Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca i dostateczna) Uczeń:

Transkrypt

1 Treści nauczania i wymagania Lp. Tematy nauczania l. godz 1. Polszczyzna poprawna. Poprawność komunikowania się. Świadomość językowa. Typy błędów językowych. Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca i dostateczna) Uczeń: 3 - rozróżnia pojęcia błędu językowego i zamierzonej innowacji językowej, poprawności i stosowności wypowiedzi; - rozpoznaje i poprawia różne typy błędów językowych w tekście własnym lub cudzym; - wskazuje podstawowe kompendia poprawnościowe, korzysta z nich w razie wątpliwości; - wybiera z dostępnych źródeł wyrazy, wypowiedzi modne, nadużywane, szczególnie częste, określa ich funkcję w tekście; Treści nauczania Wymagania ponadpodstawowe (ocena dobra i bardzo dobra) Uczeń spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto: - wskazuje zjawiska rażąco sprzeczne z kulturą języka; - wskazuje teksty literackie mogące uchodzić za wzór poprawnej polszczyzny współczesnej, uzasadnia swój wybór; - wskazuje źródła błędów językowych; - w razie wątpliwości odwołuje się do kompendiów poprawnościowych; - sporządza listę najczęściej popełnianych błędów przez swoich rówieśników, nauczycieli, otoczenie, w którym przebywa; Teksty kultury i inne źródła - własne zeszyty przedmiotowe, zeszyty z poprzednich etapów edukacyjnych, słowniki poprawnej polszczyzny, słowniki ortograficzne; - fragmenty komentarzy sportowych zaczerpniętych z mediów; - fragmenty programów telewizyjnych z udziałem prof. J.Miodka i prof. J. Bralczyka; - H. T. Zgółkowie Mówię, więc jestem ; - A. Markowski Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, 1

2 - rozumie pojęcie kryterium poprawności gramatycznej i kompetencji języka; Warszawa 2006,(artykuł); własne spostrzeżenia; 2. Pisanie i mówienie - kłopoty i pułapki. Gramatyka opisowa w praktyce. 4 - zna zasady poprawnego pisania; - zna prawidła poprawnej wymowy; - starannie wymawia dany tekst; - poprawnie buduje zdania; - formułuje zakazy, rozkazy, przepisy; - zdania pojedyncze przekształca w złożone i odwrotnie; - wskazuje związki rzeczownika z przymiotnikiem, odmienia te połączenia przez przypadki; - układa zdania z różnymi częściami mowy, potrafi do nich zadać pytania; - poprawnie odmienia wyrazy przez przypadki zarówno w liczbie - tworzy formy fleksyjne i wyrazy pochodne do głosek ż, rz, ó, ch; - poprawnie stosuje znaki interpunkcyjne; - potrafi wskazać miejsca występowania rozbieżności pomiędzy zapisem ortograficznym a zapisem zgodnym z wymową; - podczas recytacji tekstu precyzyjnie wymaga i respektuje zasady poprawnościowe obowiązujące w wersji wymowy scenicznej; - poprawia szyk wyrazów i interpunkcję w podanych zdaniach; - określa reguły znaczeniowe lub składniowe, które zostały złamane przy tworzeniu podanych połączeń H. T. Zgółkowie Mówię, więc jestem ; 2

3 3. Wieloznaczność i jednoznaczność wyrazów. pojedynczej jak i mnogiej ; - potrafi wskazać, podać rzeczowniki odprzymiotnikowe i odczasownikowe; - podaje stopień wyższy i najwyższy przymiotników i przysłówków; - odmienia przez osoby i liczby podane czasowniki; 2 - zna i stosuje pojęcia znaczenia wtórnego, polisemii, homonimii, synonimii, antonimii; - podaje stare i nowe znaczenia tych samych wyrazów; - korzysta ze słownika, szuka znaczeń podanych wyrazów; - proponuje nowe znaczenia do podanych słów; - podaje przykłady homonimii i wyrazów bliskoznacznych; - odnajduje wyrazy bliskoznaczne do podanych; - zwraca uwagę na zabarwienie emocjonalne składniowych; - próbuje ustalić pochodzenie swojego imienia, nazwiska oraz nazwy swojej miejscowości, odmienia te nazwy przez przypadki; - podaje kilka połączeń frazeologicznych, w których występują nazwy części ciała, zwraca uwagę na przenośne znaczenie tych wyrazów w różnych połączeniach; - redaguje tekst na podany temat o objętości 100 wyrazów w taki sposób, aby każdy rzeczownik, czasownik, przymiotnik i przysłówek wystąpił w nim tylko raz; - słownik języka polskiego; - H. T. Zgółkowie Mówię, więc jestem ; - - podręcznik do języka polskiego klasa II Ponad słowami, 3

