KONWERSATORIUM Z KULTURY JĘZYKA POLSKIEGO DLA 3-LETNICH STUDIÓW POLONISTYCZNYCH PIERWSZEGO STOPNIA Warunki zaliczenia przedmiotu: 1. obecność na zajęciach (dopuszczalne dwie nieobecności; pięć i więcej nieobecności powoduje niedopuszczenie do kolokwium, a tym samym konieczność powtarzania przedmiotu); 2. pozytywna ocena z kolokwium, o którego formie na pierwszych zajęciach poinformuje prowadzący. PROBLEMATYKA ZAJĘĆ 1. Przegląd ważniejszych wydawnictw z zakresu poprawności językowej. Omówienie zawartości Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego (Warszawa 2004 i wydania następne). słowniki poprawnej polszczyzny inne słowniki ortoepiczne internetowe poradnie językowe czasopisma językoznawcze P. Pałka, A. Kwaśnicka-Janowicz, Przewodnik po elektronicznych zasobach językowych dla polonistów (słowniki, kartoteki, korpusy, kompendia), Kraków 2017 [pdf]. 2. Kultura języka jako dyscyplina językoznawcza. Podstawowe pojęcia z zakresu kultury języka. kultura języka w ujęciu tradycyjnym (warszawska szkoła kultury języka) nurt socjolingwistyczny w badaniach kulturalnojęzykowych etyka słowa, estetyka słowa system, norma, uzus, tekst obiektywny charakter normy jako płaszczyzny odniesienia dla zjawisk innowacyjnych stosunek normy do pozostałych płaszczyzn języka 1
innowacja językowa, zmiana językowa, błąd językowy typy błędów językowych 2005, s. 14-28; 55-60. 2) A. Markowski, Polityka językowa a kultura języka, Poradnik Językowy 2017, z. 2, s. 25-33. 3) J. Puzynina, Kultura języka a etyka słowa, Poradnik Językowy 2017, z. 2, s. 34-40. 3. Struktura współczesnej normy językowej. Typy norm językowych. kodyfikacja jednostki jednokształtne i jednostki wielokształtne wchodzące w skład normy typy wariantów normy norma języka ogólnego a odmiany regionalne współczesnej polszczyzny gwary miejskie norma wzorcowa i norma użytkowa (potoczna) normy cząstkowe: fonetyczna, słowotwórcza, fleksyjna, składniowa, leksykalna, frazeologiczna, stylistyczna 2005, s. 28-41. 2) H. Jadacka, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2005, s. 126-132. 3) M. Siuciak, Błąd czy innowacja? Problematyka poprawnościowa z perspektywy historyka języka, Język Polski 2016, z. 1, s. 36-44. 4. Typy innowacji językowych innowacje regulujące innowacje rozszerzające innowacje nawiązujące innowacje skracające i ich typy innowacje precyzujące zjawisko semantycznej repartycji wariantów normy 2
A. Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2005, s. 41-45. 5. Innowacje uzupełniające w polszczyźnie XXI wieku. przyczyny powstawania innowacji uzupełniających neologizmy słowotwórcze neologizmy semantyczne (neosemantyzmy) neologizmy frazeologiczne (w tym zestawienia) najnowsze zapożyczenia 2005, s. 162-168. 2) H. Jadacka, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2005, s. 109-116. 3) M. Zabawa, Neosemantyzmy i zapożyczenia semantyczne jako odzwierciedlenie postępu technologicznego i zmian kulturowo-obyczajowych, Język Polski 2017, z. 2, s. 94-104. 4) A. Witalisz, Przewodnik po anglicyzmach w języku polskim, Kraków 2016, s. 152-159. 6. Kryteria oceny innowacji językowych. przegląd propozycji badawczych dotyczących stosowania kryteriów poprawności językowej kryteria wewnętrznojęzykowe i zewnętrznojęzykowe 2005, s. 45-55. 2) H. Jadacka, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2005, s. 98-108. 3) E. Kołodziejek, Kto jest dzisiaj autorytetem językowym?, Język Polski 2013, z. 5, s. 339 343. 3
4) Nowe spojrzenie na kryteria poprawności językowej, pod red. A. Markowskiego, Warszawa 2012, s. 56-62. 7. Współczesna norma frazeologiczna. struktura współczesnej normy frazeologicznej typy innowacji frazeologicznych: uzupełniające, modyfikujące (ich rodzaje), rozszerzające, parafrazujące (trawestujące), semantyczne, mieszane innowacja frazeologiczna a błąd frazeologiczny zasady poprawności frazeologicznej 1) S. Bąba, Frazeologia polska. Studia i szkice, Poznań 2009, s. 31-39. 2) K. Kłosińska, Skąd się biorą frazeologizmy? Źródła frazeologizmów i mechanizmy frazeotwórcze, w: Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Geneza dawnych i nowych frazeologizmów polskich, pod red. G. Dziamskiej-Lenart i J. Liberka, Poznań 2016, s. 19-53. 8. Kodyfikacja. Polska polityka językowa. problemy związane z kodyfikacją języka postawy użytkowników wobec języka polityka językowa w Polsce w realiach Unii Europejskiej Ustawa o języku polskim i działalność Rady Języka Polskiego 2005, s. 126-142. 2) S. Dubisz, Rola Poradnika Językowego w kształtowaniu normy językowej i wiedzy o polszczyźnie, Poradnik Językowy 2016, z. 3, s. 48-63. 9. Zjawisko mody językowej. moda i snobizm w języku szablon leksykalny 4
wyrazy modne w 2. połowie XX w. a moda językowa XXI wieku 2005, s. 188-215. 2) A. Piotrowicz, M. Witaszek-Samborska, Trwałość i zmienność mody językowej w pięćdziesiąt lat od publikacji Danuty Buttler, Poradnik Językowy 2013, z. 4, s. 19-33. 10. Zewnętrznojęzykowe tendencje rozwojowe w polszczyźnie XXI wieku. internacjonalizacja terminologizacja (technologizacja) demokratyzacja mediatyzacja zjawisko nowej piśmienności 2005, s. 271-274. 2) K. Waszakowa, Przejawy internacjonalizacji w słowotwórstwie współczesnej polszczyzny, Warszawa 2005, s. 25-35; 194-197. 3) A. Skudrzyk, Czy zmierzch kultury pisma? O synestezji i analfabetyzmie funkcjonalnym, Katowice 2005, s. 24-39. 11. Wewnętrznojęzykowe tendencje rozwojowe w polszczyźnie XXI wieku. uniwerbizacja multiwerbizacja pleonazmy i tautologie nowe tendencje w systemie gramatycznym 2005, s. 265-270. 2) M. Ruszkowski, Słownik polskich pleonazmów i tautologii, Kielce 2012. 5
3) H. Jadacka, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2005, s. 36-39; 213-220. 6