JOANNA ŻBIKOWSKA PORADNIA PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNA NR 2 W ELBLĄGU DOJRZAŁOŚĆ DO PODEJMOWANIA NAUKI CZYTANIA I PISANIA

Transkrypt

1 JOANNA ŻBIKOWSKA PORADNIA PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNA NR 2 W ELBLĄGU DOJRZAŁOŚĆ DO PODEJMOWANIA NAUKI CZYTANIA I PISANIA

2 DECYZJA: DOJRZAŁOŚĆ = GOTOWOŚĆ Pojęcie gotowości do różnego rodzaju uczenia się odnosi się do takiego okresu rozwoju dziecka, w którym może ono uczyć się czegoś nowego z łatwością.

3 WG PROF. ANNY BRZEZIŃSKIEJ Gotowość do czytania i pisania stan rozwoju dziecka będący rezultatem dojrzewania oraz dotychczasowego treningu wychowawczego przede wszystkim na terenie rodziny, który czyni je wrażliwym na znaki, ich istotę i znaczenie w komunikowaniu się z ludźmi, a jednocześnie gotowym do odnoszenia korzyści ze wskazówek otoczenia dotyczących opanowania umiejętności czytania i pisania (podatność na uczenie się).

4 STAN GOTOWOŚCI DO UCZENIA SIĘ CZYTANIA I PISANIA OBEJMUJE TRZY ASPEKTY: gotowość psychomotoryczną gotowość słownikowo pojęciową gotowość emocjonalno motywacyjną

5 GOTOWOŚĆ PSYCHOMOTORYCZNĄ Aby w tym zakresie stwierdzić gotowość od dziecka oczekuje się rozpoznawania i klasyfikacji wg istotnych cech różnorodnych znaków, a nawet symboli graficznych różnicowania symboli graficznych kojarzenia symboli graficznych z dźwiękami, obrazami lub innymi znakami wg przyjętych zasad wyróżniania braków w znakach graficznych, także znajomości nazw liter odwzorowywania różnych znaków, pisania niektórych liter kojarzenia ze sobą pary liter dużych i małych, zapisywanych w odmiennym systemie Kompetencje te warunkują sprawne opanowanie techniczne czytania i pisania.

6 GOTOWOŚĆ PSYCHOMOTORYCZNA TO GOTOWOŚĆ DO NAUKI CZYTANIA I PISANIA TYPU WIEM JAK Ukształtowanie się u dziecka wszystkich powyższych umiejętności, świadczących o wysokim poziomie jego gotowości do rozpoczęcia nauki czytania i pisania w zakresie techniki czytania i pisania będzie zachodziło dopiero wtedy, gdy zostaną spełnione pewne warunki, które możemy określić jako psychologiczne uwarunkowania gotowości do czytania i pisania. Są nimi: Prawidłowa wymowa Określona lateralizacja Wysoka sprawność ręki dominującej w zakresie szybkości i sprawności ruchów Prawidłowy poziom percepcji wzrokowej i percepcji słuchowej Właściwa koordynacja wzrokowo słuchowo ruchowa Zdolność koncentracji uwagi przez dłuższy czas Odpowiednia pojemność tzw. pamięci świeżej

7 GOTOWOŚĆ SŁOWNIKOWO POJĘCIOWA TO GOTOWOŚĆ DO NAUKI CZYTANIA I PISANIA TYPU MAM MOŻLIWOŚCI Odpowiada drugiemu poziomowi umiejętności czytania i pisania, mianowicie rozpoznawaniu znaczeń symboli graficznych lub dźwiękowych. Wiąże się z zasobem doświadczeń psychologicznych dziecka: zasobem wiedzy o rzeczywistości - społeczeństwie, kulturze, technice, przyrodzie oraz językowych, co warunkuje właściwe rozumienie znaczeń typu explicite (jasno i wyraźnie) i typu implicite (domyślnie). Warunkuje rozumienie czytanego tekstu.

