Roztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak)

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Roztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak)"

Transkrypt

1 Roztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak) 1. Właściwości roztworów buforowych Dodatek nieznacznej ilości mocnego kwasu lub mocnej zasady do czystej wody powoduje stosunkowo dużą zmianę jej wartości ph. Wszędzie jednak tam, gdzie wymagane jest utrzymanie stałej i z góry określonej wartości ph stosuje się roztwory buforowe. Roztwory buforowe, nazywane również buforami to roztwory, które wykazują zdolność do utrzymywania praktycznie stałego odczynu roztworu, tj. stałej wartości jego ph, po dodaniu niewielkich ilości mocnych kwasów lub zasad, jak również podczas rozcieńczenia roztworu. Roztwory buforowe odgrywają niezmiernie ważna rolę w procesach biochemicznych, jakie zachodzą w żywych organizmach, dla których stężenie jonów wodorowych może się zmieniać tylko w bardzo wąskim zakresie. 2. Rodzaje roztworów buforowych Roztwory buforowe można sporządzić w wyniku bezpośredniego zmieszania ze sobą roztworów: słabego kwasu i i jej soli z mocną zasadą np. bufor octanowy; CH 3 COOH CH 3 COONa, bufor mrówczanowy; HCOOH HCOONa, bufor cyjankowy; HCN KCN, bufor wodorowęglanowy; H 2 CO 3 NaHCO 3, słabej zasady i jej soli z mocnym kwasem np. bufor amonowy; NH 3(aq) NH 4 Cl, soli wieloprotonowych np. bufor fosforanowy: NaH 2 PO 4 Na 2 HPO 4 Dodatkowo roztwory buforowe można sporządzać poprzez niecałkowite zobojętnienie słabego kwasu mocną zasadą lub słabej zasady mocnym kwasem. Przykładowo, jeżeli zmieszamy roztwór kwasu octowego z roztworem np. zasady sodowej w takiej proporcji, że tylko część kwasu zostanie zobojętniona, to roztwór po reakcji będzie zawierał pozostały niezobojętniony kwas octowy i powstały w wyniku zobojętnienia octan sodu (w ilości odpowiadającej zasadzie sodowej). Zakres ph danego roztworu buforowego, w którym wykazuje on swoje właściwości buforowe zależy od wartości pka słabego kwasu lub pk b słabej zasady, z których te roztwory zostały sporządzone. Zazwyczaj zakres ten obejmuje wartości od pk 1 do pk1, stąd przykładowo dobierając odpowiednie stężenie kwasu octowego (dla którego pka = 4,76) oraz octanu sodu można sporządzić bufor octanowy w zakresie ph = 3,8-5,8, dla buforu fosforanowego (dla którego pk a II = 7,21) w zakresie ph = 6,2 8,2, a dla buforu amonowego (pk b = 9,25) w zakresie ph = 8,3 10,3. Powyżej i poniżej tych zakresów właściwości buforowe tych roztworów słabną. 3. Obliczenia dotyczące ph roztworów buforowych Poniżej wyprowadzono wyrażenia na ph dla różnego rodzaju roztworów buforowych. 1

2 3.1. ph roztworu buforowego powstałego przez zmieszanie roztworów słabego kwasu i jej soli z mocną zasadą na przykładzie buforu octanowego Bufor octanowy składa się z roztworu kwasu octowego; CH 3 COOH i octanu sodu; CH 3 COONa. Octan sodu ulega całkowitej dysocjacji w wodzie, zgodnie z następującym równaniem reakcji chemicznej: CH 3 COONa CH 3 COO Na Natomiast kwas octowy dysocjuje tylko w niewielkim stopniu, aż do osiągnięcia stanu równowagi: CH 3 COOH CH 3 COO H Równowagę dysocjacji kwasu octowego opisuje następująca stała dysocjacji: K a = [CH 3 COO ] [H ] [CH 3 COOH] (1) Po wprowadzeniu roztworu CH 3 COONa do roztworu CH 3 COOH wzrasta stężenie jonów CH 3 COO w roztworze. Aby stała dysocjacji kwasu octowego pozostała niezmieniona w roztworze dochodzi do zmniejszenia stężenia jonów H, czyli następuje cofnięcie dysocjacji w kierunku całkowitego odtworzenia cząsteczek CH 3 COOH wprowadzonych do roztworu. Można więc założyć, że stężenie niezdysocjowanych cząsteczek CH 3 COOH jest praktycznie równe stężeniu początkowemu kwasu wprowadzonego do roztworu; c k. Dodatkowo znikomo mała dysocjacja kwasu octowego powoduje, że stężenie jonów CH 3 COO jest praktycznie równe stężeniu początkowemu soli wprowadzonej do roztworu;. W związku z powyższym można przyjąć, że: stężenie jonów CH 3 COO jest równe stężeniu początkowemu soli; [CH 3 COO ] = stężenie kwasu CH 3 COOH jest równe stężeniu początkowemu kwasu; [CH 3 COOH] = c k Podstawiajątężenia; i c k do równania (1) otrzymujemy: K a = [H ] c k (2) Na podstawie równania (2) wyprowadzamy wzór na stężenie jonów [H ]: Po zlogarytmowaniu obu stron równania (3) otrzymujemy: [H ]= K a c k (3) log[h ]= log K a log c k (4) Wiedząc, że ph= log[h ] oraz pk a = log K a równanie (4) można zapisać w następującej postaci: ph=pk a log c k (5) gdzie c k i są odpowiednio stężeniami kwasu oraz soli, z których roztwór buforowy został sporządzony, natomiast K a jest stałą dysocjacji kwasu wchodzącego w skład roztworu buforowego. Równanie (5) pozwala na obliczenie ph dla dowolnego roztworu buforowego składającego 2

3 się z roztworu słabego kwasu i jej soli z mocną zasadą ph roztworu buforowego powstałego przez zmieszanie roztworów słabej zasady i jej soli z mocnym kwasem na przykładzie buforu amonowego Bufor amonowy składa się z roztworu zasady amonowej; NH 3(aq) (NH 3 H 2 O) i chlorku amonu; NH 4 Cl. Chlorek amonu ulega całkowitej dysocjacji w wodzie, zgodnie z następującym równaniem reakcji chemicznej: NH 4 Cl NH 4 Cl Natomiast zasada amonowa dysocjuje tylko w niewielkim stopniu, aż do osiągnięcia stanu równowagi: NH 3 H 2 O NH 4 OH Równowagę dysocjacji zasady amonowej opisuje następująca stała dysocjacji: K b = [ NH 4 ] [OH ] [ NH 3 H 2 O] (6) Po wprowadzeniu roztworu NH 4 Cl do roztworu NH 3 H 2 O wzrasta stężenie jonów NH 4 w roztworze. Aby stała dysocjacji zasady amonowej pozostała niezmieniona w roztworze musi zmaleć stężenie jonów OH, czyli następuje cofnięcie dysocjacji w kierunku całkowitego odtworzenia cząsteczek NH 3 H 2 O wprowadzonych do roztworu. Można więc założyć, że stężenie niezdysocjowanych cząsteczek NH 3 H 2 O jest praktycznie równe stężeniu początkowemu zasady wprowadzonej do roztworu; c z. Dodatkowo znikomo mała dysocjacja zasady amonowej powoduje, że stężenie jonów NH 4 jest praktycznie równe stężeniu początkowemu soli wprowadzonej do roztworu;. W związku z powyższym można przyjąć, że: stężenie jonów NH 4 jest równe stężeniu początkowemu soli; [NH 4 ] = stężenie zasady NH 3 H 2 O jest równe stężeniu początkowemu zasady; [NH 3 H 2 O] = c z Podstawiajątężenia; i c z do równania (6) otrzymujemy: K b = [OH ] c z (7) Na podstawie równania (7) wyprowadzamy wzór na stężenie jonów [OH ]: Po zlogarytmowaniu obu stron równania (8) otrzymujemy: [OH ]=K b c z (8) log[oh ]= log K b log c z (9) Wiedząc, że poh= log [OH ] oraz pk b = log K b równanie (9) można zapisać w następującej postaci: poh=pk b log c z (10) 3

