Zadanie 1. a & b. Najczęstsze błędy: rysowanie izomeru 1 fenyloetylo. Najczęstsze błędy: stosowanie notacji D i L

Podobne dokumenty
III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011. ETAP I r. Godz Zadanie 1

Nazwy pierwiastków: ...

analogicznie: P g, K g, N g i Mg g.

Identyfikacja wybranych kationów i anionów

Reakcje chemiczne. Typ reakcji Schemat Przykłady Reakcja syntezy

Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami.

Główne zagadnienia: - mol, stechiometria reakcji, pisanie równań reakcji w sposób jonowy - stężenia, przygotowywanie roztworów - ph - reakcje redoks

EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII

2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu z 4 objętościami H 2 otrzymano 1 objętość N 2 i 4 objętości H 2O. Jaki gaz uległ spalaniu?

PODSTAWY CHEMII INŻYNIERIA BIOMEDYCZNA. Wykład 2

Chemia Grudzień Styczeń

Zad. 1. Proces przebiega zgodnie z równaniem: CaO + 3 C = CaC 2 + CO. M(CaC 2 ) = 64 g/mol

VII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2014/2015

IX Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2016/2017. ETAP I r. Godz Zadanie 1 (11 pkt)

IX Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2016/2017. ETAP II r. Godz

Spis treści. Wstęp... 9

XXI Konkurs Chemiczny dla Uczniów Szkół Ponadgimnazjalnych. Etap III. Poznań, Zadanie 1. Zadanie 2. Zadanie 3

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje rejonowe

Chemia I Semestr I (1 )

REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WYBRANYCH KATIONÓW

Fluorowce - chlor. -Ogólna charakterystyka fluorowców -Występowanie i właściwości chloru -Ważniejsze związki chloru

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW


Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Wiązania chemiczne, budowa cząsteczek

VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2013/2014

V KONKURS CHEMICZNY 23.X. 2007r. DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Etap I czas trwania: 90 min Nazwa szkoły

b) Podaj liczbę moli chloru cząsteczkowego, która całkowicie przereaguje z jednym molem glinu.

XIV Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjum województwa świętokrzyskiego. II Etap - 18 stycznia 2016

Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej

XI Ogólnopolski Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2018/2019. ETAP I r. Godz Zadanie 1 (10 pkt)

Część I. TEST WYBORU 18 punktów

MARATON WIEDZY CHEMIA CZ. II

Zadanie 2. [2 pkt.] Podaj symbole dwóch kationów i dwóch anionów, dobierając wszystkie jony tak, aby zawierały taką samą liczbę elektronów.

Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 13 stycznia 2017 r. zawody II stopnia (rejonowe)

VIII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2015/2016

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

1. Określ liczbę wiązań σ i π w cząsteczkach: wody, amoniaku i chloru

Ć W I C Z E N I E. Analiza jakościowa

Sole. 2. Zaznacz reszty kwasowe w poniższych solach oraz wartościowości reszt kwasowych: CaBr 2 Na 2 SO 4

Miareczkowanie wytrąceniowe

Kryteria oceniania z chemii kl VII

Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów 24 stycznia 2018 r. zawody II stopnia (rejonowe)

ROZWIĄZANIA ZADAŃ II ETAPU XXII KONKURSU CHEMICZNEGO DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH

a) Sole kwasu chlorowodorowego (solnego) to... b) Sole kwasu siarkowego (VI) to... c) Sole kwasu azotowego (V) to... d) Sole kwasu węglowego to...

Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II

imię i nazwisko, nazwa szkoły, miejscowość Zadania I etapu Konkursu Chemicznego Trzech Wydziałów PŁ V edycja

Piotr Chojnacki 1. Cel: Celem ćwiczenia jest wykrycie jonu Cl -- za pomocą reakcji charakterystycznych.

Instrukcja dla uczestnika. II etap Konkursu. U z u p e ł n i j s w o j e d a n e p r z e d r o z p o c z ę c i e m r o z w i ą z y w a n i a z a d a ń

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW. Eliminacje rejonowe II stopień

3p - za poprawne obliczenie stężenia procentowego i molowego; 2p - za poprawne obliczenie jednej wymaganej wartości;

Za poprawną metodę Za poprawne obliczenia wraz z podaniem zmiany ph

ĆWICZENIA LABORATORYJNE WYKRYWANIE WYBRANYCH ANIONÓW I KATIONÓW.

