KONCEPCJA ZAJĘĆ KOMUNIKACJA OPRACOWAŁA: AGATA KOŻUSZEK

Transkrypt

1 KONCEPCJA ZAJĘĆ KOMUNIKACJA OPRACOWAŁA: AGATA KOŻUSZEK

2 I. Informacje wstępne: Koncepcja zajęć prowadzonych w Gdańskim Liceum Autonomicznym w ramach projektu Kreatywni i innowacyjni uczniowie konkurencyjni na rynku pracy dofinansowanych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata nazwa przedmiotu: Komunikacja - planowana liczba godzin: 30 - autor programu: Agata Kożuszek II. Wstęp: - ogólna charakterystyka zajęć Zajęcia komunikacji mają pomóc uczniom odnaleźć się w świecie informacji i relacji. Powinny pomóc ten świat porządkować. W trakcie zajęć uczniowie będą mogli się otworzyć, wyzwolić swoją kreatywność, a jednocześnie nauczyć się radzić sobie z emocjami towarzyszącymi różnym sytuacjom komunikacyjnym, z którymi spotykają się na co dzień i które czekają ich w dorosłym życiu. W programie zajęć uwzględniono również nowy aspekt komunikacji związany z rozwojem i wykorzystywaniem nowoczesnych technologii. Duży nacisk zostanie położony na rozwój innowacyjności, wzmocnienie inicjatywności uczniów. Zajęcia pozwolą uczniom uświadomić sobie, jak ważną rolę w naszym życiu odgrywa komunikacja i świadome budowanie relacji. Istnieje możliwość realizacji poszczególnych tematów na więcej niż jednej godzinie lekcyjnej, w związku z czym realizacja koncepcji może być wydłużona. - charakterystyka odbiorcy Zajęcia skierowane są do uczniów klas pierwszych liceum, czyli młodzieży, która stoi u progu dorosłości. Uczniowie ci potrzebują wsparcia w sferze komunikacji, ponieważ powoli przejmują od rodziców zadania współpracy ze światem zewnętrznym w zakresie organizacji i planowania własnego procesu edukacji. Wielu z nich już na etapie szkoły średniej rozpoczyna współpracę z przyszłymi potencjalnymi pracodawcami, np. w formie wolontariatu czy stażu. Jednocześnie są

3 przedstawicielami pokolenia, które funkcjonuje już nie tylko w kontaktach bezpośrednich, ale także zapośredniczonych poprzez nowoczesne technologie. Edukacja szkolna powinna wyposażać uczniów nie tylko w wiedzę teoretyczną, ale także kompetencje umożliwiające sprawne funkcjonowanie w grupie, społeczeństwie i na rynku pracy. - niezbędne warunki realizacji programu (lokal, wyposażenie, pomoce dydaktyczne itp.) Zajęcia powinny odbywać się w sali lekcyjnej ze stałym dostępem do Internetu oraz wyposażonym w sprzęt multimedialny. W trakcie zajęć wykorzystywana będzie mobilna pracownia ipadowa, macbookowa oraz szkolna pracownia komputerowa a także mikrofony, kamery oraz sprzęt nagłaśniający. Sala lekcyjna powinna umożliwiać prowadzącemu zmiany aranżacji przestrzeni i miejsc pracy uczniów, aby zapewnić warunki stosowania do rozmaitych form i metod pracy. Uczniowie powinni znać przestrzeń, w której odbywają się zajęcia, aby czuli się w niej komfortowo, podejmując aktywności wymagające otwartości, kreatywności i innowacyjności. III. Cele edukacyjne - cele ogólne zgodne z założeniami projektu 1. Podnoszenie u uczniów podstawowych umiejętności i kompetencji kluczowych niezbędnych na rynku pracy. 2. Podniesienie kompetencji związanych z umiejętnością wykorzystania narzędzi TIK. 3. Podniesienie kompetencji w zakresie kreatywności i innowacyjności. - cele szczegółowe 1. Poprawa skuteczności komunikowania się uczniów w sytuacjach typowych i nietypowych. 2. Poznanie własnego stylu komunikacji i interpersonalnej i wzmocnienie poczucia pewności siebie. 3. Wzmocnienie postawy asertywności uczniów. 4. Poznanie technik radzenia sobie ze stresem w kontaktach z innymi ludźmi. 5. Wykształcenie umiejętności rozpoznawania sytuacji manipulacji.

