Organizacja fizycznego środowiska uczenia się a specyficzne potrzeby edukacyjne: konwersatorium

Transkrypt

1 Organizacja fizycznego środowiska uczenia się a specyficzne potrzeby edukacyjne: konwersatorium Autor programu: dr Joanna Urbańska Prowadzący: mgr Małgorzata Rękosiewicz Rok: psychologia IV Semestr: Letni Ogólna liczba godzin: 15 I. ZałoŜenia i cele: Organizacja fizycznego środowiska uczenia się dotyczy organizacji miejsca (przestrzeni) interakcji edukacyjnych oraz samodzielnego uczenia się. Zarówno interakcje pionowe (w relacji nauczyciel uczeń) i poziome (uczeń uczeń), jak i uczenie się samodzielne, odbywa się w mniej lub bardziej sprzyjającym środowisku fizycznym. Właściwe diagnozowanie, organizowanie i reorganizowanie fizycznej przestrzeni uczenia się jest istotne dla procesu edukacji. Istotna jest zarówno subiektywna, jak i obiektywna ocena parametrów przestrzeni fizycznej uczenia się. Szczególnie waŝne przy projektowaniu fizycznego środowiska uczenia się jest dostarczanie odpowiedniej liczby i jakości bodźców oraz zapewnienie odpowiednio komfortowych warunków uczenia się. Fizyczna przestrzeń uczenia się powinna być dostosowana do wieku, przedmiotu uczenia się i specyficznych potrzeb edukacyjnych osób, ponadto powinna być ona dostępna, przyjazna, bezpieczna i logicznie zaprojektowana oraz atrakcyjna (por. Bańka, 2002). Głównym celem zajęć jest ukazanie specyfiki zapotrzebowania na określoną organizację przestrzeni fizycznej, w ramach której uczą się osoby w róŝnym wieku, ze szczególnym uwzględnieniem grup ryzyka (wczesne dzieciństwo, wiek przedszkolny, późna dorosłość i niezaleŝnie od wieku posiadanie ograniczeń sprawności). W przypadku grup ryzyka edukacja jest bowiem ujmowana jako podstawowy czynnik chroniący przed marginalizowaniem i wykluczeniem społecznym, a odpowiednio zorganizowana przestrzeń fizyczna uczenia się jest jednym z warunków efektywnej edukacji. II. Forma zaliczenia przedmiotu: Wykonanie 15 zadań według przygotowanych instrukcji i arkuszy roboczych III. Warunki zaliczenia przedmiotu: Pozytywna ocena 15 wykonanych zadań IV. Treści programowe: Konw. 1. Organizacja fizycznego środowiska zabawy i uczenia się dla dzieci w okresie wczesnego dzieciństwa (do 3 r.ŝ.) organizacja fizycznego środowiska sprzyjającego rozwojowi i wczesnej edukacji dzieci do lat 3 środowisko homogeniczne i heterogeniczne a zabawa i uczenie się środowisko dostępne, logicznie zaprojektowane i bezpieczne środowisko nie narzucające aktywności a rozwijające twórczość projekt 3 arkuszy roboczych na spotkanie z rodzicami dzieci w wieku 1, 2, 3 lat projekt arkusza roboczego na spotkanie z pracownikami (opiekunkami) Ŝłobka Brzezińska, A. I., Rawecka, J., Wojciechowska, M. (2009). CYKL PT.: OTOCZENIE DZIECKA: LUDZIE CZY PRZEDMIOTY? Okres prenatalny i perinatalny. Remedium, 202 (12), 4-5.

