Rynek Consumer Finance i jego klienci w Polsce - rys historyczny i bieżąca sytuacja
Nastroje na rynku Consumer Finance
ZMIANA SYTUACJI FINANSOWEJ GOSPODARSTW DOMOWYCH Wskaźniki odpowiedzi na pytanie: Jak przypuszczalnie zmieni się sytuacja finansowa Państwa gospodarstwa domowego w następnych 12 miesiącach? Okres badania poprawi się poprawi się pogorszy się pogorszy się bez zmian bardzo trochę trochę bardzo Saldo 2016-10 2.6 19.4 52.2 20.1 5.7-3.5 2017-01 2.6 21.6 51.9 19.7 4.2-0.6 2017-04 3 28 49.5 16.6 2.9 5.8 2017-07 4.3 19.6 50.8 19.6 5.7-1.4 2017-10 3.1 21.9 51.4 18.4 5.1-0.3 Źródło: raport KPF SYTUACJA NA RYNKU CONSUMER FINANCE (III artał 2017)
OGÓLNA SYTUACJA EKONOMICZNA POLSKI Wskaźniki odpowiedzi na pytanie: Jak, Państwa zdaniem, zmieni się ogólna sytuacja ekonomiczna Polski w następnych 12 miesiącach? Okres badania poprawi się bardzo poprawi się trochę bez zmian pogorszy się trochę pogorszy się bardzo 2016-10 2,1 20,3 34,4 26,6 16,6-17,6 2017-01 2,6 28,0 30,7 20,9 17,9-11,7 2017-04 4,9 33,1 30,5 22,5 9,0 1,2 2017-07 4,5 34,1 28,6 22,5 10,4-0,1 2017-10 9.0 38.3 26.7 19.2 6.8 11.7 Saldo Źródło: raport KPF SYTUACJA NA RYNKU CONSUMER FINANCE (III artał 2017)
STAN PORTFELI GOSPODARSTW DOMOWYCH Wskaźniki odpowiedzi na pytanie: Która z poniżej wymienionych sytuacji najlepiej opisuje obecną sytuację finansową Państwa gospodarstwa domowego? Okres badania wpadamy w długi przejadamy nasze oszczedności nasz dochód z trudem starcza nieco oszczędzamy dużo oszczędzamy 2016-10 5.7 5.8 40.9 43.3 4.4 17.5 2017-01 4.7 9.9 36.1 45.8 3.5 16.8 2017-04 3 8.9 37.3 45.8 5.1 20.6 2017-07 4.9 6.7 40.6 42.6 5.2 18.3 2017-10 5.7 7.3 32.1 50.6 4.2 20.1 Saldo Źródło: raport KPF SYTUACJA NA RYNKU CONSUMER FINANCE (III artał 2017)
FINANSOWANIE PLANOWANYCH WYDATKÓW ZA KREDYT/POŻYCZKĘ Wskaźniki odpowiedzi na pytanie: Jeśli planują Państwo wydatki na dobra trwałe, to czy będą one sfinansowane: Okres Badania 2016-10 2017-01 2017-04 2017-07 2017-10 w całości za kredyt/pożyczkę w części za kredyt/pożyczkę z innych źródeł nie dotyczy/nie planuję Razem 8,2 10,8 27,9 53,2 100,0 17,5 23,0 59,5-100,0 5,4 11,8 23,3 59,5 100,0 13,3 29,2 57,5-100,0 6,2 12,2 24,0 57,6 100,0 14,6 28,9 56,6-100,0 4,0 11,2 23,3 61,5 100,0 10,3 29,1 60,6-100,0 3,3 8,4 22,1 66,2 100,0 9,6 25,0 65,4-100,0 Źródło: raport KPF SYTUACJA NA RYNKU CONSUMER FINANCE (III artał 2017)
ZMIANA PROFILU KLIENTA NA PRZESTRZENI 10 LAT na podstawie danych własnych DFQS płeć klienta 57% 59% 57% 58% 57% 59% 54% 51% 51% 52% 53% 46% 49% 49% 48% 47% 43% 41% 43% 42% 43% 41% 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 kobieta mężczyzna Źródło: Opracowanie własne
ZMIANA PROFILU KLIENTA NA PRZESTRZENI 10 LAT na podstawie danych własnych DFQS 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% średni wiek: 35% 26% 26% 20% 10% 31% 22% 11% 33% 25% 25% 20% 20% 13% 36% 10% 9% 9% 9% 9% wiek klienta 49 48 49 49 51 53 53 54 54 54 54 37% 23% 19% 12% 9% 8% 40% 40% 21% 20% 20% 18% 18% 19% 13% 14% 7% 40% 15% 6% 42% 19% 18% 17% 5% 39% 36% 19% 20% 18% 19% 18% 18% 7% 7% 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 18-25 26-39 40-50 51-65 pow. 65 Źródło: Opracowanie własne