4 Dodatkowo wiedząc, że poh=14 ph z równania (10) otrzymujemy: 14 ph=pk b log c z (11) Po przekształceniu równanie (11) można zapisać w następującej postaci: ph=14 pk b log c z (12) gdzie c z i są odpowiednio stężeniami zasady oraz soli, z których roztwór buforowy został sporządzony, natomiast K b jest stałą dysocjacji zasady wchodzącej w skład roztworu buforowego. Równanie (12) pozwala na obliczenie ph dla dowolnego roztworu buforowego składającego się z roztworu słabej zasady i jej soli z mocnym kwasem ph roztworu buforowego powstałego przez zmieszanie roztworów soli wieloprotonowych na przykładzie buforu fosforanowego Bufor fosforanowy składa się z roztworu soli wodorofosforanu(v) sodu; Na 2 HPO 4 i diwodorofosforanu(v) sodu; NaH 2 PO 4. Obie te sole ulegają całkowitej dysocjacji w wodzie, zgodnie z następującymi równaniami reakcji chemicznych: Na 2 HPO 4 2Na HPO 4 2 NaH 2 PO 4 Na H 2 PO 4 Dodatkowo w roztworze istnieje równowaga wynikająca z dysocjacji jonów H 2 PO 4 : H 2 PO 4 H HPO 4 2 Równowagę dysocjacji jonów H 2 PO 4 opisuje następująca stała dysocjacji: K aii = [H ] [HPO 2 4 ] [H 2 PO 4 ] gdzie K aii jest stałą drugiego etapu dysocjacji kwasu fosforowego(v). (13) Jeżeli stężenie początkowe NaH 2 PO 4 wynosi c NaH 2 PO 4, a stężenie Na 2 HPO 4 wynosi c Na 2 HPO 4 to zaniedbujątężenie jonów H 2 PO 4, które ulegają wtórnej dysocjacji można przyjąć, że: stężenie jonów H 2 PO 4 jest równe stężeniu początkowemu soli; [H 2 PO 4 ] = c NaH 2 PO 4 stężenie jonów HPO 4 2 jest równe stężeniu początkowemu soli; [HPO 4 2 ] = c Na 2 HPO 4 Podstawiajątężenia; c NaH 2 PO 4 i c Na 2 HPO 4 do równania (13) otrzymujemy: K aii = [H ] c Na 2 HPO 4 c NaH2 PO 4 (14) Na podstawie równania (14) wyprowadzamy wzór na stężenie jonów [H ]: [H ]= K a II c NaH 2 PO 4 c Na 2 HPO 4 (15) 4

5 Po zlogarytmowaniu obu stron równania (15) otrzymujemy: log[h ]= log K aii log c NaH 2 PO 4 c Na 2 HPO 4 (16) Wiedząc, że ph= log[h ] oraz pk a II = log K aii równanie (16) można zapisać w następującej postaci: ph=pk a II log c NaH 2 PO 4 c Na2 HPO 4 (17) Równanie (17) pozwala na obliczenie ph dla dowolnego roztworu buforowego składającego się z mieszaniny roztworów soli wieloprotonowych. 4. Działanie roztworów buforowych Rozcieńczenie roztworu buforowego, czyli dodanie do niego wody, co prawda zmienia bezwzględne stężenia składników buforu, ale stosunek stężeń pozostaje niezmieniony, dlatego wartość ph roztworu nie ulega zmianie. Dodanie do roztworu buforowego niewielkich ilości mocnego kwasu lub mocnej zasady, powoduje, że biorą one udział w reakcji chemicznej z jednym ze składników roztworu buforowego, wywołując tym samym nieznaczną zmianę wartości ph Dodatek niewielkiej ilości mocnego kwasu do buforu octanowego Przykładowo, jeżeli do buforu octanowego; CH 3 COOH CH 3 COONa dodamy niewielką ilość mocnego kwasu, np. HCl to wejdzie on w następującą reakcję chemiczną z octanem sodu CH 3 COONa: CH 3 COONa HCl CH 3 COOH NaCl W wyniku tej reakcji jony H pochodzące z dysocjacji kwasu zostają związane przez jony CH 3 COO, zgodnie z zachodzącą reakcją chemiczną: CH 3 COO H CH 3 COOH dzięki czemu wprowadzenie mocnego kwasu do buforu nie powoduje dużej zmiany jego ph. W związku z powyższym dodanie niewielkiej ilości mocnego kwasu do buforu octanowego powoduje zmniejszenie stężenia jonów CH 3 COO i jednocześnie zwiększenie stężenia niezdysocjowanych cząsteczek CH 3 COOH, proporcjonalnie do ilości dodanego kwasu Dodatek niewielkiej ilości mocnej zasady do buforu octanowego Przykładowo, jeżeli do buforu octanowego; CH 3 COOH CH 3 COONa dodamy niewielką ilość mocnej zasady, np. NaOH to wejdzie ona w następującą reakcję chemiczną z kwasem octowym CH 3 COOH: CH 3 COOH NaOH CH 3 COONa H 2 O 5

6 W wyniku tej reakcji jony OH pochodzące z dysocjacji zasady zostaną zobojętnione przez cząsteczki CH 3 COOH, zgodnie z zachodzącą reakcją chemiczną: CH 3 COOH OH CH 3 COO H 2 O dzięki czemu wprowadzenie mocnej zasady do buforu nie powoduje dużej zmiany jego ph. W związku z powyższym dodanie niewielkiej ilości mocnej zasady do buforu octanowego powoduje zwiększenie stężenia jonów CH 3 COO i jednocześnie zmniejszenie stężenia niezdysocjowanych cząsteczek CH 3 COOH, proporcjonalnie do ilości dodanej zasady Dodatek niewielkiej ilości mocnego kwasu do buforu amonowego Przykładowo, jeżeli do buforu amonowego; NH 3(aq) NH 4 Cl dodamy niewielką ilość mocnego kwasu, np. HCl to wejdzie ona w następującą reakcję chemiczną z zasadą amonową; NH 3(aq) : NH 3(aq) HCl NH 4 Cl W wyniku tej reakcji jony H pochodzące z dysocjacji kwasu zostaną zobojętnione przez cząsteczki NH 3(aq), zgodnie z następującą reakcją chemiczną: NH 3(aq) H NH 4 dzięki czemu wprowadzenie mocnego kwasu do buforu nie powoduje dużej zmiany jego ph. W związku z powyższym dodanie niewielkiej ilości mocnego kwasu do buforu amonowego powoduje zwiększenie stężenia jonów NH 4 i jednocześnie zmniejszenie stężenia niezdysocjowanych cząsteczek NH 3(aq) (NH 3 H 2 O), proporcjonalnie do ilości dodanego kwasu Dodatek niewielkiej ilości mocnej zasady do buforu amonowego Przykładowo, jeżeli do buforu amonowego; NH 3(aq) NH 4 Cl dodamy niewielką ilość mocnej zasady, np. NaOH to wejdzie ona w następującą reakcję chemiczną z chlorkiem amonu; NH 4 Cl: NH 4 Cl NaOH NH 3(aq) H 2 O NaCl W wyniku tej reakcji jony OH pochodzące z dysocjacji zasady zostają związane przez jony NH 4, zgodnie z następującą reakcją chemiczną: NH 4 OH NH 3(aq) H 2 O dzięki czemu wprowadzenie mocnej zasady do buforu nie powoduje dużej zmiany jego ph. W związku z powyższym dodanie niewielkiej ilości mocnej zasady do buforu amonowego powoduje zwiększenie stężenia niezdysocjowanych cząsteczek NH 3(aq) (NH 3 H 2 O) i jednocześnie zmniejszenie stężenia jonów NH 4, proporcjonalnie do ilości dodanej zasady. 6