2 Czub, T. (2005). Wiek niemowlęcy. Jak rozpoznać ryzyko i jak pomagać? W: A. I. Brzezińska (red.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa (s ). Gdańsk: Gdańskie Rawecka, J., Nawrocka, E. (2010). CYKL PT.: OTOCZENIE DZIECKA: LUDZIE CZY PRZEDMIOTY? Otoczenie fizyczne dziecka w pierwszym roku Ŝycia. Remedium, 203 (1), 4-5. Konw. 2. Organizacja fizycznego środowiska zabawy i uczenia się dla dzieci w okresie przedszkolnym róŝnica między środowiskiem fizycznym spontanicznej zabawy a środowiskiem kierowanego uczenia się wady i zalety homogenicznych i heterogenicznych środowisk fizycznych w przedszkolu granice między przestrzeniami funkcjonalnymi projekt 3 arkuszy roboczych na spotkanie warsztatowe z nauczycielami przedszkola propozycja 3 instalacji zabawowych: (1) rozwijająca ruchowo, (2) rozwijająca kompetencję skupienia się na jednej czynności, (3) rozwijająca kompetencję współpracy z innymi, Rawecka, J., (2009). Cykl pt.: CYKL PT.: OTOCZENIE DZIECKA: LUDZIE CZY PRZEDMIOTY? Jak tworzyć przestrzeń sprzyjającą rozwojowi dziecka? Remedium, 200 (10), 4-5. Konw. 3. Organizacja fizycznego środowiska uczenia się dla dzieci w okresie szkoły podstawowej, młodzieŝy w gimnazjum oraz szkole średniej kryteria oceny adekwatności przestrzeni fizycznej do etapu edukacji (szkoła podstawowa, gimnazjum vs liceum) rola obiektywnych wytycznych i subiektywnych potrzeb w zakresie organizacji fizycznej przestrzeni uczenia się róŝnica między instytucjonalną a prywatną przestrzenią uczenia się projekt aranŝacji optymalnej przestrzeni fizycznej uczenia się dla dzieci w okresie szkoły podstawowej (kryteria + wytyczne) projekt aranŝacji optymalnej przestrzeni fizycznej uczenia się młodzieŝy w gimnazjum (kryteria +wytyczne) projekt aranŝacji optymalnej przestrzeni fizycznej uczenia się młodzieŝy w gimnazjum (kryteria +wytyczne) Bańka, A. (2002). Społeczna psychologia środowiskowa (s ). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. Hauziński, A., Bańka, A. (2002). Regiony mentalne w mapach poznawczych środowiska zamieszkania. Czasopismo Psychologiczne, 8,

3 Wood, D. (2006). Jak dzieci uczą się i myślą? (r. 4, 6, 9). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Konw. 4. Specyficzne potrzeby w zakresie organizacji środowiska fizycznego uczenia się dzieci, młodzieŝy i dorosłych osób z ograniczeniami sprawności bariery zlokalizowane w środowisku fizycznym, utrudniające uczenie się instytucjonalne i prywatne (w tym domowe) osób z ograniczeniem sprawności uniwersalne projektowanie przestrzeni fizycznej edukacji zasady tzw. uniwersalnego projektowania (universal design) zestawienie 3 list utrudnień/przeszkód w zakresie uczenia się zlokalizowanych w przestrzeni fizycznej (w zaleŝności od zaburzenia określonych funkcji: ruch, wzrok, słuch.) arkusz roboczy na spotkanie z pracownikami domu pomocy społecznej: heterogeniczne środowisko fizyczne nauki dla osób niepełnosprawnych lista wytycznych (rodzaj i poziom niepełnosprawności do wyboru) Błaszak, M., Brzezińska, A. I., Przybylski, Ł. (2010). Strategie podwyŝszania jakości Ŝycia osób niepełnosprawnych: perspektywa neurokognitywistyki rozwojowej. Nauka, 1, Brzezińska, A. I. (2010). Ukryta filozofia rehabilitacji dzieci z zaburzeniami rozwoju. Zeszyty Promocji Rehabilitacji: Problemy rehabilitacji kompleksowej w zaburzeniach rozwojowych, 5, Ognik, P. (1998). Wykorzystanie plastyczności mózgu do odbudowy funkcji psychicznych. W: Waligóra B. (red.), Elementy psychologii klinicznej, tom V. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM. Konw. 5. Organizacja fizycznego środowiska uczenia się dla osób w okresie późnej dorosłości specyficzne dla okresu późnej dorosłości potrzeby odnoszące się do fizycznej przestrzeni edukacji rola fizycznego środowiska w treningu umysłowym osób w okresie późnej dorosłości rola fizycznego otoczenia w treningu twórczości osób w okresie późnej dorosłości arkusz roboczy na spotkanie z uczestnikami Klubu Seniorów, pt. Komfortowe warunki fizyczne uczenia się seniorów (efekt: sformułowanie wytycznych kierowanych do organizatorów edukacji) arkusz roboczy warsztatów dla nauczycieli seniorów: Rutynie mówimy nie! Brzezińska, A. I. (2008). Charakterystyka procesu starzenia się: aspekt psychologiczny. W: K. Wieczorkowska- Tobis (red.), Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne (s ). Warszawa: PZWL (maszynopis udostępniony studentom). Hauziński, A., Bańka, A. (2002). Regiony mentalne w mapach poznawczych środowiska zamieszkania. Czasopismo Psychologiczne, 8,

