie rozchodów analizowany udział wyniósł odpowiednio: dla transportu morskiego 15,5%, lotniczego 15%, usług wspomagających 10,1%, kolejowego 6,5%, transportu rurociągowego 5,3%. Podziały te charakteryzują się dużą stabilnością. Bilans Płatniczy RP za III kwartał

23 Rozdział Podróże zagraniczne W III kwartale 2013 r., w związku z wyjazdami zagranicznymi, Polacy wydali mln EUR. W stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku wydatki te pozostawały na zbliżonym poziomie. W tym samym czasie cudzoziemcy przyjeżdżający do Polski wydali mln EUR. W porównaniu z poprzednim rokiem wydatki te spadły o 3,3%, tj. o 87 mln EUR. Spadek wydatków cudzoziemców związanych z podróżami do Polski wpłynął na pogorszenie się salda z 201 mln EUR w III kwartale 2012 r. do 115 mln EUR w III kwartale 2013 r. Zarówno w przychodach, jak i rozchodach głównym partnerem handlowym Polski była Unia Europejska. Udział wspólnoty w eksporcie usług z tytułu podróży zagranicznych wynosił 54%, zaś w imporcie 81,3%. Najwięcej na usługi związane z podróżami wydali Niemcy (była to równowartość 737 mln EUR). Krajem, w którym Polacy wydatkowali najwięcej pieniędzy z tytułu omawianej kategorii usługowej, również okazali się nasi zachodni sąsiedzi (polscy rezydenci wydali równowartość 448 mln EUR) Pozostałe usługi W III kwartale 2013 r. saldo pozostałych usług było ujemne (podobnie jak w pozostałych kwartałach 2013 r.) i wyniosło minus 71 mln EUR. Porównując tę wartość z III kwartałem 2012 r. widać, że nastąpiło pogorszenie salda o 171 mln EUR. W omawianym okresie wielkość przychodów z tytułu pozostałych usług osiągnęła wartość mln EUR, kwota rozchodów natomiast ukształtowała się na poziomie mln EUR. W badanym okresie przychody spadły o 2,5%, zaś rozchody wzrosły o 3,1%. Na spadek przychodów wpłynęły głównie następujące zmiany w obrotach: spadek usług budowlanych (o 58 mln EUR), spadek eksportu pozostałych usług gospodarczych (o 45 mln EUR), zmniejszenie przychodów z tytułu ubezpieczeń (o 25 mln EUR) oraz podobny spadek wartości eksportu usług kulturalnych i rekreacyjnych oraz pocztowych i telekomunikacyjnych (o 16 mln EUR). Ponadto zaobserwowano wzrost eksportu usług informatycznych i informacyjnych (o 86 mln EUR). Na zwiększenie się rozchodów wpłynęły głównie następujące zmiany w obrotach: wzrost importu usług informatycznych oraz ubezpieczeniowych (odpowiednio o 63 oraz 61 mln EUR), wzrost rozchodów z tytułu patentów i licencji (o 51 mln EUR) oraz wzrost wydatków z tytułu pozostałych usług gospodarczych (o 37 mln EUR). Wzrosty te kompensowane były spadkiem wydatków polskich rezydentów na usługi kulturalne i rekreacyjne (zmiana o 88 mln EUR) Dochody W III kwartale 2013 r. saldo dochodów tradycyjnie było ujemne i wyniosło mln EUR. W porównaniu z III kwartałem 2012 r., saldo to poprawiło się o 383 mln EUR, czyli o 7,6%. Główną przyczyną ujemnego salda dochodów były uzyskiwane przez nierezydentów dochody z tytułu ich dużego zaangażowania w gospodarkę polską, przy jednoczesnej wysokiej zyskowności tego rodzaju inwestycji. 22 Narodowy Bank Polski

24 Rachunek bieżący i kapitałowy Przychody z tytułu wynagrodzeń Polaków pracujących za granicą krócej niż jeden rok wyniosły 868 mln EUR i w porównaniu z III kwartałem 2012 r. wzrosły o 11 mln EUR. Rozchody z tytułu wynagrodzeń nierezydentów pracujących w Polsce krócej niż jeden rok osiągnęły wartość 279 mln EUR, co oznacza spadek o 80 mln EUR. Saldo wynagrodzeń pracowników było dodatnie i wyniosło 589 mln EUR. Wykres 14. Dochody mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Przychody Rozchody Saldo Dochody zagranicznych inwestorów w Polsce wyniosły w III kwartale 2013 r mln EUR i w porównaniu z III kwartałem 2012 r. zmniejszyły się o 605 mln EUR. Wśród dochodów z inwestycji najważniejszą część (54,5%) stanowiły dochody zagranicznych inwestorów bezpośrednich z tytułu ich zaangażowania kapitałowego w polskich podmiotach. Wyniosły one mln EUR. Na kwotę tę złożyły się: dywidendy w wysokości mln EUR, reinwestowane zyski (628 mln EUR) oraz odsetki od instrumentów dłużnych w wysokości 551 mln EUR. Kwota dochodów nierezydentów od zagranicznych inwestycji bezpośrednich, w porównaniu z III kwartałem 2012 r., zmniejszyła się o 412 mln EUR, tj. o 11,2%. W III kwartale 2013 r. miała miejsce deklaracja wyjątkowo dużej dywidendy przez jeden z podmiotów bezpośredniego inwestowania, co w istotny sposób zwiększyło wartość zadeklarowanych dywidend, i tym samym zmniejszyło reinwestowane zyski. Dochody nierezydentów z tytułu inwestycji portfelowych dokonanych w Polsce wyniosły mln EUR i, w porównaniu z III kwartałem 2012 r., wzrosły o 34 mln EUR, czyli o 1,6%. Dochody nierezydentów z pozostałych inwestycji osiągnęły wartość 631 mln EUR, co oznacza spadek o 227 mln EUR, tj. o 26,5%, w porównaniu z III kwartałem 2012 r. Dochody polskich podmiotów z zagranicznych inwestycji w III kwartale 2013 r. wyniosły 778 mln EUR i były o 313 mln EUR niższe niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Dochody polskich inwestorów bezpośrednich wyniosły 243 mln EUR, przy czym kwota otrzymanych dywidend wynosiła 60 mln EUR, należne odsetki od udzielonych kredytów osiągnęły wartość 141 mln EUR, natomiast kwota reinwestowanych zysków wyniosła 42 mln EUR. Przychody z tytułu dochodów rezydentów od ich inwestycji bezpośrednich, w porównaniu z III kwartałem 2012 r. spadły o 283 mln EUR, tj. o 53,8%. W omawianym okresie dochody polskich podmiotów z inwestycji portfelowych za granicą wyniosły 108 mln EUR, w porównaniu z 79 mln EUR w roku poprzednim. Największą część przychodów z tytułu inwestycji zagranicznych (54,9%) stanowiły dochody rezydentów z tytułu pozostałych inwestycji, które wyniosły 427 mln EUR. Zdecydowaną większość tych dochodów stanowiły przychody NBP Bilans Płatniczy RP za III kwartał