7 5. Pojemność buforowa Zdolność roztworu buforowego do zachowania określonej wartości ph, pomimo dodatku niewielkiej ilości kwasu lub zasady jest ograniczona. Zbyt duża ilość jonów wprowadzonych do roztworu buforowego w rezultacie doprowadzi do wyczerpania jednego ze składników buforu. Zatem każdy roztwór buforowy posiada swoją określoną pojemnością buforową; β, której miarą jest liczba moli mocnego kwasu lub zasady, jaką należy wprowadzić do 1 dm 3 roztworu buforowego, aby zmienić jego ph o jednostkę. Pojemność buforową wyraża się następującym wzorem: β = Δ n (18) Δ ph gdzie Δn jest liczbą moli mocnego kwasu lub zasady (zazwyczaj wprowadzonej do 1 dm³ buforu), a ΔpH jest zmianą ph wywołaną dodatkiem tego kwasu lub zasady. Pojemność buforowa zależy od ogólnego stężenia składników roztworu buforowego; im wyższe są to stężenia, tym większą pojemność buforową wykazuje roztwór. Przykładowo, roztwór buforowy zawierający w 1 dm 3 1 mol CH 3 COOH i 1 mol CH 3 COONa charakteryzuje się większą pojemnością buforową, w porównaniu do roztworu buforowego zawierającego w 1 dm 3 0,01 mol CH 3 COOH i 0,01 mol CH 3 COONa, mimo iż ph obydwu roztworów jest takie samo. Rozcieńczenie roztworu buforowego, chociaż nie wpływa na zmianę ph, to powoduje obniżenie jego pojemności buforowej. Bibliografia: 1. T. Kędryna, Chemia ogólna z elementami biochemii, Wydawnictwo ZamKor, Kraków A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Skrypt dla studentów biologii pod redakcją A.Juszkiewicza, Chemia ogólna i analityczna, Wydawnictwo UJ,

Mechanizm działania buforów *

Mechanizm działania buforów * Mechanizm działania buforów * UNIWERSYTET PRZYRODNICZY Z doświadczenia nabytego w laboratorium wiemy, że dodanie kropli stężonego kwasu do 10 ml wody powoduje gwałtowny spadek ph o kilka jednostek. Tymczasem

Bardziej szczegółowo

Inżynieria Środowiska

Inżynieria Środowiska ROZTWORY BUFOROWE Roztworami buforowymi nazywamy takie roztwory, w których stężenie jonów wodorowych nie ulega większym zmianom ani pod wpływem rozcieńczania wodą, ani pod wpływem dodatku nieznacznych

Bardziej szczegółowo

Kwas HA i odpowiadająca mu zasada A stanowią sprzężoną parę (podobnie zasada B i kwas BH + ):

Kwas HA i odpowiadająca mu zasada A stanowią sprzężoną parę (podobnie zasada B i kwas BH + ): Spis treści 1 Kwasy i zasady 2 Rola rozpuszczalnika 3 Dysocjacja wody 4 Słabe kwasy i zasady 5 Skala ph 6 Oblicznie ph słabego kwasu 7 Obliczanie ph słabej zasady 8 Przykłady obliczeń 81 Zadanie 1 811

Bardziej szczegółowo

6. ph i ELEKTROLITY. 6. ph i elektrolity

6. ph i ELEKTROLITY. 6. ph i elektrolity 6. ph i ELEKTROLITY 31 6. ph i elektrolity 6.1. Oblicz ph roztworu zawierającego 0,365 g HCl w 1,0 dm 3 roztworu. Odp 2,00 6.2. Oblicz ph 0,0050 molowego roztworu wodorotlenku baru (α = 1,00). Odp. 12,00

Bardziej szczegółowo

HYDROLIZA SOLI. ROZTWORY BUFOROWE

HYDROLIZA SOLI. ROZTWORY BUFOROWE Ćwiczenie 9 semestr 2 HYDROLIZA SOLI. ROZTWORY BUFOROWE Obowiązujące zagadnienia: Hydroliza soli-anionowa, kationowa, teoria jonowa Arrheniusa, moc kwasów i zasad, równania hydrolizy soli, hydroliza wieloetapowa,

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA POZNAŃSKA ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENIA PRACOWNI CHEMII FIZYCZNEJ

POLITECHNIKA POZNAŃSKA ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENIA PRACOWNI CHEMII FIZYCZNEJ WARTOŚĆ ph ROZTWORÓW WODNYCH WSTĘP 1. Wartość ph wody i roztworów Woda dysocjuje na jon wodorowy i wodorotlenowy: H 2 O H + + OH (1) Stała równowagi tej reakcji, K D : wyraża się wzorem: K D = + [ Η ][

Bardziej szczegółowo

HYDROLIZA SOLI. 1. Hydroliza soli mocnej zasady i słabego kwasu. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco:

HYDROLIZA SOLI. 1. Hydroliza soli mocnej zasady i słabego kwasu. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco: HYDROLIZA SOLI Hydroliza to reakcja chemiczna zachodząca między jonami słabo zdysocjowanej wody i jonami dobrze zdysocjowanej soli słabego kwasu lub słabej zasady. Reakcji hydrolizy mogą ulegać następujące

Bardziej szczegółowo

NaOH HCl H 2 SO 3 K 2 CO 3 H 2 SO 4 NaCl CH 3 COOH

NaOH HCl H 2 SO 3 K 2 CO 3 H 2 SO 4 NaCl CH 3 COOH STOPIEŃ DYSOCJACJI 1. Oblicz stopień dysocjacji kwasu azotowego (III) o stężeniu 0,1 mol/dm 3 i o ph = 4 2. Wodny roztwór słabego kwasu jednoprotonowego zawiera 0,2 mola jonów H + i 2 mole niezdysocjonowanych

Bardziej szczegółowo

STAłA I STOPIEŃ DYSOCJACJI; ph MIX ZADAŃ Czytaj uważnie polecenia. Powodzenia!

STAłA I STOPIEŃ DYSOCJACJI; ph MIX ZADAŃ Czytaj uważnie polecenia. Powodzenia! STAłA I STOPIEŃ DYSOCJACJI; ph MIX ZADAŃ Czytaj uważnie polecenia. Powodzenia! 001 Obliczyć stężenie molowe jonów Ca 2+ w roztworze zawierającym 2,22g CaCl2 w 100 ml roztworu, przyjmując a = 100%. 002

Bardziej szczegółowo

STĘŻENIE JONÓW WODOROWYCH. DYSOCJACJA JONOWA. REAKTYWNOŚĆ METALI

STĘŻENIE JONÓW WODOROWYCH. DYSOCJACJA JONOWA. REAKTYWNOŚĆ METALI Ćwiczenie 8 Semestr 2 STĘŻENIE JONÓW WODOROWYCH. DYSOCJACJA JONOWA. REAKTYWNOŚĆ METALI Obowiązujące zagadnienia: Stężenie jonów wodorowych: ph, poh, iloczyn jonowy wody, obliczenia rachunkowe, wskaźniki

Bardziej szczegółowo

HYDROLIZA SOLI. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco:

HYDROLIZA SOLI. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco: HYDROLIZA SOLI Hydroliza to reakcja chemiczna zachodząca między jonami słabo zdysocjowanej wody i jonami dobrze zdysocjowanej soli słabego kwasu lub słabej zasady. Reakcji hydrolizy mogą ulegać następujące

Bardziej szczegółowo

Równowagi jonowe - ph roztworu

Równowagi jonowe - ph roztworu Równowagi jonowe - ph roztworu Kwasy, zasady i sole nazywa się elektrolitami, ponieważ przewodzą prąd elektryczny, zarówno w wodnych roztworach, jak i w stanie stopionym (sole). Nie wszystkie wodne roztwory

Bardziej szczegółowo

- w nawiasach kwadratowych stężenia molowe.