Związki nieorganiczne

WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 STOPIEŃ WOJEWÓDZKI 9 MARCA 2018 R.

MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY

Cel główny: Uczeń posiada umiejętność czytania tekstów kultury ze zrozumieniem

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje rejonowe

AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA im. Stanisława Staszica w Krakowie OLIMPIADA O DIAMENTOWY INDEKS AGH 2017/18 CHEMIA - ETAP I

XIV Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjum województwa świętokrzyskiego. I Etap szkolny - 23 listopada 2016

Wojewódzki Konkurs Wiedzy Chemicznej dla uczniów klas maturalnych organizowany przez ZDCh UJ Etap I, zadania

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY

Analiza ilościowa ustalenie składu ilościowego badanego materiału. Można ją prowadzić: metodami chemicznymi - metody wagowe - metody miareczkowe

MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO II

Chemia nieorganiczna Zadanie Poziom: podstawowy

substancje rozpuszczalne bądź nierozpuszczalne w wodzie. - Substancje ROZPUSZCZALNE W WODZIE mogą być solami sodowymi lub amonowymi

WŁAŚCIWOŚCI NIEKTÓRYCH PIERWIASTKÓW I ICH ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH

KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJUM ETAP WOJEWÓDZKI

XXIV Konkurs Chemiczny dla Uczniów Szkół Ponadgimnazjalnych. Etap II rozwiązania zadań

Ćwiczenie 1: Elementy analizy jakościowej

Precypitometria przykłady zadań

XXIII KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY 2015/2016

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne

TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II

Chemia - laboratorium

WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY

Inne koncepcje wiązań chemicznych. 1. Jak przewidywac strukturę cząsteczki? 2. Co to jest wiązanie? 3. Jakie są rodzaje wiązań?

II Etap rejonowy 28 styczeń 2019 r. Imię i nazwisko ucznia: Czas trwania: 60 minut

Powstawanie żelazianu(vi) sodu przebiega zgodnie z równaniem: Ponieważ termiczny rozkład kwasu borowego(iii) zachodzi zgodnie z równaniem:

Konkurs Chemiczny dla gimnazjalistów województwa zachodniopomorskiego w roku szkolnym 2014/2015. Etap wojewódzki

Przemiany substancji

Chemia nieorganiczna Semestr I (1 )

TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH

Zadanie 4. Mrówczan metylu ma taki sam wzór sumaryczny jak: A. octan etylu. C. kwas mrówkowy. B. octan metylu. D. kwas octowy.

WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY

Wymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020

VI KONKURS CHEMICZNY

Zadanie laboratoryjne

Wojewódzki Konkurs Przedmiotowy z Chemii dla uczniów gimnazjów województwa śląskiego w roku szkolnym 2010/2011

EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII

Tlen. Występowanie i odmiany alotropowe Otrzymywanie tlenu Właściwości fizyczne i chemiczne Związki tlenu tlenki, nadtlenki i ponadtlenki

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab

HYDROLIZA SOLI. 1. Hydroliza soli mocnej zasady i słabego kwasu. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco:

WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY

ZADANIA Z KONKURSU POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ (RÓWNOWAGI W ROZTWORZE) Opracował: Kuba Skrzeczkowski (Liceum Akademickie w ZS UMK w Toruniu)

Stechiometria w roztworach. Woda jako rozpuszczalnik

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY

REAKCJE CHEMICZNE KATIONÓW I ANIONÓW (CZĘŚĆ I)

O C O 1 pkt Wzór elektronowy H 2 O: Np.

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Chemia Poziom rozszerzony

Transkrypt:

Zadanie 1 a & b. Najczęstsze błędy: rysowanie izomeru 1 fenyloetylo c. Najczęstsze błędy: stosowanie notacji D i L d. Akceptowano dowolną poprawną drogę syntezy, na przykład: Najczęstsze błędy: prowadzenie asymetrycznej reakcji Wurtza dla halogenków alifatycznych; halogenowanie alkoholi za pomocą X z wytworzeniem odpowiednich halogenoalkoholi; reakcje riedla Craftsa halogenoalkoholi; selektywne halogenowanie węglowodorów bez wskazania warunków prowadzenia reakcji; halogenowanie węglowodorów w pozycjach nieuprzywilejowanych bez podania pozostałych (głównych) izomerów; reakcje związków metaloorganicznych z substratami, zawierającymi aktywne (kwaśne) atomy wodoru ( O, COO). e. Dowolny izomer posiadający (lub więcej) centra chiralności, na przykład: Punktacja: a. pkt.; b. pkt.; c. 6 pkt.; d 0 pkt.; e 5 pkt.