25 Rozdział 2 z tytułu oficjalnych aktywów rezerwowych. W analogicznym okresie roku poprzedniego przychody te wyniosły 486 mln EUR. Tabela 2. Dochody (mln EUR) I II III IV I II III IV I II III Przychody Wynagrodzenia pracowników Dochody z inwestycji bezpośrednich Dochody z inwestycji portfelowych Dochody z pozostałych inwestycji Rozchody Wynagrodzenia pracowników Dochody z inwestycji bezpośrednich Dochody z inwestycji portfelowych Dochody z pozostałych inwestycji Saldo Wynagrodzenia pracowników Dochody z inwestycji bezpośrednich Dochody z inwestycji portfelowych Dochody z pozostałych inwestycji Transfery bieżące i kapitałowe W III kwartale 2013 r. saldo transferów bieżących i kapitałowych było dodatnie i wynosiło mln EUR. W stosunku do III kwartału 2012 r. zmniejszyło się ono o 477 mln EUR. Saldo transferów bieżących w analizowanym kwartale wyniosło 508 mln EUR i było niższe o 248 mln EUR w porównaniu z III kwartałem 2012 r. Na saldo to złożyły się: niewielkie saldo transferów sektora rządowego (3 mln EUR) oraz saldo transferów pozostałych sektorów (505 mln EUR). Saldo transferów sektora rządowego było głównie wynikiem rozliczeń z Unią Europejską. Wśród transferów pozostałych sektorów najważniejszym składnikiem były przekazy zarobków z tytułu pracy za granicą (ramka 2). Saldo transferów bieżących z Unią Europejską wyniosło 44 mln EUR. W stosunku do salda z analogicznego okresu 2012 r. oznacza to spadek o 270 mln EUR. Spowodowany był on jednoczesnym spadkiem przychodów i wzrostem rozchodów. O spadku przychodów zdecydował niższy o 163 mln EUR napływ środków na Europejski Fundusz Społeczny (napłynęło 362 mln EUR), w pozostałych kategoriach nie zaobserwowano istotnych zmian. Składka członkowska do UE w omawianym kwartale wyniosła 984 mln EUR i była wyższa niż w III kwartale 2012 r. o 111 mln EUR. Przychody w ramach transferów kapitałowych (rachunek kapitałowy) wyniosły w omawianym okresie mln EUR, co oznaczało spadek o 188 mln EUR w stosunku do III kwartału 2012 r. Spadek ten wynikał z niższego napływu środków na Europejski Fundusz Rozwoju 24 Narodowy Bank Polski

26 Rachunek bieżący i kapitałowy Regionalnego (spadek z mln EUR w III kwartale 2012 r. do mln EUR w III kwartale 2013 r.), wzrost zaś zanotowano w środkach na Fundusz Spójności (odpowiednio wzrost z 873 mln EUR do 913 mln EUR w omawianym okresie). Łączne saldo transferów bieżących i kapitałowych z Unią Europejską w III kwartale 2013 r. ukształtowało się na poziomie mln EUR. W porównaniu z saldem uzyskanym w analogicznym okresie 2012 r. zmniejszyło się ono o 458 mln EUR. Tabela 3. Transfery z Unią Europejską (mln EUR) I II III IV I II III IV I II III Saldo transferów z UE Saldo transferów bieżących Przychody w tym: Europejski Fundusz Społeczny Wspólna polityka rolna Składki na rzecz Unii Europejskiej Transfery kapitałowe w tym: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Fundusz Spójności Ramka 2. Środki przekazane do kraju z tytułu pracy Polaków za granicą W III kwartale 2013 r. wielkość środków przekazanych do kraju przez migrantów (długookresowych i krótkookresowych) wyniosła mln EUR. W porównaniu z analogicznym okresem 2012 r. wielkość ta wzrosła o 28 mln EUR. Jest to kolejny kwartał, w którym wielkość transferowanych środków utrzymuje się na stabilnym poziomie. Mimo stabilnego poziomu ogólnej kwoty obserwowane są zmiany jej struktury geograficznej. W ostatnim czasie zmniejsza się napływ środków z Irlandii gdzie mamy do czynienia w większości z migrantami długookresowymi, którzy swoje centrum zainteresowania ekonomicznego mają w tym kraju i coraz mniej środków przesyłają do Polski. Z drugiej strony istotnie wzrosło znaczenie Holandii. Napływ środków z tego kraju przewyższył już transfery z Irlandii. Systematycznie rośnie także znaczenie Norwegii. Oba te kraje cały czas są popularnym kierunkiem dla migrantów krótkookresowych. Warty uwagi przy analizie geograficznej transferów jest także systematyczny wzrost udziału środków napływających z Niemiec, które historycznie zawsze były popularnym kierunkiem emigracji zarobkowej, ale po pełnym otwarcia tego rynku pracy dla Polaków w maju 2011 r. jego znaczenie rośnie jeszcze bardziej. Bilans Płatniczy RP za III kwartał

27 Rozdział 2 Tabela 4. Środki przekazane do kraju z tytułu pracy Polaków za granicą (mln EUR) I II III IV I II III IV I II III Wynagrodzenia pracowników Podatki Wydatki pracowników sezonowych i przygranicznych Przekazy zarobków Środki przekazywane do Polski W statystyce bilansu płatniczego informacje o dochodach uzyskiwanych z tytułu pracy w innym kraju ujmowane są w dwóch pozycjach: wynagrodzenia pracowników (ujmowane w pozycji dochody) i przekazy zarobków (ujmowane w pozycji transfery bieżące). Pierwsza z tych kategorii, czyli wynagrodzenia pracowników to w całości wynagrodzenia z tytułu pracy osiągane przez Polaków pracujących za granicą krócej niż rok. Przekazy zarobków to część wynagrodzeń przekazywana do rodzin w kraju przez osoby pracujące za granicą dłużej niż rok, które swoje centrum zainteresowania ekonomicznego mają w kraju będącym miejscem ich pracy. 26 Narodowy Bank Polski

28 Rozdział 3 Rachunek finansowy

29 Rozdział 3 Rachunek finansowy 3.1. Inwestycje nierezydentów w Polsce Saldo zagranicznych inwestycji w Polsce w III kwartale 2013 r. było dodatnie i wyniosło mln EUR. Czynnikiem, który miał dominujący wpływ na obraz inwestycji zagranicznych był napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich oraz zaciągnięcie nowych kredytów przez sektor rządowy. Jednocześnie odnotowano odpływ kapitału związany z inwestycjami portfelowymi. Przed rokiem zarejestrowano napływ kapitału z tytułu zagranicznych inwestycji w Polsce, który wyniósł mln EUR i wynikał przede wszystkim z napływu zagranicznych inwestycji portfelowych. Tabela 5. Inwestycje nierezydentów w Polsce (mln EUR) I II III IV I II III IV I II III Zagraniczne inwestycje w Polsce Inwestycje bezpośrednie Inwestycje portfelowe Pozostałe inwestycje Kredyty handlowe Pozostałe kredyty otrzymane Rachunki bieżące, depozyty i pozostałe zobowiązania Zagraniczne inwestycje bezpośrednie W III kwartale 2013 r. saldo zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce wyniosło mln EUR. W analogicznym kwartale 2012 r. ich saldo wyniosło mln EUR. W III kwartale 2013 r. odnotowano napływ środków w formie pozostałego kapitału w wysokości mln EUR i jednocześnie odpływ udziałów kapitałowych na kwotę 789 mln EUR. Przepływy te związane były z zadeklarowaniem tzw. superdywidendy, czyli wypłaty z ponownego podziału zysków z lat poprzednich. Superdywidenda zgodnie z obowiązującą metodyką bilansu płatniczego pokazywana jest jako wycofanie udziałów kapitałowych, natomiast zobowiązanie z tytułu zadeklarowanej, a niewypłaconej dywidendy wykazywane jest jako napływ pozostałego kapitału. Łączne saldo tych operacji nie wpłynęło na kształtowanie się kwoty inwestycji bezpośrednich, a jedynie na strukturę napływu tych inwestycji. Reinwestowane zyski w III kwartale 2013 r. wyniosły 628 mln EUR i były niższe o 562 mln EUR w porównaniu z III kwartałem 2012 r. Niższa wartość reinwestowanych zysków wynikała z wyjątkowo dużej zadeklarowanej dywidendy przez ten podmiot bezpośredniego inwestowania, który deklarował superdywidendę. 28 Narodowy Bank Polski

