Profilaktyka zachowań problemowych dzieci i młodzieży Opracowała: mgr Małgorzata Pawlik

Transkrypt

1 Company Profilaktyka zachowań problemowych dzieci i młodzieży Opracowała: mgr Małgorzata Pawlik

2 Plan szkolenia 1. Zabawy integrujące grupę, zapoznanie się uczestników, sprawy organizacyjne( czas trwania, przerwy, materiały), cele szkolenia. 2. Profilaktyka zachowań problemowych dzieci i młodzieży- prezentacja multimedialna/wykład cz.1 3. Praca w grupach- uczestnicy dokonają charakterystyki zachowań problemowych dzieci i młodzieży- określą zadania profilaktyki pierwszorzędowej i drugorzędowej. 4.Jakie są relacje między wychowaniem a profilaktyką w szkole?- prezentacja multimedialna/wykład cz.2 5. Praca w grupach- uczestnicy opracują ankiety diagnostyczne dotyczące rozpoznania potrzeb i problemów społeczności szkolnej ( dla ucznia, nauczycieli, rodziców).

3 6. Jaka jest procedura konstruowania szkolnego programu profilaktyki? - prezentacja multimedialna/wykład cz.3 7. Praca w grupach- uczestnicy opracują: szczegółowy plan działań profilaktycznych w wybranym obszarze. fragment szkolnego programu profilaktycznego w wybranym obszarze; ankiety ewaluacyjne dotyczące realizacji zadań w wybranym obszarze. dokonają analizy wybranych programów profilaktyki szkolnej w oparciu o procedury oceny SPP opr. Z. Gasia

4 PROFILAKTYKA to proces, który wspiera człowieka w prawidłowym rozwoju i zdrowym życiu, przez zapewnie pomocy potrzebnej mu w konfrontacji ze złożonymi, stresującymi warunkami życia, a w efekcie umożliwienie mu osiągania subiektywnie satysfakcjonującego, społecznie akceptowanego, bogatego życia. / definicja: Z. B GAŚ/

5 Działania zapobiegawcze muszą uwzględniać jednocześnie trzy obszary: 1. Wspomaganie dziecka lub nastolatka w konstruktywnym radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu.

6 Działania zapobiegawcze muszą uwzględniać jednocześnie trzy obszary: 2. Ograniczanie i likwidowanie czynników ryzyka, które zaburzają prawidłowy rozwój i dezorganizują zdrowy styl życia.

7 Działania zapobiegawcze muszą uwzględniać jednocześnie trzy obszary: 3.Inicjowanie i wzmacnianie czynników chroniących, które sprzyjają prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu.

8 Wszelkie działania profilaktyczne, niezależnie od swej specyfiki, posiadają wspólne zadania, wśród których warto wskazać 10 podstawowych:

9 1. Rozpowszechnianie prawdziwych i rzetelnych informacji o zjawisku, którego profilaktyka dotyczy. 2.Kształtowanie świadomych wzorców konsumpcyjnych.

10 3. Kształtowanie umiejętności intrapersonalnych, a w szczególności: samoświadomości, samooceny i samodyscypliny. 4. Rozwijanie umiejętności interpersonalnych, a w szczególności: empatii, współdziałania, komunikowania się oraz rozwiązywania konfliktów.

11 5. Rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji oraz rozwiązywania problemów. 6.Rozwijanie związków z grupą społeczną i poczucia odpowiedzialności za grupę, do której jednostka przynależy.

12 7.Rozwijanie dojrzałej odpowiedzialności, jako właściwego wzorca ról do naśladowania przez innych. 8.Rozwijanie środowiska rodzinnego, rówieśniczego, społecznego i środowiska pracy, które podnosiłyby jakość życia wszystkich jego członków.

13 7.Rozwijanie dojrzałej odpowiedzialności, jako właściwego wzorca ról do naśladowania przez innych. 8.Rozwijanie środowiska rodzinnego, rówieśniczego, społecznego i środowiska pracy, które podnosiłyby jakość życia wszystkich jego członków.

