Ćwiczenie laboratoryjne. Polimery silnie rozgałęzione (hiperrozgałęzione)

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Ćwiczenie laboratoryjne. Polimery silnie rozgałęzione (hiperrozgałęzione)"

Transkrypt

1 Ćwiczenie laboratoryjne Polimery silnie rozgałęzione (hiperrozgałęzione) Dr inż. P.Parzuchowski Na początku lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku pojawiła się nowa klasa polimerów charakteryzująca się wielokrotnie i bardzo regularnie rozgałęzioną budową nazywana dendrymerami, polimerami (cząsteczkami) kaskadowymi lub arborolami [1]. Rysunek 1.1. Budowa przestrzenna dendrymeru. Są to cząsteczki o kształcie zbliżonym do kuli, składające się ze znajdującego się w centrum geometrycznym rdzenia (związku wielofunkcyjnego) oraz otaczających go warstw o coraz większym promieniu nazywanych generacjami dendrymeru, odpowiadających liczbie sekwencji reakcji przyłączania cząsteczek monomeru (Rysunek 1.1). Ostatnia warstwa tworzy sferę zewnętrzną, która może być odpowiednio modyfikowana. Wewnątrz dendrymeru znajdują się również wolne przestrzenie, które mogą zostać wykorzystane np. do transportu małych cząsteczek. Synteza dedrymerów jest pracochłonna i opiera się zwykle na powtarzanych sekwencjach reakcji przyłączania monomeru i odblokowywania grup funkcyjnych (Schemat 1.1). Po każdym kroku reakcyjnym konieczne jest oczyszczenie produktu, zwykle metodami chromatograficznymi.

2 Istnieją dwie metodologie syntezy dendrymerów: rozbieżna (dywergentna) polegająca na nabudowywaniu kolejnych warstw monomeru na cząsteczkę rdzenia oraz zbieżna (konwergentna), polegająca na łączeniu fragmentów sfery zewnętrznej w coraz większe fragmenty dendrony (cząsteczki rozgałęzione o kształcie trójwymiarowego klina), które na końcu przyłączane są do rdzenia. Schemat 1.1. Wielostopniowa synteza dendrymeru metodą rozbieżną (dywergentną). Polimery silnie rozgałęzione należą do tej samej grupy cząsteczek co dendrymery. Charakteryzują się gęsto rozgałęzioną budową oraz dużą ilością reaktywnych grup funkcyjnych. Obie struktury otrzymuje się z podobnych typów monomerów. Również w obu przypadkach rozbudowa cząsteczki prowadzi do wykładniczego wzrostu ilości końcowych grup funkcyjnych. Rysunek 1.2. Porównanie budowy dendrymeru i polimeru silnie rozgałęzionego.

3 Istnieją jednak zasadnicze różnice w regularności budowy (Rysunek 1.2) oraz w metodach syntezy tych polimerów. Dendrymery są monodyspersyjne, podczas gdy typowe HBP charakteryzują się rozrzutem ciężarów cząsteczkowych. Synteza polimerów silnie rozgałęzionych jest zwykle prostsza. Równomierny wzrost cząsteczek jest osiągany przez powolne dozowanie monomeru do mieszaniny reakcyjnej. Nie zapobiega to jednak powstawaniu nieregularności budowy. W przeciwieństwie do dendrymerów, HBP posiadają cechy polimerów konwencjonalnych w tym: jak już wspomniano rozrzut ciężarów cząsteczkowych oraz obecność izomerów i różnorodność kształtów geometrycznych Koncepcje syntezy HBP Polimery silnie rozgałęzione - hiperrozgałęzione (HBP) przypominają pod względem metod syntezy konwencjonalne polimery liniowe. Sposoby ich syntezy można bardzo ogólnie podzielić na dwie kategorie. Pierwsza kategoria obejmuje metodologię pojedynczego monomeru (ang. single-monomer methodology, SMM), w której wykorzystuje się monomery typu AB n lub utajone monomery typu AB n (Rysunek 1.3). Dla n większego lub równego 2, w wyniku reakcji grup A jednej cząsteczki z grupami B drugiej cząsteczki metodologia ta prowadzi do powstawania struktur rozgałęzionych. Wewnątrzcząsteczkowe reakcje grup A z grupami B prowadzą natomiast do powstawania struktur cyklicznych. Liczba grup końcowych (B) w polimerze zależy od stopnia polimeryzacji i od funkcyjności monomeru. Rysunek 1.3. Koncepcja pojedynczego monomeru w syntezie HBP. Można ją łatwo obliczyć z Równania 1.1, gdzie (n B ) jest liczbą grup typu B w monomerze, a (x) stopniem polimeryzacji.

4 (1.1) Druga kategoria metod syntezy HBP obejmuje metodologię dwóch monomerów (ang. double-monomer methodology, DMM) polegającą na polimeryzacji monomerów wielofunkcyjnych typu A n i B m (Rysunek 1.4). Rysunek 1.4. Synteza HBP z wykorzystaniem dwóch monomerów (A 2 + B 3 ). W tym przypadku możliwe jest otrzymanie struktur silnie rozgałęzionych tylko przy konwersjach nie przekraczających punktu żelowania (ok. 70,5% dla równomolowego układu A 2 + B 3 ) lub przy zastosowaniu nadmiaru jednego z reagentów. Najnowsze artykuły przeglądowe [2-5] w różny sposób klasyfikują metody syntezy polimerów silnie rozgałęzionych. Jeden z najszerszych opisów został przedstawiony przez Gao i Yan a [5]. Według tych autorów metodologia SMM obejmuje cztery kategorie różniące się mechanizmami reakcji. Należą do nich: polikondensacja i poliaddycja monomerów typu AB n, kondensacyjna polimeryzacja monomerów winylowych (ang. self-condensing vinyl polymerization SCVP), polimeryzacja z otwarciem pierścienia (ang. ring opening polymerization - ROP), polimeryzacja z przeniesieniem protonu (ang. proton transfer polymerization -PTP). Polikondensacja monomerów dwufunkcyjnych (AB n ) jest najprostszą i najczęściej spotykaną w literaturze metodą otrzymywania polimerów hiperrozgałęzionych. Monomery takie posiadają jedną grupę funkcyjną A oraz n równorzędnych grup funkcyjnych B. Najczęściej są to stosunkowo łatwe do otrzymania monomery typu AB 2 ). Istnieją także doniesienia o wykorzystaniu monomerów typu AB 3, AB 4 i AB 6. Jedyną możliwością reakcji

5 chemicznej w takim układzie jest reakcja pomiędzy grupami A i B. Według teorii Flory ego [6] w układach takich teoretycznie nie istnieje ryzyko żelowania wskutek utworzenia nieskończonej sieci polimerowej. W rzeczywistości, w warunkach eksperymentu często dochodzi do reakcji ubocznych powodujących żelowanie. Czasami żelowanie może następować także w wyniku oddziaływań międzycząsteczkowych, jak np. wiązania wodorowe. Są one na tyle silne, że prowadzą do utworzenia trójwymiarowych sieci. Tego typu oddziaływania można ograniczyć przez rozcieńczenie układu reakcyjnego. Z drugiej strony jednak, rozcieńczenie układu sprzyja powstawaniu struktur cyklicznych, co w początkowych stadiach reakcji może utrudniać wzrost makrocząsteczek. Takie zjawisko obserwowane jest głównie w przypadku monomerów zawierających elastyczne łańcuchy alifatyczne lub siloksanowe [7,8]. Metodą polikondensacji i poliaddycji monomerów typu AB n otrzymano polimery hiperrozgałęzione typu polifenylenów, polieterów, poliestrów, poliamidów, poliwęglanów, poli(etero ketonów), poliuretanów, polikarbosilanów i poliacetofenonów [5]. Drugim z wyróżnionych mechanizmów syntezy HBP jest kondensacyjna polimeryzacja monomerów winylowych (SCVP). Został on po raz pierwszy opublikowany przez Frécheta w 1995 roku [9]. Polega on na wykorzystaniu winylowych monomerów typu AB. Ulegają one polimeryzacji, przy czym cały proces wykazuje cechy typowe dla procesów kondensacyjnych. W trakcie reakcji grupy B monomeru są aktywowane do postaci B * zdolnej do inicjowania propagacji winylowych grup funkcyjnych A. W wyniku reakcji monomeru AB * z monomerem AB i aktywacji drugiej grupy B powstaje monomer typu AB * 2, który może funkcjonować, jak typowy monomer typu AB 2 prowadząc w rezultacie do powstania polimerów silnie rozgałęzionych (Schemat 1.2). W rzeczywistości często reaktywność centrum aktywnego powstałego z aktywacji grupy B i reaktywność centrum aktywnego powstałego po addycji grupy winylowej do B * nie są jednakowe. Ma to wpływ na strukturę powstającego polimeru, głównie na mniejszy stopień rozgałęzienia w porównaniu z polimerami otrzymywanymi na drodze polikondensacji monomerów typu AB 2. Centrum aktywnym w metodzie SCVP mogą być żyjące wolne rodniki, elektrofilowe centra kationowe lub karboaniony [9-11].