30 Rachunek finansowy Wykres 15. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Zakupy udziałów i akcji Reinwestowane zyski Dłużne instrumenty finansowe Inwestycje bezpośrednie W III kwartale 2013 r. największe kwoty napływu zagranicznych inwestycji bezpośrednich pochodziły z krajów Unii Europejskiej przy jednoczesnym odpływie inwestycji z pozostałych krajów. Kapitał napływał przede wszystkim z Luksemburga, Niderlandów, Francji, Włoch i Norwegii. Odpływ dotyczył inwestycji bezpośrednich ze Stanów Zjednoczonych Ameryki Płn. i Danii. W przypadku Stanów Zjednoczonych odpływ był związany z reorganizacją grupy i wprowadzeniem pośredniego właściciela z Luksemburga, natomiast w przypadku Danii nastąpiło uproszczenie struktury inwestycyjnej i przeniesienie własności polskiej spółki bezpośrednio do Norwegii. Tabela 6. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce (mln EUR) I II III IV I II III IV I II III Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce Wniesienie /wycofanie udziału Reinwestowane zyski Pozostały kapitał, głównie kredyty Zagraniczne inwestycje portfelowe W III kwartale 2013 r. miał miejsce odpływ kapitału inwestowanego przez nierezydentów w polskie papiery wartościowe. Wyniósł on 553 mln EUR. Przed rokiem zanotowano napływ kapitału w wysokości mln EUR. Ujemne saldo było rezultatem odpływu kapitału inwestowanego zarówno w polskie dłużne papiery wartościowe, który wyniósł 359 mln EUR, jak i w papiery udziałowe (odpływ w wysokości 194 mln EUR). W przypadku obligacji skarbowych emitowanych na rynkach międzynarodowych miał miejsce niewielki odpływ kapitału, wynoszący 110 mln EUR. Był on wynikiem jedynie operacji Bilans Płatniczy RP za III kwartał

31 Rozdział 3 Tabela 7. Zagraniczne inwestycje portfelowe w Polsce (mln EUR) Zagraniczne inwestycje portfelowe w Polsce I II III IV I II III IV I II III Udziałowe papiery wartościowe Dłużne papiery wartościowe Dłużne papiery wartościowe Skarbu Państwa wyemitowane: na rynek krajowy na rynki zagraniczne Dłużne papiery wartościowe pozostałych sektorów prowadzonych na rynku wtórnym. W III kwartale 2013 r. Skarb Państwa nie emitował ani nie dokonywał wykupu obligacji nominowanych w walutach obcych, skierowanych na rynki międzynarodowe. Na rynku krajowym w omawianym okresie inwestorzy zagraniczni sprzedali obligacje skarbowe nominowane w złotych o wartości 226 mln EUR oraz bony skarbowe o wartości 25 mln EUR. W efekcie tych zmian udział portfela nierezydentów w całkowitej wartości obligacji skarbowych nominowanych w polskich złotych wyniósł na koniec III kwartału 2013 r. 34,7%. Była to wartość nieco niższa (o 0,6 pkt proc.) niż na koniec I kwartału 2013 r. Udział ten sukcesywnie rósł od początku 2009 r., gdy osiągnął minimum wynoszące 15%, związane z kryzysem na rynkach finansowych do lokalnego maksimum w kwietniu 2013 r., gdy wyniósł 37,4%. Wśród obligacji będących w posiadaniu nierezydentów zdecydowanie dominują papiery o oprocentowaniu stałym. Ramka 3. Wpływ globalnych nastrojów inwestycyjnych na zachowania inwestorów zagranicznych na rynku polskich obligacji skarbowych Analiza zachowań inwestorów zagranicznych kupujących polskie obligacje skarbowe pozwala wyróżnić dwie strategie inwestycyjne. Inaczej zachowują się podmioty kupujące polskie obligacje emitowane na rynkach zagranicznych, dla których istotne jest przede wszystkim ryzyko kredytowe, zaś inne zachowania obserwujemy w przypadku inwestorów preferujących papiery wartościowe denominowane w złotych. W tym drugim przypadku obok ryzyka kredytowego ważnym czynnikiem jest ryzyko kursowe. Jak na to wskazują notowania CDS (credit default swaps) dla polskich obligacji, czyli instrumentów zabezpieczających przed ryzykiem kredytowym, Polska od dłuższego czasu jest postrzegana jako wiarygodny emitent papierów dłużnych, obarczony stosunkowo niskim ryzykiem kredytowym. Wycena tych instrumentów, będąca miarą ryzyka związanego z wypłacalnością emitenta, znajdowała się przez cały rok 2012 oraz w okresie trzech kwartałów 2013 r. na poziomie zbliżonym do wyceny CDS dla obligacji rządu Francji i była znacznie niższa niż wycena CDS dla obligacji Hiszpanii. Z punktu widzenia ryzyka kredytowego, polskie obligacje Skarbu Państwa nominowane w euro są postrzegane przez rynek jako bardziej 30 Narodowy Bank Polski

32 Rachunek finansowy bezpieczne, niż nominowane w euro obligacje rządu Hiszpanii, i jako pełnowartościowy ekwiwalent obligacji rządu Francji, nominowanych w tej samej walucie. Przez cały okres III kwartału 2013 r. ceny polskich CDS zachowywały się bardzo stabilnie i pozostawały na poziomie najniższym od roku 2008, czyli od czasu kryzysu na rynkach finansowych. Stabilność wycen polskich CDS jest warta podkreślenia w świetle zmian nastrojów globalnych inwestorów, jakie można było obserwować w omawianym okresie. Poziom akceptowanego ryzyka inwestycyjnego zmieniał się wraz z kolejnymi, wzajemnie sprzecznymi sygnałami płynącymi z Fed, dotyczącymi perspektywy odchodzenia od ilościowego luzowania polityki pieniężnej. Jak widać na wykresie 16, wyceny ryzyka Hiszpanii wykazywały dużo większą podatność na globalne wahania nastrojów. Na notowania polskich CDS, czyli wycenę wypłacalności polskiego rządu, nie miał również większego wpływu czynnik lokalny, jakim była zapowiadana na wrzesień decyzja w sprawie przejęcia przez Skarb Państwa części aktywów OFE. Przy braku podaży ze strony Skarbu Państwa, a z drugiej strony pozytywnym postrzeganiu polskich obligacji nominowanych w walutach obcych, wartość portfela tych obligacji w posiadaniu nierezydentów zmieniła się tylko w niewielkim stopniu. Wykres 16. Notowania CDS dla Polski, Hiszpanii i Francji sty maj wrz sty maj wrz sty maj wrz sty maj wrz sty maj wrz sty ma wrz Polska CDS USD SR 5Y Hiszpania CDS USD SR 5Y Francja CDS USD SR 5Y W przypadku obligacji nominowanych w złotych istotnym ryzykiem, oprócz wspomnianego wyżej ryzyka kredytowego, którego wartość dla Polski, mimo wahań, pozostaje niewielka, jest z punktu widzenia nierezydentów, ryzyko kursowe. Sprawia to, że polskie obligacje nominowane w złotych obarczone są wyższym ryzykiem niż polskie obligacje nominowane w głównych walutach światowych. W poszczególnych miesiącach omawianego okresu widoczny jest wpływ zmian nastawienia Fed na relację głównych światowych walut do złotego i na poziom awersji do ryzyka i, co za tym idzie, na zachowanie nierezydentów na polskim rynku. W lipcu, gdy Fed złagodził wymowę czerwcowych zapowiedzi redukcji podaży pieniądza, a w związku z tym złoty ulegał aprecjacji, na rynku polskich obligacji wystąpił niewielki napływ kapitału. Z kolei w sierpniu, po ponownych zapowiedziach Fed o zakończeniu luzowania polityki pieniężnej, można było obserwować osłabienie złotego i duży odpływ zagranicznych inwestycji. Po złagodzeniu stanowiska Fed we wrześniu, na polski rynek obligacji znów napłynął zagraniczny kapitał. Przy czym napływ ten okazał się znacznie wyższy niż w lipcu, czego przyczyną była wyższa wartość różnicy rentowności pomiędzy obligacjami nominowanymi w złotych a obligacjami rządu USA i obligacjami krajów strefy euro. Oznaczało to, że polskie obligacje miały we wrześniu relatywnie niższe, korzystniejsze wyceny niż w lipcu. Bilans Płatniczy RP za III kwartał