Zadanie. Chlorowodorek kokainy jest solą słabej zasady i mocnego kwasu. Na skutek hydrolizy, odczyny tego związku będą miały odczyn kwaśny. Obliczenia należy przeprowadzić zatem dla mniejszej z podanych, granicznych wartości p, czyli dla 4,5 jednostki. OB BO K 3 h b B O B O K B 3O B B O 10 B 8,61 hydroliza chlorowodorku kokainy dysocjacja kokainy K O O 10 w 14 3 iloczyn jonowy wody Podstawiając do równania na K h wyrażenie na iloczyn jonowy wody uzyskujemy: K h B O B K K B B O 3 w w Kb Ponieważ stężenia jonów hydroniowych i wolnej zasady są sobie równe, oznaczając jako c 0 całkowite stężenie chlorowodorku kokainy otrzymujemy: B O O B c O 3 Kw 3 Kb 0 3 4,5 14 10 10 10 c 10 8,61 4,5 0 zatem c 0 = 0,77 mm. Uwzględniając masę molową chlorowodorku kokainy (339,5 g/mol) otrzymujemy stężenie 94 mg/dm 3, czyli 0,094 mg/cm 3. Rzeczywiste stężenie tego leku, używane w okulistyce wynosi około 1%. Odpowiednie p ustala się przez dodanie czynników buforujących. Najczęstsze błędy: błędy w obliczeniu masy molowej chlorowodorku kokainy; użycie do obliczeń masy molowej wolnej zasady, a nie soli; pominięcie hydrolizy i prowadzenie obliczeń dla roztworu zawierającego wolną kokainę.

Zadanie 3 3 3 4 a. b. c. Zn 4N O Zn N 4 O lub Zn N O Zn O N 3 4 3 3 4 Zn O 4NO ZnN 4OO BaO O Ba O O CrO Cr O O 4 7 g 4I gi4 lub g I gi gi I gi d. 4 e. 4 Cu O 4Br CuBr 6 O 6 4 3 3 f. e Ce e Ce 5I IO 6 3I 3 O h. 8KCN S8 8KSCN g. 3 Pb NO PbO 4NO O 3 SO 4 j. COO O CO i. Najczęstsze błędy: w punktach a. i c. nieuwzględnianie nadmiaru (kończenie zapisu równań reakcji na gi i Zn(O) ); tworzenie cynkanu(ii) amonu w punkcie a.; powstawanie O w punkcie b.; powstawanie Cl w punkcie c. (rozcieńczony kwas solny nie reaguje z roztworami chromianów z wydzieleniem chloru; utlenianie Cl jonami CrO 4 zachodzi w podwyższonej temperaturze); utlenianie jonów bromkowych jonami chloranowymi(vii); redukcja Ce 4+ do Ce + ; wydzielanie Cl w punkcie g.; powstawanie PbO i/lub N O 3 w punkcie i. Punktacja: po pkt. za każdy podpunkt

