Transakcje terminowe FX forward Forward Rate Agreement Index Futures Transakcja terminowa Umowa, która określa, na jakich warunkach transakcja zostanie dokonana w przyszłości Dzięki temu na rynku terminowym umawiamy się np. na temat: przyszłej cena akcji przyszłego kursu walutowego przyszłej wysokości stóp procentowych.. 2 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 1
Ale po co konkretnie? Zamówiłeś Ferrari (w USA), będzie za rok. Boisz się, czy wystarczy Ci. Wierzysz, że ceny akcji odbiją, ale stypendium wpływa za 2 tygodnie i boisz się, że nie zdążysz Wierzysz w aprecjację juana chińskiego, ale żaden kantor go nie sprzedaje. 3 Ceną waluty jest kurs Spróbujmy go sobie zapewnić FX Forward 4 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 2
Transakcja FX forward Transakcja zobowiązująca jedną ze stron do sprzedaży, a drugą do zakupu w określonym w przyszłości terminie ustalonej kwoty waluty po kursie ustalonym w dniu zawarcia transakcji. Rozliczenie transakcji następuje w terminie późniejszym niż dwa dni robocze od daty jej zawarcia. FX forward może być rozliczony poprzez dostawę wymienianych walut lub różnicowo (NDF - non-delivery forward, CFD - contract for difference). 5 Zatem zapewnijmy sobie kurs POZYCJE POZABILANSOWE F F = S 1+ i 1+ i PLN 6 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 3
Ferrari kosztuje 1 mln POZYCJE POZABILANSOWE F www.manager.money.pl Replikowanie Niech: spot $=2,5zł $Libor=4% Wibor=6,5% Ile potrzebowałbyś $ gdybyś kupił je na spot? $1mln/(1+4%) = $961.583,46 Ile musiałbyś za nie zapłacić? $961,583 2,5zł/$ = 2.403.846,15zł Skoro je pożyczasz, to ile musiałbyś mieć za rok? 2.403.846,15zł (1+6,5%)=2.560.096,15zł 7 Mamy wybór POZYCJE POZABILANSOWE POZYCJE BILANSOWE F Lokata $961.583,46 Pożyczka PLN 2.403.846,15zł Umawiasz się na rynku terminowym na kurs, więc wiesz, ile będziesz potrzebował złotych? Replikujesz samodzielnie. Wiesz że będziesz musiał oddać 2.560.096,15zł. Skąd to się wzięło? Cena Cena F S (1 ) + ipln = 1+ i 8 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 4
Z naszego wyboru pochodzi cena! POZYCJE POZABILANSOWE POZYCJE BILANSOWE F Lokata $961.583,46 Pożyczka PLN 2.403.846,15zł Umawiasz się na rynku terminowym na kurs, więc wiesz, ile będziesz potrzebował złotych? Replikujesz samodzielnie. Wiesz że będziesz musiał oddać 2.560.096,15zł. Skąd to się wzięło? 1+ ipln F S = 2, 5601 = 1+ i 9 Pozycja niezabezpieczona 4,000,000 3,500,000 3,000,000 2,500,000 Cena (zł) 2,000,000 1,500,000 1,000,000 500,000-1.5 1.8 2.1 2.4 2.7 3 3.3 Kurs ($/zł) Cena Samochodu (zł) 10 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 5
Pozycja zabezpieczona forwardem 4,000,000 Cena (zł) 3,500,000 3,000,000 2,500,000 2,000,000 1,500,000 1,000,000 500,000 Strata na forwardzie Zysk dzięki forwardowi - 1.5 1.8 2.1 2.4 2.7 3 3.3 Kurs ($/zł) Cena Samochodu (zł) Cena (zł) z forwardem 11 Wynik na forwardzie 1,500,000 1,000,000 Cena (zł) 500,000 - -500,000 1.5 1.8 2.1 2.4 2.7 3 3.3 F -1,000,000-1,500,000 Kurs ($/zł) Wynik na Forwardzie 12 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 6
Transakcja FX NDF, CFD KWOTA UMOWNA Forwardowy poziom kursu na podstawie dzisiejszych stóp procentowych (kurs umowny) UMOWNA x - Przyszły y faktyczny poziom kursu F Kwotowania 1 = S + i 1+ i Co oznacza jeśli F /PLN S /PLN? PLN Że stopy złotowe są wyższe niż stopy dolarowe Co można powiedzieć o terminowym kursie, jeśli stopy byłyby równe stopom PLN? Kurs kasowy (spot) i terminowy (forward) byłyby równe 14 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 7
