Blokowanie wejścia i model Stackelberga

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Blokowanie wejścia i model Stackelberga"

Zofia Nowak
5 lat temu
Przeglądów:

1 Blokowanie wejścia i model Stackelberga Leader może chcieć produkować więcej niż w modelu Stackelberga, aby ograniczyć zyski innych firm, które potencjalnie mogłyby wejść na rynek L N wejść N q L q N nie wchodzić Naśladowca nie wejdzie na rynek, jeśli po wejściu jego zysk dla optymalnej wielkości swojej produkcji (przy danej produkcji leadera) byłby 0 Leader wiedząc o tym może odpowiednio dobrać swoją wielkość produkcji: produkować tyle co w modelu Stackelberga (podzielić się rynkiem) albo tyle, żeby zablokować wejście

2 q Blokowanie wejścia i model Stackelberga Przykład: = Funkcja popytu: P = a bq Dwie firmy: Q= q+ q, o takich samych kosztach TCi = cqi + FC W modelu Stackelberga rozwiązanie to: a c a c a+ 3c ( a c) ( a c) q = P = π = FC π = FC b 4b 4 8b 6b Ale być może dla leadera opłacalne blokowanie wejścia Dla naśladowcy istnieje taki poziom produkcji, że zysk 0 ( ( L )) π = + = a b q q q cq FC 0 π q Naśladowca będzie zawsze produkował tyle, żeby jego zyski były maksymalne, czyli tyle ile wyznacza jego funkcja reakcji: = a bq bq c= 0 ( ): R q q = a bq c b

3 Blokowanie wejścia i model Stackelberga Wstawiamy R (q ) do π : π L a bq c a bq c a bq c b b b L L L = a b q + c FC = 0 L Wystarczy rozwiązać π (q )=0 względem q i zobaczyć, czy zysk leadera większy dla produkcji jak w modelu Stackelberga czy dla produkcji blokującej wejście W ogólnym przypadku opłacalność blokowania zależy od funkcji kosztów leadera i naśladowcy

4 Blokowanie wejścia i model Stackelberga Pytanie czy produkcja leadera ograniczająca wejście jest wiarygodną strategią (SPNE)? W praktyce naśladowca może się spodziewać, że po tym jak już wejdzie, to leaderowi będzie się opłacało dopasować do zaistniałej sytuacji i podzielić się rynkiem N wejść nie wchodzić L Jak wiarygodnie zobowiązać się do produkcji blokującej wejście? Np. rozbudowa mocy produkcyjnych, koszty utopione bmw started it audi.html q L N q N

5 Oligopol kooperacyjny Konkurując między sobą, oligopoliści nie osiągają maksymalnych możliwych zysków Równowaga Nasha to rozwiązanie niekooperacyjne gry Każda firma wybiera decyzję, która maksymalizuje jej zysk przy danej decyzji przeciwnika Zyski firm mogłyby być wyższe, jeśli firmy współpracowałyby Jeżeli firmy ograniczyłyby poziomy produkcji lub podniosły ceny, tak aby maksymalizować łączne zyski gałęzi (zmowa), to istnieje taki podział łącznych zysków przy którym zyski każdej firmy w zmowie byłyby większe niż w równowadze niekooperacyjnej Współpraca ograniczająca konkurencje jest nielegalna, ale zdarzają się wyjątki (np. OPEC)

6 Zmowa Dwa lub większa liczba przedsiębiorstw na pewnym rynku wspólnie ustalają ceny lub wielkości produkcji, dokonują podziału rynku lub podejmują decyzje handlowe Firmy mogą nawiązywać między sobą współpracę jawną, czyli zmowa (gra jednorazowa lub powtarzana) niejawną (gra powtarzana) Rodzaje zmowy: kartel, syndykat, holding, koncern, trust

7 Kartel Świadoma zmowa firm mająca na celu ograniczenie konkurencji na rynku Z punktu widzenia firm, nawiązanie współpracy z konkurencją jest pożądane, gdyż pozwala zbliżyć się do pozycji monopolisty. Z punktu widzenia dobrobytu społecznego, wręcz przeciwnie. Porozumienie kartelowe dominuje rozwiązanie niekooperacyjne, gdyż wszyscy zaangażowani producenci/sprzedawcy zyskują Nie jest to jednak równowaga Nash a w grach jednorazowych oraz powtarzanych skończoną liczbę razy.