4 wyrazów; Używa zdrobnień, spieszczeń, zgrubień; 4. Wzbogacanie słownictwa. Słowotwórstwo. 3 - analizuje i definiuje (w razie potrzeby z pomocą słowników) znaczenia słów; - poprawnie buduje słowa w rodzinie wyrazów; - tworzy nowe słowa za pomocą różnych formantów; - zna wyrazy złożone i podaje ich przykłady; - dokańcza przytoczone zwroty frazeologiczne; - rozpoznaje i uzasadnia znaczenie podanych związków frazeologicznych; - wskazuje użyte przysłowia i związki frazeologiczne w tekście kulturowym; - podaje przykłady skrótowców; - rozpoznaje budowę słowotwórczą podanych neologizmów; - tworzy neologizmy z - korzysta ze słowników; - od podanych wyrazów złożonych tworzy nazwy ich mieszkańców i przymiotniki; -zwraca uwagę na zmiany zachodzące w podstawach słowotwórczych; - określa mechanizmy konstruowania tytułów prasowych; - próbuje zrekonstruować sposób tworzenia skrótowców; - rozpoznaje zasadę tworzenia neologizmów występujących w tekście kulturowym; - rozpoznaje źródła nieporozumień i swoisty dowcip językowy w podanych słowach; - słowniki synonimów, antonimów, związków frazeologicznych; - H. T. Zgółkowie Mówię, więc jestem ; 4

5 podanymi przyrostkami; - zna pojęcie znaczenie realne i etymologiczne wyrazu oraz rodzina wyrazów; - tworzy tekst językowy ze zdrobnieniami, spieszczeniami i zgrubieniami; - tworzy wyrazy pochodne od podanego; - potrafi wypowiedzieć się na temat językowego obrazu świata, zna i stosuje pojęcia pole znaczeniowe, pole wyrazowe, treść wyrazu, zakres wyrazu; 5. Budowanie wypowiedzi. 6 - przytacza cudzą wypowiedź; - rozumie pojęcie kontekstu; - zna i rozumie pojęcie komunikatywności tekstu, spójności tekstu językowego; 5 - utrwala podstawowe formy wypowiedzi (opis, opowiadanie, dialog, przemówienie, - rozróżnia i przekształca mowę pozornie zależną na mowę pozornie niezależną; - tworzy teksty językowe zwracając uwagę na kontekst wypowiedzi; - tworzy tekst popularnonaukowy; opowiadanie kryminalne; H. T. Zgółkowie Mówię, więc jestem ; J. Kowalikowa, U. Żydek Bednarczuk Barwy epok. Nauka o języku ; (pomysł: wspólna powieść) - podręcznik do języka polskiego klasa II Ponad słowami

6 zawiadomienie, zaproszenie, życzenia, pozdrowienia, ogłoszenie, ); - tworzy powyższe formy wypowiedzi; - pracuje nad spójnością wypowiedzi; 6. Retoryczna sztuka korzystania z języka. 7. Argumentacja i myślenie krytyczne. 1 - zna podstawowe zasady sztuki oratorskiej; - zna pojęcia mowy doradczej, sądowej, oceniającej; - zna różnice między homilią a laudacją; - zna etapy przygotowywania wypowiedzi na dany temat, (kompozycję wystąpienia); - redaguje szczegółowy plan wystąpienia; 3 - wie z jakich elementów składa się akt argumentacji; - zna typy argumentów; - stawia tezy i zbiera argumenty za i przeciw; - dobiera właściwe słowa do swojego wystąpienia; - opanowuje pamięciowo mowę; - wygłasza mowę na dany temat; - zwraca uwagę na język ciała; - układa na dowolnie wybrany temat tezy dotyczące faktów, wartości, sposobu postępowania; - omawia typy argumentacji i krytycznie je ocenia; 8. Pisemne i ustne formy 5 - analizuje temat wypowiedzi - analizuje temat H. T. Zgółkowie Mówię, więc jestem ; J. Kowalikowa, U. Żydek Bednarczuk Barwy epok. Nauka o języku ; 6