6 SnCl 4 / Bu 4 NBr + HBP Cl + _ SnCl 5 Cl + _ SnCl 5 + _ SnCl 5 Schemat 1.2. Otrzymywanie HBP na drodze kondensacji monomerów winylowych (SCVP) [9]. Trzecią z wyróżnionych możliwości w ramach SMM jest wykorzystanie monomerów cyklicznych z reaktywnymi grupami funkcyjnymi utajonych monomerów typu AB n. W mechanizmie tym wykorzystuje się najczęściej monomery cykliczne. W trakcie ich polimeryzacji następuje uwolnienie związanych grup funkcyjnych B oraz generowane są punkty rozgałęzienia. Polimeryzację inicjuje się przez dodatek inicjatora katalizatora. Jego typ oraz ilość może mieć również wpływ na ciężar cząsteczkowy polimeru i jego rozrzut, a także na stopień rozgałęzienia produktu. Wykorzystując tę metodę otrzymano polimery silnie rozgałęzione z cyklicznych karbaminianów, epoksydów, oksetanów oraz laktonów [5]. Schemat 1.3 w sposób uproszczony prezentuje ten mechanizm. Schemat 1.3. Koncepcja wykorzystania monomerów cyklicznych utajonych monomerów typu AB 2 do syntezy polimerów silnie rozgałęzionych. Metodę PTP (polimeryzacji z przeniesieniem protonu) wykorzystano między innymi do otrzymywania polimerów typu poliestrów z epoksydowymi lub hydroksylowymi grupami końcowymi oraz hiperrozgałęzionych polisiloksanów [5]. Schemat 1.4 prezentuje przykładowy mechanizm otrzymywania HBP metodą PTP. Grupa OH może w tym przypadku może pochodzić z ugrupowania fenolowego lub kwasu karboksylowego.

7 Schemat 1.4. Przykład otrzymywania polimeru silnie rozgałęzionego metodą z przeniesieniem protonu (PTP) Podstawowe właściwości fizykochemiczne HBP Polimery o architekturze dendrytycznej posiadają odmienne właściwości termiczne, mechaniczne, reologiczne oraz chemiczne w porównaniu do ich liniowych analogów o tym samym ciężarze cząsteczkowym. Te unikalne cechy spowodowane są budową sferyczną oraz dużą liczbą grup funkcyjnych w sferze zewnętrznej. Najczęściej wymienianą w literaturze zaletą polimerów silnie rozgałęzionych jest ich mniejsza lepkość w porównaniu do liniowych analogów [12]. Hiperrozgałęzione polimery wykazują dużo mniejszą lepkość zarówno w roztworze jak i w stopie [2]. Zależność pomiędzy lepkością roztworu polimeru liniowego, a jego ciężarem cząsteczkowym (M w ) opisuje równanie Marka-Houwinka-Sakurady (Równanie 1.2), gdzie ( i (k) są stałymi określonymi dla układu polimer rozpuszczalnik. Stałe te zależą również od temperatury. (1.2) Jak widać na Rysunku 1.5 przebieg krzywych zależności lepkości roztworu w funkcji ciężaru cząsteczkowego dla polimerów silnie rozgałęzionych i dendrymerów nie jest linią prostą. W związku z tym, dla nich równanie Marka-Houwinka-Sakurady gorzej odwzorowuje zależność lepkości od ciężaru cząsteczkowego. Dendrymery ze względu na regularną budowę sferyczną wykazują nietypowy, posiadający maksimum przebieg krzywej. Spowodowane to jest tym, że przyrostowi ciężaru cząsteczkowego towarzyszy wykładniczy, większy niż u

8 innych typów polimerów, wzrost objętości makrocząsteczki. Krzywe lepkości polimerów liniowych i silnie rozgałęzionych mają charakter wznoszący, aczkolwiek w przypadku HBP wzrost jest wolniejszy niż dla polimerów liniowych. Wzrost lepkości polimerów tłumaczy się możliwością splątania długich łańcuchów. Makrocząsteczki polimerów hiperrozgałęzionych ze względu na sferyczny kształt są mniej podatne na to zjawisko. Współczynnik ( ) w równaniu Marka-Houwinka-Sakurady (Równanie 1.2) dla typowych polimerów liniowych waha się w granicach od 0,5 do 1. W przypadku wielu HBP współczynnik ( ) wynosi mniej niż 0,5, co sugeruje, że polimery hiperrozgałęzione, tak jak dendrymery, w roztworze przyjmują kształt kulisty [3]. Rysunek 1.5. Zmiany lepkości roztworu w funkcji ciężaru cząsteczkowego dla polimerów liniowych, silnie rozgałęzionych i dendrymerów. Kulista i bardziej zwarta budowa cząsteczek HBP przekłada się również na wyniki pomiarów ciężarów cząsteczkowych metodą GPC. Czasy retencji polimerów hiperrozgałęzionych zwykle są dłuższe niż ich liniowych analogów o tym samym ciężarze cząsteczkowym. Brak odpowiednich wzorców wpływa na obniżoną wiarygodność pomiarów ciężarów cząsteczkowych tą metodą. Drugą z najważniejszych cech charakterystycznych polimerów hiperrozgałęzionych jest duża liczba grup funkcyjnych w sferze zewnętrznej cząsteczki. Liczbę tę można policzyć z Równania 1.1 znając budowę monomeru oraz stopień polimeryzacji. W przypadku polimerów liniowych wpływ grup końcowych na charakter chemiczny makrocząsteczek jest zwykle znikomy. W przeciwieństwie do nich, właściwości polimerów hiperrozgałęzionych silnie zależą od charakteru grup końcowych. Odpowiednio modyfikując grupy funkcyjne B można

9 kontrolować właściwości HBP takie jak np. temperatura zeszklenia (T g ), lepkość, czy rozpuszczalność. Wprowadzenie struktur rozgałęzionych do cząsteczek znacząco podnosi ich rozpuszczalność w rozpuszczalnikach organicznych. Istnieją doniesienia o hiperrozgałęzionych polifenylenach [13,14], czy poliamidach aromatycznych [15], które rozpuszczały się w rozpuszczalnikach organicznych, w przeciwieństwie do ich liniowych analogów o sztywnej budowie łańcuchów głównych. Polimery dendrytyczne mają w większości budowę amorficzną, podczas gdy ich liniowe analogi mogą być krystaliczne. Temperatura zeszklenia polimerów rozgałęzionych zwykle nie zależy od architektury i kształtu makromolekuły, ale od natury i ilości grup funkcyjnych Stopień rozgałęzienia (DB) Cząsteczki dendrymerów charakteryzują się bardzo regularną budową (Rysunek 1.1). W jej skład wchodzą wyłącznie jednostki rozgałęziające i terminalne jednostki sfery zewnętrznej. Polimery hiperrozgałęzione nie posiadają tak idealnej budowy jak dendrymery. W ich strukturze pojawiają się dodatkowo jednostki liniowe będące efektem niepełnego podstawienia. Typową strukturę HBP otrzymanego z monomeru typu AB 2 prezentuje Rysunek 1.6. W jego budowie można wyróżnić trzy typy jednostek powtarzalnych: dendrytyczne (rozgałęziające), w których obie grupy B uległy reakcji z grupami A, liniowe zawierające jedną nieprzereagowaną grupę B oraz terminalne z dwoma nieprzereagowanymi grupami funkcyjnymi B.

10 Rysunek 1.6. Stopień rozgałęzienia HBP. Jednym z parametrów określających regularność budowy polimeru silnie rozgałęzionego jest stopień rozgałęzienia DB (ang. degree of branching). W 1991 roku Fréchet zaproponował definicję stopnia rozgałęzienia dla monomeru typu AB 2 określoną równaniem 1.3 [16], gdzie (D) jest liczbą jednostek rozgałęziających, (T) liczbą jednostek terminalnych, a (L) liczbą jednostek liniowych. (1.3) W literaturze funkcjonuje również podobna definicja DB zaproponowana przez Frey a [17] opisana równaniem 1.4, (1.4) Równania 1.3 i 1.4 dają bardzo zbliżone wartości DB dla polimerów hiperrozgałęzionych o dużych ciężarach cząsteczkowych. Frey zauważył również, że w przypadku monomerów typu AB 2, DB statystycznie osiąga wartości zbliżone do 0,5. W rzeczywistości większość opublikowanych struktur polimerów HBP posiadała taki stopnień rozgałęzienia.

11 Rysunek 1.7. Przykładowe regioizomery HBP o stopniu rozgałęzienia równym 1. Polimery silnie rozgałęzione mogą posiadać wiele regioizomerów, nawet jeśli stopień rozgałęzienia dla cząsteczki jest równy jedności. Rysunek 1.7 przedstawia taki właśnie przykład. Strukturę dendrymeru (A, Rysunek 1.7) można osiągnąć tylko gdy stopień rozgałęzienia jest równy 1, a reakcja propagacji postępuje symetrycznie. Stopień rozgałęzienia polimeru można wyznaczyć eksperymentalnie. Powszechnie stosowana jest do tego spektroskopia 1 H NMR. Oprócz protonowej spektroskopii NMR w literaturze spotyka się również wykorzystanie technik 13 C, 15 N, 19 F oraz 29 Si NMR [2]. W przypadku, gdy HBP posiada w strukturze wiązania estrowe lub węglanowe, łatwo ulegające hydrolizie, możliwe jest wyznaczenie DB na podstawie ilościowej analizy produktów degradacji [18,19]. Większy od 0,5 stopień rozgałęzienia dla HBP można osiągnąć stosując pewne zabiegi syntetyczne. Pierwszą z możliwości jest wykorzystanie dendronów zawierających kilka wstępnie zorganizowanych jednostek monomerycznych (Rysunek 1.8). Rysunek 1.8. Dendrony powstałe z monomeru typu AB 2. Polimeryzacja prefabrykowanych monomerów AB 4 lub AB 8 daje polimery o stopniu rozgałęzienia większym niż 0,5, gdy w obliczeniach DB przyjmie się, że powstały one z monomeru typu AB 2. Przy założeniu jednakowej reaktywności grup funkcyjnych B i