- w nawiasach kwadratowych stężenia molowe. Cz. VII Dysocjacja jonowa, moc elektrolitów, prawo rozcieńczeń Ostwalda i ph roztworów. 1. Pojęcia i definicja. Dysocjacja elektroniczna (jonowa) to samorzutny rozpad substancji na jony w wodzie lub innych

Bardziej szczegółowo

RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW

RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELETROLITÓW Opracowanie: dr Jadwiga Zawada, dr inż. rystyna Moskwa, mgr Magdalena Bisztyga 1. Dysocjacja elektrolityczna Substancje, które podczas rozpuszczania w wodzie (lub innych

Bardziej szczegółowo

Równowaga kwasowo-zasadowa

Równowaga kwasowo-zasadowa Równowaga kwasowo-zasadowa Elektrolity - substancje, które rozpuszczając się w wodzie lub innych rozpuszczalnikach rozpadają się na jony dodatnie i ujemne, czyli ulegają dysocjacji elektrolitycznej Stopień

Bardziej szczegółowo

roztwory elektrolitów KWASY i ZASADY

roztwory elektrolitów KWASY i ZASADY roztwory elektrolitów KWASY i ZASADY nieelektrolit słaby elektrolit mocny elektrolit Przewodnictwo właściwe elektrolitów < 10-2 Ω -1 m -1 dla metali 10 6-10 8 Ω -1 m -1 Pomiar przewodnictwa elektrycznego

Bardziej szczegółowo

Chemia Nieorganiczna ćwiczenia CHC012001c Powtórzenie materiału II

Chemia Nieorganiczna ćwiczenia CHC012001c Powtórzenie materiału II Chemia Nieorganiczna ćwiczenia CHC012001c Powtórzenie materiału II 1. Do 150 cm 3 roztworu (NH 4) 2SO 4 o stężeniu 0,110 mol/dm 3 dodano 100 cm 3 0,200 M NH 4OH. Obliczyć ph otrzymanego roztworu. pk b=4,40

Bardziej szczegółowo

Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph

Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph Dysocjacja elektrolitów W drugiej połowie XIX wieku szwedzki chemik S.A. Arrhenius doświadczalnie udowodnił, że substancje

Bardziej szczegółowo

1 Kinetyka reakcji chemicznych

1 Kinetyka reakcji chemicznych Podstawy obliczeń chemicznych 1 1 Kinetyka reakcji chemicznych Szybkość reakcji chemicznej definiuje się jako ubytek stężenia substratu lub wzrost stężenia produktu w jednostce czasu. ν = c [ ] 2 c 1 mol

Bardziej szczegółowo

LICEALIŚCI LICZĄ PRZYKŁADOWE ZADANIA Z ROZWIĄZANIAMI

LICEALIŚCI LICZĄ PRZYKŁADOWE ZADANIA Z ROZWIĄZANIAMI Zadanie 1: Słaby kwas HA o stężeniu 0,1 mol/litr jest zdysocjowany w 1,3 %. Oblicz stałą dysocjacji tego kwasu. Jeżeli jest to słaby kwas, można użyć wzoru uproszczonego: K = α C = (0,013) 0,1 = 1,74 10-5

Bardziej szczegółowo

PEHAMETRIA I ROZTWORY BUFOROWE

PEHAMETRIA I ROZTWORY BUFOROWE 4. PEHAMETRIA I ROZTWORY BUFOROWE 1. Sporządzanie i oznaczanie buforu octanowego Pehametria jest analizą instrumentalną, słuŝącą do potencjometrycznego bezpośredniego pomiaru wskaźnika stęŝenia jonów H

Bardziej szczegółowo

Obliczenia chemiczne. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny

Obliczenia chemiczne. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Obliczenia chemiczne Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny 1 STĘŻENIA ROZTWORÓW Stężenia procentowe Procent masowo-masowy (wagowo-wagowy) (% m/m) (% w/w) liczba gramów substancji rozpuszczonej

Bardziej szczegółowo

Skład zespołu (imię i nazwisko): (podkreślić dane osoby piszącej sprawozdanie):

Skład zespołu (imię i nazwisko): (podkreślić dane osoby piszącej sprawozdanie): Wydział Chemii Katedra Chemii Ogólnej i Nieorganicznej pracownia studencka prowadzący: ĆWICZENIE 3 RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW Data wykonania ćwiczenia: Skład zespołu (imię i nazwisko): (podkreślić

Bardziej szczegółowo

Chemia - laboratorium

Chemia - laboratorium Chemia - laboratorium Wydział Geologii, Geofizyi i Ochrony Środowisa Studia stacjonarne, Ro I, Semestr zimowy 01/14 Dr hab. inż. Tomasz Brylewsi e-mail: brylew@agh.edu.pl tel. 1-617-59 atedra Fizyochemii

Bardziej szczegółowo

WARSZTATY olimpijskie. Co już było: Atomy i elektrony Cząsteczki i wiązania Stechiometria Gazy, termochemia Równowaga chemiczna Kinetyka

WARSZTATY olimpijskie. Co już było: Atomy i elektrony Cząsteczki i wiązania Stechiometria Gazy, termochemia Równowaga chemiczna Kinetyka WARSZTATY olimpijskie Co już było: Atomy i elektrony Cząsteczki i wiązania Stechiometria Gazy, termochemia Równowaga chemiczna inetyka WARSZTATY olimpijskie Co będzie: Data Co robimy 1 XII 2016 wasy i

Bardziej szczegółowo

PRZYKŁADOWE ROZWIĄZANIA ZADAŃ

PRZYKŁADOWE ROZWIĄZANIA ZADAŃ PRZYKŁADOWE ROZWIĄZANIA ZADAŃ 1. Odważono 1.0 g mieszaniny zawierającej NaOH, Na 2 CO 3 oraz substancje obojętną i rozpuszczono w kolbie miarowej o pojemności 250 ml. Na zmiareczkowanie próbki o objętości

Bardziej szczegółowo

Sporządzanie roztworów buforowych i badanie ich właściwości

Sporządzanie roztworów buforowych i badanie ich właściwości Sporządzanie roztworów buforowych i badanie ich właściwości (opracowanie: Barbara Krajewska) Celem ćwiczenia jest zbadanie właściwości roztworów buforowych. Przygotujemy dwa roztwory buforowe: octanowy

Bardziej szczegółowo

KONDUKTOMETRIA. Konduktometria. Przewodnictwo elektrolityczne. Przewodnictwo elektrolityczne zaleŝy od:

KONDUKTOMETRIA. Konduktometria. Przewodnictwo elektrolityczne. Przewodnictwo elektrolityczne zaleŝy od: KONDUKTOMETRIA Konduktometria Metoda elektroanalityczna oparta na pomiarze przewodnictwa elektrolitycznego, którego wartość ulega zmianie wraz ze zmianą stęŝenia jonów zawartych w roztworze. Przewodnictwo

Bardziej szczegółowo

Równowagi w roztworach wodnych

Równowagi w roztworach wodnych Równowagi w roztworach wodnych Stan i stała równowagi reakcji chemicznej ogólnie Roztwory, rozpuszczalność, rodzaje stężeń, iloczyn rozpuszczalności Reakcje dysocjacji Stopień dysocjacji Prawo rozcieńczeń