33 Rozdział 3 Wykres 17. Różnica rentowności dla obligacji nominowanych w PLN oraz w EUR i USD 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 I V IX I V IX I V IX I V IX I V IX I V IX USD PLN 10Y EUR PLN 10Y Wykres 18. Zagraniczne inwestycje portfelowe mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Dłużne papiery wartościowe Udziałowe papiery wartościowe W III kwartale 2013 r. miał także miejsce odpływ kapitału inwestowanego przez nierezydentów w polskie papiery udziałowe. Wyniósł on 194 mln EUR. Inwestorzy zagraniczni wyprzedawali zarówno akcje polskich banków i innych spółek sektora finansowego, jak i większości pozostałych spółek, głównie z sektora surowcowego. Jednocześnie, w omawianym okresie miała miejsce duża, jednostkowa transakcja nabycia przez podmiot zagraniczny certyfikatów jednego z polskich funduszy inwestycyjnych, która działała pomniejszająco na odpływ inwestycji. Na wspomniane wyżej zmiany globalnych nastrojów nakładała się niepewność dotycząca przyszłego kształtu systemu ubezpieczeń emerytalnych. W omawianym okresie indeks WIG20 wzrósł o 6,5%, a w ujęciu dolarowym, z powodu aprecjacji złotego, o 13,7%. Dla cen wyrażonych w euro wzrost ten wyniósł 9,3%. Jednak w tym czasie ceny akcji podlegały relatywnie silnym wahaniom. Wysokie stopy zwrotu z inwestycji w polskie papiery udziałowe oraz wysoka zmienność panująca na warszawskiej giełdzie skłoniły część zagranicznych inwestorów do realizacji zysków. 32 Narodowy Bank Polski

34 Rachunek finansowy Pozostałe inwestycje zagraniczne Saldo pozostałych inwestycji nierezydentów w Polsce w III kwartale 2013 r. było dodatnie i wyniosło mln EUR. Napływ kapitału z tytułu pozostałych inwestycji związany był przede wszystkim z zaciągnięciem nowych kredytów przez sektor rządowy. Jednocześnie odnotowano niewielki napływ środków do pozostałych sektorów gospodarki. W III kwartale 2013 r. sektor rządowy zwiększył swoje zobowiązania z tytułu pozostałych inwestycji. Napływ kapitału z tego tytułu wyniósł mln EUR. Zwiększenie zobowiązań wynikało głównie z zaciągnięcia nowych kredytów od organizacji międzynarodowych. Wykres 19. Pozostałe inwestycje pasywa mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III MFI (z wyłączeniem NBP) Pozostałe sektory Rząd NBP W sektorze bankowym odnotowano niewielki napływ kapitału z tytułu pozostałych inwestycji w wysokości 248 mln EUR. Wynikał on przede wszystkim z lokowania przez nierezydentów środków na rachunkach bieżących i depozytach w polskich bankach. Napływ kapitału z tego tytułu wyniósł 233 mln EUR. Rok wcześniej zaobserwowano odpływ kapitału z sektora bankowego w wysokości 576 mln EUR, wynikający z wycofywania przez nierezydentów środków ulokowanych na rachunkach w polskich bankach. W III kwartale 2013 r. odnotowano wzrost zobowiązań NBP z tytułu pozostałych inwestycji, wynoszący 273 mln EUR. Wzrost ten związany był głównie z zaciągnięciem pożyczek pod zastaw papierów wartościowych. Pożyczki takie wykorzystywane są do bieżącego zarządzania rezerwami walutowymi. W III kwartale 2013 r. sektor przedsiębiorstw zwiększył swoje zobowiązania zagraniczne w pozostałych inwestycjach. Kwota napływu kapitału z tego tytułu wyniosła 211 mln EUR. Wzrost zobowiązań sektora przedsiębiorstw dotyczył przede wszystkim kredytów handlowych, których dodatnie saldo wyniosło 360 mln EUR. Jednocześnie w III kwartale 2013 r. polskie przedsiębiorstwa spłacały zaciągnięte wcześniej kredyty w wysokości 149 mln EUR. Przed rokiem też nastąpił napływ kapitału z tytułu pozostałych inwestycji z sektora przedsiębiorstw w wysokości 42 mln EUR. Bilans Płatniczy RP za III kwartał

35 Rozdział 3 Tabela 8. Pozostałe inwestycje pasywa (mln EUR) I II III IV I II III IV I II III Pozostałe inwestycje pasywa Narodowy Bank Polski Sektor rządowy Monetarne instytucje finansowe (z wyłączeniem NBP) Rachunki bieżące i depozytowe Pozostałe kredyty i pozostałe pasywa Sektor pozarządowy i pozabankowy Kredyty handlowe Pozostałe kredyty i pozostałe pasywa Polskie inwestycje za granicą W III kwartale 2013 r. zanotowano odpływ netto kapitału z tytułu inwestycji rezydentów za granicą, w wysokości mln EUR, co oznacza wzrost polskich aktywów zagranicznych. Największy wpływ na to saldo miały: wzrost wartości polskich inwestycji bezpośrednich za granicą oraz powiększanie przez rezydentów lokat w zagranicznych bankach. Tabela 9. Inwestycje rezydentów za granicą (mln EUR) Inwestycje rezydentów dokonane za granicą (aktywa) I II III IV I II III IV I II III Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą Polskie inwestycje portfelowe za granicą Pozostałe inwestycje Kredyty handlowe Pozostałe kredyty udzielone Gotówka, rachunki bieżące, lokaty i pozostałe należności Uwaga: w przypadku inwestycji rezydentów za granicą znak ujemny oznacza odpływ kapitału za granicę, czyli powiększenie inwestycji. Saldo polskich inwestycji bezpośrednich za granicą w III kwartale 2013 r. wyniosło mln EUR i podobnie jak przed rokiem było ujemne, co oznacza wzrost polskich inwestycji. Saldo odpływu było niemal trzykrotnie większe niż w III kwartale 2012 r., gdy wyniosło o 550 mln EUR. Wzrost inwestycji bezpośrednich za granicą w III kwartale 2013 r. wynikał w znacznej części z jednostkowej transakcji zmiany struktury grupy kapitałowej. Polskie inwestycje portfelowe za granicą w III kwartale 2013 r. powiększyły się o 263 mln EUR. Podmioty krajowe zakupiły w III kwartale 2013 r. papiery udziałowe wyemitowane 34 Narodowy Bank Polski

36 Rachunek finansowy przez podmioty zagraniczne o wartości 264 mln EUR. Również w przypadku zagranicznych papierów dłużnych zanotowano odpływ kapitału za granicę, jednak wynoszący zaledwie 1 mln EUR. W III kwartale 2012 r. również odnotowano odpływ kapitału w postaci polskich inwestycji portfelowych za granicą, lecz saldo wyniosło jedynie 59 mln EUR. Saldo pozostałych inwestycji dokonanych przez rezydentów było ujemne i wyniosło mln EUR. Przed rokiem saldo to było również ujemne i wyniosło Tak wysokie ujemne saldo pozostałych inwestycji było przede wszystkim wynikiem wypływu kapitału lokowanego przez polskie banki na rachunkach w bankach zagranicznych. Jednocześnie zwiększyły się należności polskich podmiotów w postaci kredytów handlowych Pochodne instrumenty finansowe W III kwartale 2013 r. saldo wynikające z rozliczeń transakcji związanych z pochodnymi instrumentami finansowymi, zawartych pomiędzy rezydentami a nierezydentami, było dodatnie i wyniosło 71 mln EUR. W analogicznym okresie 2012 r. saldo to było również dodatnie i wyniosło 645 mln EUR. Dodatnie saldo stanowiło łączny rezultat rozliczenia pozycji w pochodnych instrumentach finansowych, których termin wygaśnięcia przypadał na III kwartał 2013 r. oraz przepływów wynikających z otwarcia i rozliczania pozycji w instrumentach pochodnych o terminach zamknięcia w przyszłych okresach. Tabela 10. Saldo pochodnych instrumentów finansowych (mln EUR) I II III IV I II III IV I II III Pochodne instrumenty finansowe Podstawowy składnik obrotów brutto na polskim rynku instrumentów pochodnych stanowią niezmiennie swapy walutowe. Dzięki dużo większej płynności, niż na kasowym rynku forex, przy pomocy tego instrumentu nierezydenci mają możliwość finansowania krótkoterminowych depozytów w polskich bankach, dokonywania inwestycji na polskim rynku papierów dłużnych lub krótkiej sprzedaży polskiej waluty na rynku kasowym. Inwestorzy zagraniczni mogą uzyskać polską walutę w transakcjach swapowych przeprowadzanych na rynku międzybankowym. Takie transakcje są, z ekonomicznego punktu widzenia, pożyczkami udzielanymi w złotych, zabezpieczonymi walutą obcą Oficjalne aktywa rezerwowe Stan oficjalnych aktywów rezerwowych na koniec września 2013 r. ukształtował się na poziomie mln EUR i, w porównaniu ze stanem na koniec II kwartału 2013 r., był niższy o mln EUR. W wyniku transakcji zrealizowanych na zlecenie klientów NBP (przede wszystkim przeniesienie środków z rachunku walutowego Ministerstwa Finansów w NBP do BGK) oraz transakcji własnych NBP oficjalne aktywa rezerwowe w III kwartale 2013 r. zmniejszyły Bilans Płatniczy RP za III kwartał

