Spis treści. Wstęp. O autorach. Podziękowania. Część I Wprowadzenie

Transkrypt

1 Spis treści Wstęp O autorach Podziękowania Część I Wprowadzenie Rozdział 1. Dziesięć podstawowych zasad ekonomii 1.1. Co to jest ekonomia? Problem ekonomiczny Rzadkość zasobów i konieczność wyboru 1.2. W jaki sposób ludzie podejmują decyzje? Zasada 1: ludzie muszą stale dokonywać wyborów Zasada 2: kosztem jest to, z czego trzeba zrezygnować, żeby uzyskać coś innego Zasada 3: racjonalni ludzie myślą w kategoriach wielkości krańcowych Zasada 4: ludzie reagują na bodźce 1.3. W jaki sposób ludzie współdziałają ze sobą? Zasada 5: handel może się opłacać wszystkim Zasada 6: rynki stanowią zwykle dobrą formę organizacji aktywności gospodarczej Zasada 7: czasami państwo może usprawnić funkcjonowanie rynku 1.4. W jaki sposób działa gospodarka? Mikroekonomia i makroekonomia Zasada 8: poziom życia zależy od ilości wytwarzanych dóbr i usług Zasada 9: ceny rosną, gdy państwo drukuje zbyt dużo pieniędzy Zasada 10: w krótkim okresie społeczeństwo musi wybierać między inflacją a bezrobociem 1.5. Podsumowanie Rozdział 2. Myśleć jak ekonomista 2.1. Wprowadzenie 2.2. Ekonomista jako naukowiec Empiryzm Metoda naukowa: obserwacja, teoria i znowu obserwacja Empiryzm czy racjonalizm? Rola założeń Eksperymenty w dziedzinie ekonomii Modele ekonomiczne Pierwszy model: wykres ruchu okrężnego 2.3. Ekonomista jako doradca polityczny Analiza pozytywna i analiza normatywna 2.4. Dlaczego ekonomiści różnią się poglądami? Rozbieżność poglądów naukowych Rozbieżność wyznawanych wartości Wrażenia a rzeczywistość Ekonomiści jako decydenci 2.5. Co dalej? 2.6. Dodatek: wykresy i inne narzędzia pomocnicze stosowane w ekonomii Funkcje matematyczne Wykresy jednej zmiennej Wykresy dwóch zmiennych: układ współrzędnych Krzywe w układzie współrzędnych Nachylenie krzywej Związek przyczynowo-skutkowy Ograniczona optymalizacja Wartości realne i nominalne Część II Podaż i popyt, czyli jak działają rynki Rozdział 3. Podaż i popyt jako siły rynkowe 3.1. Rynki i konkurencja Rynki konkurencyjne Konkurencja doskonała i konkurencja niedoskonała 3.2. Popyt Krzywa popytu: zależność między ceną a wielkością zapotrzebowania Popyt rynkowy a popyt indywidualny Przesunięcie krzywej popytu a przesunięcie wzdłuż krzywej popytu Obliczanie ceny i ilości 3.3. Podaż Krzywa podaży: zależność między ceną a ilością oferowaną

