6. Pszenica jara Opracowanie zawiera wyniki doświadczeń porejestrowych z jarymi odmianami pszenicy zwyczajnej z roku 2016 na tle wyników z lat 2014-2016. W omawianym sezonie wegetacyjnym w województwie łódzkim w badaniach testowano 14 odmian pszenicy jarej, w tym 12 odmian jakościowych i 2 odmiany chlebowe. Natomiast w 2016 roku na 30 odmian pszenicy zwyczajnej jarej wpisanych do Krajowego Rejestru 2 należały do grupy elitarnej (E), 23 - do jakościowej (A), 4 - do chlebowej (B) i 1 - do paszowej (C) - stan na 02.01.2017 roku, źródło: www.coboru.pl. W latach 2014-2016 przeprowadzono 9 doświadczeń z odmianami pszenicy jarej. Doświadczenia były założone w Stacji Doświadczalnej w Sulejowie, Zakładzie Doświadczalnym w Lućmierzu i Hodowli Roślin w Strzelcach i realizowane na dwóch zróżnicowanych poziomach agrotechniki. Wysoki poziom agrotechniczny (a 2 ) różnił się od przeciętnego (a 1 ) zastosowaniem wyższego nawożenia azotowego, dolistnych preparatów wieloskładnikowych oraz ochroną przed chorobami i wyleganiem. Na przeciętnym poziomie agrotechniki (a 1 ) nawożenie mineralne było zróżnicowane w poszczególnych punktach doświadczalnych i dostosowane do lokalnych warunków. Szczegółowe elementy agrotechniki ujęto w tabeli 2. Materiał siewny dostarczony do punktów doświadczalnych był zaprawiony zaprawą nasienną Syrius 02 WS. Obsada nasion była jednakowa dla wszystkich odmian, jednakże zależna od kompleksu rolniczej przydatności gleby. Na glebach kompleksów pszennych obsada nasion wynosiła 450 szt/m 2, na glebach żytnich dobrych - 500 szt/m 2. Siewy pszenicy jarej przeprowadzono w drugiej dekadzie marca w Strzelcach, w pierwszej dekadzie kwietnia w Lućmierzu i w Sulejowie. Nawożenie azotowe stosowano przedsiewnie oraz pogłównie i dolistnie. Na podstawowym poziomie agrotechniki (a 1 ) łącznie wysiano od 52 do 91 kg N/ha, zaś na poziomie intensywnym (a 2 ) zużyto odpowiednio o 40 kg/ha więcej. Nawożenie fosforowe (P 2 O 5 ) wahało się od 25 do 60 kg/ha, a potasowe (K 2 O) od 70 do 96 kg/ha. Na intensywnym poziomie agrotechnicznym (a 2 ) przeprowadzono dwa zabiegi fungicydowe, zastosowano regulator wzrostu w Lućmierzu i w Strzelcach oraz dokarmiano rośliny dolistnymi preparatami wieloskładnikowymi. Porażenie pszenicy jarej przez choroby grzybowe w sezonie było różne na terenie województwa łódzkiego (tabela 6). Mączniak prawdziwy zbóż wystąpił w dwóch miejscowościach lecz w niewielkim natężeniu. Wysoką odporność na mączniaka wykazują od lat odmiany: Tybalt, Kandela i Struna, natomiast bardziej podatną odmianą jest Harenda. Porażenie roślin przez rdzę brunatną nie wystąpiło w roku 2016, natomiast w latach 2014-2015 odmianami o największej odporności na patogena powodującego tę chorobę były Struna i Harenda. Wyraźnie większe nasilenie porażenia odmian septoriozą liści i plew wystąpiło w roku 2016. Na odmianach: Arabella i Nimfa najbardziej uwidoczniła się septorioza liści, a na odmianach: KWS Torridon, Serenada i Nimfa septorioza plew. W 2016 roku oraz w wieloleciu najniższą odmianą była KWS Torridon, a najwyższą okazała się odmiana Struna (tabela 7). Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej i przed zbiorem wystąpiło w Sulejowie i w Strzelcach, a w Lućmierzu - przed zbiorem. Z odmian badanych trzy lata wrażliwa na wyleganie okazała się Struna i Kandela. Odmianą cechującą się dorodnym ziarnem była Serenada. Najdrobniejszym ziarnem w 2016 roku, a także w wieloleciu charakteryzowała się odmiana Mandaryna. Zbiór doświadczeń z pszenicą jarą w województwie łódzkim przeprowadzono w pierwszej dekadzie sierpnia, uzyskując średni plon ziarna na podstawowym poziomie agrotechniki 5,97, a na wysokim poziomie agrotechnicznym 6,46 ton w przeliczeniu na hektar, który był niższy od średniej z wielolecia (tabela 5). Z odmian badanych trzy lata najlepiej
plonowała Mandaryna i Harenda, natomiast z badanych dwa lata Goplana. Na obu poziomach agrotechniki powyżej wzorca plonowały odmiany jakościowe badane pierwszy rok. Plonowanie pszenicy jarej w latach 2014-2016 uwarunkowane było w dużej mierze od ilości opadów i ich korzystnym rozkładem w ciągu sezonu wegetacyjnego. Plonotwórczość odmian zależała również od temperatura. Bardzo korzystny dla pszenicy jarej był przebieg pogody w 2014 roku plonowanie wyższe o około 10 dt z ha od średniej z wielolecia. Na podstawie wyników badań i doświadczeń prowadzonych w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego w województwie łódzkim tworzone są Listy odmian zalecanych do uprawy (LOZ). Utworzona na 2017 rok Lista odmian zalecanych do uprawy dla pszenicy jarej obejmuje 7 odmian. 1. Arabella 5. Rusałka R 2. Goplana 6. Struna 3. Harenda 7. Tybalt 4. Mandaryna R - odmiana wstępnie rekomendowana, na podstawie dwuletnich wyników doświadczeń rejestrowych oraz wyników PDO z roku zbioru 2016.
Tabela 1. Pszenica jara. Odmiany badane. Rok zbioru: 2016 Rok Rok wpisania włączeni do a do LZO Odmiana Krajoweg Lp. o Rejestru Odmian w Polsce Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce 1 2 3 4 1 Tybalt 2005 2009 Irena Szyld, ul. Celtycka 41A, 62-800 Kalisz 2 Kandela 2010 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, 64-000 Kościan 3 Arabella 2011 2012 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, 64-000 Kościan 4 KWS Torridon 2012 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy 5 Struna 2013 2015 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, 64-000 Kościan 6 Mandaryna 2014 2017 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, 64-000 Kościan 7 Goplana 2015 2016 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, 64-000 Kościan 8 Serenada 2015 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, 99-307 Strzelce 9 Nimfa 2016 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, 99-307 Strzelce 10 Rusałka 2016 2017 R Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, 99-307 Strzelce 11 Varius 2016 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 12 WPB Skye 2016 Irena Szyld, ul. Celtycka 41A, 62-800 Kalisz 13 Harenda 2014 2016 Małopolska Hodowla Roślin sp. z o.o., ul. Zbożowa 4, 30-002 Kraków 14 Kamelia 2015 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, 99-307 Strzelce R odmiana wstępnie rekomendowana.