Bardziej szczegółowo

RÓWNOWAGI KWASOWO-ZASADOWE W ROZTWORACH WODNYCH

RÓWNOWAGI KWASOWO-ZASADOWE W ROZTWORACH WODNYCH RÓWNOWAGI KWASOWO-ZASADOWE W ROZTWORACH WODNYCH Większość reakcji chemicznych (w tym również procesy zachodzące w środowisku naturalnym) przebiegają w roztworach wodnych. Jednym z ważnych typów reakcji

Bardziej szczegółowo

dla której jest spełniony warunek równowagi: [H + ] [X ] / [HX] = K

dla której jest spełniony warunek równowagi: [H + ] [X ] / [HX] = K RÓWNOWAGI W ROZTWORACH Szwedzki chemik Svante Arrhenius w 1887 roku jako pierwszy wykazał, że procesowi rozpuszczania wielu substancji towarzyszy dysocjacja, czyli rozpad cząsteczek na jony naładowane

Bardziej szczegółowo

Scenariusz lekcji w technikum zakres podstawowy 2 godziny

Scenariusz lekcji w technikum zakres podstawowy 2 godziny Scenariusz lekcji w technikum zakres podstawowy 2 godziny Temat : Hydroliza soli. Cele dydaktyczno wychowawcze: Wyjaśnienie przyczyn różnych odczynów soli Uświadomienie różnej roli wody w procesach dysocjacji

Bardziej szczegółowo

Równowaga kwasowo-zasadowa. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny

Równowaga kwasowo-zasadowa. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Równowaga kwasowozasadowa Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Krytyka pojęcia ph ph = log [H + ] ph [H+] 1 100 mmol/l D = 90 mmol/l 2 10 mmol/l D = 9 mmol/l 3 1 mmol/l 2 Krytyka pojęcia

Bardziej szczegółowo

SEMINARIUM Z ZADAŃ ALKACYMETRIA

SEMINARIUM Z ZADAŃ ALKACYMETRIA Zagadnienia, których znajomość umożliwi rozwiązanie zadań: Znajomość pisania reakcji w oznaczeniach alkacymetrycznych, stopień i stała dysocjacji, wzory na obliczanie ph buforów SEMINARIUM Z ZADAŃ ALKACYMETRIA

Bardziej szczegółowo

http://www.dami.pl/~chemia/wyzsza/rozdzial_viii/elektrolity5.htm Miareczkowanie Tutaj kliknij Alkacymetria - pojęcia ogólne Zobojętnianie mocny kwas - mocna zasada słaby kwas - mocna zasada mocny kwas

Bardziej szczegółowo

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr

Bardziej szczegółowo

RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW.

RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW. RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW. Zagadnienia: Zjawisko dysocjacji: stała i stopień dysocjacji Elektrolity słabe i mocne Efekt wspólnego jonu Reakcje strącania osadów Iloczyn rozpuszczalności Odczynnik

Bardziej szczegółowo

Zadania dodatkowe z konwersatorium z podstaw chemii Semestr letni, rok akademicki 2012/2013

Zadania dodatkowe z konwersatorium z podstaw chemii Semestr letni, rok akademicki 2012/2013 Zadania dodatkowe z konwersatorium z podstaw chemii Semestr letni, rok akademicki 2012/2013 Gazy. Jednostki ciśnienia. Podstawowe prawa gazowe 1. Jakie ciśnienie będzie panowało w oponie napompowanej w

Bardziej szczegółowo

Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii

Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Mol jest to liczebność materii występująca, gdy liczba cząstek (elementów) układu jest równa liczbie atomów zawartych w masie 12 g węgla 12 C (równa liczbie

Bardziej szczegółowo

1 Hydroliza soli. Hydroliza soli 1

1 Hydroliza soli. Hydroliza soli 1 Hydroliza soli 1 1 Hydroliza soli Niektóre sole, rozpuszczone w wodzie, reagują z cząsteczkami rozpuszczalnika. Reakcja ta nosi miano hydrolizy. Reakcję hydrolizy soli o wzorze BA, można schematycznie

Bardziej szczegółowo

Równowagi w roztworach elektrolitów

Równowagi w roztworach elektrolitów Do doświadczeń stosować suche szkło i sprzęt laboratoryjny. Po użyciu szkło i sprzęt laboratoryjny należy wstępnie opłukać, a po zakończonych eksperymentach dokładnie umyć (przy użyciu detergentów) i pozostawić

Bardziej szczegółowo

Równowaga kwasowo-zasadowa. Zakład Chemii Medycznej PUM

Równowaga kwasowo-zasadowa. Zakład Chemii Medycznej PUM Równowaga kwasowozasadowa Zakład Chemii Medycznej PUM Teorie kwasów i zasad Teoria dysocjacji elektrolitycznej Arheniusa: podczas rozpuszczania w wodzie wodzie kwas: dysocjuje z odszczepieniem kationu

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych

Zagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych Zagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych 1. Równanie kinetyczne, szybkość reakcji, rząd i cząsteczkowość reakcji. Zmiana szybkości reakcji na skutek zmiany

Bardziej szczegółowo

Równowagi w roztworach wodnych

Równowagi w roztworach wodnych Równowagi w roztworach wodnych V 1 A + B = C + D V 2 Szybkości reakcji: v 1 = k 1 c A c B v 2 = k 2 c C c D ogólnie Roztwory, rozpuszczalność, rodzaje stężeń, iloczyn rozpuszczalności Reakcje dysocjacji

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA im. Stanisława Staszica w Krakowie OLIMPIADA O DIAMENTOWY INDEKS AGH 2017/18 CHEMIA - ETAP I

AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA im. Stanisława Staszica w Krakowie OLIMPIADA O DIAMENTOWY INDEKS AGH 2017/18 CHEMIA - ETAP I Związki manganu i manganometria AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA 1. Spośród podanych grup wybierz tą, w której wszystkie związki lub jony można oznaczyć metodą manganometryczną: Odp. C 2 O 4 2-, H 2 O 2, Sn

Bardziej szczegółowo

SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA

SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA Zadania dla studentów ze skryptu,,obliczenia z chemii ogólnej Wydawnictwa Uniwersytetu Gdańskiego 1. Reakcja między substancjami A i B zachodzi według

Bardziej szczegółowo

Równowagi w roztworach wodnych

Równowagi w roztworach wodnych Równowagi w roztworach wodnych Stan i stała równowagi reakcji chemicznej ogólnie Roztwory, rozpuszczalność, rodzaje stężeń, iloczyn rozpuszczalności Reakcje dysocjacji Stopień dysocjacji Prawo rozcieńczeń

Bardziej szczegółowo

Zad: 5 Oblicz stężenie niezdysocjowanego kwasu octowego w wodnym roztworze o stężeniu 0,1 mol/dm 3, jeśli ph tego roztworu wynosi 3.