37 Rozdział 3 się o mln EUR. Natomiast różnice kursowe oraz zmiany wyceny łącznie zmniejszyły wartość aktywów rezerwowych o mln EUR. Tabela 11. Oficjalne aktywa rezerwowe stany (mln EUR) I II III IV I II III IV I II III Oficjalne aktywa rezerwowe Złoto monetarne SDR Transza rezerwowa w MFW Foreign exchange (lokaty i papiery wartościowe) Inne należności w walutach wymienialnych* * Inne należności w walutach wymienialnych obejmują głównie transakcje repo i służą bieżącemu zarządzaniu strukturą rezerw. Wykres 20. Stan oficjalnych aktywów rezerwowych mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Złoto monetarne SDR Transza rezerwowa w MFW Foreign exchange (lokaty i papiery wartościowe) Inne należności w walutach wymienialnych Oficjalne aktywa rezerwowe Poziom oficjalnych aktywów rezerwowych na koniec września 2013 r. był 5,2-krotnie wyższy niż średnia miesięczna wartość importu towarów i usług zanotowana w III kwartale 2013 r. W porównaniu ze stanem na koniec II kwartału 2013 r. wartość tego wskaźnika pogorszyła się o 0,5 pkt proc. 36 Narodowy Bank Polski

38 Rozdział 4 Zadłużenie zagraniczne

39 Rozdział 4 Zadłużenie zagraniczne Zadłużenie zagraniczne brutto Polski na koniec III kwartału 2013 r. wyniosło mln EUR. W porównaniu z II kwartałem 2013 r. było ono wyższe o mln EUR, tj. o 1,7%. Na zmianę stanu zadłużenia zagranicznego wpłynęły: transakcje bilansu płatniczego, które spowodowały jego wzrost o mln EUR, dodatnie różnice kursowe i inne zmiany 1, w wyniku których wartość zadłużenia zagranicznego zwiększyła się o 931 mln EUR. Wykres 21. Zadłużenie zagraniczne w podziale na sektory instytucjonalne mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III NBP Sektor rządowy MIF Przedsiębiorstwa Zadłużenie zagraniczne Na koniec III kwartału 2013 r. udział zadłużenia długoterminowego w zadłużeniu ogółem zmniejszył się z 79,1% na koniec II kwartału 2013 r. do 78,5%, a jego wartość wyniosła Wykres 22. Udział zadłużenia długo- i krótkoterminowego w zadłużeniu ogółem % I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Zadłużenie długoterminowe Zadłużenie krótkoterminowe 1 Inne zmiany obejmują przede wszystkim różnice z wyceny, reklasyfikacje i storna. 38 Narodowy Bank Polski

40 Zadłużenie zagraniczne mln EUR. Natomiast zadłużenie krótkoterminowe wynosiło mln EUR, a jego udział w zadłużeniu ogółem zwiększył się z 20,9% na koniec II kwartału do 21,5%. Stan zadłużenia krótkoterminowego, w porównaniu z II kwartałem 2013 r., zwiększył się o mln EUR, tj. o 4,8%, a zadłużenie długoterminowe, w stosunku do II kwartału 2013 r., wzrosło o mln EUR, tj. o 0,9%. Udział zadłużenia krótkoterminowego w zadłużeniu zagranicznym jest stabilny i oscyluje w granicach 20%. Wykres 23. Struktura walutowa zadłużenia zagranicznego ogółem wg stanu na koniec 30 września 2013 r. USD 7,8% Pozostałe waluty 4,0% CHF 8,5% EUR 44,2% PLN 35,5% W strukturze walutowej polskiego zadłużenia zagranicznego ogółem na koniec września 2013 r. zdecydowanie dominowały cztery waluty: euro 44,2%, złoty 35,5%, frank szwajcarski 8,5% oraz dolar amerykański 7,8%. Wysoki udział złotego w zadłużeniu zagranicznym wynika, w głównej mierze, z posiadania przez inwestorów zagranicznych dłużnych papierów wartościowych (obligacji Skarbu Państwa) wyemitowanych na rynek krajowy Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego na koniec III kwartału 2013 r. wyniosło mln EUR i stanowiło 39,6% ogólnej kwoty zadłużenia zagranicznego Polski, z czego zadłużenie 97,3% stanowiło zadłużenie sektora rządowego, wynoszące mln EUR. Całość zadłużenia tego sektora stanowi zadłużenie długoterminowe. Największą pozycją w strukturze zadłużenia zagranicznego sektora rządowego i samorządowego według instrumentów były dłużne papiery wartościowe wyemitowane zarówno na rynki zagraniczne, jak i na rynek krajowy. Ich udział stanowił 84,2% zadłużenia zagranicznego tego sektora. Na koniec września 2013 r. wartość zadłużenia zagranicznego sektora rządowego i samorządowego z tego tytułu wyniosła mln EUR. Nierezydenci posiadali w swoim portfelu obligacje wyemitowane na rynki zagraniczne o wartości mln EUR oraz dłużne papiery wartościowe wyemitowane na rynek krajowy o wartości mln EUR. Znaczną część zadłużenia zagranicznego tego sektora stanowiły kredyty (15,7%), głównie od organizacji międzynarodowych. Od I kwartału 2008 r. struktura zadłużenia zagra- Bilans Płatniczy RP za III kwartał

41 Rozdział 4 Wykres 24. Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Dłużne papiery wartościowe wyemitowane na rynek krajowy Dłużne papiery wartościowe wyemitowane na rynki zagraniczne Kredyty i pożyczki otrzymane Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego nicznego rządu jest stabilna. Udział dłużnych papierów wartościowych oscyluje w granicach 83 87% zaś udział kredytów waha się od 13 do 17%. Zadłużenie sektora rządowego i samorządowego w III kwartale 2013 r. zwiększyło się o mln EUR, tj. o 1,3%. Na zmianę stanu zadłużenia wpłynął: wzrost zadłużenia z tytułu pozostałych inwestycji zagranicznych 2 o mln EUR (głównie z tytułu kredytów otrzymanych od organizacji międzynarodowych). Saldo transakcji tej pozycji było dodatnie (wykorzystanie netto) i wyniosło mln EUR, a dodatnie różnice kursowe i zmiany wyceny wyniosły 69 mln EUR. spadek zadłużenia z tytułu dłużnych papierów wartościowych o 456 mln EUR. Ujemne saldo transakcji wyniosło 366 mln EUR. Ujemne różnice kursowe oraz zmiany wyceny spowodowały dalszy spadek wartości dłużnych papierów wartościowych, znajdujących się w posiadaniu nierezydentów o 90 mln EUR Zadłużenie zagraniczne sektora przedsiębiorstw Zadłużenie zagraniczne sektora przedsiębiorstw na koniec III kwartału 2013 r. wyniosło mln EUR, co stanowiło 40,3% całości polskiego zadłużenia zagranicznego. Udział zadłużenia długoterminowego w zadłużeniu ogółem tego sektora na koniec września 2013 r. wyniósł 64,6%, zaś krótkoterminowego 35,4%. Największa część zadłużenia zagranicznego sektora przedsiębiorstw przypadała na instrumenty dłużne otrzymane od inwestorów bezpośrednich ( mln EUR, co stanowi 59,0% zadłużenia tego sektora). Udział pozostałych kredytów i pożyczek wyniósł 28,2% ( mln EUR), a udział kredytów handlowych wyniósł 11,0% ( mln EUR). Zadłużenie zagra- 2 Pozostałe inwestycje obejmują: otrzymane kredyty handlowe, kredyty i pożyczki otrzymane oraz pozostałe pasywa. 40 Narodowy Bank Polski