Kwotowania w praktyce (1) 15 Kwotowania w praktyce (2) Spot = 2,5000 1Y Forward = 2,5601 /PLN bid ask /PLN 2,4950 2,5050 1Y 600 602 Jak czytać? Forward bid to 2,4950+0,0600=2,5550 Forward ask to 2,5050+0,0602=2,5652 Ale przecież kurs forwardowy może być niższy niż kasowy 16 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 8
Kwotowania w praktyce (3) Kurs forwardowy niższy (hrywna/złoty) Spot = 0,5020; UAH Libor = 15%; Wibor = 6,5% 1YForward = 0,4649 UAH/PLN bid ask UAH/PLN 0,5000 0,5040 1Y 372 370 Jak czytać? Forward bid to 0,5000-0,0372=0,4628 Forward ask to 2,5050-0,0370=0,4670 17 Skąd wiadomo czy minus czy plus? /PLN bid ask /PLN 2,4950 2,5050 1Y 600 602 UAH/PLN bid ask UAH/PLN 0,5000 0,5040 1Y 372 370 Wystarczy sprawdzić, która stopa jest wyższa lub spojrzeć na punkty forwardowe (bo spread na forwardzie jest większy niż na spot) Czyli: punkty bid < punkty ask punkty bid > punkty ask to dodajemy to odejmujemy 18 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 9
Co robi market maker? Market Maker zarabia na spreadzie POZYCJE POZABILANSOWE F Sprzedaje nam dolary na forward po 2,5652 Kupuje od innego klienta dolary na forward, za które płaci 2,5550 F /PLN bid ask /PLN 2,4950 2,5050 1Y 600 602 Kurs forward 2,5550 2,5652 Zatem za rok: Otrzyma od nas 2.565.200zł za $1mln Zapłaci klientowi 2.555.000zł za $1mln Czyli zarobi 10.200zł 19 Ceną pożyczki jest oprocentowanie Może więc spróbować umówić się na przyszłe oprocentowanie? FRA 20 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 10
Transakcja FRA (1) Forwardowy poziom stopy wynikający z dzisiejszej krzywej dochodowości (stopa umowna) UMOWNA KWOTA x - przyszła stopa procentowa Transakcja FRA (2) FRA to transakcja, w której strony zobowiązują się do zapłaty odsetek od ustalonej kwoty nominalnej za oznaczony okres rozpoczynający się w przyszłości, naliczonych według określonej w dniu zawarcia transakcji stopy procentowej. Transakcja FRA zawierana na rynku OTC jest zakładem o wysokość stopy referencyjnej (WIBOR) w ustalonym dniu w przyszłości. Zakład ten de facto dotyczy kierunku zmiany stopy procentowej w stosunku do wysokości stopy terminowej obowiązującej na rynku w dniu zawarcia transakcji. 22 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 11
Kontrahenci transakcji FRA Kupujący FRA zgadza się płacić odsetki obliczane według stałej stawki FRA (stopy terminowej obowiązującej w na rynku w dniu zawarcia transakcji). Sprzedający FRA godzi się płacić odsetki uzależnione od stopy referencyjnej ustalanej dwa dni robocze przed datą rozliczenia transakcji. Strony transakcji rozliczają różnicę odsetkową, która jest proporcjonalna do nominalnej kwoty transakcji i różnicy między stawką FRA a stopą WIBOR w dniu ustalenia stawki referencyjnej. 23 Terminologia rynkowa 22/09 zauważasz, że jeden z traderów otworzył pozycję, sprzedając 3x9 FRA na kwotę PLN 10 mln po 6,60% Jakie są kluczowe daty wynikające z FRA? 22/09/2008 trade date 24/09/2008 effective date 22/12/2008 fixing date 24/12/2008 settlement date 24/06/2009 maturity date 24 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 12
Wysokość stopy forward 2007-12-24 WIBOR O/N 4,13 1W 5,35 1M 5,65 3M 5,71 6M 6,00 9M 6,10 1Y 6,19 Jaka jest stopa 9x12? Pożyczka teraz 12 miesięcy = pożyczka teraz na 9 miesięcy + pożyczka 9x12 (1+i 12 )=(1+0,75 i 9 ) (1+0,25 i 9x12 ) (1+6,19%)=(1+0,75 6,10%) (1+0,25 i 9x12 ) i 9x12 = 6,18% 2008-09-24 WIBOR O/N 4,79 1W 6,10 1M 6,34 3M 6,59 6M 6,62 9M 6,65 1Y 6,65 25 Mija 9 miesięcy Czy jest 6,18? 2007-12-24 WIBOR O/N 4,13 1W 5,35 1M 5,65 3M 5,71 6M 6,00 9M 6,10 1Y 6,19 2008-09-24 WIBOR O/N 4,79 1W 6,10 1M 6,34 3M 6,59 6M 6,62 9M 6,65 1Y 6,65 Stopy forward (i kontrakty FRA) odzwierciedlają oczekiwania co do poziomu przyszłych stóp procentowych, ale nie ma gwarancji, że oczekiwania się sprawdzą 26 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 13