8 Kartel q R Jeśli te dwie identyczne firmy utworzyłyby kartel powinny łącznie produkować tyle ile monopol q M Łączne zyski maksymalizowane, ale nie każda alokacja lepsza dla każdej firmy niż równowaga Cournota q C W kartelu żadna z firm nie jest na swojej funkcji reakcji R Każda firma ma motywację do zmiany wielkości produkcji C q M q q Wyłamanie się z kartelu powiększa zyski (krótkookresowo)

9 Kartel Przykład liczbowy P= 00 Q TC = 0 q, TC = 0q = ( q+ q)( 00 ( q+ q) ) 0q 0q = 00 q q 0 = 0 q q+ q = = 00 q q 0 = 0 q + q = q Układ nieoznaczony Stałe przychody skali (stały koszt krańcowy i brak kosztów stałych) Nieważne ile produkuje każda z firm, o ile łącznie produkują tyle ile monopol

10 Kartel Jeśli produkcja firm rozłożona po równo, to w kartelu: W modelu Cournot byłoby: W modelu Stackelberg a byłoby: W monopolu byłoby: q q q q =,5 =,5 q q = 30 = 30 = 45 =,5 P = 55 P = 40 P = 3,5 = 0,5 = 0,5 = 900 = 900 = 0,5 = 506, 5 q = 45 P = 55 = 05

11 Kartel Motywacja do wyłamania się z kartelu przykład q =,5 = 0,5 P = 55 q =,5 = 0,5 Firma wyłamująca się z kartelu może osiągnąć wyższy zysk (SR) = q( 00 q,5) 0q = 00 q,5 0 = 0 q = 33, 75 q q = 33,75 = 39, 06 P = 43,75 q =,5 = 759,38 Wynik spodziewany w rozwiązaniu kartelowym firmy nie znajdują się na swoich funkcjach reakcji

12 Niestabilność kartelu Każda z firm w kartelu ma motywację do wyłamania się ponieważ każda z firm osobno zyskuje jeszcze bardziej, gdy jednostronnie odejdzie od współpracy. W kolejnych etapach przeciwnicy zrobią to samo gracze wrócą do równowagi Cournot Jeśli gra powtarzalna wyłamanie się zostaje ukarane w następnym okresie (bo inne firmy także dostosowują wielkość produkcji i zyski zdrajcy spadają) Jeśli gra skończona strategią dominującą zdradzać Jeśli gra nieskończona firma musi rozważyć, czy opłacalna zdrada, czy utrzymywanie kartelu

13 Niestabilność kartelu Przykład liczbowy stabilność kartelu Z Zdrada odkrywana po okresie Po odkryciu zdrady firmy do końca świata konkurują jak w modelu Cournota (strategie zapadkowe) Stopa dyskontowa r C C C t = 0 t = t = t = 3 PV Z C C C Z = r + r + r ( ) ( ) K K K K t = 0 t = t = t = 3 PV K K K K K = r + r + r ( ) ( )

14 Niestabilność kartelu Wzrost liczby firm utrudnia współpracę ponieważ spadają zyski z utrzymania kartelu przy niezmienionej wysokości kary Wysoka stopa procentowa powoduje opłacalność wyłamania się z kartelu Niedoskonały monitoring wewnątrz kartelu Przewaga technologiczna jednego z uczestników kartelu Elastyczność podaży firm spoza kartelu Zmienny popyt lub wysoka elastyczność popytu

15 Polityka Ochrony Konkurencji Cel: Promowanie konkurencji na rynku. Konkurencja jest korzystna dla konsumentów, sprawiając że ceny są niskie a jakość dóbr i usług wysoka Ochrona rynku przed nieuczciwymi formami konkurencji, czyli zapobieganie nieuczciwym lub oszukańczym praktykom szkodliwym dla konsumentów Prawo ochrony konkurencji Unii Europejskiej: zabrania umów ograniczających konkurencję (np. zmów cenowych) zabrania nadużywania siły rynkowej przez firmy posiadającą dominującą pozycję (40% udziału w rynku pozycja dominująca domniemana)