8 GOTOWOŚĆ EMOCJONALNO MOTYWACYJNA TO GOTOWOŚĆ DO NAUKI CZYTANIA I PISANIA TYPU CHCĘ Istotą jest tu rozumienie przez dziecko znaczenia umiejętności czytania i pisania dla niego samego i tego, co można dzięki tym umiejętnościom osiągnąć: takie rozumienie, które jest składnikiem silnej, pozytywnej, poznawczej motywacji do uczenia się czytania i pisania. Nie tylko pozytywny stosunek do książki, zainteresowanie książką, ale motywacja do nauki czytania i pisania, objawiająca się samodzielnymi poszukiwaniami dziecka, zadawaniem pytań, próbami samodzielnego zgłębiania istoty czytania i pisania.

9 Żadnego z tych trzech aspektów nie można uważać za najważniejszy, wszystkie są nawzajem od siebie uzależnione i łącznie wyznaczają to, jak szybko dziecko opanuje umiejętność czytania i pisania, i będzie się nimi sprawnie posługiwało, jako narzędziem komunikowania i poznania.

10

11 INSTYTUT OSIĄGANIA LUDZKICH MOŻLIWOŚCI TU dzieci po HEMISFEREKTOMII (chirurgiczne usunięcie połowy ludzkiego mózgu) pod wpływem oddziaływań (tzw. metody filadelfijskiej) mówią, chodzą, mogą uczęszczać do szkoły jak inne dzieci, czytają. Metoda ta polega na odtwarzaniu etapów ludzkiego rozwoju i uwzględnia m.in. naukę czytania jako umiejętności analogicznej do zdolności mówienia, co więcej - umiejętności, która wspiera rozwój mowy. Czytanie jest bowiem tak samo jak rozumienie mowy uznawane za jedną z funkcji mózgu.

12 Z doświadczeń i efektów pracy - pytania i refleksje: Co ze zdrowym dzieckiem jest nie tak, skoro jego niepełnosprawny (?) rówieśnik umie tyle samo co dziecko zdrowe, a czasem nawet więcej? Refleksje/ hipotezy/ wnioski: 1) Możliwe, że nie doceniamy ludzkich możliwości traktując umiejętności jako końcowy rezultat rozwoju neurologicznego. 2) Możliwe więc, że założenie, że TO dziecko jest zdolne, a TO nie jest zdolne, jest błędne. 3) Być może przyczyną tego, że rozwój przebiega w takim tempie, że dopiero 6- czy 7-latkowie czytają, jest brak odpowiedniego narzędzia.

13 UCZENIE SIĘ Z ŁATWOŚCIĄ. KIEDY?

14 WRÓĆMY DO POJĘĆ Pojęcie gotowości do różnego rodzaju uczenia się odnosi się do takiego okresu rozwoju dziecka, w którym może ono uczyć się czegoś nowego z łatwością.

15 UCZENIE SIĘ MAŁYCH DZIECI Małe dzieci mają niesamowitą potrzebę wiedzy, poznawania, eksplorują otoczenie, penetrują świat wielozmysłowo, z niespotykaną potem dynamiką, bezstronnie i bez jakichkolwiek uprzedzeń w TEN SPOSÓB UCZĄ SIĘ i nie sposób zaprzeczyć, że we wczesnym okresie życia uczą się z łatwością.

16 Nabywanie umiejętności kwestia rozwoju mózgu: 3- kilogramowy noworodek jest milion razy większy niż przy poczęciu, kiedy to proces rozwoju odbywa się z prędkością eksplozji mózg to 11% masy ciała noworodka, u dorosłego 2,5% u 5-latka w 80% rozwój mózgu zakończony między 6 a 60 rokiem życia rozwój mózgu znacznie mniejszy jest niż między 5 a 6 rokiem życia Stopniowo, z biegiem życia, prędkość rozwoju mózgu zmniejsza się.

17 - oko widzi, ale nie rozumie tego, co widzi - - ucho słyszy, ale nie rozumie tego, co słyszy Ze zmysłem dotyku ( ) jest analogicznie Gdy ucho pochwytuje jakąś informację czy słowo, są one rozkładane na serię impulsów elektrochemicznych i przekazywane do mózgu, który następnie składa je ponownie i rozumie, tzn. jest w stanie zinterpretować informację, jaką dane słowo miało przekazać. Dokładnie tak samo dzieje się, gdy oko natrafia na wydrukowane słowo. Informacja wizualna zostaje rozłożona na serię impulsów elektrochemicznych i przekazana do niewidzącego mózgu, który ponownie łączy je i rozumie, co nazywamy czytaniem. Drogi wzrokowe i słuchowe prowadzą do mózgu, gdzie informacje zostają zinterpretowane