42 Zadłużenie zagraniczne Wykres 25. Zadłużenie zagraniczne sektora przedsiębiorstw mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Pozostałe pasywa zagraniczne Dłużne papiery wartościowe Otrzymane kredyty handlowe Instrumenty dłużne od inwestorów bezpośrednich Kredyty i pożyczki otrzymane Zadłużenie zagraniczne sektora pozarządowego i pozabankowego niczne polskich przedsiębiorstw na koniec września 2013 r. z tytułu wyemitowanych dłużnych papierów wartościowych, będących w posiadaniu nierezydentów wyniosło 915 mln EUR. Wśród instrumentów dłużnych otrzymanych od inwestorów bezpośrednich największą część (65,8%) stanowią kredyty i pożyczki otrzymane w ramach grup kapitałowych. Udział pozostałych instrumentów dłużnych otrzymanych od inwestorów bezpośrednich przedstawiał się następująco: kredyty handlowe 16,9%, papiery wartościowe 7,3% oraz pozostałe pasywa zagraniczne 10,0%. Wykres 26. Struktura instrumentów dłużnych od inwestorów bezpośrednich sektor przedsiębiorstw mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Kredyty i pożyczki otrzymane Otrzymane kredyty handlowe Dłużne papiery wartościowe Pozostałe pasywa zagraniczne Rachunki bieżące i depozyty Instrumenty dłużne od inwestorów bezpośrednich W III kwartale 2013 r. zadłużenie sektora przedsiębiorstw zwiększyło się o mln EUR, tj. o 1,8%. Transakcje bilansu płatniczego spowodowały jego wzrost o mln EUR, a dodatnie różnice kursowe i inne zmiany zwiększyły zadłużenie tego sektora o 96 mln EUR. Bilans Płatniczy RP za III kwartał

43 Rozdział Zadłużenie zagraniczne sektora bankowego Na koniec III kwartału 2013 r. zadłużenie zagraniczne sektora bankowego (z wyłączeniem NBP) wyniosło mln EUR, co stanowiło 18,2% ogólnej kwoty zadłużenia zagranicznego Polski. W analizowanym kwartale zadłużenie zagraniczne tego sektora zwiększyło się o mln EUR, tj. o 2,2%. Istotnie na wzrost zadłużenia tego sektora wpłynęły dodatnie różnice kursowe i inne zmiany, które spowodowały jego wzrost o 847 mln EUR. W wyniku transakcji bilansu płatniczego w III kwartale 2013 r., zadłużenie zagraniczne sektora bankowego wzrosło o 247 mln EUR. Największą część zadłużenia zagranicznego sektora bankowego stanowią zobowiązania z tytułu otrzymanych kredytów (53,9%) oraz ulokowane w polskich bankach depozyty nierezydentów (40,6%). Na koniec III kwartału 2013 r. łączna wartość tego zadłużenia wyniosła mln EUR, w tym z tytułu otrzymanych kredytów mln EUR, natomiast z tytułu depozytów przyjętych przez polskie banki od nierezydentów mln EUR. Wykres 27. Zadłużenie zagraniczne sektora bankowego mln EUR I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Pozostałe inwestycje zagraniczne Kredyty i pożyczki otrzymane Kredyty inwestorów bezpośrednich Rachunki bieżące i depozyty Dłużne papiery wartościowe w posiadaniu zagranicznych inwestorów portfelowych Sektor bankowy Warto odnotować, że w III kwartale 2013 r. w zadłużeniu zagranicznym sektora bankowego dominowało w dalszym ciągu zadłużenie wobec podmiotów powiązanych kapitałowo (63,6%) Zadłużenie zagraniczne NBP Wielkość zobowiązań zagranicznych Narodowego Banku Polskiego na koniec września 2013 r. wyniosła mln EUR i stanowiła 1,9% zadłużenia zagranicznego ogółem. Długoterminowe zadłużenie NBP wyniosło mln EUR (wynik alokacji SDR). Stan krótkoterminowego zadłużenia zagranicznego NBP ukształtował się na poziomie mln EUR. W skład krótkoterminowego zadłużenia NBP wchodzą przede wszystkim zobowiązania wynikające z przeprowadzonych pasywnych transakcji repo. Transakcje te służą bieżącemu zarządzaniu płynnością aktywów rezerwowych oraz zwiększeniu dochodowości rezerw banku centralnego. Zobowiązania zagraniczne NBP w III kwartale 2013 r. wzrosły o 278 mln EUR. 42 Narodowy Bank Polski

44 Zadłużenie zagraniczne 4.5. Wybrane wskaźniki zadłużenia zagranicznego W III kwartale 2013 r., wskaźniki odnoszące się do zadłużenia krótkoterminowego nieznacznie pogorszyły się. Na koniec III kwartału 2013 r. relacja zadłużenia krótkoterminowego do zadłużenia ogółem wyniosła 21,5% i, w stosunku do II kwartału 2013 r., wskaźnik ten pogorszył się o 0,6 pkt proc. Na krótkoterminowe zadłużenie zagraniczne składają się przede wszystkim otrzymane kredyty handlowe (łącznie z kredytami handlowymi otrzymanymi od udziałowców), stanowiące 39,2% tego zadłużenia oraz środki na rachunkach bieżących i depozytowych stanowiące 29,5% całości zadłużenia krótkoterminowego. Z punktu widzenia oceny płynności międzynarodowej ważnym wskaźnikiem jest relacja krótkoterminowego zadłużenia zagranicznego do oficjalnych aktywów rezerwowych. Na koniec września 2013 r. relacja ta wyniosła 75,8% i, w porównaniu ze stanem na koniec II kwartału 2013 r., pogorszyła się o 5,9 pkt proc. z uwagi zarówno na spadek wielkości oficjalnych aktywów rezerwowych, jak i wzrost zadłużenia krótkoterminowego. Na koniec III kwartału 2013 r. relacja zadłużenia zagranicznego ogółem do PKB wyniosła 71,9% i pogorszyła się o 1,2 pkt proc. w stosunku do II kwartału 2013 r. Natomiast relacja zadłużenia zagranicznego netto 3 ukształtowała się na poziomie 37,7% PKB i, w porównaniu z II kwartałem 2013 r., pogorszyła się o 1,3 pkt proc. 3 Zadłużenie zagraniczne netto jest różnicą między należnościami zagranicznymi a zadłużeniem zagranicznym brutto. Należności zagraniczne, podobnie jak zadłużenie zagraniczne brutto, nie obejmują stanów kapitałów własnych i reinwestowanych zysków, udziałowych papierów wartościowych oraz pochodnych instrumentów finansowych. Bilans Płatniczy RP za III kwartał

45

46 Rozdział 5 Aneks statystyczny

47 Tabela I Bilans płatniczy (mln EUR) I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. A. Rachunek bieżący Saldo obrotów towarowych Eksport f.o.b Import f.o.b Saldo usług Przychody Rozchody Saldo dochodów Przychody Rozchody Saldo transferów bieżących Przychody Rozchody B. Rachunek kapitałowy Przychody Rozchody C. Rachunek finansowy Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce Inwestycje portfelowe aktywa Udziałowe papiery wartościowe Dłużne papiery wartościowe Inwestycje portfelowe pasywa Udziałowe papiery wartościowe Dłużne papiery wartościowe Pozostałe inwestycje aktywa Narodowy Bank Polski Sektor rządowy i samorządowy Monetarne instytucje finansowe (z wyłączeniem NBP) Pozostałe sektory Pozostałe inwestycje pasywa Narodowy Bank Polski Sektor rządowy i samorządowy Monetarne instytucje finansowe (z wyłączeniem NBP) Pozostałe sektory Pochodne instrumenty finansowe D. Saldo błędów i opuszczeń Razem A D E. Oficjalne aktywa rezerwowe Narodowy Bank Polski