12 zaniedbaniu reakcji kondensacji międzycząsteczkowych stopień rozgałęzienia takich polimerów można obliczyć z Równania 1.5, gdzie w jest liczbą grup funkcyjnych B w dendronie (Rysunek 1.8), a n liczbą grup funkcyjnych B w monomerze [20]. (1.5) Według tego równania średnia wartość stopnia rozgałęzienia dla polimerów otrzymanych z monomeru AB 4 pokazanego na Rysunku 1.8 powinna wynieść 0,75. Minimalna wartość DB dla takich polimerów, w przypadku, gdy jednostki AB 4 będą połączone wyłącznie jednostkami liniowymi (Rysunek 1.9) wyniesie 0,67. Rysunek 1.9. Polimer liniowy o stopniu rozgałęzienia 0,67 otrzymany z prefabrykowanego monomeru typu AB 4. Potwierdzeniem metody zwiększania stopnia rozgałęzienia polimeru przez zastosowanie dendronów są prace Hawkera dotyczące poli(etero-ketonów) [21]. Z monomeru AB 4 otrzymano polimery hiperrozgałęzione o stopniu rozgałęzienia równym 0,71, podczas gdy ich analogi z monomeru AB 2 charakteryzowały się DB równym 0,49. Podobne rezultaty dla hiperrozgałęzionych poliamidów aromatycznych otrzymał Kakimoto ze współpracownikami [22]. Należy zauważyć, że opisana wyżej metoda może nie prowadzić do cząsteczek o geometrii kulistej. Wzrost stopnia rozgałęzienia osiągany jest w niej przez zwiększenie ilości jednostek rozgałęziających względem jednostek liniowych. Jak przedstawiono na Rysunku 1.9 możliwe jest otrzymanie cząsteczek liniowych o stopniu rozgałęzienia powyżej 0,5. Teoretyczne rozważania na temat wpływu konwersji i funkcyjności monomeru AB n na stopień rozgałęzienia można znaleźć w pracy [23].

13 Druga strategia zwiększania stopnia rozgałęzienia polega na polimeryzacji monomerów typu AB n z wykorzystaniem cząsteczek rdzeni B f. Zagadnienie to było badane przez Frey a i współpracowników. Na podstawie symulacji komputerowych dla polimerów silnie rozgałęzionych przy założeniu powolnego dozowania monomeru AB n do cząsteczek rdzenia otrzymali oni zależność opisaną równaniem 1.6 [24]. Przy konwersji grup funkcyjnych A bliskiej 1, DB polimeru wyliczone z równania 1.6 dla monomeru AB 2 osiągało wartość 0,67. Podobne równanie uwzględniające funkcyjność rdzenia i stopień polimeryzacji zostało równolegle opublikowane przez Müllera (1.7) [25], (1.6) (1.7) gdzie (i) jest stopniem polimeryzacji, a (f) funkcyjnością rdzenia. Dla dużych stopni konwersji oba równania prowadzą do stopnia rozgałęzienia DB = 0,67. Ciekawą obserwacją jest, że nie zależy on od funkcyjności rdzenia. Strategia ta ma również pokrycie w danych eksperymentalnych. Z kwasu 2,2-bis(hydroksymetylo)propionowego (AB 2 ) i trimetylolopropanu (B 3 ) otrzymano poliestry o stopniu rozgałęzienia 0,8 [26]. Trzecią strategią otrzymywania polimerów silnie rozgałęzionych o DB > 0,5 jest zwiększenie reaktywności grup B w jednostkach liniowych względem reaktywności grup B w monomerze. Przykładem tej strategii jest otrzymywanie poliamin w reakcji polimeryzacji z otwarciem pierścienia cyklicznych karbaminianów, inicjowanej przez aminy pierwszorzędowe (Schemat 1.5) [27]. Wzrost stopnia rozgałęzienia obserwuje się, gdy stała szybkości reakcji grup funkcyjnych A z jednostkami liniowymi (k L ) jest większa od stałej szybkości reakcji z jednostkami terminalnymi (k T ). W cytowanym przykładzie obecne w jednostkach liniowych drugorzędowe grupy aminowe charakteryzowały się większą nukleofilowością od terminalnych grup pierwszorzędowych. W rezultacie otrzymano polimery o DB w zakresie od 0,61 do 0,81.

14 Schemat 1.5. Poliaminy o dużym stopniu rozgałęzienia; strategia zwiększania DB przez wzrost reaktywności grup funkcyjnych jednostek liniowych (k L > k T ) Rozrzut ciężarów cząsteczkowych HBP Rozrzut ciężarów cząsteczkowych polimerów silnie rozgałęzionych powstałych w wyniku przypadkowej polikondensacji monomerów typu AB n jest zwykle większy od rozrzutu dla polimerów liniowych. Główną przyczyną tego zjawiska jest fakt, że większe cząsteczki HBP posiadają więcej terminalnych grup funkcyjnych B, przez co rosną szybciej niż ich mniejsze odpowiedniki. Mogą również szybciej łączyć się między sobą. Dla polimerów liniowych o dużych ciężarach cząsteczkowych otrzymanych z monomeru AB przy udziale rdzenia B f współczynnik dyspersji ulega obniżeniu i można go oszacować z równania 1.8 [28]. (1.8) Obniżenia współczynnika dyspersji na skutek zastosowania rdzenia można również spodziewać się dla polimerów silnie rozgałęzionych. Szczegółowe rozważania teoretyczne na ten temat można znaleźć w pracach Galiny i współpracowników [29-32]. Opracowali oni modele kinetyczne polimeryzacji w układach zawierających monomery typu AB n bez rdzenia oraz z rdzeniami o różnej funkcyjności. Potwierdzono, że obecność cząsteczek rdzenia (B f ), jak również dozowanie monomeru (AB n ) w kilku porcjach (zamiast jednorazowo), wpływa na obniżenie współczynnika dyspersji. Podjęto również próby praktycznego potwierdzenia obliczeń teoretycznych [33]. Zastosowano układ zawierający 10% monomeru B 2, a monomer AB 2 dozowano w jednej, trzech lub pięciu porcjach w odstępach czasowych 1, 24 lub 96 godzin. Niestety otrzymane wyniki obarczone były zbyt dużym błędem by mogły potwierdzić

15 lub zaprzeczyć obliczeniom teoretycznym. Autorzy upatrywali problem w braku ustandaryzowanej metody oczyszczania polimeru, dużej wrażliwości współczynnika dyspersji na obecność nieprzereagowanego monomeru oraz precyzji pomiaru GPC. Podobne rozważania teoretyczne dotyczące rozrzutu ciężarów cząsteczkowych dla układów: AA + BB + AB, AB + B f, AB n, A n B m, AB n + B f, a także zależności pomiędzy średnim stopniem polimeryzacji i średnimi ciężarami cząsteczkowymi zostały wyliczone i zobrazowane przez Fradeta i Tessiera [34]. Autorzy ci nie podjęli jednak próby praktycznego sprawdzenia wyników swoich obliczeń. Celem ćwiczenia będzie reakcja synteza lub modyfikacji polimeru hiperrozgałęzionego oraz zbadanie jego budowy i podstawowych właściwości.

16 1. D. A. Tomalia, H. Baker, J. Dewald, M. Hall, G. Kallos, S. Martin, J. Roeck, J. Ryder, P. Smith, Polym. J., 17 (1984), M. Jikei, M. Kakimoto, Prog. Polym. Sci., 26 (2001), C. R. Yates, W. Hayes, Eur. Polym. J., 40 (2004), Y. H. Kim, J. Polym. Sci., Part A, Polym. Chem., 36 (1998), C. Gao, D. Yan, Prog. Polym. Sci., 29 (2004), P. J. Flory, J.Am. Chem. Soc., 74 (1952), V. Percec, M. Kawasumi, Macromolecules, 25 (1992), J. F. Miravet, J. M. J. Fréchet, Macromolecules, 31 (1998), J. M. J. Fréchet, M. Henmi, I. Gitsov, S. Aoshima, M. Leduc, R. B. Grubbs, Science, 269 (1995), M. W. Weimer, J. M. J. Fréchet, I. Gitsov, J. Polym. Sci., Part A, Polym. Chem., 36 (1998), K. Matyjaszewski, S. G. Gaynor, Macromol. Rapid Commun., 19 (1998), T. H. Mourey, S. R.Turner, M. Rubinstein, J. M. J. Fréchet, C. J. Hawker, K. L. Wooley, Macromolecules, 25 (1992), Y. H. Kim, O. W. Webster, J. Am. Chem. Soc., 112 (1990), Y. H. Kim, O. W. Webster, Macromolecules, 25 (1992), Y. H. Kim, J. Am. Chem. Soc., 114 (1992), C. J. Hawker, R. Lee, J. M. J. Fréchet, J.Am.Chem.Soc., 113 (1991), D. Hölter, A. Burgath, H. Frey, Acta Polym., 48 (1997), P. Kambouris, C. J. Hawker, J. Chem. Soc.Perkin Trans. 1,(1993), D. H. Bolton, K. L. Wooley, Macromolecules, 30, (1997), D. Hölter, H. Frey, Acta Polym., 48 (1997), C. J. Hawker, F. Chu, Macromolecules, 29, (1996), Y. Ishida, A. C. F. Sun, M. Jikei, M. Kakimoto, Macromolecules, 33 (2001), H. Galina, Polimery, 48 (2003), R. Hanselmann, D. Hölter, H. Frey, Macromolecules, 31, (1998), W. Radke, G. Litvinenko, A. H. E. Müller, Macromolecules, 31, (1998), E. Malström, A. Hult, Macromolecules, 29 (1996), M. Suzuki, S. Yoshida, K. Shiraga T. Saegusa, Macromolecules, 31, (1998), J. R. Schaefgen, P. J. Flory, J. Am. Chem. Soc. 70 (1948), 2709.

