Program adaptacyjny opracował zespół w składzie: Renata Chylińska. Iwona Ciechowicz. Ewa Kołodziejska. Agata Panuś

Transkrypt

1 Dla małego dziecka świat jest czymś wielkim, nieznanym, a więc przerażającym. Dzięki temu, że obok siebie ma dorosłych, których darzy miłością i zaufaniem może stopniowo ten świat poznawać i zdobywać. J. Makowska Program adaptacyjny opracował zespół w składzie: Renata Chylińska Iwona Ciechowicz Ewa Kołodziejska Agata Panuś

2 Wstęp Przedszkole to pierwsze ważne ogniwo w procesie edukacji. Dziecko przekraczając po raz pierwszy próg placówki przedszkolnej rozpoczyna nowy etap w swoim rozwoju. Moment ten należy do najbardziej trudnych i znaczących w jego życiu. Dla wielu dzieci oznacza on pierwsze kontakty z dużą grupą rówieśników, rozstanie się z najbliższymi osobami, zaistnienie i funkcjonowanie w nowym środowisku. Nowe środowisko, przysparza mu wiele trosk i trudności. Może powodować poczucie zagubienia, wywołać negatywne emocje. Dlatego ważne jest, by dziecko poznawało nowe otoczenie w poczuciu bezpieczeństwa. Adaptacja dziecka do przedszkola to sytuacja wzbudzająca silne emocje. Z dnia na dzień zostaje ono wprowadzone w nieznane środowisko, nową przestrzeń, otaczają je nowe osoby. Dziecko czuje się wyrwane z rodzinnego układu, który gwarantuje mu poczucie stabilności, bezpieczeństwa i rozumienie tego, co się dzieje wokół niego. W konsekwencji dziecko nie jest w stanie kontrolować sytuacji i odczuwa ją, jako zagrożenie. Dzieci na nowe sytuacje reagują: płaczem, wycofaniem, zaburzeniem funkcjonowania, które może prowadzić do lęku a nawet urazu. Adaptacja małego dziecka do warunków przedszkolnych ma ogromne znaczenie dla jego rozwoju i jest procesem długofalowym. Program adaptacji do przedszkola to działania pedagogiczne, które sprzyjają rozładowaniu negatywnych doznań dziecka, zapewniają mu poczucie bezpieczeństwa i prawidłowy rozwój we wszystkich sferach. Niniejszy program adresowany jest do: rodziców dzieci przyjmowanych do przedszkola, pracowników placówki i nauczycieli podejmujących pracę w grupie dzieci nowoprzyjętych. 1

3 ZAŁOŻENIA OGÓLNE PROGRAMU Cel główny programu: Stworzenie dzieciom warunków do łatwej adaptacji w przedszkolu; Nawiązanie bliższych kontaktów między nauczycielkami, rodzicami, dziećmi; Cele szczegółowe programu: Obniżenie lęku dzieci przed rozstaniem z rodzicami, a także obniżenie lęku rodziców związanego z koniecznością pozostawienia dziecka w przedszkolu; Motywowanie dzieci do podejmowania działań i zachowań sprzyjających integrowaniu się z przedszkolem; Nawiązanie bliskiego, serdecznego kontaktu w relacjach: nauczyciel dziecko, nauczyciel rodzic; Integracja rodziców z przedszkolem w celu ułatwienia lepszej współpracy; Pedagogizacja rodziców w zakresie zaspokajania potrzeb dziecka, jako warunku prawidłowego rozwoju; Poznanie oczekiwań rodziców wobec przedszkola (ich upodobania, potrzeby dzieci); Zapoznanie rodziców z bazą i z pracownikami przedszkola, jego organizacją pracy; WARUNKI DOBREJ ADAPTACJI JAK POMÓC? Przed pójściem do przedszkola rodzice powinni przygotować dziecko do tego ważnego wydarzenia. Nauczyciel prowadzący grupę może podpowiedzieć rodzicom, w jaki sposób to zrobić. CODZIENNOŚĆ: Dziecko powinno mieć poczucie, że chodzenie do przedszkola będzie jego codziennością. Rodzice muszą być w tym zakresie konsekwentni i stanowczy również 2