14 9.Kształtowanie reguł prawnych i publicznych w taki sposób, aby były zgodne z ludzkimi potrzebami i wspierały konstruktywny rozwój i pozytywny styl życia. 10. Umożliwianie wczesnego rozpoznawania, diagnozowania zagrożeń oraz rozwijania strategii przeciwdziałania bazujących na znajomości przyczyn zachowań dysfunkcjonalnych

15 Zapobieganie dysfunkcjom może być realizowane na trzech poziomach:

16 Profilaktyka pierwszorzędowa: To działania mające na celu: z jednej strony promocję zdrowia i przedłużanie życia człowieka, zaś z drugiej- zapobieganie pojawianiu się problemów związanych z dysfunkcyjnym stylem życia.

17 Profilaktyka drugorzędowa: To działania mające na celu: Ujawnianie osób przejawiających pierwsze objawy zaburzeń oraz pomaganie im w zrozumieniu istoty problemów i wycofanie się z dysfunkcji.

18 Profilaktyka trzeciorzędowa: To działania mające na celu: z jednej strony przeciwdziałanie nawrotowi zaburzeń, zaś z drugiej- umożliwienie takiej osobie powrotu do społeczeństwa oraz prowadzenia w nim satysfakcjonującego i społecznie akceptowanego trybu życia.

19 Porównanie poziomów profilaktyki: PODOBIEŃSTWA:

20 NA KAŻDYM POZIOMIE PROFILAKTYKI MAMY DO CZYNIENIA Z: 1.Promowaniem zdrowia i dobrego samopoczucia. 2. Redukowaniem liczby przypadków osób dysfunkcjonalnych w ogólnej populacji. 3.Redukowaniem zachorowalności i śmiertelności związanych z dysfunkcjonalnym stylem życia. 4. Obniżaniem prawdopodobieństwa długoterminowej niezdolności do prowadzenia społecznie akceptowanego stylu życia.

21 Porównanie poziomów profilaktyki: RÓŻNICE:

22 Ryzyko uzależnienia: W przypadku profilaktyki pierwszorzędowejminimalne do niskiego; W przypadku profilaktyki drugorzędowejwysokie ale nie krytyczne; W przypadku profilaktyki trzeciorzędowejbardzo wysokie, krytyczne.

23 Odwracalność przejawów dysfunkcyjności: W okresie profilaktyki pierwszorzędowejwysoka(50-100%); W przypadku profilaktyki drugorzędowejśrednia(25-50%); W przypadku profilaktyki trzeciorzędowejniska lub bardzo niska(0-25%).

24 Prawdopodobieństwo wyłamania się z programu: W przypadku profilaktyki pierwszorzędowejniskie(chociaż możliwe); W przypadku profilaktyki drugorzędowejumiarkowane(prawdopodobne); W przypadku profilaktyki trzeciorzędowejwysokie i realne.

25 Populacja: Objęta działaniami profilaktyki pierwszorzędowej nie ma charakteru klinicznego; W przypadku profilaktyki drugorzędowejma charakter przedkliniczny i może już posiadać diagnozę kliniczną; W przypadku profilaktyki trzeciorzędowejpopulacja w pełni kliniczna, dokładnie zdiagnozowana.

26 Zdolność uczenia się: Osób objętych działaniami profilaktyki pierwszorzędowej: wysoka; W przypadku profilaktyki drugorzędowejumiarkowana; W przypadku profilaktyki trzeciorzędowej- niska.

27 Cele: Strategii pierwszorzędowych to przede wszystkim wzrost kompetencji i umiejętności przeciwstawiania się negatywnym wpływom; W przypadku strategii drugorzędowych dąży się do obniżenia poziomu stresu i osunięcia niebezpieczeństwa kryzysu; W przypadku strategii trzeciorzędowych dąży się przede wszystkim do przywrócenia minimum funkcjonalności.

28 Rodzaj uczestnictwa w programie: W przypadku profilaktyki pierwszorzędowejuczestnictwo w pełni dobrowolne ( zakres wyboru różny); W przypadku profilaktyki drugorzędowejuczestnictwo ma charakter obligatoryjny (mniejszy zakres wyboru); W przypadku profilaktyki trzeciorzędowejuczestnictwo wymuszone( brak wyboru).

29 Koszty: Ponoszone w związku z działaniami pierwszorzędowymi-są zasadniczo bardzo niskie. W przypadku profilaktyki drugorzędowejwymagają znacznych nakładów( ale jeszcze umiarkowanych); W przypadku profilaktyki trzeciorzędowej-bardzo wysokie.