Tabela 2. Pszenica jara. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2016. Miejscowość Sulejów Lućmierz Strzelce Powiat Piotrkowski Zgierski Kutnowski Kompleks rolniczej przydatności gleby żytni bardzo dobry żytni dobry pszenny dobry Klasa bonitacyjna gleby III b IV a III a ph gleby w KCl 6,4 5,5 6,6 Przedplon ziemniaki ziemniaki rzepak Data siewu (dzień, m-c, rok) 06.04.16 05.04.16 19.03.16 Obsada nasion (szt/m 2 ) 450 500 450 Data zbioru (dzień, m-c, rok) 08.08.16 04.08.16 03.08.16 Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) 91 88 52 N na poziomie a 2 (kg/ha) 131 128 92 P 2 O 5 (kg/ha) 25 36 60 K 2 O (kg/ha) 70 96 90 Nawożenie dolistne preparatami Maximus 20-20-20-3 kg/ha Agroleaf Power Total - 4 kg/ha wieloskładnikowymi na poziomie a (l/ha) 2 Agravita Galaxy 2 l/ha Florovit -1,5 l/ha Basfoliar Extra 10 l/ha Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Syrius 02 WS Syrius 02 WS Syrius 02 WS Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Chwastom Trio 540-1,5 l Starane 250 EC - 0,6 l Mustang 306 SE - 0,6 l Mustang Forte 195 SE - 0,8 l Insektycyd (nazwa, dawka/ha) Fury 100 EW - 0,1 l Karate Zeon 050 SC 0,15 l Fury 100 EW 2 x 0,1 l Pyrinex 480 EC 0,5 l Decis Mega 050 EW 0,125 l (tylko na poziomie a 2 ) Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Soligor 425 EC - 1 l Soligor 425 EC - 1 l Soligor 425 EC 0,8 l Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Prosaro 250 EC -1 l Falcon 460 EC - 0,6 l Osiris 65 EC - 2,5 l Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) - Moddus 250 EC - 0,3 l Moddus 250 EC - 0,3 l
Tabela 3. Pszenica jara. Warunki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2016. Sulejów Lućmierz Strzelce Lp. Cecha a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Termin kłoszenia (dzień, m-c) 09.06 12.06 09.06 08.06 05.06 06.06 2 Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) 14.07 17.07 15.07 15.07 15.07 16.07 3 Wysokość roślin (cm) 80 79 73 70 91 82 4 Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 o ) 8,3 8,3 9,0 9,0 7,4 8,0 5 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 5,9 5,8 8,2 8,8 7,4 8,0 6 Porażenie przez mączniaka (skala 9 o ) 8,9 9,0 9,0 9,0 8,5 8,9 7 Porażenie przez rdzę brunatną (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 8 Porażenie przez septoriozę liści (skala 9 o ) 6,0 8,0 6,6 7,7 9,0 9,0 9 Porażenie przez septoriozę plew (skala 9 o ) 6,7 8,0 9,0 9,0 9,0 9,0 10 Porażenie przez fuzariozę kłosów (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 11 Porażenie przez brunatną plamistość liści (skala 9 o ) 7,3 8,2 8,7 9,0 9,0 9,0 12 Porażenie przez rdzę żółtą (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 13 Masa 1000 ziaren (g) 39,7 41,5 33,6 34,2 41,1 40,4 14 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 13,4 14,9 16,0 16,8 13,8 14,7 15 Plon ziarna (dt z ha) 59,9 63,9 43,8 49,5 75,4 80,3 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian. a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 wysoki poziom agrotechniki Skala 9 o : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny.
Tabela 4. Pszenica jara. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: 2016 Lp. Odmiana Poziom a 1 Poziom a 2 Sulejów Lućmierz Strzelce Sulejów Lućmierz Strzelce Wzorzec, dt z ha 59,9 43,8 75,4 63,9 49,5 80,3 1 Tybalt 98 94 103 109 98 102 2 Kandela 86 103 93 82 101 92 3 Arabella 96 100 100 94 98 98 4 KWS Torridon 99 94 96 92 89 101 5 Struna 94 112 99 96 109 98 6 Mandaryna 104 108 99 100 105 102 7 Goplana 107 101 104 106 101 103 8 Serenada 106 88 99 104 89 101 9 Nimfa 104 105 102 100 109 100 10 Rusałka 108 102 104 112 110 103 11 Varius 102 98 102 108 92 98 12 WPB Skye 99 112 98 100 112 98 13 Harenda 101 101 102 98 102 104 14 Kamelia 96 82 100 101 85 99 Wzorzec wszystkie badane odmiany.