Zad: 5 Oblicz stężenie niezdysocjowanego kwasu octowego w wodnym roztworze o stężeniu 0,1 mol/dm 3, jeśli ph tego roztworu wynosi 3. Zad: 1 Oblicz wartość ph dla 0,001 molowego roztworu HCl Zad: 2 Oblicz stężenie jonów wodorowych jeżeli wartość ph wynosi 5 Zad: 3 Oblicz stężenie jonów wodorotlenkowych w 0,05 molowym roztworze H 2 SO

Bardziej szczegółowo

g % ,3%

g % ,3% PODSTAWOWE PRAWA I POJĘCIA CHEMICZNE. STECHIOMETRIA 1. Obliczyć ile moli stanowi: a) 2,5 g Na; b) 54 g Cl 2 ; c) 16,5 g N 2 O 5 ; d) 160 g CuSO 4 5H 2 O? 2. Jaka jest masa: a) 2,4 mola Na; b) 0,25 mola

Bardziej szczegółowo

Fragmenty Działu 5 z Tomu 1 REAKCJE W ROZTWORACH WODNYCH

Fragmenty Działu 5 z Tomu 1 REAKCJE W ROZTWORACH WODNYCH Fragmenty Działu 5 z Tomu 1 REAKCJE W ROZTWORACH WODNYCH Podstawy dysocjacji elektrolitycznej. Zadanie 485 (1 pkt.) V/2006/A2 Dysocjacja kwasu ortofosforowego(v) przebiega w roztworach wodnych trójstopniowo:

Bardziej szczegółowo

CHEMIA BUDOWLANA ĆWICZENIE NR 3

CHEMIA BUDOWLANA ĆWICZENIE NR 3 CHEMIA BUDOWLANA ĆWICZENIE NR 3 HYDROLIZA SOLI I WYZNACZANIE ph ROZTWORÓW WSTĘP TEORETYCZNY Kwasy są to substancje zdolne do oddawania protonów. Zasady są zdolne do wiązania protonów. Definicję kwasów

Bardziej szczegółowo

Reakcje utleniania i redukcji Reakcje metali z wodorotlenkiem sodu (6 mol/dm 3 )

Reakcje utleniania i redukcji Reakcje metali z wodorotlenkiem sodu (6 mol/dm 3 ) Imię i nazwisko.. data.. Reakcje utleniania i redukcji 7.1 Reaktywność metali 7.1.1 Reakcje metali z wodą Lp Metal Warunki oczyszczania metalu Warunki reakcji Obserwacje 7.1.2 Reakcje metali z wodorotlenkiem

Bardziej szczegółowo

Chemia - B udownictwo WS TiP

Chemia - B udownictwo WS TiP Chemia - B udownictwo WS TiP dysocjacja elektrolityczna, reakcje w roztworach wodnych, ph wykład nr 2b Teoria dys ocjacji jonowej Elektrolity i nieelektrolity Wpływ polarnej budowy cząsteczki wody na proces

Bardziej szczegółowo

Zadanie: 2 Zbadano odczyn wodnych roztworów następujących soli: I chlorku baru II octanu amonu III siarczku sodu

Zadanie: 2 Zbadano odczyn wodnych roztworów następujących soli: I chlorku baru II octanu amonu III siarczku sodu Zadanie: 1 Sporządzono dwa wodne roztwory soli: siarczanu (VI) sodu i azotanu (III) sodu Który z wyżej wymienionych roztworów soli nie będzie miał odczynu obojętnego? Uzasadnij odpowiedź i napisz równanie

Bardziej szczegółowo

VIII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2015/2016

VIII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2015/2016 III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 015/016 ETAP I 1.11.015 r. Godz. 10.00-1.00 Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 (10 pkt) 1. Kierunek której reakcji nie zmieni się pod wpływem

Bardziej szczegółowo

Opracowanie: dr Jadwiga Zawada, dr inż. Krystyna Moskwa

Opracowanie: dr Jadwiga Zawada, dr inż. Krystyna Moskwa RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW Opracowanie: dr Jadwiga Zawada, dr inż. Krystyna Moskwa CZĘŚĆ TEORETYCZNA 1. Dysocjacja elektrolityczna Substancje, które podczas rozpuszczania w wodzie (lub innych

Bardziej szczegółowo

ZADANIA Z KONKURSU POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ (RÓWNOWAGI W ROZTWORZE) Opracował: Kuba Skrzeczkowski (Liceum Akademickie w ZS UMK w Toruniu)

ZADANIA Z KONKURSU POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ (RÓWNOWAGI W ROZTWORZE) Opracował: Kuba Skrzeczkowski (Liceum Akademickie w ZS UMK w Toruniu) ZADANIA Z KONKURSU POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ (RÓWNOWAGI W ROZTWORZE) Opracował: Kuba Skrzeczkowski (Liceum Akademickie w ZS UMK w Toruniu) Za poprawne rozwiązanie zestawu można uzyskać 528 punktów. Zadanie

Bardziej szczegółowo

W rozdziale tym omówione będą reakcje związków nieorganicznych w których pierwiastki nie zmieniają stopni utlenienia. Do reakcji tego typu należą:

W rozdziale tym omówione będą reakcje związków nieorganicznych w których pierwiastki nie zmieniają stopni utlenienia. Do reakcji tego typu należą: 221 Reakcje w roztworach Wiele reakcji chemicznych przebiega w roztworach. Jeżeli są to wodne roztwory elektrolitów wtedy faktycznie reagują między sobą jony. Wśród wielu reakcji chemicznych zachodzących

Bardziej szczegółowo

WYZNACZANIE STAŁEJ DYSOCJACJI SŁABEGO KWASU ORGANICZNEGO

WYZNACZANIE STAŁEJ DYSOCJACJI SŁABEGO KWASU ORGANICZNEGO 10 WYZNACZANIE STAŁEJ DYSOCJACJI SŁABEGO KWASU ORGANICZNEGO CEL ĆWICZENIA Poznanie podstawowych zagadnień teorii dysocjacji elektrolitycznej i problemów związanych z właściwościami kwasów i zasad oraz

Bardziej szczegółowo

11. ROZTWORY ELEKTROLI- TÓW. POMIAR ph

11. ROZTWORY ELEKTROLI- TÓW. POMIAR ph 11. ROZTWORY ELEKTROLI- TÓW. POMIAR ph Zagadnienia teoretyczne Dysocjacja elektrolityczna. Teoria mocnych elektrolitów. Równowagi jonowe. Stała dysocjacji. Iloczyn jonowy wody. Wykładnik jonów wodorowych.

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE 2. Data:... Kierunek studiów i nr grupy...

SPRAWOZDANIE 2. Data:... Kierunek studiów i nr grupy... SPRAWOZDANIE 2 Imię i nazwisko:... Data:.... Kierunek studiów i nr grupy..... Doświadczenie 1.1. Wskaźniki ph stosowane w laboratorium chemicznym. Zanotować obserwowane barwy roztworów w obecności badanych

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej

Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej 1) Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 2) Roztwory (zadania rachunkowe zbiór zadań Pazdro

Bardziej szczegółowo

Wykład 11 Równowaga kwasowo-zasadowa

Wykład 11 Równowaga kwasowo-zasadowa Wykład 11 Równowaga kwasowo-zasadowa JS Skala ph Skala ph ilościowa skala kwasowości i zasadowości roztworów wodnych związków chemicznych. Skala ta jest oparta na aktywności jonów hydroniowych [H3O+] w

Bardziej szczegółowo

Dysocjacja kwasów i zasad. ponieważ stężenie wody w rozcieńczonym roztworze jest stałe to:

Dysocjacja kwasów i zasad. ponieważ stężenie wody w rozcieńczonym roztworze jest stałe to: Stała równowagi dysocjacji: Dysocjacja kwasów i zasad HX H 2 O H 3 O X - K a [ H 3O [ X [ HX [ H O 2 ponieważ stężenie wody w rozcieńczonym roztworze jest stałe to: K a [ H 3 O [ X [ HX Dla słabych kwasów

Bardziej szczegółowo

Bufory ph. Pojemność buforowa i zakres buforowania

Bufory ph. Pojemność buforowa i zakres buforowania Bufory ph. Pojemność buforowa i zakres buforowania 1. Wstęp Roztworami buforowymi nazywane są roztwory wodne, składające się z mieszaniny słabego kwasu i sprzężonej z nim zasady (protonodawca protonobiorca),

Bardziej szczegółowo

dr inż. Marlena Gąsior-Głogowska 9 Lista 1

dr inż. Marlena Gąsior-Głogowska 9 Lista 1 dr inż. Marlena Gąsior-Głogowska 9 Lista 1 1. Ile atomów znajduje się w 0,25 mola amoniaku? 2. Ile atomów wodoru znajduje się w trzech molach metanu? 3. Która z próbek zawiera więcej atomów: mol wodoru

Bardziej szczegółowo

1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru

1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru 1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru Wzór związku chemicznego podaje jakościowy jego skład z jakich pierwiastków jest zbudowany oraz liczbę atomów poszczególnych pierwiastków

Bardziej szczegółowo

Sprawdzian 2. CHEMIA. Przed próbną maturą (poziom rozszerzony) Czas pracy: 90 minut Maksymalna liczba punktów: 31. Imię i nazwisko ...