48 Aneks statystyczny Tabela II Bilans płatniczy (mln PLN) I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. A. Rachunek bieżący Saldo obrotów towarowych Eksport f.o.b Import f.o.b Saldo usług Przychody Rozchody Saldo dochodów Przychody Rozchody Saldo transferów bieżących Przychody Rozchody B. Rachunek kapitałowy Przychody Rozchody C. Rachunek finansowy Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce Inwestycje portfelowe aktywa Udziałowe papiery wartościowe Dłużne papiery wartościowe Inwestycje portfelowe pasywa Udziałowe papiery wartościowe Dłużne papiery wartościowe Pozostałe inwestycje aktywa Narodowy Bank Polski Sektor rządowy i samorządowy Monetarne instytucje finansowe (z wyłączeniem NBP) Pozostałe sektory Pozostałe inwestycje pasywa Narodowy Bank Polski Sektor rządowy i samorządowy Monetarne instytucje finansowe (z wyłączeniem NBP) Pozostałe sektory Pochodne instrumenty finansowe D. Saldo błędów i opuszczeń Razem A D E. Oficjalne aktywa rezerwowe Bilans Płatniczy RP za III kwartał

49 Tabela III Bilans płatniczy (mln USD) I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. A. Rachunek bieżący Saldo obrotów towarowych Eksport f.o.b Import f.o.b Saldo usług Przychody Rozchody Saldo dochodów Przychody Rozchody Saldo transferów bieżących Przychody Rozchody B. Rachunek kapitałowy Przychody Rozchody C. Rachunek finansowy Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce Inwestycje portfelowe aktywa Udziałowe papiery wartościowe Dłużne papiery wartościowe Inwestycje portfelowe pasywa Udziałowe papiery wartościowe Dłużne papiery wartościowe Pozostałe inwestycje aktywa Narodowy Bank Polski Sektor rządowy i samorządowy Monetarne instytucje finansowe (z wyłączeniem NBP) Pozostałe sektory Pozostałe inwestycje pasywa Narodowy Bank Polski Sektor rządowy i samorządowy Monetarne instytucje finansowe (z wyłączeniem NBP) Pozostałe sektory Pochodne instrumenty finansowe D. Saldo błędów i opuszczeń Razem A D E. Oficjalne aktywa rezerwowe Narodowy Bank Polski

50 Aneks statystyczny Tabela IV Bilans płatniczy salda (mln EUR) Rachunek bieżący Rachunek finansowy Saldo Saldo obrotów towarowych Saldo usług Saldo dochodów Saldo transferów Rachunek kapitałowy Saldo Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Rachunek finansowy Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce Inwestycje portfelowe aktywa Inwestycje portfelowe pasywa Pozostałe inwestycje aktywa Pozostałe inwestycje pasywa Pochodne instrumenty finansowe Saldo błędów i opuszczeń Oficjalne aktywa rezerwowe I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Bilans Płatniczy RP za III kwartał

51 Tabela V Rachunek bieżący (mln EUR) Rachunek bieżący Saldo Przychody Rozchody Obroty towarowe Saldo Eksport Import I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Tabela VI Rachunek bieżący i kapitałowy dane odsezonowane metodą X12_ARIMA z uwzględnieniem liczby dni roboczych i świąt Rachunek bieżący Obroty towarowe Usługi Saldo Przychody Rozchody Saldo Eksport Import Saldo Przychody Rozchody I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Narodowy Bank Polski

52 Aneks statystyczny Rachunek bieżący Usługi Dochody Transfery bieżące Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Rachunek bieżący Dochody Transfery bieżące Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Bilans Płatniczy RP za III kwartał

53 Tabela VII Usługi (mln EUR) Saldo Przychody Rozchody Usługi Usługi transportowe Saldo Przychody Rozchody I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Tabela VIII Pozostałe usługi (mln EUR) Saldo Przychody Rozchody Pozostałe usługi Usługi pocztowe, kurierskie i telekomunikacyjne Usługi budowlane Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Narodowy Bank Polski

54 Aneks statystyczny Podróże zagraniczne Usługi Pozostałe usługi Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Pozostałe usługi Ubezpieczenia i reasekuracja Usługi finansowe Usługi informatyczne i informacyjne Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Bilans Płatniczy RP za III kwartał

55 cd. Tabeli VIII Patenty, prawa autorskie i opłaty licencyjne Pozostałe usługi ciąg dalszy Pozostałe usługi handlowe Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Tabela IX Dochody (mln EUR) Saldo Przychody Rozchody Dochody Wynagrodzenia pracowników Dochody z inwestycji Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Narodowy Bank Polski

56 Aneks statystyczny Usługi dla ludności, audiowizualne, kulturalne i rekreacyjne Pozostałe usługi ciąg dalszy Utrzymanie przedstawicielstw (rządowych) Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Inne Dochody Dochody z inwestycji Dochody z inwestycji bezpośrednich Dochody z inwestycji portfelowych Dochody z pozostałych inwestycji Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Bilans Płatniczy RP za III kwartał

57 Tabela X Dochody z inwestycji (mln EUR) Dochody z inwestycji Dochody z inwestycji bezpośrednich Saldo Przy chody Roz chody Saldo Przychody Rozchody Dywidendy Reinwestowalne zyski Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Tabela XI Transfery bieżące (mln EUR) Transfery bieżące Transfery rządowe Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Narodowy Bank Polski

58 Aneks statystyczny Dochody z inwestycji Odsetki z kredytów Saldo Przychody Rozchody Dochody z inwestycji portfelowych Dochody z papierów udziałowych Dochody z papierów dłużnych Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Dochody z pozostałych inwestycji Saldo Przychody Rozchody Transfery bieżące Transfery prywatne Saldo Przychody Rozchody Przekazy zarobków Pozostałe transfery Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Bilans Płatniczy RP za III kwartał

59 Tabela XII Inwestycje bezpośrednie (mln EUR) Ogółem Ogółem Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą Wniesienie/ wycofanie udziału Reinwestowane zyski Inwestycje bezpośrednie Pozostały kapitał, głównie kredyty Ogółem Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce Wniesienie/ wycofanie udziału Reinwestowane zyski Pozostały kapitał, głównie kredyty I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Tabela XIII Inwestycje portfelowe (mln EUR) Ogółem Inwestycje portfelowe aktywa Udziałowe papiery wartościowe Ogółem Dłużne papiery wartościowe Długoterminowe papiery dłużne Instrumenty rynku pieniężnego Ogółem Inwestycje portfelowe pasywa Udziałowe papiery wartościowe Ogółem Dłużne papiery wartościowe Długoterminowe papiery dłużne Instrumenty rynku pieniężnego I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Narodowy Bank Polski

60 Aneks statystyczny Tabela XIV Inwestycje portfelowe aktywa (mln EUR) Inwestycje portfelowe aktywa Udziałowe papiery wartościowe Ogółem Ogółem NBP MIF Sektor rządowy Sektor pozarządowy i pozabankowy Ogółem Ogółem I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Inwestycje portfelowe aktywa Dłużne papiery wartościowe Długoterminowe papiery dłużne Instrumenty rynku pieniężnego NBP MIF Sektor rządowy Sektor pozarządowy i pozabankowy Ogółem NBP MIF Sektor rządowy Sektor pozarządowy i pozabankowy I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Bilans Płatniczy RP za III kwartał

61 Tabela XV Inwestycje portfelowe pasywa (mln EUR) Inwestycje portfelowe pasywa Udziałowe papiery wartościowe Dłużne papiery wartościowe Ogółem Ogółem MIF Sektor pozarządowy i pozabankowy Ogółem Długoterminowe papiery dłużne Ogółem NBP I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Tabela XVI Pozostałe inwestycje aktywa (mln EUR) Pozostałe inwestycje aktywa Ogółem Kredyty handlowe Kredyty udzielone powyżej 1 roku Ogółem Wykorzystanie Spłata I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Narodowy Bank Polski

62 Aneks statystyczny Dłużne papiery wartościowe Długoterminowe papiery dłużne Instrumenty rynku pieniężnego MIF Sektor rządowy Sektor pozarządowy i pozabankowy Ogółem NBP MIF Sektor rządowy Sektor pozarządowy i pozabankowy Pozostałe inwestycje aktywa Kredyty udzielone do 1 roku włącznie Ogółem Wykorzystanie Spłata Ogółem Inne należności Gotówka, rachunki bieżące i lokaty Pozostałe należności Bilans Płatniczy RP za III kwartał