Dlaczego nie prognoza? 0.07 0.07 0.06 0.06 0.06 0.06 0.06 0.05 0.05 0.05 Fragment krzywej dochodowości Realizacja 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 2007-12-24 2008-09-24 FRA kwotujemy na podstawie krzywej aktualnej, a realizację odczytujemy na faktycznej przyszłej 27 Dlaczego realizacja była tak różna? Odpowiedzią są wydarzenia na globalnych rynkach finansowych, które nie były uwzględnione w oczekiwaniach 28 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 14
Spekulacja 22/09 zauważasz, że jeden z traderów otworzył pozycję, sprzedając 3x9 FRA na kwotę PLN 10 mln po 6,60% O jakiej opinii tradera na temat wysokości stóp to świadczy i których terminów dotyczy? Trader najwidoczniej jest przekonany, że do 22 grudnia 6-miesięczny WIBOR spadnie poniżej 6,60% 29 Zysk czy strata? Fixing date: 22/12/2008, WIBOR 6M =? Trade date: 22/09/2008: Short 3x9 FRA, PLN10mln @ 6,60% Przy jakim WIBOR 6M =? trader będzie miał zysk? WIBOR 6M <6,6% Przy jakim WIBOR 6M =? trader zanotuje stratę? WIBOR 6M >6,6% Kiedy przepłynie rozliczenie? 24/12/2008 30 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 15
Wielkość straty mark-to-market 2008-12-22 WIBOR O/N 4,97 1M 6,52 2M 6,67 3M 6,70 6M 6,75 9M 6,86 1Y 6,87 Trade date: 22/09 Short 3x9 FRA PLN 10mln @ 6,60% Jaka jest strata na rozliczeniu? 10.000.000 (6,60% 6,75%) 0,5 = 12.075,9 1+ 6,75% 0,5 31 Wycena rynkowa (22/10/2008) 2008-10-22 WIBOR O/N 4,97 1M 6,52 2M 6,67 3M 6,81 6M 6,85 9M 6,86 1Y 6,87 2008-10-22 FRA 1x7 6,87 2x8 6,84 3x9 6,77 Trade date: 22/09 Short 3x9 FRA PLN10mln @ 6,60% Której stopy użyjesz do wyceny rynkowej? Trader traci na mark-to market, gdyż dzisiejsze stopy FRA są wyższe, niż te które sprzedał 32 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 16
Wielkość straty mark-to-market 2008-10-22 WIBOR O/N 4,97 1M 6,52 2M 6,67 3M 6,81 6M 6,85 9M 6,86 1Y 6,87 Jaka jest strata na rozliczeniu? Trade date: 22/09 Short 3x9 FRA PLN 10mln @ 6,60% 2008-10-22 FRA 1x7 6,87 2x8 6,84 3x9 6,77 10.000.000 (6,60% 6,84%) 0,5 = 11.592,9 1+ 6,84% 0,5 Jaką stratę musi wykazać bank 22/10/2008? 11.592,9 = 11.465,4 2 1+ 6,67% 12 33 Jak to się stało? 0.07 0.07 0.07 0.07 0.07 0.07 0.06 0.06 0.06 0.06 0.06 Fragment krzywej dochodowości 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 2008-10-22 2008-09-22 34 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 17
Ceną indeksu jest jego wartość Możemy więc kupić indeks w jednej transakcji Index Futures 35 Inwestowanie Pocisk Markowitz a radzi inwestować w portfel rynkowy Futures pozwalają to osiągnąć nawet małymi kwotami 36 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 18
Indeks WIG20 www.securities.com, 26/10/2008 37 WIG20 futures Wartość punktu = 10zł Wartość kontraktu = 10zł wartość indeksu Miesiące wygasania kontraktów: III (H), VI (M), IX (U), XII (Z) Depozyt zabezpieczający, np. 10% Depozyt właściwy / utrzymania, na GPW taki jak zabezpieczający 38 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 19