4 6. Podniesienie kompetencji w zakresie doboru środków wyrazu i sposobów komunikacji w zależności od sytuacji komunikacyjnej. 7. Poznanie metod eleganckiej i zarazem skutecznej komunikacji internetowej. 8. Poznanie narzędzi komunikacji z wykorzystaniem nowoczesnych technologii. 9. Zachęcenie uczniów do podejmowania aktywności i samodzielności w zakresie komunikacji ze światem dorosłych. 10. Zapobieganie nieporozumieniom i konfliktom z nich wynikających. IV. Treści nauczania zagadnienie ogólne tematy z uwzględnieniem zagadnień szczegółowych liczba godzin podnoszone kompetencje IK/IT* Komunikacja interpersonalna Słuchanie i odbiór komunikatów Przeszkody w komunikacji 1. Wszystko jest komunikatem. Wprowadzenie do zagadnienia. 2. Elementy składowe procesu komunikacji. (Jakobson) 3. Style komunikacji. 1. Aktywne słuchanie. 2. Jak nie zginąć w gąszczu informacyjny. Selekcja informacji. 3. I kto to mówi? Funkcja społeczna nadawcy i jej wpływ na odbiór komunikatów. 4. Fakty i opinie. 1. Jak radzić sobie ze stresem w sytuacjach oficjalnych i prywatnych. 2. Przyczyny nieporozumień IK 2. IK/IT 3. IK/IT 4 1. IK 2. IK/IT 3. IK 4. IK 3 1. IK 2. IK/IT 3. IK

5 Komunikacja niewerbalna Asertywność Argumentacja 3. Mediacja jako sposób rozwiązywania konfliktu. 1. Mowa ciała. 2. Strój jako komunikat. 3. Gesty i ich znaczenie w różnych kulturach. 1. Wyrażanie własnego zdania. 2. Jak odmawiać i nie ranić. 3. Zjawisko hejtu w komunikacji internetowej. 1. Zasady prowadzenia debat i sporów. 2. Jak skutecznie argumentować. Metoda ilustracji przykładami. 3. Podstawowe zabiegi retoryczne IK 2. IK 3. IT/IK 3 1. IK 2. IK 3. IT/IK 3 1. IK 2. IT/IK 3. IK Wpływ e-komunikacja Ja - oficjalnie 1. Między perswazją a manipulacją. 2. Techniki wpływu społecznego. 3. Reklama jako komunikat. 1. Media społecznościwe i ich rola w budowaniu relacji i wizerunku. 2. Komunikatory i aplikacje. Od Twittera do Snapchata. 3. Interaktywność w odbiorze treści Internetowych. 4. Netykieta. 1. CV jako autoportret zawodowy. 2. Rozmowa rekrutacyjna. 3. Reprezentowanie szkoły, firmy, 3 1. IK 2. IK/IT 3. IK/IT 4 1. IT/IK 2. IT/IK 3. IT/IK 4. IK/ IT 3 1. IT/IK 2. IK 3. IK/IT

6 instytucji. Ewaluacja 1. Ewaluacja IT/IK razem 30 godzin * IK innowacyjność i komunikacja, IT nowoczesne technologie informacyjne V. Procedury osiągania celów - metody pracy: wykład, prezentacja, projekt, drama, gry dydaktyczne, burza mózgów, metaplan, debata, gry symulacyjne - formy pracy: dominującą formą powinna być praca w grupach z elementami realizacji zadań indywidualnych - techniczne środki nauczania (IT): prezentacje multimedialne, programy telewizyjne, tutoriale z serwisu YouTube, prasa w wydaniu elektronicznym, materiały z serwisów internetowych, aplikacja Kahoot, learningapps. VI. Procedury ewaluacji: - kompetencje zyskane przez uczniów Uczeń: 1. Sprawniej dobiera środki wyrazu w przekazie werbalnym i niewerbalnym. 2. Zna zasady komunikacji internetowej. 3. Rozpoznaje manipulację i perswazję. 4. Zna przyczyny nieporozumień w komunikacji i wie, jak ich unikać. 5. Komunikuje się z wykorzystaniem nowoczesnych technologii. 6. Proponuje sposoby rozwiązania konfliktów. 7. Jest aktywny i inicjuje relacje z innymi ludźmi. 8. Jest świadomy własnego stylu komunikacji. 9. Potrafi zachować się asertywnie. 10. Zna metody radzenia sobie ze stresem w sytuacjach oficjalnych.

