Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Wydział Filologiczny Katedra Międzynarodowych Studiów Polskich

Transkrypt

1 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: międzynarodowe studia polskie, studia I stopnia Sylabus modułu: Historia, struktura i zróżnicowanie języka polskiego Kod modułu: 02-MSP1OS-14-KHSJP 1. Informacje ogólne koordynator dr Marcin Maciołek: marcin.maciolek@wp.pl; marcin.maciolek@us.edu.pl modułu/wariantu rok akademicki 2014/2015 semestr semestr zimowy forma studiów stacjonarne sposób ustalania oceny średnia (50/50) z zaliczenia ćwiczeń i egzaminu końcowej modułu 4 ECTS 2 a Opis dydaktycznych i pracy nazwa Historia, struktura i zróżnicowanie języka polskiego wykład prowadzący grupa(-y) treści dr Marcin Maciołek kod 02-MSP1OS-14- KHSJP KHSJP _fs_1 1. Rodowód polszczyzny: wyłonienie się języka polskiego z prasłowiańszczyzny i wstępny proces integracji gwar plemiennych. Najstarsze zabytki języka polskiego. Spór o pochodzenie polskiego języka ogólnego (hipoteza wielkopolska i małopolska). Periodyzacja dziejów języka polskiego a periodyzacja historycznoliteracka. 2. Grafia tekstów staro- i średniopolskich. Postacie graficzne tekstów dawnych, sposoby ich edycji (oryginał, kopia, transliteracja i transkrypcja). Etapy kształtowania się grafii polskiej (pisownia wieloznaczna, złożona I i II stopnia oraz diakrytyczna). Pierwsze traktaty ortograficzne. Sensacje związane z wprowadzeniem litery j do polskiego alfabetu. Najważniejsze postanowienia reformy ortograficznej z 1936 roku. 3. Charakterystyka systemu dźwiękowego współczesnej polszczyzny. Klasyfikacja spółgłosek (ze względu na miejsce i sposób artykulacji oraz udział wiązadeł głosowych) oraz samogłosek (ze względu na ruchy języka w poziomie i pionie oraz układ warg). 4. Dawne procesy fonetyczne i ich ślady we współczesnym języku polskim (przegłos polski i lechicki, zanik i wokalizacja jerów, wzdłużenie zastępcze, palatalizacje). 5. Fleksja jako nauka o odmianie wyrazów. Podstawowe kategorie fleksyjne imiennych i werbalnych części mowy. Budowa form fleksyjnych (podział na temat i flektyw).

2 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 2 metody prowadzenia dydaktycznych (kontaktowych) pracy własnej opis pracy własnej organizacja obowiązkowa uzupełniająca 6. Końcówki równoległe (współfunkcyjne) i kryteria ich doboru. Osobliwości w odmianie rzeczowników i czasowników. Najważniejsze zmiany w zakresie fleksji. Wymarłe kategorie gramatyczne (liczba podwójna, odmiana prosta i złożona przymiotników, czas przeszły złożony i zaprzeszły) i ich relikty we współczesnej polszczyźnie. Archaizmy fleksyjne. 7. Morfologia jako nauka o wewnętrznej budowie wyrazów. Podział morfemów ze względu na pełnioną funkcję oraz pozycję względem rdzenia. Morfemy puste, węzeł morfologiczny i jego historyczne podłoże. 8. Słowotwórstwo języka polskiego. Techniki derywacji i kompozycji (różne typy formantów oraz relacji formalnej między derywatem / złożeniem a podstawą słowotwórczą / podstawami słowotwórczymi). 9. Słowotwórstwo rzeczowników, przegląd najważniejszych kategorii słowotwórczych rzeczowników. 10. Z historii słowotwórstwa: wyrazy zleksykalizowane (o zatartej budowie), formanty rodzime i obce, produktywne i nieproduktywne, zmiany w obrębie wybranych kategorii i typów słowotwórczych. 11. Zmiany semantyczne wyrazów w dawnej i współczesnej polszczyźnie (zawężenie i rozszerzenie znaczeniowe, degradacja i melioracja sensu, metaforyzacja nazw specjalnych w polszczyźnie ogólnej). 12. Style funkcjonalne współczesnej polszczyzny. Język mówiony a pisany. Inwazja potoczności. 13. Składnia zdania pojedynczego ujęcie strukturalne. 14. Rodzaje wypowiedzeń złożonych podrzędnie i współrzędnie. Sposoby łączenia zdań składowych. jak w opisie modułu Student powinien zapoznać się z odpowiednimi podręcznikami i skryptami. Jak w harmonogramie Bańko M., Wykłady z polskiej fleksji, Warszawa, wyd. dowolne. Grzegorczykowa R., Zarys słowotwórstwa polskiego, Warszawa, wyd. dowolne. Karpowicz T., Gramatyka języka polskiego. Zarys, Warszawa Nagórko A., Zarys gramatyki polskiej, Warszawa, wyd. dowolne. Ostaszewska D., Tambor J., Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Warszawa, wyd. dowolne (fragmenty). Walczak B., Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław Jodłowski S., Losy polskiej ortografii, Warszawa Maciołek M., Tęczowa gramatyka w tabelach, cz. I, II, Katowice 2010, Maciołek M., Tambor J., Głoski polskie, Katowice 2012.