17 29. H. Galina, M. Walczak, Polimery, 50 (2005), H. Galina, J. B. Lechowicz, K. Kaczmarski, Macromol. Theory Simul., 10 (2001), H. Galina, J. B. Lechowicz, M. Walczak, J. Macromol. Sci., Part B, Physics, 44 (2005), H. Galina, M. Krawczyk, Polym. Bull., 58 (2007), M. Walczak, J. B. Lechowicz, H. Galina, Macromol. Symp., 256 (2007), A. Fradet, M. Tessier, Macromolecules, 39 (2006), 6238.

Zestaw pytań egzaminu inŝynierskiego przeprowadzanego w Katedrze Fizykochemii i Technologii Polimerów dla kierunku CHEMIA

Zestaw pytań egzaminu inŝynierskiego przeprowadzanego w Katedrze Fizykochemii i Technologii Polimerów dla kierunku CHEMIA Zestaw pytań egzaminu inŝynierskiego przeprowadzanego w Katedrze Fizykochemii i Technologii Polimerów dla kierunku CHEMIA 1. Metody miareczkowania w analizie chemicznej, wyjaśnić działanie wskaźników 2.

Bardziej szczegółowo

Kopolimery statystyczne. Kopolimery blokowe. kopolimerów w blokowych. Sonochemiczna synteza -A-A-A-A-A-A-A-B-B-B-B-B-B-B-B-B-B- Typowe metody syntezy:

Kopolimery statystyczne. Kopolimery blokowe. kopolimerów w blokowych. Sonochemiczna synteza -A-A-A-A-A-A-A-B-B-B-B-B-B-B-B-B-B- Typowe metody syntezy: 1 Sonochemiczna synteza kopolimerów w blokowych Kopolimery statystyczne -A-B-A-A-B-A-B-B-A-B-A-B-A-A-B-B-A- Kopolimery blokowe -A-A-A-A-A-A-A-B-B-B-B-B-B-B-B-B-B- Typowe metody syntezy: Polimeryzacja żyjąca

Bardziej szczegółowo

Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii

Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Mol jest to liczebność materii występująca, gdy liczba cząstek (elementów) układu jest równa liczbie atomów zawartych w masie 12 g węgla 12 C (równa liczbie

Bardziej szczegółowo

etyloamina Aminy mają właściwości zasadowe i w roztworach kwaśnych tworzą jon alkinowy

etyloamina Aminy mają właściwości zasadowe i w roztworach kwaśnych tworzą jon alkinowy Temat: Białka Aminy Pochodne węglowodorów zawierające grupę NH 2 Wzór ogólny amin: R NH 2 Przykład: CH 3 -CH 2 -NH 2 etyloamina Aminy mają właściwości zasadowe i w roztworach kwaśnych tworzą jon alkinowy

Bardziej szczegółowo

Kinetyka chemiczna jest działem fizykochemii zajmującym się szybkością i mechanizmem reakcji chemicznych w różnych warunkach. a RT.

Kinetyka chemiczna jest działem fizykochemii zajmującym się szybkością i mechanizmem reakcji chemicznych w różnych warunkach. a RT. Ćwiczenie 12, 13. Kinetyka chemiczna. Kinetyka chemiczna jest działem fizykochemii zajmującym się szybkością i mechanizmem reakcji chemicznych w różnych warunkach. Szybkość reakcji chemicznej jest związana

Bardziej szczegółowo

Jak analizować widmo IR?

Jak analizować widmo IR? Jak analizować widmo IR? Literatura: W. Zieliński, A. Rajca, Metody spektroskopowe i ich zastosowanie do identyfikacji związków organicznych. WNT. R. M. Silverstein, F. X. Webster, D. J. Kiemle, Spektroskopowe

Bardziej szczegółowo

Zidentyfikuj związki A i B. w tym celu podaj ich wzory półstrukturalne Podaj nazwy grup związków organicznych, do których one należą.

Zidentyfikuj związki A i B. w tym celu podaj ich wzory półstrukturalne Podaj nazwy grup związków organicznych, do których one należą. Zadanie 1. (2 pkt) Poniżej przedstawiono schemat syntezy pewnego związku. Zidentyfikuj związki A i B. w tym celu podaj ich wzory półstrukturalne Podaj nazwy grup związków organicznych, do których one należą.

Bardziej szczegółowo

Węglowodory poziom podstawowy

Węglowodory poziom podstawowy Węglowodory poziom podstawowy Zadanie 1. (2 pkt) Źródło: CKE 2010 (PP), zad. 19. W wyniku całkowitego spalenia 1 mola cząsteczek węglowodoru X powstały 2 mole cząsteczek wody i 3 mole cząsteczek tlenku

Bardziej szczegółowo

MODELOWANIE POLIMERYZACJI STOPNIOWEJ MONOMERU AB2. PORÓWNANIE METOD STATYSTYCZNEJ I KINETYCZNEJ

MODELOWANIE POLIMERYZACJI STOPNIOWEJ MONOMERU AB2. PORÓWNANIE METOD STATYSTYCZNEJ I KINETYCZNEJ Chemical Technology and iotechnology, 2017, 44-51 MODELOWANIE POLIMERYZACJI STOPNIOWEJ MONOMERU A2. PORÓWNANIE METOD STATYSTYCZNEJ I KINETYCZNEJ Elżbieta SKÓRA, Henryk GALINA* Katedra Technologii i Materiałoznawstwa

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 2 Przejawy wiązań wodorowych w spektroskopii IR i NMR

Ćwiczenie 2 Przejawy wiązań wodorowych w spektroskopii IR i NMR Ćwiczenie 2 Przejawy wiązań wodorowych w spektroskopii IR i NMR Szczególnym i bardzo charakterystycznym rodzajem oddziaływań międzycząsteczkowych jest wiązanie wodorowe. Powstaje ono między molekułami,

Bardziej szczegółowo

Wskaż grupy reakcji, do których można zaliczyć proces opisany w informacji wstępnej. A. I i III B. I i IV C. II i III D. II i IV

Wskaż grupy reakcji, do których można zaliczyć proces opisany w informacji wstępnej. A. I i III B. I i IV C. II i III D. II i IV Informacja do zadań 1. i 2. Proces spalania pewnego węglowodoru przebiega według równania: C 4 H 8(g) + 6O 2(g) 4CO 2(g) + 4H 2 O (g) + energia cieplna Zadanie 1. (1 pkt) Procesy chemiczne można zakwalifikować

Bardziej szczegółowo

Wykład 7. Metody otrzymywania polimerów. 2. Polikondensacja i poliaddycja

Wykład 7. Metody otrzymywania polimerów. 2. Polikondensacja i poliaddycja Wykład 7 Metody otrzymywania polimerów. 2. Polikondensacja i poliaddycja Kinetyka i termodynamika polikondensacji (pknd) gólna charakterystyka procesów polimeryzacji: 1. Polimeryzacja łańcuchowa 2. Polikondensacja

Bardziej szczegółowo

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK (POLIMERÓW)

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK (POLIMERÓW) CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK (POLIMERÓW) Model makrocząsteczki polietylenu o masie cząsteczkowej 100 000 Rzeczywista długość makrocząsteczki 0.001 mm. Powiększenie: x 10 7 (0.001 mm 10 m) ARCHITEKTURA MAKROCZĄSTECZEK

Bardziej szczegółowo

Osteoarthritis & Cartilage (1)

Osteoarthritis & Cartilage (1) Osteoarthritis & Cartilage (1) "Badanie porównawcze właściwości fizykochemicznych dostawowych Kwasów Hialuronowych" Odpowiedzialny naukowiec: Dr.Julio Gabriel Prieto Fernandez Uniwersytet León,Hiszpania

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 14. Maria Bełtowska-Brzezinska KINETYKA REAKCJI ENZYMATYCZNYCH

Ćwiczenie 14. Maria Bełtowska-Brzezinska KINETYKA REAKCJI ENZYMATYCZNYCH Ćwiczenie 14 aria Bełtowska-Brzezinska KINETYKA REAKCJI ENZYATYCZNYCH Zagadnienia: Podstawowe pojęcia kinetyki chemicznej (szybkość reakcji, reakcje elementarne, rząd reakcji). Równania kinetyczne prostych

Bardziej szczegółowo

Podstawowe prawa opisujące właściwości gazów zostały wyprowadzone dla gazu modelowego, nazywanego gazem doskonałym (idealnym).