7 wypowiedzi 9. Prace klasowe 2 ustnej -wybiera i interpretuje odpowiedni materiał literacki - wygłasza uporządkowaną wypowiedź, dbając o formę językową, podaje zasady tworzenia poprawnego komunikatu językowego - omawia specyfikę wypowiedzi ustnej i opisuje jej formy - wyjaśnia, czym się charakteryzuje wypowiedź pisemna i wypowiada się na temat wybranych jej form -wymienia i omawia elementy wpływające na kulturę języka wypracowania - gromadzi materiał potrzebny do napisania pracy - pisze pracę, dbając o zachowanie odpowiedniej kompozycji oraz poprawność językową i stylistyczną, analizuje kulturę języka swojego otoczenia - przedstawia na wybranych przez siebie przykładach specyfikę form wypowiedzi ustnych i pisemnych - przygotowuje przykładowe wypowiedzi ustne i pisemne zgodnie z zasadami tworzenia poprawnego komunikatu językowego 7

8 IV Procedury osiągania celów kształcenia: 1. Metody pracy Na zajęciach, zważywszy na to, iż do przedmiotu w liceum nie ma podręcznika, nauczyciel prowadzący będzie wykorzystywał metodę podającą, wykład, może też w miarę możliwości korzystać z rzutnika, tablicy interaktywnej. Jednakże, aby uczniowie chętnie uczestniczyli w lekcjach i aby były one dla nich atrakcyjne, będą stosowane metody aktywizujące takie jak: metody audiowizualne; grupy dyskusyjne; praktyka poprzez działanie; nauczanie innych; praca z tekstem; pytania i odpowiedzi; burza mózgów; drama; analiza przypadku; praca w grupach; ankiety. 8

9 2. Formy pracy Niniejszy program nauczania kultury języka polskiego pozwala stosować różne formy pracy. Są to między innymi: praca indywidualna; praca w grupach; praca w parach; praca zbiorowa. Nauczyciel może także uczniom zdolnym przydzielać trudniejsze zadania podczas pracy grupowej bądź indywidualnej. Mógłby stwarzać takie sytuacje, dzięki którym uczeń bliżej zainteresowany konkretnymi treściami wybierze zadania, ćwiczenia o większej skali trudności lub wykona dodatkowe prace. Prace domowe i prace klasowe z przedmiotu powinny być zróżnicowane pod względem stopnia trudności, by móc indywidualizować proces nauczania na lekcji. 3. Środki dydaktyczne Zważywszy na to, iż nie ma podręcznika do nauki przedmiotu na IV etapie edukacyjny, autorka tego programu proponuje posiłkowanie się podręcznikiem studenckim np. A. Markowski Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2006, J. Kowalikowa, U. Żydek Bednarczuk Barwy epok. Nauka o języku, H. T. Zgółkowie Mówię, więc jestem. Ponad to na zajęciach mogą być wykorzystywane następujące środki nauczania: 9

10 10 różne rodzaje słowników: Słownik frazeologiczny, Słownik etymologiczny, Słownik języka polskiego PWN, Podręczny słownik wyrazów obcych, Słownik symboli, Popularny słownik ortograficzny, Słownik terminów literackich, Słownik wyrazów obcych, Słownik wyrazów bliskoznacznych, Słownik polskich przekleństw i wulgaryzmów, Słownik pojęć współczesnych, Nowy słownik poprawnej polszczyzny, Słownik peryfraz, Słownik synonimów polskich, Słownik przysłów, Słownik polszczyzny potocznej, Słownik nazw własnych, Słownik archaizmów, Słowniki tematyczne, inne pozycje książkowe dostępne na rynku, dotyczące użytkowania języka polskiego np.:

11 A. Cegieła, A. Markowski, Z polszczyzną za pan brat, Warszawa 1990; J. Bralczyk, Język na sprzedaż, Warszawa 1999; A. Markowski Nowy słownik poprawnej polszczyzny, Warszawa 1999 A. Markowski, Polszczyzna znana i nie znana, Warszawa 1993; E. Kołodziejek, Językowa corrida. Jak mówić i pisać poprawnie. Poradnik dla całej rodziny, Szczecin 1995; H. Kajetanowicz, Licz się ze słowami. Ćwiczenia leksykalne i frazeologiczne, Gdańsk 1998; fragmenty literatury pięknej i fachowej, np. pozycja typowa dla wybranych grup społecznych, zawierająca słownictwo, terminologię używaną w konkretnych kręgach, np. informatycznych, naukowych; artykuły prasowe dotyczące kultury języka polskiego; fragmenty programów telewizyjnych Ojczyzna polszczyzna z udziałem profesora J. Miodka; fragmenty skeczów kabaretowych, np. scenka Dom kultury kabaretu Smaile ; skecze Kabaretu Starszych Panów, kabaretu TEY, kabaretu Pod Egidą, kabaretu Dudek ; fragmenty wywiadów telewizyjnych, prasowych ze znanymi ludźmi, interesujących pod względem językowym, np. wywiad z wokalistą zespołu Dżem ; wywiady z różnymi użytkownikami języka nagrane, zgromadzone przez uczniów; przykładowe sms- y, e, zapisy rozmów z komunikatorów internetowych. 11

12 V Procedury ewaluacji 1. Sposoby i metody ewaluacji Aby nauczyciel prowadzący mógł zweryfikować wiedzę uczniów, a także mobilizować ich do pracy potrzebne są pewne sposoby i metody nauczania. Powinnością młodego człowieka chcącego zaliczyć przedmiot i uzyskać ocenę pozytywną zarówno w I jak i II semestrze roku szkolnego 2013/2014 będzie: uczestniczyć aktywnie w zajęciach; zaprezentować poznaną wiedzę w formie dwóch prac klasowych w ciągu całego roku; zaprezentować wiedzę z nowo poznanych treści w postaci odpowiedzi na zadania na sprawdzianach; napisać jedną pracę pisemną na semestr, czyli dwie w roku, na temat zgodny z poznanymi treściami z zakresu kultury języka polskiego; odpowiedzieć na ocenę na lekcji z poznanych treści nauczania; zbierać materiały, artykuły prasowe, nagrywać, spisywać wywiady z użytkownikami polszczyzny interesujące pod względem językowym; samodzielnie poszerzać swoją wiedzę na temat zagadnień kultury języka polskiego, bazując na dostępnych materiałach w Internecie, pozycjach książkowych; 12

13 odrabiać prace domowe, również pisemne formy wypowiedzi, w tym także dodatkowe. Aby sprawdzić na ile uczeń opanował treści nauczania, z czym ma trudność, a także jakie ma prawa i obowiązki związane z nauką niniejszego przedmiotu, jakie są wymagania na poszczególne oceny niezbędny będzie tutaj przedmiotowy system oceniania. W przypadku tego przedmiotu jest to ten sam, z którego korzystają nauczyciele poloniści w I Liceum Ogólnokształcącym im. B. Limanowskiego w Warszawie. Decyzja ta została omówiona z wymienionymi pedagogami. VI Bibliografia pozycje wykorzystane przy pisaniu programu 1. Podstawa programowa z komentarzami, tom II. Język polski w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum; 2. A. Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2006; 3. H. T. Zgółkowie Mówię, więc jestem ; 4. J. Kowalikowa, U. Żydek Bednarczuk Barwy epok. Nauka o języku ; 5. Barbara Łabęcka, Ponad słowami. Program nauczania przedmiotu język polski w liceum i technikum (zgodny z nową podstawą programową i obowiązujący od roku szkolnego 2012/2013) ; 13

14 6. Przedmiotowe zasady oceniania z języka polskiego dla uczniów I LO z Oddziałami Integracyjnymi im. B. Limanowskiego w Warszawie; 14