63 Tabela XVII Pozostałe inwestycje pasywa (mln EUR) Pozostałe inwestycje pasywa Kredyty otrzymane powyżej 1 roku Ogółem Kredyty handlowe Ogółem Wykorzystanie Spłata I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Tabela XVIII Podstawowe wskaźniki bilansu płatniczego Saldo rachunku bieżącego Produkt krajowy brutto Saldo obrotów towarowych i usługowych Produkt krajowy brutto Eksport towarów i usług Import towarów i usług Stan oficjalnych aktywów rezerwowych Import towarów i usług Stan oficjalnych aktywów rezerwowych Import towarów i usług Saldo inwestycji bezpośrednich Saldo rachunku bieżącego Saldo rachunku bieżącego i rachunku kapitałowego Produkt krajowy brutto Typ wsk. I kwartał II kwartał 2011 III kwartał IV kwartał % -4,1-4,6-5,5-5,6 % -1,2-1,9-1,4-2,0 % 97,5 96,0 97,0 95,6 % 182,0 169,9 169,5 172,5 w mies. 5,5 5,1 5,1 5,2 % -89,2-18,4-57,6-36,4 % -3,2-3,1-3,9-2,0 A Saldo rachunku bieżącego mln EUR B Saldo obrotów towarowych i usługowych mln EUR C Eksport towarów i usług mln EUR D Import towarów i usług mln EUR E Saldo rachunku kapitałowego mln EUR F Saldo inwestycji bezpośrednich mln EUR G Stan oficjalnych aktywów rezerwowych na koniec okresu mln EUR H Produkt krajowy brutto mln EUR I Kurs średni EUR w okresie PLN 3,9483 3,9596 4,1470 4, Narodowy Bank Polski

64 Aneks statystyczny Pozostałe inwestycje pasywa Kredyty otrzymane do 1 roku włącznie Ogółem Wykorzystanie Spłata Ogółem Inne zobowiązania Gotówka, rachunki bieżące i depozyty Pozostałe zobowiązania I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał I kwartał II kwartał III kwartał -5,3-2,8-3,8-3,1-2,5 0,5-2,2-1,2-0,1 0,7 0,0 1,2 3,1 2,2 97,6 99,7 101,5 100,0 102,7 106,7 104,6 171,1 183,8 183,1 178,2 198,5 189,1 174,5 5,1 5,5 5,5 5,3 6,0 5,7 5,2 11,4-84,9-23,0-50,0-48,9-88,9-12,8-3,8-0,3-1,2-0,9-1,6 4,0 0, ,2339 4,2574 4,1375 4,1125 4,1556 4,2008 4,2477 Bilans Płatniczy RP za III kwartał

65 Tabela XIX Zadłużenie zagraniczne Polski w podziale na długoterminowe i krótkoterminowe (mln EUR) Zadłużenie zagraniczne Polski Ogółem Długo terminowe Krótko terminowe Narodowy Bank Polski Ogółem Długo terminowe Krótko terminowe Ogółem I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Tabela XX Zadłużenie zagraniczne Polski w podziale na sektory i instrumenty (mln EUR) Narodowy Bank Polski Ogółem Ogółem Pozostałe kredyty i pożyczki otrzymane Pozostałe inwestycje Rachunki bieżące i depozyty Pozostałe pasywa zagraniczne Ogółem I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Narodowy Bank Polski

66 Aneks statystyczny Zadłużenie zagraniczne Polski Sektor rządowy i samorządowy Sektor bankowy Sektor pozarządowy i pozabankowy Długo terminowe Krótko terminowe Ogółem Długo terminowe Krótko terminowe Ogółem Długo terminowe Krótko terminowe Sektor rządowy i samorządowy Dłużne papiery wartościowe w posiadaniu zagranicznych inwestorów portfelowych Pozostałe inwestycje Ogółem Długoterminowe papiery wartościowe Instrumenty rynku pieniężnego Ogółem Kredyty handlowe Pozostałe kredyty i pożyczki otrzymane Pozostałe pasywa zagraniczne Bilans Płatniczy RP za III kwartał

67 cd. Tabeli XX Sektor bankowy Ogółem Kredyty inwestorów bezpośrednich Ogółem Dłużne papiery wartościowe w posiadaniu zagranicznych inwestorów portfelowych Długoterminowe papiery wartościowe Instrumenty rynku pieniężnego I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw cd. Tabeli XX Sektor pozarządowy i pozabankowy Ogółem Kredyty inwestorów bezpośrednich 1 Ogółem Dłużne papiery wartościowe w posiadaniu zagranicznych inwestorów portfelowych Długoterminowe papiery wartościowe Instrumenty rynku pieniężnego I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw Od I kwartału 2003 r. dane powiększono o kredyty handlowe od udziałowców. 66 Narodowy Bank Polski

68 Aneks statystyczny Sektor rządowy i samorządowy Pozostałe inwestycje Ogółem Pozostałe kredyty i pożyczki otrzymane Rachunki bieżące i depozyty Pozostałe pasywa zagraniczne Sektor pozarządowy i pozabankowy Pozostałe inwestycje Ogółem Otrzymane kredyty handlowe 2 Pozostałe kredyty i pożyczki otrzymane Pozostałe pasywa zagraniczne Zadłużenie zagraniczne Polski ogółem Od I kwartału 2003 r. dane pomniejszono o kredyty handlowe od udziałowców. Bilans Płatniczy RP za III kwartał

69 Tabela XXI Zadłużenie zagraniczne Polski wybrane wskaźniki Typ wsk. 2011* I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał Zadłużenie zagraniczne Produkt krajowy brutto Zadłużenie zagraniczne krótkoterminowe Zadłużenie zagraniczne ogółem Zadłużenie zagraniczne krótkoterminowe Oficjalne aktywa rezerwowe Zadłużenie zagraniczne ogółem Wpływy z eksportu towarów i usług Zadłużenie zagraniczne netto Produkt krajowy brutto % 68,3 69,2 66,5 67,5 % 26,8 25,7 23,3 22,2 % 88,5 87,2 78,1 73,4 % 158,4 158,9 150,4 149,7 % 33,3 34,6 32,6 33,6 A Zadłużenie zagraniczne ogółem mln EUR B Zadłużenie zagraniczne długoterminowe mln EUR C Zadłużenie zagraniczne krótkoterminowe mln EUR D Produkt krajowy brutto mln EUR E Oficjalne aktywa rezerwowe mln EUR F Zadłużenie zagraniczne netto mln EUR G Kurs średni EUR w okresie PLN 3,9836 3,9713 4,0059 4,1184 * I kwartał 2011 obejmuje II kw r. + III kw r. + IV kw r. + I kw r. II kwartał 2011 obejmuje III kw r. + IV kw r. + I kw r. + II kw r. III kwartał 2011 obejmuje IV kw r. + I kw r. + II kw r. + III kw r. IV kwartał 2011 obejmuje I kw r. + II kw r. + III kw r. + IV kw r. I kwartał 2012 obejmuje II kw r. + III kw r. + IV kw r. + I kw r. II kwartał 2012 obejmuje III kw r. + IV kw r. + I kw r. + II kw r. III kwartał 2012 obejmuje IV kw r. + I kw r. + II kw r. + III kw r. IV kwartał 2012 obejmuje I kw r. + II kw r. + III kw r. + IV kw r. I kwartał 2013 obejmuje II kw r. + III kw r. + IV kw r. + I kw r. II kwartał 2013 obejmuje III kw r. + IV kw r. + I kw r. + II kw r. III kwartał 2013 obejmuje IV kw r. + I kw r. + II kw r. + III kw r. 68 Narodowy Bank Polski

70 Aneks statystyczny 2012* 2013* I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał I kwartał II kwartał III kwartał 70,8 72,3 73,7 72,7 72,5 70,7 71,9 21,7 21,7 20,6 19,3 19,9 20,9 21,5 76,0 71,4 69,1 64,7 65,3 69,9 75,8 154,3 155,7 157,7 155,8 155,6 150,8 151,7 37,2 36,6 37,5 36,9 36,5 36,4 37, ,1898 4,2643 4,2619 4,1853 4,1658 4,1516 4,1792 Bilans Płatniczy RP za III kwartał

71

72