ZMIANA PROFILU KLIENTA NA PRZESTRZENI 10 LAT na podstawie danych własnych DFQS wykształcenie klienta 9% 10% 8% 9% 13% 20% 28% 31% 27% 13% 12% 50% 56% 58% 61% 62% 65% 60% 51% 76% 55% 64% 36% 28% 28% 25% 20% 16% 18% 13% 8% 9% 20% 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 podstawowe gimnazjalne zawodowe lub techniczne średnie wyższe inne Źródło: Opracowanie własne
ZMIANA PROFILU KLIENTA NA PRZESTRZENI 10 LAT na podstawie danych własnych DFQS 70% stan cywilny klienta 60% 50% 56% 51% 55% 58% 57% 46% 45% 42% 40% 38% 38% 38% 30% 20% 10% 17% 7% 19% 30% 30% 28% 26% 22% 26% 26% 23% 24% 23% 21% 21% 22% 20% 14% 11% 12% 13% 8% 8% 9% 8% 8% 9% 9% 8% 8% 27% 25% 10% 0% 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 inne rozwód/separacja wdowa/wdowiec wolny w związku Źródło: Opracowanie własne
ZMIANA PROFILU KLIENTA NA PRZESTRZENI 10 LAT na podstawie danych własnych DFQS forma zatrudnienia klientów forma zatrudnienia klienta 43% 44% 33% 43% 43% 44% 45% 24% 27% 17% 27% 33% 30% 29% 13% 21% 22% 19% 16% 16% 16% 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 umowa o prace na czas okreslony inne zasiłek dzialalność gospodarcza rolnik umowa cywilnoprawna renta emerytura umowa o prace na czas nieokreslony Źródło: Opracowanie własne
Kierunki zmian zachodzących na rynku Consumer Finance w Polsce
Sprzedaż kredytów konsumpcyjnych i pożyczek w Polsce mln szt. ilość udzielonych kredytów i pożyczek 10 8 6 4 2 9,8 8,7 8,0 7,5 6,1 6,9 8,4 9,0 9,2 0 mld zł. 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 wolumen udzielonych kredytów i pożyczek 75,1 80,6 61,4 66,5 73,4 77,4 79,5 57,6 57,7 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BIK
Spowolnienie aktywności banków i dynamiczny rozwój firm pożyczkowych Wartość sprzedanych kredytów gotówkowych i pożyczek niebankowych przez członków KPF mln. PLN 400 350 300 250 Banki sprzedają mniej kredytów, ale o większej wartości, choć w ostatnich 3 artałach spadła ich wartość Firmy pozabankowe rozwijają się płynnie. 235 235 258 279 265 254 288 290 306 282 313 336 355 343 375 331 316 311 330 200 192 210 184 180 205 189 199 200 150 158 126 140 100 50 0 86 77 58 51 42 4 6 8 13 15 17 22 25 29 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Pożyczki niebankowe Kredyty gotówkowe Źródło: raport KPF - Sektor pośrednictwa finansowego w Polsce (II artał 2017)
Średni koszt pożyczki pozabankowej 200% 180% 160% 140% 120% 100% 80% 60% 40% 20% 0% I Koszt pożyczki przed dynamicznym rozwojem firm pożyczkowych sięgał 180% II III IV I II III IV I II Systematycznie wzrasta liczba firm pożyczkowych w Polsce, a średni koszt pożyczki systematycznie zbliża się do oferty bankowej III IV I II III IV I II 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Liczba firm pożyczkowych III IV I II III IV I II III IV I Średni koszt pożyczki pozabankowej II III IV I II III 140 120 100 80 60 40 20 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ZFP, KPF, RF
Wielkość sektora FinTech w środkowowschodniej Europie Prognozowany jest globalny wzrost inwestycji w firmy należące do sektora FinTech nawet o 55 proc. rocznie do 2020 roku, gdy wartość tego sektora może przekroczyć 130 mld euro. W tym momencie rynek środkowowschodniej Europy szacowany jest na 2,2 mld euro z czego rynek Polski to 856 mln euro (prawie 40%) Europa Środkowo-Wschodnia Polska 2,2 mld Euro 106 mln 1 987 mld Euro 45,9 mld Euro Wielkość rynku FinTech Liczba ludności Wartość aktywów bankowych Składka przypisana brutto w sektorze ubezpieczeń 856 mln Euro 38 mln 358,5 mld Euro 12,9 mld Euro