Podstawowe prawa opisujące właściwości gazów zostały wyprowadzone dla gazu modelowego, nazywanego gazem doskonałym (idealnym). Spis treści 1 Stan gazowy 2 Gaz doskonały 21 Definicja mikroskopowa 22 Definicja makroskopowa (termodynamiczna) 3 Prawa gazowe 31 Prawo Boyle a-mariotte a 32 Prawo Gay-Lussaca 33 Prawo Charlesa 34 Prawo

Bardziej szczegółowo

1. Jaką funkcję w procesach polimeryzacji wolnorodnikowej pełnią niŝej wymienione związki?: (5 pkt.)

1. Jaką funkcję w procesach polimeryzacji wolnorodnikowej pełnią niŝej wymienione związki?: (5 pkt.) Imię i nazwisko:... Suma punktów:...na 89 moŝliwych 1. Jaką funkcję w procesach polimeryzacji wolnorodnikowej pełnią niŝej wymienione związki?: (5 pkt.) O...... O O O O O... N 2... H O O... 2. Jakie 3

Bardziej szczegółowo

RJC A-B A + B. Slides 1 to 27

RJC A-B A + B. Slides 1 to 27 Reakcje Rodnikowe rodniki substytucja addycja polimeryzacje A-B A + B Slides 1 to 27 Reakcje Organiczne... powstawanie i rozrywanie wiązań kowalencyjnych. Addycja A + B AB Podstawienie AB + C A + BC Eliminacja

Bardziej szczegółowo

IM21 SPEKTROSKOPIA ODBICIOWA ŚWIATŁA BIAŁEGO

IM21 SPEKTROSKOPIA ODBICIOWA ŚWIATŁA BIAŁEGO IM21 SPEKTROSKOPIA ODBICIOWA ŚWIATŁA BIAŁEGO Cel ćwiczenia: Zapoznanie się z metodą pomiaru grubości cienkich warstw za pomocą interferometrii odbiciowej światła białego, zbadanie zjawiska pęcznienia warstw

Bardziej szczegółowo

Inżynieria Środowiska

Inżynieria Środowiska ROZTWORY BUFOROWE Roztworami buforowymi nazywamy takie roztwory, w których stężenie jonów wodorowych nie ulega większym zmianom ani pod wpływem rozcieńczania wodą, ani pod wpływem dodatku nieznacznych

Bardziej szczegółowo

1. Zaproponuj doświadczenie pozwalające oszacować szybkość reakcji hydrolizy octanu etylu w środowisku obojętnym

1. Zaproponuj doświadczenie pozwalające oszacować szybkość reakcji hydrolizy octanu etylu w środowisku obojętnym 1. Zaproponuj doświadczenie pozwalające oszacować szybkość reakcji hydrolizy octanu etylu w środowisku obojętnym 2. W pewnej chwili szybkość powstawania produktu C w reakcji: 2A + B 4C wynosiła 6 [mol/dm

Bardziej szczegółowo

dr hab. inż. Katarzyna Jaszcz Gliwice Katedra Fizykochemii i Technologii Polimerów Wydział Chemiczny, Politechnika Śląska

dr hab. inż. Katarzyna Jaszcz Gliwice Katedra Fizykochemii i Technologii Polimerów Wydział Chemiczny, Politechnika Śląska P O L I T E C H N I K A Ś L Ą S K A WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA FIZYKOCHEMII I TECHNOLOGII POLIMERÓW ul. ks. M. Strzody 9 44-100 GLIWICE tel.: +48 32 237-1509 faks: +48 32 237-1509 e-mail: rch4@polsl.pl

Bardziej szczegółowo

MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA II

MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA II MDEL DPWIEDZI I SEMAT ENIANIA ARKUSZA II. Zdający otrzymuje punkty tylko za całkowicie prawidłową odpowiedź.. Gdy do jednego polecenia są dwie odpowiedzi (jedna prawidłowa, druga nieprawidłowa), to zdający

Bardziej szczegółowo

Sonochemia. Schemat 1. Strefy reakcji. Rodzaje efektów sonochemicznych. Oscylujący pęcherzyk gazu. Woda w stanie nadkrytycznym?

Sonochemia. Schemat 1. Strefy reakcji. Rodzaje efektów sonochemicznych. Oscylujący pęcherzyk gazu. Woda w stanie nadkrytycznym? Schemat 1 Strefy reakcji Rodzaje efektów sonochemicznych Oscylujący pęcherzyk gazu Woda w stanie nadkrytycznym? Roztwór Znaczne gradienty ciśnienia Duże siły hydrodynamiczne Efekty mechanochemiczne Reakcje

Bardziej szczegółowo

WYBRANE METODY MODYFIKACJI ASFALTÓW. Prof. dr hab. inż. Irena Gaweł emerytowany prof. Politechniki Wrocławskiej

WYBRANE METODY MODYFIKACJI ASFALTÓW. Prof. dr hab. inż. Irena Gaweł emerytowany prof. Politechniki Wrocławskiej WYBRANE METODY MODYFIKACJI ASFALTÓW Prof. dr hab. inż. Irena Gaweł emerytowany prof. Politechniki Wrocławskiej Modyfikacja asfaltów gumą Modyfikacja asfaltów siarką Modyfikacja asfaltów produktami pochodzenia

Bardziej szczegółowo

RóŜnica temperatur wynosi 20 st.c. Ile wynosi ta róŝnica wyraŝona w K (st. Kelwina)? A. 273 B. -20 C. 293 D. 20

RóŜnica temperatur wynosi 20 st.c. Ile wynosi ta róŝnica wyraŝona w K (st. Kelwina)? A. 273 B. -20 C. 293 D. 20 RóŜnica temperatur wynosi 20 st.c. Ile wynosi ta róŝnica wyraŝona w K (st. Kelwina)? A. 273 B. -20 C. 293 D. 20 Czy racjonalne jest ocenianie właściwości uŝytkowych materiałów przez badania przy obciąŝeniu

Bardziej szczegółowo

Rozkład Gaussa i test χ2

Rozkład Gaussa i test χ2 Rozkład Gaussa jest scharakteryzowany dwoma parametramiwartością oczekiwaną rozkładu μ oraz dyspersją σ: METODA 2 (dokładna) polega na zmianie zmiennych i na obliczeniu pk jako różnicy całek ze standaryzowanego

Bardziej szczegółowo

dr hab. inż. Józef Haponiuk Katedra Technologii Polimerów Wydział Chemiczny PG

dr hab. inż. Józef Haponiuk Katedra Technologii Polimerów Wydział Chemiczny PG 2. METODY WYZNACZANIA MASY MOLOWEJ POLIMERÓW dr hab. inż. Józef Haponiuk Katedra Technologii Polimerów Wydział Chemiczny PG Politechnika Gdaoska, 2011 r. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej

Bardziej szczegółowo

Borealis AB Serwis Techniczny i Rozwój Rynku Reinhold Gard SE Stenungsund Szwecja

Borealis AB Serwis Techniczny i Rozwój Rynku Reinhold Gard SE Stenungsund Szwecja Borealis AB Serwis Techniczny i Rozwój Rynku Reinhold Gard SE-444 86 Stenungsund Szwecja Odporność na ciśnienie hydrostatyczne oraz wymiarowanie dla PP-RCT, nowej klasy materiałów z polipropylenu do zastosowań

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ

Ćwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ Wprowadzenie Ćwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ opracowanie: Barbara Stypuła Celem ćwiczenia jest poznanie roli katalizatora w procesach chemicznych oraz prostego sposobu wyznaczenia wpływu

Bardziej szczegółowo

Odwracalność przemiany chemicznej

Odwracalność przemiany chemicznej Odwracalność przemiany chemicznej Na ogół wszystkie reakcje chemiczne są odwracalne, tzn. z danych substratów tworzą się produkty, a jednocześnie produkty reakcji ulegają rozkładowi na substraty. Fakt

Bardziej szczegółowo

5. W jaki sposób moŝna regulować cięŝar cząsteczkowy polimerów kondensacyjnych? (3 pkt.)

5. W jaki sposób moŝna regulować cięŝar cząsteczkowy polimerów kondensacyjnych? (3 pkt.) 1. Jaką funkcję w procesach polimeryzacji wolnorodnikowej pełnią niŝej wymienione związki?: (5 pkt.) N N N N 2. Jakie 3 wady i 3 zalety ma metoda polimeryzacji suspensyjnej? (6 pkt.) 3. Proszę podać zalety

Bardziej szczegółowo

PRODUKTY CHEMICZNE Ćwiczenie nr 3 Oznaczanie zawartości oksygenatów w paliwach metodą FTIR

PRODUKTY CHEMICZNE Ćwiczenie nr 3 Oznaczanie zawartości oksygenatów w paliwach metodą FTIR PRODUKTY CHEMICZNE Ćwiczenie nr 3 Oznaczanie zawartości oksygenatów w paliwach metodą FTIR WSTĘP Metody spektroskopowe Spektroskopia bada i teoretycznie wyjaśnia oddziaływania pomiędzy materią będącą zbiorowiskiem

Bardziej szczegółowo

KINETYKA INWERSJI SACHAROZY

KINETYKA INWERSJI SACHAROZY Dorota Warmińska, Maciej Śmiechowski Katedra Chemii Fizycznej, Wydział Chemiczny, Politechnika Gdańska KINETYKA INWERSJI SACHAROZY Wstęp teoretyczny Kataliza kwasowo-zasadowa Kataliza kwasowo-zasadowa

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie stałej szybkości reakcji wymiany jonowej

Wyznaczanie stałej szybkości reakcji wymiany jonowej Wyznaczanie stałej szybkości reakcji wymiany jonowej Ćwiczenie laboratoryjne nr 4 Elementy termodynamiki i kinetyki procesowej Anna Ptaszek Elementy kinetyki chemicznej Pojęcie szybkości reakcji Pojęcie

Bardziej szczegółowo

Teoria błędów. Wszystkie wartości wielkości fizycznych obarczone są pewnym błędem.