4 Hauziński, A. (2007). Psychologiczne wyznaczniki programowania jakości środowiska Ŝycia osób w podeszłym wieku. W: A. I. Brzezińska, K. Ober-Łopatka, R. Stec, K. Ziółkowska (red.), Szanse rozwoju w okresie późnej dorosłości (s ). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora. Diagnoza i reorganizacja fizycznego środowiska uczenia się osób ze specyficznymi potrzebami edukacyjnymi: ćwiczenia Autor programu: dr Joanna Urbańska Prowadzący: mgr Małgorzata Rękosiewicz Rok: psychologia IV Semestr: Letni Ogólna liczba godzin: 15 I. ZałoŜenia i cele: Organizacja fizycznego środowiska uczenia się czyli zarządzanie przestrzenią i znajdującymi się w niej obiektami oraz zarządzanie czasem lekcyjnym i pozalekcyjnym czy pozaszkolnym ma istotne znaczenie dla procesu edukacji. Przestrzeń fizyczna uczenia się instytucjonalnego i samodzielnego reguluje rodzaj i poziom aktywności osoby uczącej się. MoŜe więc sprzyjać koncentracji czy pobudzać twórcze myślenie, ale moŝe takŝe utrudniać proces uczenia się. Istotne jest, aby osoby organizujące, moderujące czy doradzające w zakresie edukacji posiadały podstawową wiedzę z zakresu wpływu przestrzeni fizycznej na proces uczenia się. Dodatkowo istotna jest wiedza o specyficznych potrzebach edukacyjnych odnoszących się do środowiska fizycznego osób niepełnosprawnych, dzieci w wieku przedszkolnym, czy osób w okresie późnej dorosłości. Głównym celem zajęć jest opanowanie umiejętności wyróŝniania i oceniania znaczenia poszczególnych fizycznych determinant procesu uczenia się i nauczania. Ponadto student poznaje kryteria i moŝliwości reorganizacji fizycznej przestrzeni edukacyjnej osób ze specyficznymi potrzebami edukacyjnymi. II. Forma zaliczenia przedmiotu: Przygotowanie scenariusza oraz przeprowadzenie warsztatu w jednej z trzech wybranych grup docelowych. III. Warunki zaliczenia przedmiotu: Pozytywna ocena projektów w trakcie wyjść terenowych do (1) przedszkola, (2) domu pomocy społecznej, (3) klubu dla seniorów. IV. Treści programowe: Pojęcia kluczowe: przestrzeń uczenia się, przestrzeń personalna i instytucjonalna uczenia się, parametry przestrzeni, kulturowe i rozwojowe determinanty postrzegania przestrzeni, dynamika roli przestrzeni w uczeniu się, dystanse, zmiany organizacji przestrzeni w celu poprawy wydolności środowiska uczenia się w okresie dzieciństwa, dorastania i dorosłości, czas edukacyjny, jakościowa i ilościowa koncepcja czasu, programowanie i planowanie uczenia się i nauczania. Zajęcia 1. Elementy diagnozy i reorganizacji środowiska fizycznego zabawy i uczenia się dzieci w okresie przedszkolnym Zajęcia odbywają się w przedszkolu i mają formę warsztatu dla nauczycielek przedszkola poprowadzonego przez studentów Bańka, A. (2002). Społeczna psychologia środowiskowa ( ). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. 4

5 Zajęcia 2. Elementy diagnozy i reorganizacji środowiska fizycznego uczenia się osób niepełnosprawnych Zajęcia odbywają się w domu pomocy społecznej i mają formę warsztatu dla jego pracowników poprowadzonego przez studentów Błaszak, M., Brzezińska, A. I., Przybylski, Ł. (2010). Strategie podwyŝszania jakości Ŝycia osób niepełnosprawnych: perspektywa neurokognitywistyki rozwojowej. Nauka, 1, Ognik, P. (1998). Wykorzystanie plastyczności mózgu do odbudowy funkcji psychicznych. W: Waligóra B. (red.), Elementy psychologii klinicznej, tom V. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM. Zajęcia 3. Elementy diagnozy i reorganizacji środowiska fizycznego uczenia się osób w okresie późnej dorosłości Zajęcia odbywają się w klubie seniora i mają formę warsztatu dla seniorów Bańka, A. (2002). Społeczna psychologia środowiskowa ( ). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. Hauziński, A. (2007). Psychologiczne wyznaczniki programowania jakości środowiska Ŝycia osób w podeszłym wieku. W: A. I. Brzezińska, K. Ober-Łopatka, R. Stec, K. Ziółkowska (red.), Szanse rozwoju w okresie późnej dorosłości (s ). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora. 5