30 Skuteczność: Oddziaływań pierwszorzędowych-jest wysoka; W przypadku oddziaływań drugorzędowychjest zróżnicowana; W przypadku profilaktyki trzeciorzędowejjest mało skuteczna.

31 Osoby prowadzące: profilaktykę pierwszorzędową to w dużej mierze wolontariusze, paraprofesjonaliści, uczniowie, studenci; profilaktykę drugorzędową to profesjonaliści chociaż poziom ich sprawności zawodowej jest zróżnicowany; programy trzeciorzędowe wymagają wysokiego profesjonalizmu od osób prowadzących.

32 Rodzaj interwencji: W przypadku profilaktyki pierwszorzędowejgłównie działania ogólnie wzmacniające, wzbogacające rozwój i styl życia; W przypadku profilaktyki drugorzędowejoddziaływania są bardziej specyficzne ( często stosuje się warsztaty rozwijające poszczególne umiejętności radzenia sobie z sobą i życiem) W przypadku profilaktyki trzeciorzędowejdziałania są wysoce specyficzne-terapia

33 Specyfika działań profilaktycznych: Na poziomie profilaktyki pierwszorzędowejjest niska( działania są wysoce ogólne); Na poziomie drugorzędowymspecyfika jest umiarkowana(pojawiają się działania zindywidualizowane); W przypadku profilaktyki trzeciorzędowej- Specyfika jest wysoka.

34 Na każdym z poziomu profilaktyki zachowań problemowych dzieci i młodzieży, specjaliści mają do dyspozycji różnorodne strategie profilaktyczne

35 Programy informacyjne: Głównym ich celem jest dostarczanie adekwatnych, prawdziwych i aktualnych informacji o istniejących zagrożeniach i możliwościach zabezpieczania się przed nimi. Obejmują takie działania, jak: właściwe wykorzystanie środków masowej informacji, ulotki, broszury, plakaty, wykłady czy seminaria, przeznaczone dla dzieci w różnym wieku, młodzieży oraz dorosłych pełniących różne role społeczne.

36 Programy edukacyjne: Opierają się na założeniu, że ludzie w swoim działaniu koncentrują się na zaspokajaniu swoich podstawowych potrzeb takich jak: potrzeba bezpieczeństwa, przynależności czy potrzeba poczucia własnej tożsamości. Obejmują działania uczące i rozwijające takie umiejętności jak: podejmowanie decyzji, radzenie sobie ze stresem, rozwiązywanie problemów, porozumiewanie się interpersonalne czy aktywizowanie działań ukierunkowanych na cel.

37 Programy działań alternatywnych: Opierają się na założeniu, że ograniczanie dysfunkcjonalności może się również dokonywać w drodze uczestnictwa dzieci i młodzieży w takich działaniach, które wzmagają pozytywną świadomość siebie i innych oraz oferują możliwość osiągania zadowolenia i pozytywnych wzmocnień bez konieczności sięgania po zachowania problemowe. Programy te oferują pozytywne alternatywy wobec dysfunkcji przez stymulowanie działalności społecznej.

38 Programy interwencyjne: Pomagają osobom dysfunkcjonalnym w identyfikowaniu swoich problemów i poszukiwaniu możliwości ich rozwiązywania. Interwencja obejmuje towarzyszenie ludziom i wspieranie ich w krytycznych okresach ich życia. Podstawowe techniki interwencji to: poradnictwo indywidualne i rodzinne, telefon zaufania czy sesje konfrontacyjne.

39 Programy zmian środowiskowych: Zazwyczaj ukierunkowane są na całą lokalną społeczność. W ich ramach najczęściej stosuje się: zmiany przepisów prawnych, zmiany rozporządzeń lokalnych i instytucjonalnych, ograniczanie dostępności i dystrybucji środków odurzających, ograniczanie ich reklamy, a także redukowanie potencjalnych negatywnych skutków angażowania się w zachowania dysfunkcyjne i dewiacyjne.

40 Zmiany przepisów społecznych: Nakierowane są na identyfikację i zmienianie tych czynników środowiska społecznego i fizycznego, które sprzyjają zachowaniom dysfunkcjonalnym ( czyli eliminowanie czynników ryzyka i wprowadzanie czynników chroniących). Strategie zmiany środowiskowej często są łączone z działaniami edukacyjnymi.