7 - sposoby i metody ewaluacji na początku realizacji i na końcu projektu Ewaluacja będzie polegać na przeprowadzeniu testu kompetencji komunikacyjnych na początku realizacji projektu oraz na zakończenie realizacji projektu w danym roku szkolnym. Wyniki powinny wskazać podniesienie kompetencji wymienionych wyżej. VII. Przykładowe scenariusze zajęć: Scenariusz nr 1 Temat lekcji: Wszystko jest komunikatem. Liczba jednostek lekcyjnych: 1 1. Cele edukacyjne - ogólne 1. Podnoszenie u uczniów podstawowych umiejętności i kompetencji kluczowych niezbędnych na rynku pracy. 2. Podniesienie kompetencji związanych z umiejętnością wykorzystania narzędzi TIK. 3. Podniesienie kompetencji w zakresie kreatywności i innowacyjności. - szczegółowe Uczeń: 1. Zna pojęcie komunikatu. 2. Rozpoznaje intencję nadawcy. 3. Wymienia możliwe sposoby interpretacji zachowania nadawcy. 4. Dostrzega wady i zalety wybranych form komunikacji. 2. Metody pracy: burza mózgów, prezentacja. 3. Formy pracy: prezentacja z wykorzystaniem narzędzi IT, praca w grupie, wyszukiwanie informacji. 4. Środki nauczania: pracownia mobilna (ipady, macbooki lub telefony uczniów), projektor, dostęp do Internetu. 5. Przebieg lekcji 1. Wprowadzenie Prowadzący/a wita uczniów i uczennice. Rozpoczyna krótką rozmowę pytaniem: Czym jest komunikat? Uczniowie udzielają swobodnie odpowiedzi, nauczyciel zapisuje propozycje na tablicy. Wśród wymienianych pojawia się:

8 ogłoszenie, przekaz informacji, zawiadomienie, słowa. Zazwyczaj większość odpowiedzi skupia się na przekazie werbalnym umownych znakach niewerbalnych, takich jak znaki drogowe. 2. Część zasadnicza Prowadzący/a dzieli uczniów na 5 grup. Każda grupa dostaje polecenie przeanalizowania danego zagadnienia jako komunikatu. Uczniowie mogą dodatkowo wyszukać informacje w Internecie. Efektem pracy ma być prezentacja multimedialna. Każda z grup w osobnych kopertach otrzymuje polecenie. Grupa pierwsza: zapach jako komunikat. Grupa druga: muzyka jako komunikat. Grupa trzecia: jedzenie jako komunikat. Grupa czwarta: strój/ wygląd jako komunikat. Grupa piąta: postawa ciała jako komunikat. Uczniowie i uczennice mają za zadanie przeanalizować możliwe sposoby przekazywania informacji poprzez wskazany w poleceniu sposób. Grupa powinna wskazać konkretne przykłady komunikatu z życia codziennego ludzi i świata natury (np. zwierząt). Przykłady powinny nawiązywać do typowych zachowań, np. używanie zapachów w kosmetyce, przyjmowanie gości itd. oraz przykłady nietypowe wykazując się innowacyjnością. Każda z grup ma także za zadanie przedstawić interpretację zachowania innych osób pod kątem wybranego zagadnienia, np. zachowanie sąsiada, który słucha głośno muzyki, możemy interpretować jako ; użycie intensywnych perfum może świadczyć o ; bujanie się na krześle podczas słuchania drugiej osoby może świadczyć o Po wykonaniu swojego zadania uczniowie prezentują efekt swojej pracy na forum klasy. Pozostali uczestnicy zajęć słuchają wypowiedzi swoich kolegów i koleżanek na bieżąco zadają pytania i komentują. Nauczyciel zbiera także inne propozycje związane z omawianym tematem. 3. Ewaluacja Prowadzący podsumowuje prezentacje uczniów, zwracając uwagę, że każde nasze zachowanie jest komunikatem. Czasem wysyłamy go świadomie,

9 czasem podlega interpretacji wbrew naszym intencjom. Ważne, by uczniowie dostrzegli, że istnieje granica interpretacji komunikatów, a część interpretacji związana jest bardziej z osobą odbiorcy niż nadawcy. Świat jest zbiorem komunikatów, który nie zawsze potrafimy poprawnie odczytać. 4. Zakończenie Prowadzący/a dziękuje uczestnikom za udział w zajęciach. Scenariusz nr 2 Temat lekcji: Techniki wpływu społecznego. Liczba jednostek lekcyjnych: 1 1. Cele edukacyjne - ogólne 1. Podnoszenie u uczniów podstawowych umiejętności i kompetencji kluczowych niezbędnych na rynku pracy. 2. Podniesienie kompetencji związanych z umiejętnością wykorzystania narzędzi TIK. 3. Podniesienie kompetencji w zakresie kreatywności i innowacyjności. - szczegółowe Uczeń: 1. Zna pojęcie wpływu społecznego. 2. Rozpoznaje intencję nadawcy w zakresie perswazji i manipulacji. 3. Dostrzega techniki wpływu społecznego stosowane w reklamach. 2. Metody pracy: burza mózgów, dyskusja, prezentacja. 3. Formy pracy: prezentacja z wykorzystaniem narzędzi IT, praca w parach. 4. Środki nauczania: fragment filmu, projektor, dostęp do Internetu. 5. Przebieg lekcji 1. Wprowadzenie Prowadzący wita uczniów i uczennice. Rozpoczyna krótką rozmowę pytaniem: Czym jest różni się perswazja, kłamstwo i manipulacja, a co łączy te pojęcia? Uczniowie udzielają swobodnie odpowiedzi, nauczyciel zapisuje propozycje na tablicy. Ważne, by wśród propozycji pojawiły się słowa: nakłanianie, namawianie, wpływanie.