Sprawdzian 2. CHEMIA. Przed próbną maturą (poziom rozszerzony) Czas pracy: 90 minut Maksymalna liczba punktów: 31. Imię i nazwisko ... CHEMIA Przed próbną maturą 2017 Sprawdzian 2. (poziom rozszerzony) Czas pracy: 90 minut Maksymalna liczba punktów: 31 Imię i nazwisko Liczba punktów Procent 2 Zadanie 1. (0 2) Bor tworzy związki z fluorowcami

Bardziej szczegółowo

Roztwory mocnych elektrolitów ćwiczenia 1

Roztwory mocnych elektrolitów ćwiczenia 1 Roztwory mocnych elektrolitów ćwiczenia 1 1 Stała dysocjacji Słabe kwasy i zasady nie ulegają całkowicie reakcji dysocjacji elektrolitycznej. Oznacza to, że są słabymi elektrolitami. Najczęściej używanym

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE NR 4 PEHAMETRIA. Poznanie metod pomiaru odczynu roztworów wodnych kwasów, zasad i soli.

ĆWICZENIE NR 4 PEHAMETRIA. Poznanie metod pomiaru odczynu roztworów wodnych kwasów, zasad i soli. ĆWICZENIE NR 4 PEHAMETRIA Cel ćwiczenia Poznanie metod pomiaru odczynu roztworów wodnych kwasów, zasad i soli. Zakres wymaganych wiadomości 1. Dysocjacja elektrolityczna.. Iloczyn jonowy wody.. Pojęcie

Bardziej szczegółowo

11 Lista 2 1. Oblicz skład procentowy ditlenku węgla. 2. Ile procent P 2 O 5 znajduje się w fosforanie (V) wapnia? 3. Oblicz procentową zawartość żela

11 Lista 2 1. Oblicz skład procentowy ditlenku węgla. 2. Ile procent P 2 O 5 znajduje się w fosforanie (V) wapnia? 3. Oblicz procentową zawartość żela 10 Lista 1 1. Która z próbek zawiera więcej atomów: mol wodoru czy mol tlenu? mol azotu czy mol helu? 2. Ile atomów znajduje się w 0,25 mola amoniaku? 3. Ile atomów wodoru znajduje się w trzech molach

Bardziej szczegółowo

a) 1 mol b) 0,5 mola c) 1,7 mola d) potrzebna jest znajomość objętości zbiornika, aby można było przeprowadzić obliczenia

a) 1 mol b) 0,5 mola c) 1,7 mola d) potrzebna jest znajomość objętości zbiornika, aby można było przeprowadzić obliczenia 1. Oblicz wartość stałej równowagi reakcji: 2HI H 2 + I 2 w temperaturze 600K, jeśli wiesz, że stężenia reagentów w stanie równowagi wynosiły: [HI]=0,2 mol/dm 3 ; [H 2 ]=0,02 mol/dm 3 ; [I 2 ]=0,024 mol/dm

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp... 9

Spis treści. Wstęp... 9 Spis treści Wstęp... 9 1. Szkło i sprzęt laboratoryjny 1.1. Szkła laboratoryjne własności, skład chemiczny, podział, zastosowanie.. 11 1.2. Wybrane szkło laboratoryjne... 13 1.3. Szkło miarowe... 14 1.4.

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp. Roztwory elektrolitów

Spis treści. Wstęp. Roztwory elektrolitów Spis treści 1 Wstęp 1.1 Roztwory elektrolitów 1.2 Aktywność elektrolitów 1.3 Teorie kwasów i zasad 1.3.1 Teoria Arrheniusa 1.3.2 Teoria Lowry ego-brönsteda 1.3.3 Teoria Lewisa 1.4 Roztwory buforowe 1.5

Bardziej szczegółowo

Chemia - laboratorium

Chemia - laboratorium Chemia - laboratorium Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Studia stacjonarne, Rok I, Semestr zimowy 2013/14 Dr hab. inż. Tomasz Brylewski e-mail: brylew@agh.edu.pl tel. 12-617-5229 Katedra

Bardziej szczegółowo

Arkusz zadań dla I roku Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska Chemia II (semestr II)

Arkusz zadań dla I roku Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska Chemia II (semestr II) Arkusz zadań dla I roku Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska Chemia II (semestr II) Reakcje w roztworach 1. Jaką objętość 20% roztworu kwasu solnego (o gęstości ρ = 1,10 g/cm 3 ) należy dodać do

Bardziej szczegółowo

Roztwory elekreolitów

Roztwory elekreolitów Imię i nazwisko:... Roztwory elekreolitów Zadanie 1. (2pkt) W teorii Brönsteda sprzężoną parą kwas-zasada nazywa się układ złożony z kwasu oraz zasady, która powstaje z tego kwasu przez odłączenie protonu.

Bardziej szczegółowo

Zadanie: 1 (1 pkt) Oblicz stężenie molowe jonów OH w roztworze otrzymanym przez rozpuszczenie 12g NaOH w wodzie i rozcieńczonego do 250cm 3

Zadanie: 1 (1 pkt) Oblicz stężenie molowe jonów OH w roztworze otrzymanym przez rozpuszczenie 12g NaOH w wodzie i rozcieńczonego do 250cm 3 Zadanie: 1 (1 pkt) Oblicz stężenie molowe jonów OH w roztworze otrzymanym przez rozpuszczenie 12g NaOH w wodzie i rozcieńczonego do 250cm 3 Zadanie: 2 (1 pkt) Do 20cm 3 20% roztworu kwasu solnego o gęstości

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie stałej dysocjacji pk a słabego kwasu metodą konduktometryczną CZĘŚĆ DOŚWIADCZALNA. Tabela wyników pomiaru

Wyznaczanie stałej dysocjacji pk a słabego kwasu metodą konduktometryczną CZĘŚĆ DOŚWIADCZALNA. Tabela wyników pomiaru Wyznaczanie stałej dysocjacji pk a słabego kwasu metodą konduktometryczną Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest wyznaczenie stałej dysocjacji pk a słabego kwasu metodą konduktometryczną. Zakres wymaganych

Bardziej szczegółowo

MIARECZKOWANIE ALKACYMETRYCZNE

MIARECZKOWANIE ALKACYMETRYCZNE WPROWADZENIE MIARECZKOWANIE ALKACYMETRYCZNE Miareczkowanie jest to kontrolowana reakcja nieznanej ilości (o nieznanym stężeniu) danej substancji w postaci stałej lub zawartej w roztworze o określonej objętości

Bardziej szczegółowo

RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW WODNYCH I NIEWODNYCH

RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW WODNYCH I NIEWODNYCH RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW WODNYCH I NIEWODNYCH Opracowanie: dr Jadwiga Zawada, dr inż. K. Moskwa CZĘŚĆ TEORETYCZNA 1. Dysocjacja elektrolityczna Substancje, które podczas rozpuszczania w wodzie