Teoria błędów. Wszystkie wartości wielkości fizycznych obarczone są pewnym błędem. Teoria błędów Wskutek niedoskonałości przyrządów, jak również niedoskonałości organów zmysłów wszystkie pomiary są dokonywane z określonym stopniem dokładności. Nie otrzymujemy prawidłowych wartości mierzonej

Bardziej szczegółowo

1. Jaką funkcję w procesach polimeryzacji wolnorodnikowej pełnią niŝej wymienione związki?: (5 pkt.) O 2

1. Jaką funkcję w procesach polimeryzacji wolnorodnikowej pełnią niŝej wymienione związki?: (5 pkt.) O 2 Imię i nazwisko:... Suma punktów:...na 89 moŝliwych 1. Jaką funkcję w procesach polimeryzacji wolnorodnikowej pełnią niŝej wymienione związki?: (5 pkt.) OH H O O CN N N CN O 2 N C 2. Jakie 3 wady i 3 zalety

Bardziej szczegółowo

Zalety przewodników polimerowych

Zalety przewodników polimerowych Zalety przewodników polimerowych - Giętkie, otrzymywane w postaci folii - Lekkie (wysoka gęstość energii/kg) - Bezpieczne (przy przestrzeganiu zaleceń użytkowania) Wady - Degradacja na skutek starzenia,

Bardziej szczegółowo

Plan dydaktyczny z chemii klasa: 2TRA 1 godzina tygodniowo- zakres podstawowy. Dział Zakres treści

Plan dydaktyczny z chemii klasa: 2TRA 1 godzina tygodniowo- zakres podstawowy. Dział Zakres treści Anna Kulaszewicz Plan dydaktyczny z chemii klasa: 2TRA 1 godzina tygodniowo- zakres podstawowy lp. Dział Temat Zakres treści 1 Zapoznanie z przedmiotowym systemem oceniania i wymaganiami edukacyjnymi z

Bardziej szczegółowo

Przedmiot: Chemia budowlana Zakład Materiałoznawstwa i Technologii Betonu

Przedmiot: Chemia budowlana Zakład Materiałoznawstwa i Technologii Betonu Przedmiot: Chemia budowlana Zakład Materiałoznawstwa i Technologii Betonu Ćw. 4 Kinetyka reakcji chemicznych Zagadnienia do przygotowania: Szybkość reakcji chemicznej, zależność szybkości reakcji chemicznej

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 3 Pomiar równowagi keto-enolowej metodą spektroskopii IR i NMR

Ćwiczenie 3 Pomiar równowagi keto-enolowej metodą spektroskopii IR i NMR Ćwiczenie 3 Pomiar równowagi keto-enolowej metodą spektroskopii IR i NMR 1. Wstęp Związki karbonylowe zawierające w położeniu co najmniej jeden atom wodoru mogą ulegać enolizacji przez przesunięcie protonu

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM FIZYKI PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ W NYSIE. Ćwiczenie nr 3 Temat: Wyznaczenie ogniskowej soczewek za pomocą ławy optycznej.

LABORATORIUM FIZYKI PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ W NYSIE. Ćwiczenie nr 3 Temat: Wyznaczenie ogniskowej soczewek za pomocą ławy optycznej. LABORATORIUM FIZYKI PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ W NYSIE Ćwiczenie nr 3 Temat: Wyznaczenie ogniskowej soczewek za pomocą ławy optycznej.. Wprowadzenie Soczewką nazywamy ciało przezroczyste ograniczone

Bardziej szczegółowo

3. Badanie kinetyki enzymów

3. Badanie kinetyki enzymów 3. Badanie kinetyki enzymów Przy stałym stężeniu enzymu, a przy zmieniającym się początkowym stężeniu substratu, zmiany szybkości reakcji katalizy, wyrażonej jako liczba moli substratu przetworzonego w

Bardziej szczegółowo

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który:

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: Kryteria oceniania z chemii dla klasy 3A i 3B Gimnazjum w Borui Kościelnej Rok szkolny: 2015/2016 Semestr: pierwszy Opracowała: mgr Krystyna Milkowska, mgr inż. Malwina Beyga Ocenę niedostateczną otrzymuje

Bardziej szczegółowo

Węglowodory poziom rozszerzony

Węglowodory poziom rozszerzony Węglowodory poziom rozszerzony Zadanie 1. (1 pkt) Źródło: KE 2010 (PR), zad. 21. Narysuj wzór strukturalny lub półstrukturalny (grupowy) węglowodoru, w którego cząsteczce występuje osiem wiązań σ i jedno

Bardziej szczegółowo

KARTA PRZEDMIOTU. Egzamin, sprawdziany, ocena sprawozdań Egzamin, sprawdziany, ocena. związków wielkocząsteczkowych. Wykład, laboratorium K_W07 +++

KARTA PRZEDMIOTU. Egzamin, sprawdziany, ocena sprawozdań Egzamin, sprawdziany, ocena. związków wielkocząsteczkowych. Wykład, laboratorium K_W07 +++ Z1-PU7 WYDANIE N3 Strona: 1 z 5 (pieczęć jednostki organizacyjnej) KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK 2. Kod przedmiotu: 3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego: 2017/18

Bardziej szczegółowo

1 Hydroliza soli. Hydroliza soli 1

1 Hydroliza soli. Hydroliza soli 1 Hydroliza soli 1 1 Hydroliza soli Niektóre sole, rozpuszczone w wodzie, reagują z cząsteczkami rozpuszczalnika. Reakcja ta nosi miano hydrolizy. Reakcję hydrolizy soli o wzorze BA, można schematycznie

Bardziej szczegółowo

W celu obliczenia charakterystyki częstotliwościowej zastosujemy wzór 1. charakterystyka amplitudowa 0,

W celu obliczenia charakterystyki częstotliwościowej zastosujemy wzór 1. charakterystyka amplitudowa 0, Bierne obwody RC. Filtr dolnoprzepustowy. Filtr dolnoprzepustowy jest układem przenoszącym sygnały o małej częstotliwości bez zmian, a powodującym tłumienie i opóźnienie fazy sygnałów o większych częstotliwościach.

Bardziej szczegółowo

PL B1. UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU, Poznań, PL BUP 24/17

PL B1. UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU, Poznań, PL BUP 24/17 RZECZPOSPOLITA POLSKA (2) OPIS PATENTOWY (9) PL () 229709 (3) B (2) Numer zgłoszenia: 49663 (5) Int.Cl. C07F 7/30 (2006.0) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 05.2.206 (54)

Bardziej szczegółowo

Makrocząsteczki. Przykłady makrocząsteczek naturalnych: -Polisacharydy skrobia, celuloza -Białka -Kwasy nukleinowe

Makrocząsteczki. Przykłady makrocząsteczek naturalnych: -Polisacharydy skrobia, celuloza -Białka -Kwasy nukleinowe Makrocząsteczki Przykłady makrocząsteczek naturalnych: -Polisacharydy skrobia, celuloza -Białka -Kwasy nukleinowe Syntetyczne: -Elastomery bardzo duża elastyczność charakterystyczna dla gumy -Włókna długie,

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA

POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA KATEDRA ZARZĄDZANIA PRODUKCJĄ Instrukcja do zajęć laboratoryjnych z przedmiotu: Towaroznawstwo Kod przedmiotu: LS03282; LN03282 Ćwiczenie 4 POMIARY REFRAKTOMETRYCZNE Autorzy: dr

Bardziej szczegółowo

Studia podyplomowe INŻYNIERIA MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH Edycja II marzec - listopad 2014

Studia podyplomowe INŻYNIERIA MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH Edycja II marzec - listopad 2014 Studia podyplomowe INŻYNIERIA MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH Edycja II marzec - listopad 2014 Organizacja i realizacja studiów oraz opracowanie materiałów dydaktycznych są współfinansowane ze środków Unii Europejskiej

Bardziej szczegółowo

1 Kinetyka reakcji chemicznych

1 Kinetyka reakcji chemicznych Podstawy obliczeń chemicznych 1 1 Kinetyka reakcji chemicznych Szybkość reakcji chemicznej definiuje się jako ubytek stężenia substratu lub wzrost stężenia produktu w jednostce czasu. ν = c [ ] 2 c 1 mol

Bardziej szczegółowo

WYZNACZANIE ROZMIARÓW

WYZNACZANIE ROZMIARÓW POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTRUKCJA Z LABORATORIUM W ZAKŁADZIE BIOFIZYKI Ćwiczenie 6 WYZNACZANIE ROZMIARÓW MAKROCZĄSTECZEK I. WSTĘP TEORETYCZNY Procesy zachodzące między atomami lub cząsteczkami w skali molekularnej

Bardziej szczegółowo

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWE ZBADANIE SZYBKOŚCI ROZPADU NADTLENKU WODORU.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWE ZBADANIE SZYBKOŚCI ROZPADU NADTLENKU WODORU. CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWE ZBADANIE SZYBKOŚCI ROZPADU NADTLENKU WODORU. Projekt zrealizowany w ramach Mazowieckiego programu stypendialnego dla uczniów szczególnie uzdolnionych

Bardziej szczegółowo

Prędkości cieczy w rurce są odwrotnie proporcjonalne do powierzchni przekrojów rurki.

Prędkości cieczy w rurce są odwrotnie proporcjonalne do powierzchni przekrojów rurki. Spis treści 1 Podstawowe definicje 11 Równanie ciągłości 12 Równanie Bernoulliego 13 Lepkość 131 Definicje 2 Roztwory wodne makrocząsteczek biologicznych 3 Rodzaje przepływów 4 Wyznaczania lepkości i oznaczanie

Bardziej szczegółowo

Statyka Cieczy i Gazów. Temat : Podstawy teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał

Statyka Cieczy i Gazów. Temat : Podstawy teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał Statyka Cieczy i Gazów Temat : Podstawy teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał 1. Podstawowe założenia teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał: Ciała zbudowane są z cząsteczek. Pomiędzy cząsteczkami

Bardziej szczegółowo

Rozkład normalny, niepewność standardowa typu A

Rozkład normalny, niepewność standardowa typu A Podstawy Metrologii i Technik Eksperymentu Laboratorium Rozkład normalny, niepewność standardowa typu A Instrukcja do ćwiczenia nr 1 Zakład Miernictwa i Ochrony Atmosfery Wrocław, listopad 2010 r. Podstawy

Bardziej szczegółowo

1. REAKCJA ZE ZWIĄZKAMI POSIADAJĄCYMI KWASOWY ATOM WODORU:

1. REAKCJA ZE ZWIĄZKAMI POSIADAJĄCYMI KWASOWY ATOM WODORU: B I T E C N L CEMIA G GANICZNA I A Własności chemiczne Związki magnezoorganiczne wykazują wysoką reaktywność. eagują samorzutnie z wieloma związkami dając produkty należące do różnych klas związków organicznych.