4 nauczyciel, który prowadzi grupę, powinien podkreślać w pożegnaniach z dzieckiem komunikat o ciągłości działania: do zobaczenia jutro, będę na ciebie jutro czekać. NOBILITACJA: Przedszkole powinno być traktowane przez dziecko jako coś nobilitującego i związanego z tym, że rośnie mama i tata chodzą do pracy, ty chodzisz do przedszkola. Należy jednak unikać komunikatu będziesz chodził do przedszkola, jak będziesz niegrzeczny zostaniesz w domu. Niech dziecko czuje, że to jego wielka przyjemność ZAPOZNANIE Z NOWYM OTOCZENIEM: Rodzice powinni zapoznać dziecko z nowym otoczeniem zanim zacznie chodzić do przedszkola. W przedszkolu dzieci często przeżywają stres, gdy nie wiedzą gdzie jest toaleta, kto im pomoże zjeść, kto je odbierze. Warto, by wszystko to wiedziały zawczasu, bo to znacznie zmniejsza ich lęk. SAMODZIELNOŚĆ: Rodzice powinni zadbać o to, żeby dziecko potrafiło wykonać jak najwięcej czynności samodzielnie, na przykład samodzielnie jeść, zakładać buty, spodnie, kurtkę, informować innych o swoich potrzebach. Bardziej samodzielne dzieci zwykle przeżywają mniej lęków, bo nie są tak zależne od innych oraz widzą, że radzą sobie w sytuacjach, gdy inne dzieci muszą prosić o pomoc. ZABAWY ADAPTACYJNE: Rodzice powinni przygotować dziecko do aktywności przedszkolnych, organizując zabawy przybliżające dziecku temat przedszkola: bawić się w udawane przedszkole, proponować zabawy plastyczne, takie jak w przedszkolu (wyklejanie, rysowanie, ozdabianie malowanie), czytać książeczki dla dzieci o pójściu do przedszkola, bawić się w udawane wycieczki przedszkolne. KAWAŁEK DOMU: Niech dziecko weźmie mały kawałek domu ze sobą. Zabawka czy maskotka do przytulenia może pomóc wypełnić lukę między domem a przedszkolem. CZAS NA POŻEGNANIE: Na ranne pożegnanie w przedszkolu powinno się przeznaczyć trochę czasu, tak aby odbywało się ono w spokojnej atmosferze. Lepiej przyjść do przedszkola wcześniej i mieć czas na spokojne pożegnanie, niż wbiegając, podrzucać dziecko do sali. Jeśli dziecko łatwiej rozstaje się z ojcem, niech to właśnie on odprowadza je do przedszkola. Rozstanie jest mniej bolesne, gdy jest serdeczne, ale krótkie. Rodzice ustalą z dzieckiem porę odbioru z przedszkola (tak, aby mogli dotrzymać słowa) jeśli dziecko bardzo rozpacza, powoli i spokojnie przekazać dziecko nauczycielowi, który je przytuli i uspokoi. 3

5 WCZEŚNIEJSZE ODBIERANIE: Warto uzgodnić z rodzicami możliwość wcześniejszego odbierania dziecka w początkowym okresie uczęszczania do przedszkola i stopniowego - we współpracy z nauczycielem prowadzącym, wydłużania czasu pobytu dziecka w przedszkola. Najlepiej jednak jest przyzwyczajać dziecko do całodniowego pobytu od początku. ROZMOWA Z NAUCZYCIELEM, ALE NIE PRZY DZIECKU: Rodzic zawsze powinien mieć możliwość rozmowy z nauczycielem prowadzącym. Należy jednak pamiętać, że z uwagi na dobro emocjonalne dziecka nigdy taka rozmowa nie powinna odbywać się przy nim. Dla rodziców istotne jest również codzienne podsumowanie działań i osiągnięć dziecka, jego relacji z rówieśnikami oraz jego samopoczucie. JAKIE ZACHOWANIA POWINNY NAS ZANIEPOKOIĆ? Każdy przypadek jest indywidualny, a okres adaptacyjny trwa przeciętnie od kilku dni do nawet 3 miesięcy. Płacz, stronienie od innych dzieci i zabaw to typowe zachowania, które nie powinny nas martwić i z którymi radzą sobie doświadczone nauczycielki przedszkolne. Jeśli jednak zachowania te zamiast ustępować, będą się nasilać lub gdy dziecko będzie miało objawy somatyczne, jak ból brzucha czy gorączka, dobrze jest skonsultować się z psychologiem dziecięcym. REALIZATORZY PROGRAMU ADAPTACYJNEGO: Dyrektor placówki; Nauczyciele grupy dzieci rozpoczynających edukację przedszkolną; TERMIN REALIZACJI PROGRAMU: Miesiące: czerwiec październik; KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z PROGRAMU ADAPTACYJNEGO: 1. Dziecko ma możliwość zapoznania się z nowym otoczeniem, jakim jest przedszkole; 2. Dziecko ma możliwość integracji z przedszkolem, rówieśnikami, personelem 4