10 2. Część zasadnicza Prowadzący odtwarza fragment programu telewizyjnego BBC pt. The Heist pokazujące rekonstrukcję eksperymentu Stanleya Milgrama. Po projekcji prosimy uczniów o refleksje na temat zachowania ludzi poddanych eksperymentowi. Co wpłynęło na ich zachowanie, często niezgodne z deklarowanymi wartościami. Po dyskusji prowadzący prezentuje 6 technik wpływu społecznego według Roberta Cialdiniego. Uczniowie i uczennice w parach mają za zadanie ponownie przeanalizować obejrzany fragment programu, wskazując, którą z poznanych technik zastosowali organizatorzy eksperymentu. Prowadzący prosi o przedstawienie wniosków na forum klasy. Głównym zabiegiem wykorzystanym w programie był wpływ autorytetu na osoby podlegające eksperymentowi. Nauczyciel dzieli klasę na 6 grup, której losowo przydziela jedną z technik wpływu społecznego jako temat wiodący. Uczniowie wyszukują reklamy w Sieci, które mogą służyć jako ilustracja danej techniki. Ważne, by uczniowie pracowali na materiale dostępnym aktualnie, a nie posługiwali się przykładami reklam dostępnych w opracowaniach. Po wykonaniu swojego zadania uczniowie prezentują efekt swojej pracy na forum klasy. Pozostali uczestnicy zajęć słuchają wypowiedzi swoich kolegów i koleżanek, na bieżąco zadają pytania i komentują. Nauczyciel zbiera także inne propozycje związane z omawianym tematem. 3. Ewaluacja Prowadzący podsumowuje prezentacje uczniów, zwracając uwagę, na stopień zrozumienia wprowadzonych zagadnień i wybór przykładów przez uczniów. 4. Zakończenie Prowadzący/a dziękuje uczestnikom za udział w zajęciach.

11 Scenariusz nr 3 Temat lekcji: Przyczyny nieporozumień. Liczba jednostek lekcyjnych: 1 1. Cele edukacyjne - ogólne 1. Podnoszenie u uczniów podstawowych umiejętności i kompetencji kluczowych niezbędnych na rynku pracy. 2. Podniesienie kompetencji związanych z umiejętnością wykorzystania narzędzi TIK. 3. Podniesienie kompetencji w zakresie kreatywności i innowacyjności. - szczegółowe Uczeń: 1. Wskazuje elementy utrudniające komunikację. 2. Opisuje wydarzenie. 3. Proponuje metody rozwiązania problemu. 4. Zna zasady efektywnej komunikacji. 2. Metody pracy: burza mózgów, dyskusja, prezentacja. 3. Formy pracy: prezentacja z wykorzystaniem narzędzi IT, praca w grupach. 4. Środki nauczania: fragment filmu, projektor, dostęp do Internetu, szary papier, markery 5. Przebieg lekcji 1. Wprowadzenie Prowadzący wita uczniów i uczennice i rozpoczyna zajęcia od krótkiego pokazu fragmentu kabaretu w wykonaniu Piotr Fronczewskiego i Wojciecha Pszoniaka pod tytułem Awas CuGfRNcY 2. Część zasadnicza Prowadzący dzieli uczniów na 4 grupy. Uczniowie i uczennice w grupach mają za zadanie ponownie przeanalizować obejrzany fragment, wskazując możliwe przyczyny braku porozumienia między bohaterami skeczu.