Bardziej szczegółowo

Za poprawną metodę Za poprawne obliczenia wraz z podaniem zmiany ph

Za poprawną metodę Za poprawne obliczenia wraz z podaniem zmiany ph Zadanie 1 ( pkt.) Zmieszano 80 cm roztworu CHCH o stężeniu 5% wag. i gęstości 1,006 g/cm oraz 70 cm roztworu CHCK o stężeniu 0,5 mol/dm. bliczyć ph powstałego roztworu. Jak zmieni się ph roztworu po wprowadzeniu

Bardziej szczegółowo

analogicznie: P g, K g, N g i Mg g.

analogicznie: P g, K g, N g i Mg g. Zadanie 1 Obliczamy zawartość poszczególnych składników w 10 m 3 koncentratu: Ca: 46 g Ca - 1 dm 3 roztworu x g Ca - 10000 dm 3 roztworu x = 460000 g Ca analogicznie: P 170000 g, K 10000 g, N 110000 g

Bardziej szczegółowo

III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011. ETAP I r. Godz Zadanie 1

III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011. ETAP I r. Godz Zadanie 1 III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011 KOPKCh ETAP I 22.10.2010 r. Godz. 10.00-12.00 Zadanie 1 1. Jon Al 3+ zbudowany jest z 14 neutronów oraz z: a) 16 protonów i 13 elektronów b) 10 protonów i 13

Bardziej szczegółowo

P RO G RAM ZAJĘĆ TERMINY KOLOKWIÓW W ROKU AKADEMICKIM 2017/2018

P RO G RAM ZAJĘĆ TERMINY KOLOKWIÓW W ROKU AKADEMICKIM 2017/2018 P RO G RAM ZAJĘĆ ĆWICZENIA AUDYTORYJNE Z CHEMII OGÓLNEJ I NIEORGANICZNEJ kierunek: Biotechnologia, Wydział Chemiczny, Politechnika Warszawska semestr 1; rok akademicki 2017/2018 Katedra Chemii Nieorganicznej

Bardziej szczegółowo

imię i nazwisko, nazwa szkoły, miejscowość Zadania I etapu Konkursu Chemicznego Trzech Wydziałów PŁ V edycja

imię i nazwisko, nazwa szkoły, miejscowość Zadania I etapu Konkursu Chemicznego Trzech Wydziałów PŁ V edycja Zadanie 1 (2 pkt.) Zmieszano 80 cm 3 roztworu CH3COOH o stężeniu 5% wag. i gęstości 1,006 g/cm 3 oraz 70 cm 3 roztworu CH3COOK o stężeniu 0,5 mol/dm 3. Obliczyć ph powstałego roztworu. Jak zmieni się ph

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY

WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY Kod ucznia Liczba punktów WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 9 MARCA 2016 R. 1. Test konkursowy zawiera 10 zadań. Są to zadania otwarte, za które maksymalnie możesz

Bardziej szczegółowo

WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW

WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW Wstęp W przypadku trudno rozpuszczalnej soli, mimo osiągnięcia stanu nasycenia, jej stężenie w roztworze jest bardzo małe i przyjmuje się, że ta

Bardziej szczegółowo

Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów. 07 marca 2019 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Schemat punktowania zadań

Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów. 07 marca 2019 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Schemat punktowania zadań Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów 07 marca 2019 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Schemat punktowania zadań Maksymalna liczba punktów 40. 90% 36 pkt. Uwaga! 1. Wszystkie

Bardziej szczegółowo

VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2013/2014

VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2013/2014 VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 01/01 ETAP I 1.11.01 r. Godz. 10.00-1.00 KOPKCh Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 1. Znając liczbę masową pierwiastka można określić liczbę:

Bardziej szczegółowo

2. Oblicz gęstość pary wodnej w normalnej temperaturze wrzenia wody. (Odp. 0,588 kg/m 3 )

2. Oblicz gęstość pary wodnej w normalnej temperaturze wrzenia wody. (Odp. 0,588 kg/m 3 ) Zadania dodatkowe z konwersatorium z podstaw chemii Semestr zimowy, rok akademicki 2017/2018 Część II Gazy. Jednostki ciśnienia. Podstawowe prawa gazowe 1. Jakie ciśnienie będzie panowało w oponie napompowanej

Bardziej szczegółowo

DYSOCJACJA ELEKTROLITYCZNA, ph ROZTWORU

DYSOCJACJA ELEKTROLITYCZNA, ph ROZTWORU DYSOCJACJA ELEKTROLITYCZNA, ph ROZTWORU WSTĘP TEORETYCZNY Dysocjacja elektrolityczna Substancje, które rozpuszczając się w wodzie lub innym rozpuszczalniku polarnym rozpadają się na jony dodatnie i ujemne,

Bardziej szczegółowo

Materiał diagnostyczny poziom rozszerzony Kryteria oceniania model odpowiedzi

Materiał diagnostyczny poziom rozszerzony Kryteria oceniania model odpowiedzi Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Odpowiedzi niezgodne z poleceniem ( nie na temat) są traktowane jako brak odpowiedzi.

Bardziej szczegółowo

Równowaga kwasowo-zasadowa. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego

Równowaga kwasowo-zasadowa. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego Równowaga kwasowozasadowa Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego Teorie kwasów i zasad Teoria dysocjacji elektrolitycznej Arheniusa: podczas rozpuszczania w wodzie wodzie kwas: dysocjuje

Bardziej szczegółowo

Wojewódzki Konkurs Przedmiotowy z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów województwa śląskiego w roku szkolnym 2017/2018

Wojewódzki Konkurs Przedmiotowy z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów województwa śląskiego w roku szkolnym 2017/2018 Wojewódzki Konkurs Przedmiotowy z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów województwa śląskiego w roku szkolnym 2017/2018 PRZYKŁADOWE ROZWIĄZANIA ZADAŃ I SCHEMAT PUNKTOWANIA Maksymalna liczba punktów

Bardziej szczegółowo

OBLICZENIA BIOCHEMICZNE zestaw zadań z rozwiązaniami

OBLICZENIA BIOCHEMICZNE zestaw zadań z rozwiązaniami zestaw zadań z rozwiązaniami materiały pomocnicze dla kandydatów na studia i studentów biotechnologii opracował: dr Zdzisław Wróblewski Wrocław maj 2018 Skrypt zawiera niezbędne wiadomości dotyczące sporządzania

Bardziej szczegółowo

11. ROZTWORY ELEKTROLITÓW POMIAR ph

11. ROZTWORY ELEKTROLITÓW POMIAR ph 11. ROZTWORY ELEKTROLITÓW Zagadnienia teoretyczne Dysocjacja elektrolityczna. Teoria mocnych elektrolitów. Równowagi jonowe. Stała dysocjacji. Iloczyn jonowy wody. Wykładnik jonów wodorowych. Wpływ ph

Bardziej szczegółowo

ph ROZTWORÓW WODNYCH ph + poh = 14

ph ROZTWORÓW WODNYCH ph + poh = 14 ph ROZTWORÓW WODNYCH ph + poh = 1 ILOCZYN JONOWY WODY, ph H 2 O H + + OH H 2 O + H 2 O H 3 O + + OH W warunkach standardowych (p = 1013,25 hpa, t = 25 o C) K [H 2 O] 2 = 1 10 1 = O + ] [OH ] = K w W czystej

Bardziej szczegółowo

XI Ogólnopolski Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2018/2019. ETAP I r. Godz Zadanie 1 (10 pkt)

XI Ogólnopolski Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2018/2019. ETAP I r. Godz Zadanie 1 (10 pkt) XI Ogólnopolski Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2018/2019 ETAP I 9.11.2018 r. Godz. 10.00-12.00 Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. KOPKCh 27 Zadanie 1 (10 pkt) 1. W atomie glinu ( 1Al)

Bardziej szczegółowo