Perspektywy rozwoju rynku Consumer Finance w Polsce
Wzrost konsumpcji oraz budownictwa a rozwój rynku Consumer Finance 9,00 8,00 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00-1,00 Roczna dynamika konsumpcji Zwiększa się dynamika wzrostu konsumpcji, wydatki konsumentów realnie zwiększyły się aż o 4,9%, co jest najsilniejszym wzrostem od IV artału 2008 roku. I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 160 140 120 100 80 60 40 20 Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej ogółem, nie wyrównanej sezonowo po znacznym spadku w 2013 roku powraca do poziomu osiąganego w 2011 roku. 0 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
Najważniejsze regulacje prawne dotyczące rynku Consumer Finance
REGULACJE PRAWNE Ustawa o kredycie konsumenckim Zmiana weszła w życie 22.07.2017 Wprowadzono wymóg wpisywania pośredników do rejestru pośredników. Zmianie uległa też definicja CKK przez uwzględnienie w niej również kosztów usług dodatkowych. Szczególnie dotyczy to ubezpieczeń, gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach. Ustawa o kredycie konsumenckim Zmiana weszła w życie 22.10.2017 Nastąpiło zwiększenie regulacji formy reklam. Reklama produktów finansowych powstać ma w oparciu o reprezentatywny przykład, nawet jeśli nie mówi o koszcie kredytu konsumenckiego Źródło: Opracowanie własne
REGULACJE PRAWNE Ustawa o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami Zmiana weszła w życie 22.07.2017 Pośrednicy kredytu hipotecznego mogą działać dopiero po uzyskaniu zezwolenia. Ustawa wprowadziła także liczne wymagania dotyczące pośredników kredytu hipotecznego, agentów oraz personelu. Ponadto wprowadzono ścisłą regulację usług doradztwa oraz korzystania z nazwy doradca. Ustawa o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym Zmiana weszła w życie 22.07.2017 Ustawa objęła obowiązywaniem pośredników kredytowych i pośredników kredytu hipotecznego. Źródło: Opracowanie własne
REGULACJE PRAWNE Projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw W trakcie procedowania Wprowadzenie do Kodeksu karnego odpowiedzialności karnej za żądanie od osoby fizycznej całkowitych kosztów udzielenia świadczenia pieniężnego w ocie przekraczającej równowartość należnych odsetek maksymalnych i odsetek maksymalnych za opóźnienie. Zmiana Kodeksu cywilnego w sposób eliminujący możliwość pobierania odsetek, opłat, prowizji, marż oraz kosztów usług dodatkowych, ponoszonych w związku z uzyskaniem świadczenia pieniężnego oraz jakichkolwiek innych świadczeń z tytułu udzielenia świadczenia pieniężnego (całkowite koszty udzielenia świadczenia), ponad limit odsetek, opłat, prowizji, marż oraz kosztów usług dodatkowych, ponoszonych w związku z uzyskaniem świadczenia pieniężnego oraz jakichkolwiek innych świadczeń z tytułu udzielenia świadczenia pieniężnego (całkowite koszty udzielenia świadczenia). Źródło: Opracowanie własne
Dziękuję za uwagę