Bardziej szczegółowo

STABILNOŚĆ TERMICZNA TWORZYW SZTUCZNYCH

STABILNOŚĆ TERMICZNA TWORZYW SZTUCZNYCH KATERA TELGII PLIMERÓW IŻYIERIA PLIMERÓW LABRATRIUM: STABILŚĆ TERMIZA TWRZYW SZTUZY pracował: dr inż. T. Łazarewicz 1 1. WPRWAZEIE TERETYZE Temperatura w której rozpoczyna się rozkład związków stanowi

Bardziej szczegółowo

Recenzja. rozprawy doktorskiej mgr inż. Bartłomieja Bereski pt: Rozgałęzione poliaminy nowa generacja związków sieciujących żywice epoksydowe.

Recenzja. rozprawy doktorskiej mgr inż. Bartłomieja Bereski pt: Rozgałęzione poliaminy nowa generacja związków sieciujących żywice epoksydowe. Politechnika Łódzka Instytut Technologii Polimerów i Barwników Łódź, dnia 27.06.2016 r. Prof. dr hab. Marian Zaborski Instytut Technologii Polimerów i Barwników Politechnika Łódzka Recenzja rozprawy doktorskiej

Bardziej szczegółowo

Błonnik pokarmowy: właściwości, skład, występowanie w żywności

Błonnik pokarmowy: właściwości, skład, występowanie w żywności Błonnik pokarmowy: właściwości, skład, występowanie w żywności Dr hab. Jarosława Rutkowska, prof. nadzwycz. SGGW Zakład Analiz Instrumentalnych Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, SGGW w Warszawie

Bardziej szczegółowo

Kwas HA i odpowiadająca mu zasada A stanowią sprzężoną parę (podobnie zasada B i kwas BH + ):

Kwas HA i odpowiadająca mu zasada A stanowią sprzężoną parę (podobnie zasada B i kwas BH + ): Spis treści 1 Kwasy i zasady 2 Rola rozpuszczalnika 3 Dysocjacja wody 4 Słabe kwasy i zasady 5 Skala ph 6 Oblicznie ph słabego kwasu 7 Obliczanie ph słabej zasady 8 Przykłady obliczeń 81 Zadanie 1 811

Bardziej szczegółowo

Opis modułu kształcenia Otrzymywanie związków wielkocząsteczkowych

Opis modułu kształcenia Otrzymywanie związków wielkocząsteczkowych Opis modułu kształcenia Otrzymywanie związków wielkocząsteczkowych Nazwa podyplomowych Nazwa obszaru kształcenia, w zakresie którego są prowadzone studia podyplomowe Nazwa kierunku, z którym jest związany

Bardziej szczegółowo

Program MC. Obliczyć radialną funkcję korelacji. Zrobić jej wykres. Odczytać z wykresu wartość radialnej funkcji korelacji w punkcie r=

Program MC. Obliczyć radialną funkcję korelacji. Zrobić jej wykres. Odczytać z wykresu wartość radialnej funkcji korelacji w punkcie r= Program MC Napisać program symulujący twarde kule w zespole kanonicznym. Dla N > 100 twardych kul. Gęstość liczbowa 0.1 < N/V < 0.4. Zrobić obliczenia dla 2,3 różnych wartości gęstości. Obliczyć radialną

Bardziej szczegółowo

Wstęp do teorii niepewności pomiaru. Danuta J. Michczyńska Adam Michczyński

Wstęp do teorii niepewności pomiaru. Danuta J. Michczyńska Adam Michczyński Wstęp do teorii niepewności pomiaru Danuta J. Michczyńska Adam Michczyński Podstawowe informacje: Strona Politechniki Śląskiej: www.polsl.pl Instytut Fizyki / strona własna Instytutu / Dydaktyka / I Pracownia

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA WSTĘPNE W ZAKRESIE WIEDZY, UMIEJĘTNOŚCI I INNYCH KOMPETENCJI 1. Brak

WYMAGANIA WSTĘPNE W ZAKRESIE WIEDZY, UMIEJĘTNOŚCI I INNYCH KOMPETENCJI 1. Brak WYDZIAŁ Podstawowych Problemów Techniki KARTA PRZEDMIOTU Nazwa w języku polskim Podstawy chemii ogólnej Nazwa w języku angielskim General chemistry Język wykładowy polski Kierunek studiów Optyka Specjalność

Bardziej szczegółowo

Geometria cząsteczek wieloatomowych. Hybrydyzacja orbitali atomowych.

Geometria cząsteczek wieloatomowych. Hybrydyzacja orbitali atomowych. Geometria cząsteczek wieloatomowych. Hybrydyzacja orbitali atomowych. Geometria cząsteczek Geometria cząsteczek decyduje zarówno o ich właściwościach fizycznych jak i chemicznych, np. temperaturze wrzenia,

Bardziej szczegółowo

PEŁZANIE WYBRANYCH ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH

PEŁZANIE WYBRANYCH ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH Mechanika i wytrzymałość materiałów - instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego: Wprowadzenie PEŁZANIE WYBRANYCH ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH Opracowała: mgr inż. Magdalena Bartkowiak-Jowsa Reologia jest nauką,

Bardziej szczegółowo

Wykład 3. Makrocząsteczki w roztworze i w stanie skondensowanym.

Wykład 3. Makrocząsteczki w roztworze i w stanie skondensowanym. Wykład 3 Makrocząsteczki w roztworze i w stanie skondensowanym. Roztwory polimerów Zakresy stężeń: a) odległości pomiędzy środkami masy kłębków większe niż średnice kłębków b) odległości

Bardziej szczegółowo

Roztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak)

Roztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak) Roztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak) 1. Właściwości roztworów buforowych Dodatek nieznacznej ilości mocnego kwasu lub mocnej zasady do czystej wody powoduje stosunkowo dużą

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania z chemii kl VII

Kryteria oceniania z chemii kl VII Kryteria oceniania z chemii kl VII Ocena dopuszczająca -stosuje zasady BHP w pracowni -nazywa sprzęt laboratoryjny i szkło oraz określa ich przeznaczenie -opisuje właściwości substancji używanych na co

Bardziej szczegółowo

wyodrębnia zjawisko z kontekstu, wskazuje czynniki istotne substancji

wyodrębnia zjawisko z kontekstu, wskazuje czynniki istotne substancji Copyright by ZamKor P. Sagnowski i Wspólnicy spółka jawna, Kraków 20 fizyka Kartoteka fizyka Czynność Główne wymagania sprawdzane w zadaniu doświadczalne przekrojowe szczegółowe Liczba rozpoznaje sposób

Bardziej szczegółowo

wyodrębnia zjawisko z kontekstu, wskazuje czynniki istotne substancji

wyodrębnia zjawisko z kontekstu, wskazuje czynniki istotne substancji Copyright by ZamKor P. Sagnowski i Wspólnicy spółka jawna, Kraków 20 fizyka Kartoteka fizyka Czynność sprawdzane w zadaniu doświadczalne przekrojowe szczegółowe Liczba rozpoznaje sposób wyznaczania masy

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 12 Lipidy - tłuszcze nasycone i nienasycone. Liczba jodowa, metoda Hanusa ilościowego oznaczania stopnia nienasycenia tłuszczu

Ćwiczenie nr 12 Lipidy - tłuszcze nasycone i nienasycone. Liczba jodowa, metoda Hanusa ilościowego oznaczania stopnia nienasycenia tłuszczu Ćwiczenie nr 12 Lipidy - tłuszcze nasycone i nienasycone. Liczba jodowa, metoda Hanusa ilościowego oznaczania stopnia nienasycenia tłuszczu Celem ćwiczenia jest: wykrywanie nienasyconych kwasów tłuszczowych

Bardziej szczegółowo

Akademia Górniczo-Hutnicza Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Chemii Krzemianów i Związków Wielkocząsteczkowych

Akademia Górniczo-Hutnicza Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Chemii Krzemianów i Związków Wielkocząsteczkowych Akademia Górniczo-Hutnicza Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Chemii Krzemianów i Związków Wielkocząsteczkowych Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Kierunek studiów: Technologia chemiczna

Bardziej szczegółowo

11.Chemia organiczna. Irena Zubel Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechnika Wrocławska (na prawach rękopisu)

11.Chemia organiczna. Irena Zubel Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechnika Wrocławska (na prawach rękopisu) 11.Chemia organiczna. Irena Zubel Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechnika Wrocławska (na prawach rękopisu) Związki organiczne CHEMIA ORGANICZNA Def. 1. (Gmelin 1848, Kekule 1851 ) chemia

Bardziej szczegółowo

Laboratorium z Konwersji Energii. Ogniwo Paliwowe PEM

Laboratorium z Konwersji Energii. Ogniwo Paliwowe PEM Laboratorium z Konwersji Energii Ogniwo Paliwowe PEM 1.0 WSTĘP Ogniwo paliwowe typu PEM (ang. PEM FC) Ogniwa paliwowe są urządzeniami elektro chemicznymi, stanowiącymi przełom w dziedzinie źródeł energii,