Notowania 24.10.2008 Security Name Last Trade Change Volume 52-week Range PL0GPWF06726 FW20Z08 1,570.0000 October 24, 2008-46.0000-2.85% 50,389 1,570-3,553 PL0GPWF06874 FW20H09 1,591.0000 October 24, 2008-59.0000-3.58% 409 1,591-3,102 PL0GPWF07005 FW20M09 1,585.0000 October 24, 2008-46.0000-2.82% 45 1,585-2,800 PL0GF0000026 FW20U09 1,585.0000 October 24, 2008-49.0000-3.00% 39 1,585-2,510 PL0GPWF06866 FW40Z08 1,535.0000 October 24, 2008-99.0000-6.06% 129 1,535-3,546 PL0GPWF07013 FW40H09 1,550.0000 October 24, 2008-88.0000-5.37% 2 1,550-2,945 PL0GF0000018 FW40M09 1,662.0000 October 24, 2008-70.0000-4.04% 1,662-2,469 www.gpw.pl Dlaczego kwotowania indeksu są wyższe niż poziom indeksu? Ponieważ kurs terminowy poza aktualną ceną odzwierciedla koszt pieniądza w czasie Dlaczego FW20Z08 jest najtańszy wśród FW20? Ponieważ termin wykonania jest najbliższy O czym świadczy FW20M09 = FW20U09? O braku płynności bardziej odległych futuresów 39 Dnia 23.10.2007 WIG20=1617,31 Kupujemy FW20H09 po 1650 Jaka jest wartość naszej pozycji? 16.500 zł Jaki zapłacimy depozyt zabezpieczający? 10% 16.500 zł = 1650zł Gramy na wzrost czy spadek indeksu? Długa pozycja, więc gramy na wzrost Jaki zapłacilibyśmy depozyt, sprzedając jeden kontrakt? Dokładnie taki sam 40 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 20
Kolejny dzień WIG20=1555,68 FW20H09 są po 1591 Jaka jest wartość naszej pozycji? 15.910 zł Ile zyskaliśmy/straciliśmy? 15.910 zł 16.500 zł = - 590 zł Czy to wystarcza jako depozyt? Na naszym rachunku jest 1.650 zł - 590 zł = 1.060 zł Minimum to 10% 1.5910 = 1591 zł (za mało) Jaki jest margin call? 1.591 zł - 1.060 zł = 531 zł 41 Jednego z kolejnych dni WIG20=1676,12 Teraz FW20H09 jest po 1710 Jaka jest wartość naszej pozycji? 17.100 zł Jaki jest sumaryczny zysk na pozycji? 17.100 zł 16.500 zł = 600 zł Jeśli nie było dopłat/wypłat, na rachunku zabezpieczającym jest 1.650 + 600 = 2.250 zł FW20U09 jest po 1720. Co możemy zrobić, żeby przedłużyć pozycję? Sprzedać kontrakt czerwcowy i kupić wrześniowy. Realizujemy część zysku, zostawiając depozyt minimalny 1.720 zł. 42 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 21
Korzyści z Futures + FW20H09@1650 (WIG20@1617,31), - FW20H09@1710 (WIG20@1676,12) Zrealizowano zysk 600zł O ile zmienił się indeks? Ca. 3.6% Jaka była nasza stopa zwrotu? Inwestycja 1.650 zł Zysk 600 zł Stopa zwrotu 36% Dźwignia 43 Zalety i wady transakcji futures Zalety: Dźwignia Brak konieczności replikowania Niskie koszty transakcyjne Łatwość spekulacji na spadek Wady: Często mała płynność Konieczność rolowania 44 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 22
Futures vs. Forward FUTURES Rynek giełdowy (regulowany) Duża przejrzystość informacyjna Ustalone terminy oraz wielkość transakcji Mniejsze transakcje Izba rozliczeniowa i system depozytów zabezpieczających (CCP) istotnie ograniczone ryzyko kredytowe FORWARD Rynek OTC (niezorganizowany) Mała przejrzystość informacyjna Dowolne terminy i wielkości transakcji Duże kwoty Indywidualnie ustalone zabezpieczenie znacznie większa ekspozycja na ryzyko kredytowe kontrahenta 45 Warto zapamiętać Terminowe kursy walutowe nie są wiarygodną prognozą przyszłych poziomów kursów (odzwierciedlają różnice stóp procentowych). Terminowe stopy procentowe odzwierciedlają oczekiwania co do przyszłego poziomu stóp procentowych. Za pomocą FRA nie można zabezpieczyć się przed oczekiwanym przez rynek wzrostem/spadkiem stóp (jedynie przed nieoczekiwanym). 46 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 23
Rynek terminowy Po tych ćwiczeniach student powinien rozumieć: czym jest transakcja terminowa po co zawiera się transakcje terminowe jak wyliczyć kurs terminowy i od czego zależy jego wysokość czym jest kontrakt na stopę procentową jak wykorzystać transakcje terminowe do spekulacji, inwestowania oraz zabezpieczania ryzyka 47 SGH, Rynki Finansowe, Materiały Ćwiczeniowe 2011 24