2 Podaż rynkowa a podaż indywidualna Przesunięcie krzywej podaży Podaż w ujęciu matematycznym 3.4. Podaż w połączeniu z popytem Równowaga rynkowa Cena jako wskazówka Równowaga rynkowa w ujęciu matematycznym Trzy etapy analizy zmian stanu równowagi rynkowej 3.5. Podsumowanie: ceny a alokacja zasobów Rozdział 4. Elastyczność i jej zastosowania 4.1. Elastyczność cenowa popytu Elastyczność cenowa popytu i warunkujące ją czynniki Obliczanie elastyczności cenowej popytu Metoda punktu środkowego (elastyczności łukowej) Metoda elastyczności punktowej popytu Różnorodność krzywych popytu Suma wydatków i utarg całkowity a elastyczność cenowa popytu Elastyczność i suma wydatków a krzywa popytu o przebiegu liniowym 4.2. Inne rodzaje elastyczności popytu Elastyczność dochodowa popytu Mieszana elastyczność cenowa popytu 4.3. Elastyczność cenowa podaży Elastyczność cenowa podaży i warunkujące ją czynniki Czynniki warunkujące elastyczność cenową podaży Obliczanie elastyczności cenowej podaży Zastosowanie metody punktu środkowego do obliczania zmian procentowych i elastyczności Metoda elastyczności punktowej podaży Różnorodność krzywych podaży Utarg całkowity a elastyczność cenowa podaży 4.4. Elastyczność podaży i popytu w praktyce Dlaczego ceny biletów kolejowych zmieniają się w zależności od pory dnia? Dlaczego dochody rolników spadły mimo wzrostu wydajności? Rozdział 5. Popyt a teoria wyboru konsumenta 5.1. Standardowy model ekonomiczny Wartość 5.2. Ograniczenie budżetowe: na co stać konsumenta? Zmiana dochodu Zmiana ceny 5.3. Preferencje, czyli czego chce konsument Krzywe obojętności jako odzwierciedlenie preferencji Graficzne przedstawienie krzywych obojętności Cztery cechy krzywych obojętności Użyteczność całkowita i użyteczność krańcowa Krańcowa stopa substytucji Krzywe obojętności: dwa skrajne przypadki 5.4. Optymalizacja, czyli co wybiera konsument Wybór optymalny konsumenta Jak zmiana dochodu wpływa na decyzje konsumenta? Jak zmiana cen wpływa na decyzje konsumenta? Efekt dochodowy i efekt substytucyjny Wykreślanie krzywej popytu Czy wszystkie krzywe popytu są nachylone ku dołowi? Ścieżka ekspansji dochodowej Krzywa Engla 5.5. Czy ludzie rzeczywiście myślą w ten sposób? 5.6. Behawioralne spojrzenie na zachowania konsumentów Ludzie są zbyt pewni siebie Ludzie przywiązują zbyt dużą wagę do pojedynczych, sugestywnych spostrzeżeń Ludzie niechętnie zmieniają zdanie Ludzie przejawiają naturalną tendencję do wyszukiwania przykładów potwierdzających ich obecne poglądy lub hipotezy Ludzie stosują uproszczone reguły wnioskowania (tzw. heurystyki wydawania sądów) Teoria oczekiwanej użyteczności a efekt kontekstu Rozdział 6. Podaż a przedsiębiorstwa na rynkach konkurencyjnych 6.1. Koszty produkcji Co to są koszty? Koszty alternatywne produkcji Koszty alternatywne kapitału 6.2. Produkcja i koszty Funkcja produkcji Od funkcji produkcji do krzywej kosztu całkowitego

3 6.3. Miary kosztów Koszty stałe i zmienne Koszt przeciętny i koszt krańcowy Krzywe kosztów i ich kształty Typowe krzywe kosztów 6.4. Koszty w krótkim i długim okresie Przeciętny koszt całkowity w krótkim i długim okresie 6.5. Podsumowanie: rodzaje kosztów 6.6. Przychody ze skali produkcji Korzyści i niekorzyści skali 6.7. Co to jest rynek konkurencyjny? Istota konkurencji Utarg przedsiębiorstwa konkurencyjnego Utarg całkowity, koszt całkowity i zysk Zysk ekonomiczny a zysk księgowy 6.8. Maksymalizacja zysku i krzywa podaży przedsiębiorstwa konkurencyjnego Prosty przykład maksymalizacji zysku Zysk normalny i zysk nadzwyczajny Krzywa kosztu krańcowego i decyzje dotyczące podaży Decyzja o tymczasowym wstrzymaniu produkcji Rozlane mleko i inne koszty utopione Decyzja o wyjściu z rynku lub wejściu na rynek Graficzny pomiar zysku 6.9. Krzywa podaży na rynku konkurencyjnym Ujęcie krótkookresowe: podaż rynkowa przy stałej liczbie przedsiębiorstw Ujęcie długookresowe: podaż rynkowa przy zmiennej liczbie przedsiębiorstw Zmiana popytu w krótkim i długim okresie Dlaczego długookresowa krzywa podaży może być nachylona ku górze? Podsumowanie: krzywa podaży Część III Rynki, efektywność i dobrobyt Rozdział 7. Konsumenci, producenci i efektywność rynków 7.1. Nadwyżka konsumenta Skłonność do płacenia Pomiar nadwyżki konsumenta za pomocą krzywej popytu Nadwyżka konsumenta przy niższej cenie Jakie zastosowanie ma nadwyżka konsumenta? Czy nadwyżka konsumenta zawsze stanowi dobrą miarę dobrobytu ekonomicznego? 7.2. Nadwyżka producenta Koszt i skłonność do sprzedaży Pomiar nadwyżki producenta za pomocą krzywej podaży Wpływ zmiany ceny na nadwyżkę producenta 7.3. Efektywność rynku Efektywność ekonomiczna i marnotrawstwo Ocena stanu równowagi rynkowej Efektywność a sprawiedliwość 7.4. Podsumowanie: efektywność rynku i zawodność rynku Rozdział 8. Podaż, popyt i polityka państwa 8.1. Regulacja cen Wpływ ceny maksymalnej na sytuację rynkową Wpływ ceny minimalnej na sytuację rynkową Konkluzja 8.2. Podatki Wpływ podatków obciążających sprzedawców na sytuację rynkową Elastyczność a rozkład ciężaru opodatkowania 8.3. Subwencje Wpływ subwencji na sytuację rynkową 8.4. Podsumowanie Część IV Ekonomia sektora publicznego Rozdział 9. System podatkowy i koszty opodatkowania 9.1. Podatki a efektywność 9.2. Zbędna strata społeczna z tytułu opodatkowania Wpływ podatku na uczestników rynku Zbędne straty społeczne i korzyści z wymiany handlowej Czynniki determinujące zbędną stratę społeczną Wpływ wysokości podatków na zbędną stratę społeczną i dochody podatkowe 9.3. Obciążenia administracyjne 9.4. Konstrukcja systemu podatkowego Cztery zasady podatkowe według Adama Smitha