3 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 3 adres strony www Tambor J., O czasownikowych regularnościach. Wyznaczniki fleksyjne, w: Tambor J., Achtelik A. (red.), Sztuka to rzemiosło. Nauczyć Polski i polskiego, Katowice Żmigrodzki P., Związki między składnikami w zdaniu pojedynczym, w: Achtelik A., Tambor J. (red.), Sztuka czy rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego, Katowice a Opis sposobów weryfikacji efektów kształcenia modułu nazwa kod 02-MSP1OS-14- KHSJP Test egzaminacyjny KHSJP_w_1 kod(-y) osoba(-y) dr Marcin Maciołek przeprowadzają ca(-e) weryfikację grupa(-y) wymagania Opanowanie treści omawianych na wykładzie, umiejętność kształconej w ramach merytoryczne konwersatorium analizy synchronicznej i diachronicznej faktów językowych. kryteria oceny Warunkiem zaliczenia jest uzyskanie minimum 50% punktów na teście końcowym. proces Test pisemny składający się z zadań otwartych i zamkniętych, sprawdzający wiedzę weryfikacji teoretyczną oraz umiejętności praktyczne zdobyte w ramach modułu. 2 b Opis dydaktycznych i pracy nazwa Historia, struktura i zróżnicowanie języka polskiego konwersatorium prowadzący mgr Beata Kiszka: beatakiszka4@wp.pl grupa(-y) treści kod KHSJP _fs_2 1. Odmiany i style współczesnej polszczyzny. Cechy właściwe odpowiednim odmianom i stylom analiza wybranych przykładów tekstowych. 2. Styl potoczny jako baza derywacyjna dla innych stylów. Rejestr neutralny i emocjonalny, staranny i swobodny. Elementy potoczności w wybranych tekstach. 3. Grafia tekstów dawnych praca z tekstem. 4. Charakterystyka głosek samogłoski i spółgłoski. Ćwiczenia w określaniu cech głosek oraz rozpoznawaniu głosek na podstawie podanych cech. 5. Analiza wyrazów obrazujących dawne procesy fonetyczne w języku polskim (przegłos, zanik i wokalizacja jerów, wzdłużenie zastępcze, palatalizacje). 6. Analiza fleksyjna wyrazów. 7. Zmiany w zakresie fleksji poszukiwanie śladów dawnej odmiany wyrazów w tekstach oraz analiza wybranych przykładów. 8. Analiza morfologiczna wyrazów.

4 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 4 metody prowadzenia dydaktycznych (kontaktowych) pracy własnej opis pracy własnej organizacja obowiązkowa uzupełniająca adres strony www 9. Analiza słowotwórcza wyrazów (ze szczególnym uwzględnieniem rzeczowników). 10. Analiza strukturalna zdań pojedynczych. 11. Rodzaje wypowiedzeń złożonych współrzędnie i podrzędnie analiza materiału tekstowego. metoda podająca (pogadanka, objaśnienia i wyjaśnienia), metoda problemowa (dyskusja), metoda zadaniowa oraz analiza materiału językowego (przykładów izolowanych oraz tekstów) ugruntowanie materiału przedstawionego na zajęciach, samodzielna realizacja wskazanych partii materiału, praca z tekstem historycznym i naukowym, analiza (historycznojęzykowa, składniowa, fleksyjna, morfologiczna, słowotwórcza) wybranych przez prowadzącego przykładów Jak w harmonogramie Jak w punkcie 2a Klemensiewicz Z., Historia języka polskiego, Warszawa Klemensiewicz Z., Zarys składni polskiej, Warszawa Nieckula F., Język ustny a język pisany, w: Współczesny język polski, red. Bartmiński J., Lublin 2001, s Saloni Z., Świdziński M., Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa Zdunkiewicz-Jedynak D., Wykłady ze stylistyki, Warszawa Opis sposobów weryfikacji efektów kształcenia modułu nazwa prace zaliczeniowe kod(-y) osoba(-y) mgr Beata Kiszka przeprowadzają ca(-e) weryfikację grupa(-y) wymagania merytoryczne kod KHSJP_w_2 Znajomość odmian i stylów języka polskiego umiejętność wskazania typowych dla nich cech oraz zaklasyfikowania przykładów tekstowych do właściwych im odmian i stylów. Umiejętność tworzenia tekstu we wskazanym stylu. Umiejętność pracy z tekstem historycznym. Podstawowa wiedza z zakresu fonetyki współczesnego języka polskiego. Umiejętność rozpoznawania dawnych procesów fonetycznych w tekstach

5 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 5 kryteria oceny proces weryfikacji i w wyrazach izolowanych. Umiejętność analizy dawnych form fleksyjnych. Umiejętność analizy morfologicznej, fleksyjnej i słowotwórczej wyrazów. Umiejętność analizy strukturalnej zdań pojedynczych. Umiejętność rozpoznawania rodzajów zdań złożonych podrzędnie i współrzędnie oraz właściwych im wskaźników zespolenia. Wykonywanie prac domowych, pisanie krótkich prac kontrolnych, obecność i aktywny udział w zajęciach. ocena prac kontrolnych; ocena zadań domowych