6 placówki; 3. Dziecko ma możliwość rozwoju w każdej jego sferze; 4. Dziecko, rodzic, nauczyciel mają możliwość wzajemnego poznania się, poznania swoich potrzeb i oczekiwań; 5. Rodzic ma możliwość zapoznania się z metodami, formami i organizacją pracy placówki; 6. Rodzic ma możliwość uzyskania pomocy ze strony nauczycieli w trakcie procesu adaptacji w celu zminimalizowania trudności adaptacyjnych; 7. Przedszkole i rodzice mają możliwość nawiązania serdecznej i pełnej życzliwości współpracy. SPOSÓB REALIZACJI Działania zmierzające do osiągnięcia celów są skierowane do rodziców i dzieci. Program został podzielony na kilka etapów: I. CZERWIEC: Wysłanie do rodziców zaproszeń na dni adaptacyjne( załącznik nr 1) i harmonogramu dni adaptacyjnych (załącznik 2). Dołączenie wskazówek,,jak przygotować dziecko do przedszkola? (załącznik nr 3). II..SIERPIEŃ: 3 dniowe spotkanie z przedszkolem według harmonogramu dni adaptacyjnych (załącznik nr 2), w których będą m.in.: spotkanie rodziców z dyrektorem przedszkola w celu informacyjno edukacyjnym, spotkanie rodziców i dzieci z nauczycielkami, uczestniczenie w pierwszych wspólnych zabawach z kolegami, i z rodzicami - rysowanie, lepienie z plasteliny, budowanie z klocków, zabawa w kąciku lalek, sklepiku itd; możliwość pozostawienia dziecka pod opieką nauczycielek na krótki czas, 5

7 Umieszczenie na tablicach a także wręczenie rodzicom: 1. Wskazówek dla rodziców:,,jak pomóc dziecku łagodnie przejść proces adaptacji? (załącznik nr 4). 2. Co przynieść do przedszkola - żeby dziecko czuło się bezpieczne i było samodzielne? (wyprawka -załącznik nr 5) III. WRZESIEŃ: Zebranie z rodzicami informacyjno-organizacyjne. IV. PAŹDZIERNIK/LISTOPAD: Uroczystość po wstępnej adaptacji Pasowanie na przedszkolaka. Ewaluacja Programu Adaptacyjnego: ankieta dla rodziców przeprowadzona na przełomie października - listopada: Przedszkole mojego dziecka ( załącznik nr 6). 6

8 Załącznik nr 1. ZAPROSZENIE (miejscowość, data) Szanowni Państwo, Drodzy Rodzice! Mamy zaszczyt przyjąć Państwa dziecko w poczet naszych przedszkolaków na rok szkolny... Serdecznie zapraszamy Państwa z dzieckiem na dni adaptacyjne, które odbędą się od do 20..r. Zajęcia adaptacyjne w przedszkolu opracowane są przez nauczycielki i mają na celu adaptację dziecka do przedszkola, przygotowanie oraz zachęcenie dziecka do wspólnej zabawy, poznanie innych dzieci w grupie rówieśniczej, integrację rodziców z przedszkolem, poznanie naszej placówki. Udział w zajęciach jest formą pracy przedszkola z dzieckiem i rodzicem, ma doprowadzić do gotowości przedszkolnej dziecka. Prosimy o przyniesienie obuwia na zmianę dla dziecka i rodzica. Z poważaniem: 7