Bardziej szczegółowo

OTRZYMYWANIE KARBOKSYMETYLOCELULOZY

OTRZYMYWANIE KARBOKSYMETYLOCELULOZY Katedra Chemii Organicznej, Bioorganicznej i Biotechnologii OTRZYMYWANIE KARBOKSYMETYLOCELULOZY Prowadzący: mgr inż. Marta Grec Miejsce ćwiczeń: sala 102 1. Cel ćwiczenia Celem doświadczenia jest zapoznanie

Bardziej szczegółowo

OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS

OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS Zagadnienia teoretyczne. Spektrofotometria jest techniką instrumentalną, w której do celów analitycznych wykorzystuje się przejścia energetyczne zachodzące

Bardziej szczegółowo

Radon w powietrzu. Marcin Polkowski 10 marca Wstęp teoretyczny 1. 2 Przyrządy pomiarowe 2. 3 Prędkość pompowania 2

Radon w powietrzu. Marcin Polkowski 10 marca Wstęp teoretyczny 1. 2 Przyrządy pomiarowe 2. 3 Prędkość pompowania 2 Radon w powietrzu Marcin Polkowski marcin@polkowski.eu 10 marca 2008 Streszczenie Celem ćwiczenia był pomiar stężenia 222 Rn i produktów jego rozpadu w powietrzu. Pośrednim celem ćwiczenia było również

Bardziej szczegółowo

Formularz opisu przedmiotu (formularz sylabusa) dotyczy studiów I i II stopnia. Kinetyka i Mechanizmy polireakcji

Formularz opisu przedmiotu (formularz sylabusa) dotyczy studiów I i II stopnia. Kinetyka i Mechanizmy polireakcji Załącznik nr 1 do zarządzenia nr 11 Rektora UW z dnia 19 lutego 2010 r. w sprawie opisu w Uniwersyteckim Katalogu Przedmiotów zamieszczonym w Uniwersyteckim Systemie Obsługi Studiów (USOS) i zgodnym ze

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z CHEMII 2013/2014

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z CHEMII 2013/2014 Uczeń klasy I: WYMAGANIA EDUKACYJNE Z CHEMII 2013/2014 -rozróżnia i nazywa podstawowy sprzęt laboratoryjny -wie co to jest pierwiastek, a co to jest związek chemiczny -wyszukuje w układzie okresowym nazwy

Bardziej szczegółowo

Modelowanie jako sposób opisu rzeczywistości. Katedra Mikroelektroniki i Technik Informatycznych Politechnika Łódzka

Modelowanie jako sposób opisu rzeczywistości. Katedra Mikroelektroniki i Technik Informatycznych Politechnika Łódzka Modelowanie jako sposób opisu rzeczywistości Katedra Mikroelektroniki i Technik Informatycznych Politechnika Łódzka 2015 Wprowadzenie: Modelowanie i symulacja PROBLEM: Podstawowy problem z opisem otaczającej

Bardziej szczegółowo

Podczerwień bliska: cm -1 (0,7-2,5 µm) Podczerwień właściwa: cm -1 (2,5-14,3 µm) Podczerwień daleka: cm -1 (14,3-50 µm)

Podczerwień bliska: cm -1 (0,7-2,5 µm) Podczerwień właściwa: cm -1 (2,5-14,3 µm) Podczerwień daleka: cm -1 (14,3-50 µm) SPEKTROSKOPIA W PODCZERWIENI Podczerwień bliska: 14300-4000 cm -1 (0,7-2,5 µm) Podczerwień właściwa: 4000-700 cm -1 (2,5-14,3 µm) Podczerwień daleka: 700-200 cm -1 (14,3-50 µm) WIELKOŚCI CHARAKTERYZUJĄCE

Bardziej szczegółowo

Chemia ogólna nieorganiczna Wykład XII Kinetyka i statyka chemiczna

Chemia ogólna nieorganiczna Wykład XII Kinetyka i statyka chemiczna Chemia ogólna nieorganiczna Wykład 10 14 XII 2016 Kinetyka i statyka chemiczna Elementy kinetyki i statyki chemicznej bada drogi przemiany substratów w produkty szybkość(v) reakcji chem. i zależność od

Bardziej szczegółowo

Elektrolity polimerowe. 1. Modele transportu jonów 2. Rodzaje elektrolitów polimerowych 3. Zastosowania elektrolitów polimerowych

Elektrolity polimerowe. 1. Modele transportu jonów 2. Rodzaje elektrolitów polimerowych 3. Zastosowania elektrolitów polimerowych Elektrolity polimerowe 1. Modele transportu jonów 2. Rodzaje elektrolitów polimerowych 3. Zastosowania elektrolitów polimerowych Zalety - Giętkie, otrzymywane w postaci folii - Lekkie (wysoka gęstość energii/kg)

Bardziej szczegółowo

Pochodna i różniczka funkcji oraz jej zastosowanie do obliczania niepewności pomiarowych

Pochodna i różniczka funkcji oraz jej zastosowanie do obliczania niepewności pomiarowych Pochodna i różniczka unkcji oraz jej zastosowanie do obliczania niepewności pomiarowych Krzyszto Rębilas DEFINICJA POCHODNEJ Pochodna unkcji () w punkcie określona jest jako granica: lim 0 Oznaczamy ją

Bardziej szczegółowo

Obliczenia inspirowane Naturą

Obliczenia inspirowane Naturą Obliczenia inspirowane Naturą Wykład 02 Jarosław Miszczak IITiS PAN Gliwice 06/10/2016 1 / 31 Czego dowiedzieliśmy się na poprzednim wykładzie? 1... 2... 3... 2 / 31 1 2 3 3 / 31 to jeden z pierwszych

Bardziej szczegółowo

EFEKT SOLNY BRÖNSTEDA

EFEKT SOLNY BRÖNSTEDA EFEKT SLNY RÖNSTED Pojęcie eektu solnego zostało wprowadzone przez rönsteda w celu wytłumaczenia wpływu obojętnego elektrolitu na szybkość reakcji zachodzących między jonami. Założył on, że reakcja pomiędzy

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM Z FIZYKI

LABORATORIUM Z FIZYKI LABORATORIUM Z FIZYKI LABORATORIUM Z FIZYKI I PRACOWNIA FIZYCZNA C w Gliwicach Gliwice, ul. Konarskiego 22, pokoje 52-54 Regulamin pracowni i organizacja zajęć Sprawozdanie (strona tytułowa, karta pomiarowa)

Bardziej szczegółowo

IDENTYFIKACJA JAKOŚCIOWA NIEZNANEGO ZWIĄZKU ORGANICZNEGO

IDENTYFIKACJA JAKOŚCIOWA NIEZNANEGO ZWIĄZKU ORGANICZNEGO IDENTYFIKACJA JAKOŚCIOWA NIEZNANEGO ZWIĄZKU ORGANICZNEGO Schemat raportu końcowego w ramach ćwiczeń laboratoryjnych z przedmiotu Badanie struktury związków organicznych 1. Symbol kodujący identyfikowaną

Bardziej szczegółowo

Wykład 11 Równowaga kwasowo-zasadowa

Wykład 11 Równowaga kwasowo-zasadowa Wykład 11 Równowaga kwasowo-zasadowa JS Skala ph Skala ph ilościowa skala kwasowości i zasadowości roztworów wodnych związków chemicznych. Skala ta jest oparta na aktywności jonów hydroniowych [H3O+] w

Bardziej szczegółowo

Mikrokapsułki CS. Prof. dr hab. Stanisław Ignatowicz Konsultacje Entomologiczne Warszawa

Mikrokapsułki CS. Prof. dr hab. Stanisław Ignatowicz Konsultacje Entomologiczne Warszawa Mikrokapsułki CS Prof. dr hab. Stanisław Ignatowicz Konsultacje Entomologiczne Warszawa Kapsułkowanie 2 Kapsułkowanie jest techniką, za pomocą której jeden materiał lub mieszanina materiałów jest powlekana

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA POZNAŃSKA ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENIA PRACOWNI CHEMII FIZYCZNEJ

POLITECHNIKA POZNAŃSKA ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENIA PRACOWNI CHEMII FIZYCZNEJ OZNACZANIE ŚREDNIEJ MASY CZĄSTECZKOWEJ POLIMERU WSTĘP Lepkość roztworu polimeru jest z reguły większa od lepkości rozpuszczalnika. Dla polimeru lepkość graniczna [η ] określa zmianę lepkości roztworu przypadającą

Bardziej szczegółowo

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab CZĄSTECZKA I RÓWNANIE REKCJI CHEMICZNEJ potrafi powiedzieć co to jest: wiązanie chemiczne, wiązanie jonowe, wiązanie

Bardziej szczegółowo

FRAKTALE I SAMOPODOBIEŃSTWO

FRAKTALE I SAMOPODOBIEŃSTWO FRAKTALE I SAMOPODOBIEŃSTWO Mariusz Gromada marzec 2003 mariusz.gromada@wp.pl http://multifraktal.net 1 Wstęp Fraktalem nazywamy każdy zbiór, dla którego wymiar Hausdorffa-Besicovitcha (tzw. wymiar fraktalny)

Bardziej szczegółowo

podstawowa/chemia/jak-zmienia-sie-podreczniki-dostosowane-do-nowej-podstawy-

podstawowa/chemia/jak-zmienia-sie-podreczniki-dostosowane-do-nowej-podstawy- Jak zmienią się podręczniki dostosowane do nowej podstawy programowej? Nowa podstawa programowa wprowadza nauczanie chemii do szkoły podstawowej. Na nauczanie chemii zostały przewidziane po dwie godziny

Bardziej szczegółowo

TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II

TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II Czas trwania testu 120 minut Informacje 1. Proszę sprawdzić czy arkusz zawiera 10 stron. Ewentualny brak należy zgłosić nauczycielowi. 2. Proszę rozwiązać

Bardziej szczegółowo