4 Krańcowa i przeciętna stopa podatkowa Podatek ryczałtowy 9.5. Podatki i sprawiedliwość Zasada korzyści Zasada zdolności do płacenia Rozkład ciężaru opodatkowania a sprawiedliwość opodatkowania 9.6. Podsumowanie Część V Zawodność rynku Rozdział 10. Dobra publiczne, zasoby wspólne i dobra społecznie pożądane Rodzaje dóbr Dobra publiczne Problem gapowicza Najważniejsze dobra publiczne Problemy analizy kosztów i korzyści Punkt optimum dla dobra publicznego Zasoby wspólne Tragedia wspólnego pastwiska Najważniejsze zasoby wspólne Dobra społecznie pożądane Edukacja jako dobro społecznie pożądane Opieka zdrowotna, ubezpieczenia i fundusze emerytalne jako dobra społecznie pożądane Dobra społecznie niepożądane Podsumowanie Rozdział 11. Efekty zewnętrzne i zawodność rynku Koszty i korzyści społeczne wynikające z decyzji podmiotów ekonomicznych Efekty zewnętrzne i nieefektywność rynku Ekonomia dobrobytu krótkie przypomnienie Negatywne efekty zewnętrzne Pozytywne efekty zewnętrzne Prywatne rozwiązania problemu efektów zewnętrznych Rozwiązania prywatne Twierdzenie Coase a Dlaczego prywatne rozwiązania nie zawsze się sprawdzają? Relacyjne efekty zewnętrzne Polityka państwa w obszarze efektów zewnętrznych Regulacja Podatki Pigou i subwencje Zbywalne pozwolenia na emisję zanieczyszczeń Publiczno-prywatne rozwiązania problemu efektów zewnętrznych Prawa własności Przeciwdziałanie pozycyjnemu wyścigowi zbrojeń Zastrzeżenia do ekonomicznego podejścia do problemu zanieczyszczenia środowiska Zawodność państwa Teoria wyboru publicznego Niewidzialna ręka rynku kontra interes publiczny Motywy wyborców Motywy polityków Motywy biurokratów Efekt wąskich interesów Poszukiwanie renty Krótkoterminowość Nieefektywność sektora publicznego Kumoterstwo Nieefektywność systemu podatkowego Podsumowanie Rozdział 12. Ekonomia informacji i ekonomia behawioralna 12.1.,,Pan i,,sługa Asymetria informacji Ukryte działania i pokusa nadużycia Ukryte właściwości: negatywna selekcja i problem,,cytryny Sygnalizowanie ukrytych informacji Odsiew jako metoda ujawniania informacji Asymetria informacji a polityka państwa Odchylenia od standardowego modelu ekonomicznego Ludzie nie zawsze zachowują się racjonalnie Ludziom zależy na sprawiedliwości Ludzie podejmują odmienne decyzje w zależności od horyzontu czasowego Podsumowanie