9 Załącznik nr 1a. ZAPROSZENIE (miejscowość, data) Szanowni Państwo, Drodzy Rodzice! Mamy zaszczyt przyjąć Państwa dziecko w poczet naszych przedszkolaków na rok szkolny.. Serdecznie zapraszamy Państwa z dzieckiem na dzień adaptacyjny, który odbędzie się dnia..20..r. Zajęcia adaptacyjne w przedszkolu opracowane są przez nauczycielki i mają na celu adaptację dziecka do przedszkola, przygotowanie oraz zachęcenie dziecka do wspólnej zabawy, poznanie innych dzieci w grupie rówieśniczej, integrację rodziców z przedszkolem, poznanie naszej placówki. Udział w zajęciach jest formą pracy przedszkola z dzieckiem i rodzicem, ma doprowadzić do gotowości przedszkolnej dziecka. Prosimy o przyniesienie obuwia na zmianę dla dziecka i rodzica. Z poważaniem: 8

10 Załącznik nr 2. HARMONOGRAM DNI ADAPTACYJNYCH W PRZEDSZKOLU MIEJSKIM NR 32 W OLSZTYNIE Data Miejsce spotkania Zadania Forma kontaktu Dzień I Szatnia grupy /dzieci Poznanie nauczycielek, Zabawy muzyczne na przynoszą kapcie, odszukanie znaczka powitanie i pożegnanie. rodzice obuwie na rozpoznawczego w szatni, Zabawy tematyczne w sali zmianę/. zapoznanie grupy. Rozmowa w kręgu: z podstawowymi Autoprezentacja dzieci czynnościami samoobsługowymi w szatni. Zachęcanie do zabaw dowolnych. Mierzenie dzieci, przyporządkowywanie stolików i krzesełek. Zapoznanie z innymi pomieszczeniami przedszkola. Dzień II Sala gr.i /proszę Zachęcanie dzieci do Zabawy w kręgu. Zabawy przynieść kanapkę i sok podjęcia działalności plastyczne. oraz plastikowy kubek plastycznej.odszukanie /w ciągu 20 minut dzieci z atestem podpisany, swojego znaczka. znajdują się pod opieką dzieci mogą przynieść Pierwszy wspólny posiłek. nauczycielki/. ulubioną maskotkę/. 9

11 Dzień III Sala gr.i Stwarzanie warunków do Zabawy w kręgu, /proszę przynieść piżamę wyzwalania aktywności leżakowanie, zabawy w oraz przytulankę/ ruchowej, wspólne zabawy ogrodzie przedszkolnym bliższe poznanie kolegów. Rozmowa w kręgu:. Pierwszy odpoczynek na Warsztaty dla rodziców leżakach. /wciągu 30 minut dzieci znajdują się pod opieką nauczycielki/. 10

12 Załącznik nr 3. WSKAZÓWKI DLA RODZICÓW:,,JAK PRZYGOTOWAĆ DZIECKO DO PRZEDSZKOLA? Podajemy opis umiejętności dziecka, które powinno samodzielnie wykonać każde dziecko 3-letnie: 1. Samodzielnie zjada posiłki, posługuje się łyżką, gryzie różne potrawy, siedzi przy stole podczas posiłku, nie jest karmione i nie pije z butelki; 2. Samodzielnie wkłada różne części garderoby, zakłada koszulkę, rajstopy, obuwie, nie jest wyręczane przez dorosłych; 3. Dziecko samo obsługuje się w łazience: myje ręce, podciera się papierem toaletowyrodzice nie pomagają dziecku w tych czynnościach, dziecko nie korzysta z pampersów ani z nocnika; 4. Zasypia samodzielnie- samo sypia we własnym łóżku; 5. Mówi zrozumiale dla wszystkich rodzice nie zgadują wypowiadanych słów i myśli dziecka; 6. Biega, wspina się i podskakuje, samo chodzi po schodach- dziecko nie jest wożone w wózku i noszone na rękach; 7. Dziecko bez histerii pozostaje bez rodziców na określony czas; Jeśli Państwa dziecko nie nabyło tych umiejętności, to należy czas wakacji wykorzystać do tego, aby pomóc dziecku w ich opanowaniu. 11