Zadanie 4. a. W bezwodnym (100%) kwasie siarkowym(vi) obecne są jony 3 SO + 4 i SO 4 powstałe w wyniku autodysocjacji. Zapewniają one przewodnictwo prądu elektrycznego. W oleum zachodzi reakcja: SO 4 SO3 SO 7 Powstający kwas pirosiarkowy(vi) (kwas disiarkowy(vi)) jest kwasem silniejszym niż kwas siarkowy(vi). Ulega w większym stopniu autodysocjacji. Ponadto protonuje on kwas siarkowy(vi): S O SO S O SO 7 4 7 3 4 Większe stężenie form jonowych w oleum zapewnia wyższe przewodnictwo. b. Chlorek tytanu(iii) jest związkiem jonowym, wiązanie Ti Cl w chlorku tytanu(iv) ma charakter kowalencyjny. Jest to ogólna tendencja w związkach o ogólnym wzorze MX n wzrost stopnia utlenienia atomu M wiąże się ze wzrostem kowalencyjności wiązania M X. Utworzenie jonu Ti 4+ jest niekorzystne z energetycznego punktu widzenia (odrywanie kolejnych elektronów od atomu powoduje wzrost siły elektrostatycznej działającej na pozostałe elektrony walencyjne). c. Właściwości fluorków zestawiono w tabeli: B płaska trygonalna niepolarna, μ = 0 D kwas Lewisa piramida trygonalna (akceptowano także odpowiedź: zdeformowany tetraedr) polarna, μ = 0,34 D zasada Lewisa I T kształtna polarna, μ,4 D zasada Lewisa tetraedr niepolarna; μ = 0 D obojętna wg teorii Lewisa nieregularny tetraedr (akceptowano także odpowiedź: zdeformowana bipiramida trygonalna) polarna; μ = 0,63 D zasada Lewisa

P bipiramida tryginalna P niepolarna; μ = 0 D kwas Lewisa d. O różnicy w rozpuszczalności decyduje kilka czynników, z których najważniejsze to tworzenie międzycząsteczkowych wiązań wodorowych i polarność cząsteczek. Po pierwsze, cząsteczka kwasu ftalowego, ze względu na usytuowanie grup karboksylowych, posiada moment dipolowy, co sprzyja oddziaływaniom z polarnymi cząsteczkami wody. Moment dipolowy cząsteczki kwasu tereftalowego wynosi 0. Usytuowanie grup COO w pozycjach 1,4 powoduje, że mogą one tworzyć liniowe, płaskie struktury, stabilizowane wiązaniami wodorowymi: Tworzenie takich płaskich wstęg umożliwia ciasne upakowanie w krysztale, stabilizowane dodatkowo przez oddziaływania. Zerwanie tej sieci wiązań jest niekorzystne energetycznie, dlatego kwas tereftalowy trudno rozpuszcza się w wodzie. Najczęstsze błędy: tłumaczenie przewodnictwa oleum protonowaniem SO 3 ; uzasadnienie że nie istnieje bezwodny kwas siarkowy(vi); mylenie pojęcia kwas i zasada w teorii Lewisa; nieuwzględnianie wolnych par elektronowych w zapisie kropkowym; nieumiejętność powiązania geometrii cząsteczki z momentem dipolowym. Punktacja: po 5 pkt. za każdy podpunkt.

Zadanie 5. Obliczamy liczbę moli elektronów, która przepłynęła przez elektrolizer:, 48 60 x 0, 0673 96500 W wyniku procesu wydzieliło się 1,168/5 = 0,04 mola Cr. W badanym związku chrom występuje zatem na a = 0,0673/0,05 = +3 stopniu utlenienia. Z warunku elektroobojetnosci ustalamy, że w skład cząsteczki wchodzą 3 jony Br. Wzór soli ma zatem postać CrBr 3 ( O) b. 3,0787 M CrBr3 91,7 4, 186 M CrBr3O 91, 7 b18 b zatem b = 6 Możemy zatem ustalić wzór sumaryczny badanego związku: CrBr 3 ( O) 6 (lub CrBr 3 1 O 6 ). W reakcji z AgNO 3 biorą udział jony bromkowe: Ag Br AgBr Zaraz po rozpuszczeniu związku reakcji ulega 0,01 0,03 = 0,0003 mola Ag + (i Br ). Do reakcji użyto 0,187/399,7 = 0,0003 mola CrBr 3 ( O) 6. Po 4 h reakcji ulega trzykrotnie więcej jonów bromkowych. Świadczy to o tym, ze w wyniku dysocjacji CrBr 3 ( O) 6 (zaraz po rozpuszczeniu) powstaje 1 jon Br. Pozostałe dwa jony bromkowe są związane wiązaniami koordynacyjnymi z atomem Cr. Dopiero po pewnym czasie od rozpuszczenia, na skutek izomeryzacji, ulegają one oddysocjowaniu (a ich miejsce w sferze koordynacyjnej zajmują cząsteczki wody). Jon Cr 3+ ma liczbę koordynacyjną 6, zatem struktura badanej soli to [CrBr ( O) 4 ] + Br ( O) : O O Br Cr Br O O + Br - O O W punkcie końcowym miareczkowania (metoda Mohra) wytrąca się czerwonobrunatny chromian(vi) srebra: Ag CrO Ag CrO 4 4 Punktacja: a. 5 pkt.; b. 10 pkt.; c. 5 pkt.