16 Co jest nielegalne? Regulacje porozumienia cenowe horyzontalne (kartele, zmowy cenowe) porozumienia cenowe wertykalne (z wyjątkami, np. franczyza, ceny gazet) bojkoty (odmowy sprzedaży) dyskryminacja cenowa nieuzasadniona kosztowo Dodatkowo, w przypadku firmy dominującej: ceny nadmiernie wysokie (oczywiste) ceny rażąco niskie (drapieżnictwo cenowe)

17 Przyczyny niepowodzenia instytucji antymonopolowych Nie porozumiewając się wzajemnie, firmy współpracują, bazując na rynkowych sygnałach Współprace ciężko wykryć, jeśli od dłuższego czasu ceny na rynku są stałe Kartel może ukarać w następnym okresie firmę wyłamującą się z współpracy Suma zdyskontowanych zysków ze zdrady i odwetu jest niższa niż suma zdyskontowanych zysków w kartelu

18 Kartel w praktyce OPEC Organization of the Petroleum Exporting Countries Według statutu reprezentowanie wspólnych interesów i przeciwdziałanie szkodliwym i niepotrzebnym wahaniom cen W praktyce ustalane kwoty eksportowe zapewniające odpowiednie zyski członkom Ropa jako broń OPEC odpowiedzialny za kryzys naftowy 973 Później jego siła zmalała nowe złoża z Zatoki Meksykańskiej, Morza Północnego i Rosji Obecnie niemal 80% znanych zasobów, a zaledwie ok. 33% światowej produkcji

Kartel w praktyce OPEC Członkowie OPEC: Angola (007) Potencjalni przyszli członkowie OPEC: Boliwia Libia (96) Sudan Nigeria (97) Syria Algieria (969) Brazylia Iran (960) Irak

19 Kartel w praktyce OPEC Członkowie OPEC: Angola (007) Potencjalni przyszli członkowie OPEC: Boliwia Libia (96) Sudan Nigeria (97) Syria Algieria (969) Brazylia Iran (960) Irak (960, wyłączony z kwot od 998) Kuwejt (960) Katar (96) Arabia Saudyjska (960) Zjednoczone Emiraty Arabskie (967) Ekwador (973 99, 007) Wenezuela (960) Indonezja (96 008) Gabon ( )

20 Kartel w praktyce OPEC P S C TD TD światowy popyt na ropę S C podaż firm spoza OPEC D OPEC popyt na ropę OPEC, różnica między TD a S C P* D OPEC OPEC: Niskie MC TD nieelastyczna Podaż państw spoza OPEC nieelastyczna D OPEC nieelastyczna P c MC OPEC MR OPEC Q C Q OPEC Q T Q

21 Sztywność cen na rynkach oligopolistycznych Na niektórych rynkach oligopolistycznych sztywność cen Firmy niechętne zmienianiu cen, z obawy przed wysłaniem niewłaściwego sygnału konkurentom Niższa cena inne firmy mogą zrobić to samo Wyższa cena klienci uciekają do konkurencji, u której ceny bez zmian Taką sytuacje opisuje model łamanej krzywej popytu Krzywa popytu na produkt każdej firmy załamana na poziomie aktualnej ceny Dla ceny powyżej aktualnej popyt bardziej elastyczny Dla ceny poniżej aktualnej popyt mniej elastyczny Krzywa MR nieciągła Niewielkie zmiany MC mogą nie wpływać na wielkość produkcji

22 Model łamanej krzywej popytu P Jeśli firma obniża cenę inni robią to samo MC Jeśli firma podnosi cenę inne firmy tego nie robią P* MC Q* D MR Q Dopóki MC będzie przecinał MR w obszarze nieciągłości cena i ilość pozostaną niezmienione

Podobne dokumenty

Oligopol kooperacyjny

Oligopol kooperacyjny Konkurując c między sobą,, oligopoliści nie osiągaj gają maksymalnych możliwych zysków. Jeżeli eli firmy ograniczyłyby yby poziomy produkcji (lub podniosły y ceny), tak aby maksymalizować