18 Podstawą rozumienia rozwoju mózgu jest określenie funkcji najważniejszych dla ludzi. Tylko człowiek jest w stanie chodzić w pozycji całkowicie wyprostowanej. Tylko człowiek jest stanie mówić abstrakcyjnym, symbolicznym i wymyślonym językiem. Tylko człowiek jest w stanie połączyć swoje wyjątkowe zdolności manualne z powyższymi umiejętnościami i zapisać swój język. Tylko człowiek rozumie abstrakcyjny, symboliczny i wymyślony język, który słyszy. Tylko człowiek widzi w taki sposób, który umożliwia mu przeczytanie języka w formie pisanej. Tylko człowiek potrafi rozpoznać obiekt jedynie za pomocą dotyku. Te wszystkie funkcje rozwijają się w ciągu pierwszych sześciu lat życia człowieka. Żadne kolejne umiejętności w dalszym życiu nie są już wytwarzane, możemy mówić już tylko o powielaniu tych ludzkich umiejętności zarówno recepcyjnych (opartych na zdolnościach sensorycznych) jak i o charakterze motorycznym (ekspresyjnych).

19 JAKIE CZYTANIE? DLA DZIECKA NIE MA ZNACZENIA, CZY SŁOWO JEST POWIEDZIANE CZY NAPISANE, bowiem uczenie się czytania to taki sam proces, jak uczenie się słyszenia.

20 Z pisaniem jest inaczej Czytanie i pisanie (poprawne ortograficznie) to dwie różne umiejętności, dwa zupełnie inne procesy. Czytanie to coś co mózg robi, zaś pisanie to przedmiot wymyślony przez ludzi, aby uporządkować czytanie i pisanie. Uczenie pisania jest przedstawianiem faktów z nagromadzonej przez ludzkość wiedzy.

21 CZEMU NIE UCZYĆ CZYTANIA GDY PROCESY ROZWOJOWE PRZEBIEGAJĄ Z TAKĄ DYNAMIKĄ, Z JAKĄ NIGDY PÓŹNIEJ? GDY MÓZG UCZY SIĘ Z NIEBYWAŁĄ WRĘCZ ZACHŁANNOŚCIĄ, POCHŁANIA SYGNAŁY (BODŹCE), INTERPRETUJE I UTRZYMUJE (w pamięci) ZARÓWNO OBRAZY, jak i DŹWIĘKI? Czy tylko dlatego, że czas koncentracji małego dziecka jest bardzo krótki?

22 BARIERY Dorośli są zaradni dbają o bezpieczeństwo, zabezpieczenie przestrzeni i sprzętów przed popsuciem, zniszczeniem, troszczą się o własny spokój. Przy okazji organizują naukę uczenie się w sposób nudny - w efekcie (niechcący) poskramiając dziecięcy napęd do poznawania. Utożsamiają uczenie się z kształceniem, edukowaniem.

23 ALE - UCZENIE SIĘ EDUKOWANIE Sedno sprawy: ZROZUMIEĆ DZIECKO, właściwie zinterpretować zachowania, usunąć bariery fizyczne (w tym zbyt mały obraz, zbyt cichy dźwięk), usunąć bariery emocjonalne (najpierw w sobie: zniecierpliwienie, bycie dorosłym na serio) i skoro i tak się uczą dostarczyć ciekawych DLA DZIECKA bodźców.

24 TELEWIZYJNE OBJAWIENIE - REKLAMY

25 TEZY Małe dzieci CHCĄ się uczyć czytać. Małe dzieci MOGĄ nauczyć się czytać. Małe dzieci UCZĄ SIĘ czytać. Małe dzieci POWINNY UCZYĆ SIĘ czytać. Małe dzieci SĄ GOTOWE, by się uczyć czytania.

26 CO DALEJ? JAK WYKORZYSTAĆ TĘ DOJRZAŁOŚĆ? JAK WESPRZEĆ DZIECKO W UCZENIU SIĘ? Glenn Doman seria pod tytułem Subtelna rewolucja: 1. Czytanie od pierwszego roku życia 2. Pisanie od pierwszego roku życia 3. Wykorzystaj potencjał swojego malucha od pierwszego dnia życia I coś o mózgu:

27 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