5 Część VI Zachowanie przedsiębiorstw i struktury rynkowe Rozdział 13. Decyzje produkcyjne przedsiębiorstw Izokwanty i izokoszty Izokwanty produkcji Izokoszty Kombinacja nakładów o najniższym koszcie Zakończenie Podsumowanie Rozdział 14. Struktury rynkowe: monopol Konkurencja niedoskonała Przyczyny powstawania monopoli Monopolizacja zasobów Monopole państwowe Monopole naturalne Wzrost zewnętrzny Decyzje produkcyjne i cenowe przedsiębiorstw monopolistycznych Monopol a konkurencja Utarg przedsiębiorstwa monopolistycznego Maksymalizacja zysku Zysk monopolowy Koszt społeczny monopolu Zbędna strata społeczna Czy zysk monopolowy jest kosztem społecznym? Różnicowanie cen Przykład ustalania ceny Wnioski Analiza mechanizmu różnicowania ceny Przykłady różnicowania ceny Polityka państwa wobec monopoli Regulacja Własność publiczna Bezczynność Podsumowanie Rozdział 15. Konkurencja monopolistyczna Konkurencja między zróżnicowanymi produktami Konkurencja monopolistyczna w ujęciu krótkookresowym Równowaga długookresowa Konkurencja monopolistyczna a konkurencja doskonała Konkurencja monopolistyczna a dobrobyt społeczny Reklama i budowanie marki Kontrowersje wokół reklamy Reklama jako wskaźnik jakości Marki Rynki kontestowalne Podsumowanie Rozdział 16. Oligopol Charakterystyka oligopolu Różnicowanie produktów Współzależność Przykład duopolu Konkurencja, monopole i kartele Równowaga w warunkach oligopolu Jak wielkość oligopolu wpływa na sytuację rynkową? Oligopole i złamane krzywe popytu Teoria gier i ekonomia kooperacji Dylemat więźnia Oligopol jako przykład dylematu więźnia Inne przykłady dylematu więźnia Równowaga Nasha Dylemat więźnia a dobrobyt społeczny Dlaczego ludzie czasami kooperują? Modele oligopolu Model Cournota Model Bertranda Model Stackelberga Polityka państwa wobec oligopoli Ograniczanie handlu i prawo o ochronie konkurencji Kontrowersje wokół polityki ochrony konkurencji Podsumowanie

6 Część VII Rynki czynników produkcji Rozdział 17. Ekonomia rynku pracy Popyt na pracę Przedsiębiorstwo konkurencyjne maksymalizujące zysk Funkcja produkcji i produkt krańcowy pracy Wartość produktu krańcowego pracy i popyt na pracę Popyt na czynniki produkcji i podaż produktów, czyli dwie strony tego samego medalu Co powoduje przesunięcie krzywej popytu na pracę? Podaż pracy Wybór między pracą a czasem wolnym Wpływ płac na podaż pracy Co powoduje przesunięcia krzywej podaży pracy? Równowaga na rynku pracy Zmiany podaży pracy Zmiany popytu na pracę Monopson Zróżnicowanie płac Zróżnicowanie kompensacyjne Kapitał ludzki Zdolności, zaangażowanie i przypadek Alternatywne spojrzenie na wykształcenie: sygnalizacja Fenomen megagwiazdy Płace przewyższające poziom równowagi Ekonomia dyskryminacji Dyskryminacja na rynku pracy Dyskryminacja ze strony pracodawców Dyskryminacja ze strony klientów i państwa Model gustu pracodawcy Beckera Pozostałe czynniki produkcji: ziemia i kapitał Równowaga na rynkach ziemi i kapitału Powiązania między czynnikami produkcji Renta ekonomiczna Podsumowanie Część VIII Nierówność Rozdział 18. Nierówność dochodowa i ubóstwo Metody pomiaru nierówności dochodowych Nierówności dochodowe Krzywa Lorenza Współczynnik Giniego Problemy z pomiarem nierówności Mobilność ekonomiczna Stopa ubóstwa Filozofia polityczna redystrybucji dochodu Utylitaryzm Liberalizm Libertarianizm Libertariański paternalizm Metody zwalczania ubóstwa Płaca minimalna Finansowa pomoc społeczna Ujemny podatek dochodowy Rzeczowa pomoc społeczna Polityka zwalczania ubóstwa a zachęty do podejmowania pracy Podsumowanie Część IX Wymiana handlowa Rozdział 19. Współzależność i korzyści z wymiany handlowej Granica możliwości produkcyjnych Obliczanie kosztu alternatywnego Kształt granicy możliwości produkcyjnych Przesunięcie granicy możliwości produkcyjnych Handel międzynarodowy Ilustracja współczesnej gospodarki Możliwości produkcyjne Specjalizacja i wymiana handlowa Zasada korzyści komparatywnych Przewaga absolutna Koszt alternatywny i przewaga komparatywna

7 Przewaga komparatywna i wymiana handlowa Czy kraje europejskie powinny handlować z innymi krajami? Uwarunkowania wymiany handlowej Stan równowagi bez wymiany handlowej Cena światowa i przewaga komparatywna Kto zyskuje, a kto traci na wymianie handlowej? Korzyści i straty kraju eksportującego Korzyści i straty kraju importującego Bariery handlowe Skutki stosowania ceł Skutki wprowadzenia kontyngentu przywozowego Bariery pozataryfowe Wnioski dotyczące polityki handlowej Argumenty za ograniczeniem wolnego handlu Podsumowanie Indeks