12 Po wykonaniu swojego zadania uczniowie prezentują efekt swojej pracy na forum klasy. Pozostali uczestnicy zajęć słuchają wypowiedzi swoich kolegów i koleżanek, na bieżąco zadają pytania i komentują. Nauczyciel zbiera także inne propozycje związane z omawianym tematem, ale niewynikające bezpośrednio z przytoczonego fragmentu. Wśród podanych przyczyn powinny pojawić się między innymi: brak wiedzy słuchającego, skróty myślowe używane przez opowiadającego, wpływ stresu na logiczne prezentowanie treści, śmiech opowiadającego zakłócający przekaz, inne poczucie humoru opowiadającego i słuchającego, brak skupienia słuchającego, brak znajomości kontekstu wypowiedzi. W drugiej części lekcji uczniowie pracujący w tych samych grupach wypracowują Kodeks porozumienia, spisując zbiór wskazówek dla nadawcy i odbiorcy dotyczący efektywnego porozumiewania. Uczniowie prezentują swoje propozycje wskazówek i razem z nauczycielem tworzą wspólny zbiór zaleceń. Refleksja powinna dotyczyć także analizy, które z zaleceń są możliwe do wdrożenia, a na które aspekty nie mamy wpływu. 3. Ewaluacja Prowadzący podsumowuje prezentacje uczniów, zwracając uwagę na to, czy zalecenia odnoszą się do wszystkich możliwych przyczyn nieporozumień wskazanych w części pierwszej lekcji. 4. Zakończenie Prowadzący/a dziękuje uczestnikom za udział w zajęciach.

13 Scenariusz nr 4 Temat lekcji: Reklama jako komunikat. Liczba jednostek lekcyjnych: 1 1. Cele edukacyjne - ogólne 1. Podnoszenie u uczniów podstawowych umiejętności i kompetencji kluczowych niezbędnych na rynku pracy. 2. Podniesienie kompetencji związanych z umiejętnością wykorzystania narzędzi TIK. 3. Podniesienie kompetencji w zakresie kreatywności i innowacyjności. - szczegółowe Uczeń: 1. Opracowuje strategię marketingową produktu. 2. Wciela się w rolę. 3. Proponuje metody rozwiązania problemu. 4. Zna zasady efektywnej komunikacji w marketingu. 5. Zna i wykorzystuje mechanizmy wpływu społecznego według Cialdiniego. 2. Metody pracy: gra symulacyjna, dyskusja, prezentacja. 3. Formy pracy: prezentacja z wykorzystaniem narzędzi IT, praca w grupach, odgrywanie ról. 4. Środki nauczania: projektor, dostęp do Internetu, szary papier, markery, ipady/ komputery. 5. Przebieg lekcji 1. Wprowadzenie Prowadzący wita uczniów i uczennice i rozpoczyna zajęcia od pytania: Jakim rodzajem komunikatu jest reklama i kampanie reklamowe? Dyskusja będzie się toczyć wokół słów: perswazja, namawianie, sprzedaż. 2. Część zasadnicza Prowadzący wprowadza uczniów w temat gry symulacyjnej: Wszystko na sprzedaż?. Dzieli uczniów na 4 grupy. Każda z grup to oddzielna agencja reklamowa, której zadaniem będzie opracowanie kampanii marketingowej i reklamy dla wylosowanego produktu dla wylosowanej grupy docelowej.

14 Wylosowane produkty są pozornie bezużyteczne i w pewnym sensie absurdalne. To uczniowie muszą nadać im wartość poprzez reklamę i wymyślenie sposobu użytkowania. Przykładowe produkty: a. papierowe kółko z dziurką, b. słoik powietrza, c. pęknięty koralik, d. but bez podeszwy. Przykładowe grupy docelowe: a. młodzież w wieku lat, b. osoby starsze, c. rodzice małych dzieci, d. biznesmani. Każda grupa pracuje nad następującymi zagadnieniami: - nazwa produktu, - slogan reklamowy, - strategia marketingowa z odwołaniem do jednego z 6 rodzajów wpływu społecznego według Cialdniego, - omówienie doboru nazwy, sloganu i strategii marketingowej pod kątem wylosowanej grupy docelowej. Następnie uczniowie prezentują przygotowane strategie, a prowadzący przyjmuje rolę klienta agencji reklamowej, który zadając pytania zmusza prezentujących do uzasadnienia wyborów. Refleksja po prezentacjach powinna dotyczyć także etycznych aspektów reklamy: czy uczniowie nie posługiwali się krzywdzącymi stereotypami dotyczącymi grupy docelowej, czy perswazja nie zmieniła się w manipulację. 3. Ewaluacja Prowadzący podsumowuje prezentacje uczniów i prosi uczniów o wybranie poprzez głosowanie potencjalnie najskuteczniejszej kampanii reklamowej. Oczywiście uczestnicy nie mogą głosować na własny projekt.

15 4. Zakończenie Prowadzący/a dziękuje uczestnikom za udział w zajęciach.