Zadanie 6. otoliza kwasu szczawiowego przebiega zgodnie z równaniem: CO OCOCO h 4 Wzór siarczanu(vi) uranylu (siarczanu(vi) dioksouranu(vi)) ma postać UO SO 4 (lub USO 6 ). Jest to związek barwy zielonkawożółtej, charakterystycznej dla jonu uranylowego UO +. W naczyniu znajdowało się 0,1 0,05 = 0,005 mola C O 4. Reakcja kwasu szczawiowego z KMnO 4 w środowisku kwaśnym przebiega wg równania: MnO4 5CO4 16 Mn 8 O 5CO W pobranej próbce zawartych było zatem 0,005 0,01 5/ = 0,00031 mola C O 4, czyli uwzględniając, iż do miareczkowania zużyto 0 cm 3 (z początkowych 100 cm 3 ), po fotolizie pozostało 5 0,00031 = 0,00065 mola C O 4. Reakcji uległo 0,005 0,00065 = 0,00435 mola C O 4. Wydajność kwantowa wynosi 0,56, czyli całkowita ilość fotonów zaabsorbowanych przez roztwór wynosiła 0,00435/0,56 = 0,0077 mola fotonów (w ciągu 1 h). Energia fotonu zależy od długości fali: 34 8 hc 6, 610 310 19 E h 6,610 J 7 310 Uwzględniając czas naświetlania i liczbę moli fotonów, moc światła wynosiła: 19 3 En 6, 610 0, 00776, 010 W 0,85 W t 3600 Najczęstsze błędy: nieuwzględnianie mnożnika 5 wynikającego z objętości próbki, pobranej do analizy; błędna wartość stałej Plancka lub prędkości światła; błędne przeliczenie nm na m. Punktacja: a. 5 pkt.; b. 5 pkt.; c. 10 pkt.

Zadanie 7. a. Karminowoczerwone zabarwienie płomienia wskazuje na jony Sr +. Podobne zabarwienie powodują jony Li +, jednak słaba rozpuszczalność tlenku w wodzie oraz nierozpuszczalność w kwasie siarkowym(vi) pozwala wyeliminować ten kation. Powstający bezbarwny gaz o duszącym zapachu, właściwościach kwasowych i silnych właściwościach redukujących to tlenek siarki(iv). Potwierdza to także tworzenie osadów z wodą wapienną. SO może powstawać podczas termicznego rozkładu siarczanów(vi), siarczanów(iv) i utleniania siarczków. Siarczki i siarczany(iv) to sole słabych kwasów wywodzące się z nich sole ulegałyby rozpuszczaniu w kwasach mineralnych. Ponadto siarczek strontu (jak i innych berylowców) są rozpuszczalne w wodzie. Siarczany(IV) ekstremalnie rzadko tworzą minerały (ze względu na podatność na utlenianie i skłonność do rozkładu w środowisku kwaśnym. Treść zadania nie wskazuje na obecność innych jonów badany minerał to siarczan(vi) strontu (celestyn). SrSO4 SO4 Sr SO4 lub SrSO4 SO4 Sr SO4 SrSO SrO SO O 4 SO O SO 3 4 4 3 O 4 4 MnO 5SO O Mn 5SO 4 Ca SO O CaSO O SrO O Sr O SrO Sr SrO SO SrSO O b. Powstawanie gazu o zapachu zgniłych jaj pozwala zidentyfikować anion mamy do czynienia z siarczkiem. Biały osad powstały podczas rozpuszczania w kwasie solnym wskazuje na obecność kationu g +, Ag + lub Pb +. Ponieważ osad ten jest tylko stosunkowo trudno rozpuszczalny w wodzie, badany minerał zawiera ołów. Identyfikację kationu potwierdzają reakcje roztworów otrzymanego chlorku z jonami I i CrO 4. Tylko ołów tworzy w tych warunkach żółte osady. Jodek srebra jest bladożółty, chromian(vi) czerwonobrunatny. Odpowiednie sole dirtęci(i) są żółtozielone (g I ; nietrwały) i brunatne (g CrO 4 ). Potwierdzeniem identyfikacji kationu jest zabarwienie płomienia palnika, charakterystyczne dla jonów ołowiu. Ponieważ treść zadania nie wskazuje na obecność innych jonów, badany minerał to siarczek ołowiu (galena). PbS Cl S PbCl Pb I PbI Pb CrO4 PbCrO 4 PbS 8 8NO3 PbSO 4 8NO 4O c. Liliowe zabarwienie płomienia widoczne przez szkło kobaltowe wskazuje na obecność jonów K +. Brak reakcji z jonami Ba + wyklucza m.in. jony siarczanowe(iv) i (VI), węglanowe i fosforanowe. Biały osad powstający w reakcji z jonami Ag + wskazuje na obecność jonów chlorkowych. ipotezę tę potwierdza wynik utleniania próbki minerału powstający