Tabela 5. Pszenica jara. Plon ziarna odmian (%wzorca). Lata zbioru: 2016, 2015, 2014 Plon ziarna w % wzorca Poziom a 1 Poziom a Lp. Odmiana 2 Średnia 2016 2015 2014 2016 2015 2014 2014-2016 Średnia 2014-2016 Wzorzec, dt z ha 59,7 63,3 76,7 66,6 64,6 68,9 85,0 72,8 1 Tybalt 99 106 96 100 103 105 95 101 2 Kandela 93 98 100 97 91 95 98 95 3 Arabella 99 97 105 100 96 95 103 98 4 KWS Torridon 96 96 94 95 95 101 96 97 5 Struna 101 100 104 102 100 102 105 102 6 Mandaryna 103 95 100 99 102 93 101 99 7 Goplana 104 105-104* 104 106-105* 8 Serenada 99 98-98* 99 97-98* 9 Nimfa 103 - - - 102 - - - 10 Rusałka 105 - - - 108 - - - 11 Varius 101 - - - 100 - - - 12 WPB Skye 102 - - - 102 - - - 13 Harenda 102 102 102 102 101 105 101 102 14 Kamelia 94 102-98* 96 100-98* Liczba doświadczeń 3 3 3 9 3 3 3 9 Wzorzec: w roku 2016 wszystkie badane odmiany, w roku 2015 Tybalt, Kandela, Arabella, KWS Torridon, Struna, Mandaryna, Goplana, Serenada, Harenda i Kamelia, w roku 2014 Tybalt, Kandela, Arabella, KWS Torridon, Struna, Mandaryna i Harenda. * - średnia z lat: 2015-2016. Liczba doświadczeń dla okresu 2014-2016 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza.
Tabela 6. Pszenica jara. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki a 1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2016, 2014 2016. Liczba Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści Septorioza plew Lp. Odmiana lat 2016 2014-2016 2016 2014-2016 2016 2014-2016 2016 2014-2016 badań Wzorzec (skala 9 o ) 8,7 8,4 9,0 8,3 6,3 6,8 6,7 7,5 1 Tybalt 3 0,3 0,5 0,0 0,0 0,2-0,3 0,0-0,5 2 Kandela 3 0,3 0,5 0,0 0,4-0,3 0,0 0,0 0,6 3 Arabella 3 0,3-0,1 0,0-0,5-1,1-0,6 0,0 0,3 4 KWS Torridon 3-0,7-0,5 0,0 0,0-0,1-0,1-1,0-0,4 5 Struna 3 0,3 0,5 0,0 0,5 0,2 0,4 0,0 0,4 6 Mandaryna 3 0,1 0,4 0,0-0,4 0,2-0,3 1,0 0,7 7 Goplana 2 0,3 0,1* 0,0-0,8** 0,2 0,2* 0,5 0,0* 8 Serenada 2-0,2 0,1* 0,0 0,2** 0,9 0,8* -1,0-1,7* 9 Nimfa 1-0,2-0,0 - -1,1 - -1,0-10 Rusałka 1-0,2-0,0 - -0,1-0,0-11 Varius 1-0,7-0,0-0,4-0,0-12 WPB Skye 1 0,1-0,0-0,2-0,0-13 Harenda 3-0,2-1,0 0,0 0,5-0,1 0,3 1,0 0,3 14 Kamelia 2 0,1 0,0* 0,0-0,1** 0,2-0,3* 1,0 0,0* Liczba doświadczeń 2 5 0 4 2 7 1 4 Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą. Wzorzec: w roku 2016 wszystkie badane odmiany, w roku 2015 Tybalt, Kandela, Arabella, KWS Torridon, Struna, Mandaryna, Goplana, Serenada, Harenda i Kamelia, w roku 2014 Tybalt, Kandela, Arabella, KWS Torridon, Struna, Mandaryna i Harenda. * - średnia z lat: 2015-2016, **-średnia z roku 2015. Liczba doświadczeń dla okresu 2014-2016 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza.