13 Załącznik nr 4. WSKAZÓWKI DLA RODZICÓW:,,JAK POMÓC DZIECKU ŁAGODNIE PRZEJŚĆ PROCES ADAPTACJI? Weź razem z dzieckiem udział w spotkaniach adaptacyjnych. Dzięki nim obejrzycie nowe miejsce, poznacie nauczycieli, innych rodziców i dzieci, które również po raz pierwszy przyjdą do przedszkola. Zadbaj o to, aby przedszkole nie kojarzyło się dziecku z pierwszym rozstaniem z rodzicami. Pozostaw je na kilka godzin z innymi dorosłymi ( np. dziadkami, znajomymi) - w ten sposób maluch zacznie akceptować nową sytuację, upewni się, ze zawsze ktoś po niego wróci. Wspólnie z dzieckiem sporządź listę przyborów, jakich będzie potrzebować w przedszkolu. Wybierz się razem z nim na zakupy, Bardzo ważne jest, aby dziecko miało poczucie swojego udziału w zakupach, dlatego pozwól mu dokonywać wyborów. Dużo rozmawiaj z dzieckiem o przedszkolu, nastaw je pozytywnie do nowego miejsca. Warto opowiadać malcowi, jakie panują tam zasady, co go czeka. Daj dziecku tyle czasu, ile będzie potrzebowało, aby przygotować się do nowych warunków. Radzenie sobie ze stresem adaptacyjnym jest sprawą indywidualną i u każdego może przebiegać inaczej. Pamiętaj o tym, aby nie porównywać dziecka z rówieśnikami. Nie bagatelizuj jego lęków i obaw przed przedszkolem, lecz wspieraj w tym okresie Zwróć uwagę na krótkie pożegnania. Warto często mówić dziecku, że zawsze ktoś po nie przyjdzie. Zapewniaj je także o swojej miłości. Zadbaj o to, aby osoba, która odprowadza dziecko do przedszkola była opanowana i w miarę stanowcza. Pamiętaj - nie okazuj dziecku własnych rozterek podczas rozstania, ponieważ wtedy przekazujesz mu własne lęki. 12

14 Stopniowo przyzwyczajaj dziecko do przedszkola. Jeśli to możliwe przez pierwsze dni odbieraj je wcześniej. Pamiętaj jednak, żeby nie obiecywać czegoś, czego nie jesteś w stanie spełnić. Po powrocie z przedszkola zachęć dziecko do tego, aby opowiadało, co się działo tego dnia, co mu się podobało, a co nie. Powinno ono wiedzieć, że wszystko może opowiedzieć rodzicom, lecz jeśli nie chce opowiadać - nie zmuszaj go i nie zadawaj zbyt wielu pytań. Warto pozwolić dziecku zabrać do przedszkola ulubioną zabawkę. Takie rozwiązanie zwiększy poczucie bezpieczeństwa. Nie wyręczaj dziecka. Zachęcaj je do samodzielnego ubierania się, mycia rąk, zjadania posiłków. Wspieraj w trudnych sytuacjach, daj mu czas i okazuj cierpliwość. Dziecko, które jest samodzielne, zapewne będzie czuło się pewniej i bezpieczniej w nowym miejscu. 13

15 Załącznik nr 5. WYPRAWKA MAŁEGO PRZEDSZKOLAKA PIŻAMA (PODPISANA); KAPCIE; KUBEK DO PICIA WODY Z ATESTEM (PODPISANY) DUŻA PACZKA CHUSTECZEK DO NOSA; 2 ZESTAWY UBRAŃ NA ZMIANĘ, 14

16 Załącznik nr 6. Ankieta dla rodziców PRZEDSZKOLE MOJEGO DZIECKA Prosimy znakiem x zaznaczyć wybraną odpowiedź. 1. Czy jest Pan(i) zadowolony(a) z przedszkola, do którego uczęszcza dziecko? tak nie trudno powiedzieć 2. Czy Pana(i) dziecko chętnie uczęszcza do przedszkola? tak nie raczej tak raczej nie 3. Czy Pana(i) dziecko miało trudności z adaptacją w przedszkolu? tak nie trudno powiedzieć 4. Czy Pana(i) zdaniem przedszkole pomaga dzieciom w adaptacji do przedszkola? tak nie trudno powiedzieć 5. Czy ma Pan(i) zaufanie do nauczycielek opiekujących się dzieckiem? tak nie trudno powiedzieć 6. Jak ocenia Pan(i) sposób przekazywania informacji w sprawach dotyczących pobytu dziecka w przedszkolu? a) informacja jest rzetelna i wyczerpująca b) najczęściej dowiaduję się jedynie o niedociągnięciach w postępowaniu mojego dziecka c) praktycznie nie jestem informowany o zachowaniu mojego dziecka d) jest jeszcze inaczej: jak? Dziękujemy za wypełnienie ankiety. 15