żółtozielony gaz to chlor. Z treści zadania wiemy, że minerał reaguje także z jonami fluorkowymi, hydroksylowymi i węglanowymi. Jony K + nie reagują z tymi anionami, zatem w próbce musi być obecny jeszcze jeden kation. Wykluczamy wszystkie kationy barwne (np.: miedź, żelazo, mangan, kobalt, nikiel). Brak reakcji z jonami SO 4 pozwala wykluczyć jony wapnia, strontu i baru oraz ołowiu. Dobra rozpuszczalność minerału w wodzie eliminuje jony bizmutu(ii), antymonu(iii), rtęci(ii) (hydroliza) oraz srebra i dirtęci(i) (nierozpuszczalne chlorki). Do wyboru pozostaje grupa pierwiastków rzadkich, tworzących bezbarwne kationy, oraz jony Cd +, Mg +, Al 3+ i Zn +. Dwa ostatnie tworzą zielononiebieskie spieki z jonami kobaltu(ii) zieleń Rinmanna (CoZnO ) i błekit Thénarda (Co(AlO ) ). Spośród minerałów spełniających warunki zadania jedynym jest karnalit (KMgCl 3 6 O). Cl Ag AgCl 3 3 MnO4 10Cl 16 Mn 5Cl 8 O Mg O Mg O Mg Mg Mg CO3 MgCO3 AgCl N O Ag N Cl O d. Właściwości fizyczne i chemiczne wskazują na węglowodór aromatyczny: C n m. Skoro 1 mg związku to 3,33/1000 = 3,3310 6 mola, to masa molowa tego węglowodoru wynosi 300 g/mol. Spalenie 100 mg (3,33310 4 mola) D prowadzi do powstania 35 mg (0,35/44 = 8,0 10 3 mola) tlenku węgla(iv) i 36 mg (,0 10 3 mola) wody. W 1 molu naszego minerału zawartych jest 4 mole atomów C i 1 moli atomów. Wzór ma postać C 4 1. Jedynym węglowodorem spełniającym te warunki jest koronen: Minerał ten to karpatyt. C 8O 4CO 8 O 4 1 3. W postaci rodzimej w litosferze występują m.in. C, S, Pt, Ag, Cu, Au, Ir, Os, g, e. 4. Stopy lub połączenia międzymetaliczne tworzą m.in. e, Ni (na przykład w meteorytach żelaznych) lub g, Au, Ag Cu, Pb (cały szereg minerałów o charakterze amalgamatów).

Najczęstsze błędy: p. a. identyfikacja jonu SO 3 ; p. b. zapis reakcji jonów I i CrO 4 z PbS a nie Pb + ; p. c. identyfikacja tylko 1 kationu; p. 1 wymienianie tlenu, sodu, azotu jako pierwiastków występujących w litosferze w postaci rodzimej. Punktacja: po pkt. za nazwy minerałów z p. a c; 1 pkt. za każdy poprawnie zidentyfikowany jon w p. a c; po pkt. za wzór sumaryczny i strukturalny w p. d; po pkt. za każde równanie reakcji; po 0,5 pkt. za przykład pierwiastka w p. 3; 3 pkt. za przykład w p. 4.