Tabela 7. Pszenica jara. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2016, 2014 2016. Wyleganie (skala 9 o ) Wysokość roślin Masa 1000 ziaren Liczba lat w fazie Lp. Odmiana przed zbiorem (cm) (g) badań dojrzałości mlecznej 2016 2014-2016 2016 2014-2016 2016 2014-2016 2016 2014-2016 Wzorzec Poziom agrotechniki a 1 7,8 8,2 7,2 6,6 81,3 86,5 38,1 39,4 1 Tybalt 3 0,2 0,3-0,5 0,2-3,3-5,5-1,1 0,8 2 Kandela 3-0,6-0,5-0,8-1,1 1,8 0,1 1,1 0,7 3 Arabella 3 0,4 0,5 0,5 0,0 0,8 0,9-1,9-1,1 4 KWS Torridon 3 1,2 0,8 1,2 1,4-5,5-8,1-2,3-1,1 5 Struna 3-1,1-1,3-0,7-1,2 9,3 10,1 1,0 0,5 6 Mandaryna 3 1,2 0,6 1,2 0,9 2,3 3,7-3,4-4,5 7 Goplana 2-0,1 - -0,7 0,2* 0,0-4,8* -0,2 1,1* 8 Serenada 2-0,8 - -0,2-0,1* 3,2-0,7* 4,6 5,3* 9 Nimfa 1-0,3 - -0,3 - -1,0-2,4-10 Rusałka 1-0,8 - -0,5-0,8-2,4-11 Varius 1 0,2 - -0,2 - -1,2 - -2,7-12 WPB Skye 1-0,3-0,0 - -1,5-1,2-13 Harenda 3-0,1 0,2 0,2-0,1-1,8 0,1 0,0 0,1 14 Kamelia 2 1,2-0,7 1,3* -4,2-7,4* -1,2-0,5* Liczba doświadczeń 2 3 3 5 3 9 3 9
cd. tabeli 7. Lp. Odmiana Liczba lat badań Wyleganie (skala 9 o ) Wysokość roślin Masa 1000 ziaren w fazie przed zbiorem (cm) (g) dojrzałości mlecznej 2016 2014-2016 2016 2014-2016 2016 2014-2016 2016 2014-2016 Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec 8,1 8,5 7,5 7,8 76,8 81,5 38,7 40,3 1 Tybalt 3-0,1 0,0-1,2-0,2-2,0-4,8-0,8 0,7 2 Kandela 3-0,6-0,5-0,7-0,5 1,2 1,7 1,6 0,8 3 Arabella 3 0,4 0,3 1,2 1,1-1,3-0,8-1,8-1,3 4 KWS Torridon 3 0,9 0,5 1,0 0,8-4,7-5,4-1,6-0,6 5 Struna 3-0,9-0,8-0,7-1,2 8,0 6,9 0,3 0,2 6 Mandaryna 3 0,9 0,5 1,2 0,4 1,8 2,5-4,1-4,3 7 Goplana 2-0,6 - -0,8-0,7* -1,0-3,7* -0,5 0,0* 8 Serenada 2-0,4-0,0-0,1* 1,3 0,1* 4,5 4,3* 9 Nimfa 1 0,4 - -0,7-0,2-1,9-10 Rusałka 1-0,6 - -0,2-2,7-1,8-11 Varius 1 0,9-0,2 - -2,3 - -2,5-12 WPB Skye 1-0,6 - -0,3 - -1,2-2,1-13 Harenda 3-0,1 0,0 0,2-0,1 0,3 0,5-0,4-0,1 14 Kamelia 2 0,9-1,0 0,9* -2,8-6,0* -0,5-0,6* Liczba doświadczeń 2 3 3 5 3 9 3 9 Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których miało ono miejsce; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą. Wzorzec: w roku 2016 wszystkie badane odmiany, w roku 2015 Tybalt, Kandela, Arabella, KWS Torridon, Struna, Mandaryna, Goplana, Serenada, Harenda i Kamelia, w roku 2014 Tybalt, Kandela, Arabella, KWS Torridon, Struna, Mandaryna i Harenda. *- średnia z lat: 2015-2016. Liczba doświadczeń dla okresu 2014-2016 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza.