OKNO SZKOŁY. Życzymy. Wszystkim Rodzicom i ich pociechom. wspaniałego, letniego. wypoczynku. Pięknych miejsc, dobrej pogody i niezapomnianych wrażeń!

Transkrypt

1 OKNO SZKOŁY ZESPÓŁ SZKÓŁ NR 9 m. dr M k o ł a j a W t c z a k a Jastrzębe- Zdrój ul. 11-go Lstopada 4 tel/fax (32) ( 32) Życzymy GAZETKA DLA RODZICÓW Numer 2 czerwec 2014 Wszystkm Rodzcom ch pocechom Okem psychologa wspanałego, letnego Przyjacel, to ktoś, kto we wszystko o Tobe wcąż Cę lub. Kochać, to znaczy pozwolć sę zranć. Te dwa wyrażena (może trochę kontrowersyjne) łączy odwołane sę do prawdy, do ujawnena wedzy o sobe drugemu człowekow oraz do bezbronnośc pewnej zależnośc. Jeśl ktoś zna nasze słabośc tajemnce, to one stają sę już w pewnym sense także jego własnoścą. Jednak otwartość jest jedyną drogą do satysfakcjonujących, pełnych relacj z nnym. Dzecko tej postawy może sę nauczyć w życe dorosłe pownno wejść z dojrzałą ntucją na le otwartośc wobec kogo może sobe pozwolć, ale przedtem że w ogóle warto zaryzykować ujawnane sebe. Koneczne do tego jest przeżyce bardzo bezpecznej, ufnej relacj z dorosłym, z opekunem, gdze może samo mówć - bez nadmaru strachu - prawdę o sobe: pochwalć sę dobra oceną, ale też zwerzyć z przewnena - samodzelne przyznać do błędu zapamętać reakcję, która zachęc do dalszego mówena prawdy (pommo, że to kosztuje wysłek ryzyko pokazana sę z cemnejszej strony). Zofa Bogocz wypoczynku. Pęknych mejsc, dobrej pogody nezapomnanych wrażeń! Do zobaczena we wrześnu... Redakcja Okna szkoły W numerze : 1.Okem psychologa 2.Rola specjalstycznego wsparca w rozwoju dzecka. 3.Dzałana podejmowane wobec rodzn dzec nepełnosprawnych przez OPS 4.Informacje pedagoga 5.Kulnara 6.Jak pomóc dzecku w rozwjanu mowy 7.Jastrzębsk smok podbja Kraków 8.BHP. Bezpeczne wakacje

2 Rola specjalstycznego wsparca w rozwoju specjalstów wczesnego wspomagana rozwoju, pedagogów specjalnych, logopedów, dzecka. psychologów, rehabltantów nnych, powstaje welospecjalstyczna dagnoza funkcjonalna, jak równeż pogłębona dagnoza dzecka kompleksowa nterdyscyplnarna jego zaburzeń rozwojowych. Włączene terap ze względu na rozpoznane neprawdłowośc rozwojowe, opracowane ndywdualnego programu wczesnego wspomagana rozwoju opartego na mocnych stronach dzecka jego ogranczenach, realzacja cyklcznych zajęć specjalstycznych daje szanse na wysok wskaźnk efektywnośc oddzaływań terapeutycznych.. Bezradność, bezslność, przekonane, że nc ne można zrobć dla własnego dzecka to uczuca które najczęścej towarzyszą rodzcom po usłyszanej nformacj, że ch dzecko ne rozwja sę prawdłowo. Bardzo duże znaczene ma kto w jak sposób przekaże rodzcom tą nformację. Najczęścej ze strony opekunów pojawa sę ogromna chęć pomocy, nadzeja na zmanę zastnałej sytuacj, lecz ne wadomo gdze tej pomocy należy szukać. Kto pokeruje rozwojem dzecka? Szukane nstytucj, specjalstów, pobyt w klnce, szptalu odweczne towarzyszące rodzcom pytane: Co Referat wygłoszony podczas I Regonalnej Konferencj dalej? Co jeszcze mogę zrobć dla Wczesne Wspomagane Rozwoju Dzec - dyrektor Przedszkola przy WSRdD własnego dzecka? Gdze sę udać? Kto pomoże? Upływ czasu, bezradność, brak nformacj, zbyt skrajne różne nformacje zberane od specjalstów, nformacje wyszukwane w przeglądarce nternetowej ne pomagają a Wczesne Wspomagane Rozwoju Dzec wręcz destablzują życe całej rodzny. Budzą 6 maja odbyła sę I regonalna coraz węcej poważnych wątplwośc już nc konferencja dla rodzców opekunów dzec, ngdy ne będze take jak dawnej nauczycel szkół przedszkol oraz pracownków W takm właśne momence - dzecko socjalnych. nepełnosprawne wraz ze swom rodzcam W beżącym numerze zameszczono pownn znaleźć sę jak najszybcej pod opeką wystąpena dyrektorów specjalstów Zespołu Wczesnego Wspomagana Ośrodka Pomocy Społecznej Rozwoju, a podjęte przez nch oddzaływana oraz Przedszkola przy Wojewódzkm Szptalu pownny rozpocząć sę w jak najkrótszym czase Rehabltacyjnym dla Dzec. od momentu uzyskana nformacj przez Pozostałe materały z konferencj rodzców o neprawdłowoścach rozwoju u ch ukażą sę w numerze wrześnowym dzecka. Nezależne od tego, czy dzecko ma,,okna szkoły klka tygodn, klka mesęcy czy klka lat, to jak najszybsze wsparce dzecka jego rodzców jest warunkem, na najbardzej optymalny rozwój przynos najwększe efekty terapeutyczne. Wczesna nterdyscyplnarna dagnoza oraz podjęce terap jest nezwykle stotne ze względu na dużą plastyczność centralnego układu nerwowego we wczesnym okrese rozwoju dzecka, a także na racjonalną pomoc całej rodzne w uporanu sę z problemem zaakceptowana nepełnosprawnośc własnego dzecka bądź neprawdłowośc w rozwoju. Rodzna dzecka chorego ne zostaje już sama ze swom problemam. Poprzez współdzałane specjalstów z różnych dzedzn:

3 Dzałana podejmowane wobec rodzn dzec nepełnosprawnych przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Jastrzębu-Zdroju W wynku przeprowadzonej reformy ustrojowej państwa oraz nowelzacj ustawy o rehabltacj zawodowej społecznej oraz zatrudnanu osób nepełnosprawnych realzacja znacznej częśc zadań z zakresu rehabltacj zawodowej społecznej powerzona została samorządom terytoralnym. Na terene Masta Jastrzębe-Zdrój zadana zawerające sę w zakrese rehabltacj społecznej oraz te wynkające z ustawy o pomocy społecznej realzuje Ośrodek Pomocy Społecznej. Zgodne z ustawą o pomocy społecznej pracownk socjalny realzując swoje obowązk służbowe ne tylko zwązane z przyznanem pomocy fnansowej ale równeż z szeroko pojętą pracą socjalną trafa do rodzny udzelając jej doradztwa. Pracownk socjalny orentuje sę w placówkach zapewnających rehabltację, sprzęt rehabltacyjny, by w raze konecznośc móc udzelć wyczerpujących nformacj zanteresowanym osobom. To samo dotyczy równeż wachlarza uprawneń wynkających z tytułu nepełnosprawnośc, dotyczących różnego rodzaju ulg, zwolneń od opłat, tp. Bardzo często pracownk socjalny trafając do rodzny zauważa, że członek rodzny cerp na schorzene, które może być podstawą do ustalena nepełnosprawnośc przeprowadza z rodzną właścwą rozmowę. Poprzez swoje dzałana nakerowuje rodznę na różne czynnośc, które należy podjąć w celu otrzymana pomocy z różnych źródeł. Perwszym krokem jest ustalene stopna nepełnosprawnośc (wydane bądź pomoc w wypełnenu wnosku, wskazane nezbędnej dokumentacj). Po uzyskanu orzeczena Powatowego Zespołu do Spraw Orzekana o Nepełnosprawnośc odczytuje wskazana nakerowuje osobę co należy dalej z tym orzeczenem poczynć: tj. wyrobć legtymację osoby nepełnosprawnej, złożyć wnosek o zasłek pelęgnacyjny, wyrobć kartę parkngową. W przypadku osób dorosłych nepełnosprawnych pracownk socjalny weryfkuje równeż zasadność przyznana pomocy w forme zasłku stałego, usług opekuńczych czy skerowana do domu pomocy społecznej. Ponadto są w stane pomóc uzyskać nezbędny sprzęt potrzebny do codzennego funkcjonowana np: łóżko czy rower rehabltacyjny, wózek nwaldzk poprzez skerowane do wypożyczaln sprzętu rehabltacyjnego lub wskazane możlwośc pozyskana dofnansowana w ramach Państwowego Funduszu Rehabltacj Osób Nepełnosprawnych. Tego rodzaju dzałana pracownka socjalnego lkwdują lub redukują faktyczne sytuacje problemowe, w jakch znalazły sę osoby nepełnosprawne a mają znaczący wpływ na codzenne życe. W ramach realzowanych dzałań Ośrodek Pomocy Społecznej prowadz rehabltację społeczną fnansowaną w ramach Państwowego Funduszu Rehabltacj Osób Nepełnosprawnych. Przyznając dofnansowane kerujemy sę zasadam ustalanym przez Radę Masta, które jasno określają warunk krytera udzelana pomocy. W ramach tej pomocy można ubegać sę o dofnansowane: - do turnusów rehabltacyjnych, - do lkwdacj barer archtektoncznych (montowane podjazdu, dostosowane łazenk do potrzeb osób nepełnosprawnych), - do barer techncznych (m. n. zakup montaż podnośnka, zakup montaż systemu wdeodomofonowego lub domofonowego, zakup krzeseł toaletowych, wózków toaletowopryszncowych, wózków taboretów sedesowych oraz nastawek toaletowych, zakup montaż uchwytów ułatwających korzystane z urządzeń hgenczno santarnych, zakup montaż krzesełka pryszncowego, podnośnka wannowego lub nnego urządzena ułatwającego osobe nepełnosprawnej korzystane z wanny bądź prysznca, przystosowane wyposażena kuchn do samodzelnej obsług przez osobę nepełnosprawną poruszającą sę na wózku nwaldzkm), - do barer w komunkowanu sę (zakup aparatu telefoncznego bezprzewodowego, zakup montaż faksu, telefaksu, zakup sprzętu

4 komputerowego oprzyrządowana komputerowego zakup nstalacja modemu, faxmodemu, tp.) - do zaopatrzena w przedmoty ortopedyczne środk pomocncze (m. n. aparaty słuchowe, peluchomajtk ) - do sportu, kultury, rekreacj osób nepełnosprawnych. Wysokość pomocy PFRON podlega regularne zmanom nestety zwykle ne jesteśmy w stane zaspokoć wszystkch potrzeb osób nepełnosprawnych. Co węcej jak sama nazwa wskazuje jest to dofnansowane węc osoby nepełnosprawne są zobowązane do wnesena wkładu własnego. W sytuacjach trudnych, gdze rodzna ma kłopoty z uregulowanem tej kwoty na wnosek pracownka socjalnego występujemy do Fundacj na terene naszego masta z prośbą o udzelene pomocy w uregulowanu wkładu własnego. Od 2012r realzujemy równeż plotażowy program PFRON pod nazwą Aktywny Samorząd, w ramach którego osoby nepełnosprawne mogą zdobyć wykształcene, nabyć wózek nwaldzk bądź go naprawć, zapewnć opekę dzecku w przedszkolu, zakupć komputer wraz z oprogramowanem, przeszkolć sę z jego obsług, protezy kończyn dostosowane do ndywdualnych potrzeb, zdobyć prawo jazdy. Ponadto pracownk socjalny ma wachlarz nnych możlwośc wsperana rodzny poprzez np. prowadzene pracy socjalnej. Praca socjalna z osobą nepełnosprawną ma na celu przede wszystkm w marę możlwośc, doprowadzene do stanu, w którym osoba ta stane sę zdolna do samodzelnej egzystencj. Dotyczy to funkcjonowana w warunkach domowych, społecznych w dzedznach składających sę na całokształt ludzkego funkcjonowana. Pracowncy socjaln muszą uznać odczuwaną przez osoby nepełnosprawne stygmę poczuce margnalzacj społecznej, aby móc przygotować take osoby na problemy, z którym spotykać sę będą w relacjach społecznych w obrębe własnej rodzny społecznośc. Poza wsparcem materalnym rzeczowym stotną rolę w pracy socjalnej spełna wsparce emocjonalne. To bardzo ważny rodzaj wsparca potrzebnego osobe nepełnosprawnej jej rodzne. Wynka z slnych przeżyć emocjonalnych, załamana, rozpaczy, jake mogą towarzyszyć utrace sprawnośc lub urodzenu nepełnosprawnego dzecka. Osoba nepełnosprawna lub członkowe rodzny przeżywają kryzys psychczny, ne są w stane sobe z nm poradzć wymagają dzałana podtrzymującego, obecnośc nnych osób, życzlwego zrozumena, wysłuchana pokrzepena. Obawy o przyszłość, które pojawają sę w refleksj w lękach osób nepełnosprawnych ch rodzn, wskazują nam na potrzebę slnego wsparca emocjonalnego. Ważnym elementem tego wsparca jest fakt, że w Ośrodku Pomocy Społecznej prowadzone są 2 grupy wsparca. Perwsza z nch skupa członków rodzn osób chorych na schzofrenę. Druga dotyczy osób z zaburzenam depresyjno lękowym. Charakter tych grup pozwala w dużym stopnu wsperać osoby nepełnosprawne z uwag na fakt, że w jednym mejscu spotykają sę osoby, których łączą zblżone problemy. Dodatkowo w Ośrodku zatrudnony jest psycholog, który udzela pomocy wsparca klentom. Ośrodek Pomocy Społecznej ustawczne wspera osoby nepełnosprawne w swoch dzałanach. Warto podkreślć, że dzałana te na przestrzen lat ewaluowały w kerunku coraz pełnejszego zaspakajana ch potrzeb. Referat wygłoszony podczas I Regonalnej Konferencj Wczesne Wspomagane Rozwoju Dzec Dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej mgr Teresę Jachmowską

5 Informacje pedagoga 2. Dofnansowane do zakupu sprzętu rehabltacyjnego. Procedury uzyskana dofnansowana. Ogólne warunk uzyskwana korzystana z uprawneń przez osoby nepełnosprawne. 1.Posadane aktualnego dokumentu potwerdzającego nepełnosprawność (rodzaje dokumentów) a) orzeczene o stopnu nepełnosprawnośc wydane przez Powatowy Zespół do Spraw Orzekana o Nepełnosprawnośc b) orzeczene Komsj do Spraw Inwaldztwa Zatrudnena (KIZ) wydane do 1997 r. (tzw. grupy I, II, III) c) orzeczene lekarza orzecznka ZUS Rodzaje wsparca, które osoby nepełnosprawne mogą uzyskać ze środków PFRON z samorządu powatowego (realzuje Powatowe Centrum Pomocy Rodzne) 1.Dofnansowane do uczestnctwa osób nepełnosprawnych w turnusach rehabltacyjnych. 1 Stopeń znaczny kwota dofnansowana 27 % przecętnego wynagrodzena w gospodarce narodowej ogłoszona przez Prezesa GUS za poprzedn kwartał. Aktualna wysokość dofnansowana wynos 602 zł. 2 Stopeń umarkowany odpowedno 25 % wynagrodzena jak wyżej. Aktualna kwota dofnansowana 558 zł 3 Stopeń lekk kwota dofnansowana 23 % wynagrodzena jak wyżej. Aktualna kwota dofnansowana 513 zł 4 Dzec młodzeż ucząca sę tak jak przy stopnu znacznym tj. 602 zł 5 Opekunowe osoby nepełnosprawnej kwota dofnansowana 18 % wynagrodzena jak wyżej. Aktualna kwota dofnansowana 402 zł. a) b) c) d) e) zlecene lekarza specjalsty z zaznaczenem, że dany rodzaj sprzętu rehabltacyjnego jest nezbędny w procese rehabltacj przy danym rodzaju dysfunkcj osoby nepełnosprawnej, dostarczene oferty cenowej sprzętu rehabltacyjnego podpsane umowy cywlno-prawnej (Starosta osoba nepełnosprawna lub przedstawcel ustawowy osoby) realzacja umowy przez wnoskodawcę kwota dofnansowana środkam PFRON wynos 60 % wartośc sprzętu, 3.Dofnansowane do zaopatrzena w środk pomocncze przedmoty ortopedyczne. 4.Dofnansowane do lkwdacj barer archtektoncznych, w komunkowanu sę techncznych w zwązku z ndywdualnym potrzebam osób nepełnosprawnych. 5.Uprawnena telekomunkacyjne. Dotyczą 50% ulg przy nstalacj telefonu 50% ulg w mesęcznej opłace abonamentu. Uprawnena dotyczą osób nepełnosprawnych ze znacznym stopnem nepełnosprawnośc z dysfunkcją wzroku lub słuchu lub mowy. 6.Usług pocztowe. Zapewnene dostępu osobom nepełnosprawnym do śwadczeń usług pocztowych o charakterze powszechnym -doręczanu osobe nepełnosprawnej, na jej żądane bez poberana dodatkowych opłat, przesyłek lstowych, lstów wartoścowych, paczek pocztowych przekazów pocztowych bezpośredno pod wskazany przez nadawcę adres, z pomnęcem skrzynk do doręczana korespondencj oraz bez konecznośc odberana przesyłek w placówce oddawczej. Powyższe uprawnena przysługują osobe nepełnosprawnej z uszkodzonym narządem ruchu powodującym koneczność korzystana z wózka nwaldzkego albo z uszkodzonym narządem wzroku zakwalfkowanej do

6 znacznego stopna nepełnosprawnośc. 7. Ulg komunkacyjne Do ulg w zakrese przejazdów środkam publcznego transportu zborowego kolejowego autobusowego uprawnone są osoby: - posadające znaczny stopeń nepełnosprawnośc (lub odpowednk tego stopna). Wysokość ulg w tym przypadku wynos: 49% w komunkacj zwykłej 37 % pozostała komunkacja w zakrese rozszerzonym np..autobusy pośpeszne, I mejsca z I klasą tp. 2 Osoby nepełnosprawne z dysfunkcją wzroku słuchu są zwolnone z płacena podatku od posadana psów. 3 Osoby nepełnosprawne ze znacznym stopnem nepełnosprawnośc z dysfunkcją, ruchu, wzroku mogą korzystać z odlczeń w podatku dochodowym od osób fzycznych. 4 Osoby nepełnosprawne z dysfunkcją ruchu mogą ubegać sę o uzyskane karty parkngowej. Osoby posadające kartę parkngową zwolnone są na podstawe przepsów o ruchu drogowym z obowązku stosowana sę do nektórych znaków drogowych dotyczących zakazu ruchu lub postoju. KULINARIA 95% opekunowe osób nepełnosprawnych Dzec młodzeż nepełnosprawna oraz ch opekunowe. ( dzec w weku 4 18 lat) 78% na przejazdy środkam komunkacj PKP PKS przy przejazdach z mejsca zameszkana z powrotem do śwadczących usług leczncze, rehabltacyjne,edukacyjne tp. W tym przypadku wymagane jest posadane nnego dokumentu potwerdzającego potrzebę korzystana z danego śwadczena np. szkoła posadane legtymacj szkolnej, ośrodek zdrowa wps do legtymacj o termnach wzyt tp 37% pozostałe przejazdy środkam komunkacj publcznej w nnych celach jak wyżej 8.Abonament za rado telewzję. Zwolnen od opłaty abonamentu są osoby nepełnosprawne posadające znaczny stopeń nepełnosprawnośc wydany przez Powatowy Zespół do Spraw Orzekana o Nepełnosprawnośc lub nne dokumenty potwerdzając równoważną nepełnosprawność. Inne uprawnena. 1 Osoby nepełnosprawne wraz z opekunam mogą korzystać z ulgowych bletów przy wejścu do muzeów państwowych, kn, kąpelsk, etc. Zupa śledzowa Flety śledzowe matasy jabłka 2 szt. cebula 1 szt. sok z cytryny mleko śmetana 18 sól, peprz 1.Śledze namoczyć pozostawć w wodze na około 3 godzny 2.Cebulę jabłka pokroć a następne rozgneść wdelcem lub zmksować blenderem 3. Śledze wyjąć z wody opłukać pokroć dodać do cebul jabłek wlać mleko dodać śmetanę, przyprawy do smaku, wymeszać. Podawać z zemnakam ugotowanym w mundurkach Smacznego :)

7 Jak pomóc dzecku w rozwjanu mowy Co robć, aby rozwjać mowę dzecka? O jakch zasadach pownn pamętać Rodzce? Rola rodzny w kształtowanu sę mowy dzecka jest szczególna nepowtarzalna. Wypowadane przez dorosłych słowa zdana zaspokajają potrzeby dzecka łącząc sę z takm sytuacjam jak karmene, myce sę, uberane, rozberane, jedzene, zabawa, zajęca domowe. Dla wększośc dzec rodzce są tym, którzy perws do nch mówą, uczą je poznawać śwat, komunkować sę z otoczenem. Dla prawdłowego rozwoju mowy ważnym czynnkem jest klmat emocjonalny w rodzne. Dbajce zatem o mocną węź emocjonalną. Nagradzajce dzecko za próby mówena klaszcząc, chwaląc nawet za mnmalny sukces. Podążajce za nm, okazujce mu cerplwość, zrozumene życzlwość. Akceptujce jego ogranczena, chwalce starana. Stwarzajce sytuacje będące źródłem pozytywnych emocj. Zanm dzecko zaczne mówć: - o le jest to możlwe należy karmć je persą, a późnej łyżeczką; - wcześne przyuczać do pca z kubeczka; - jak najwcześnej odstawć smoczek butelkę - ne dopuszczać do ssana kcuka; - gdy wyrzynają sę ząbk, podawać twarde pokarmy do gryzena przeżuwana, np. marchewkę, jabłko, skórk z peczywa; - utrzymywać drożny nos, uczyć dzecko oddychana przez nos. Dzecko najperw słyszy a dopero późnej mów. W zwązku z tym dobra jakość dostarczanych wzorców językowych odpowedne zachowana językowe osób znajdujących sę w jego otoczenu są nezbędne. Poszczególne etapy rozwoju mowy są zwązane z etapam rozwoju ruchowego. Zachęcajce węc dzecko do begana, wspnana sę po drabnkach, jazdy na hulajnodze, rowerze, rolkach. ` Dzecko najperw słyszy a dopero późnej mów. W zwązku z tym dobra jakość dostarczanych wzorców językowych odpowedne zachowana językowe osób znajdujących sę w jego otoczenu są nezbędne. Poszczególne etapy rozwoju mowy są zwązane z etapam rozwoju ruchowego. Zachęcajce węc dzecko do begana, wspnana sę po drabnkach, jazdy na hulajnodze, rowerze, rolkach. Szczególne ważna jest sprawność rąk. Wszelke zabawy, ćwczena usprawnające ręce, np. malowane, rysowane, wycnane, są bardzo pomocne, w terap logopedycznej. Zwracajce uwagę na słuch dzecka. By dobrze mówć, trzeba dobrze słyszeć. Jeśl musce powtarzać polecena lub prośby wydawane dzecku, sprawdźce, co z jego słuchem. Dobry odbór komunkatu, prawdłowe funkcjonowane słuchu, to połowa sukcesu. Jeśl coś Was nepoko skontaktujce sę z lekarzem. Do dzecka mówce neco wolnej, eksponując ważne w zdanu słowa poprzez ch podkreślene głosem, ntonacją, akcentem. Jeśl nawet ne ma ono poważnejszych trudnośc w rozumenu mowy, to tak wolnej odbera komunkaty słowne. Zdana proste, krótke są dla nego bardzej zrozumałe dostępne jako wzorzec do naśladowana. Do mówena wykorzystujce różne sytuacje domowe. Przy uberanu dzecka nazywajce częśc cała rodzaje ubrana, przy jedzenu wprowadzajce nazwy pokarmów, a także ch cechy ( słodk, kwaśny, gorzk tp.). Komentujce możlwe często to, co sam robce co rob dzecko, np. "teraz mama gotuje zupę". Zwracając sę bezpośredno do dzecka dajce mu czas na odpowedź. Obserwujce jak dzecko oddycha, czy nosem, czy ustam - podczas snu mlczena. Jeżel ma otwarte usta jego żuchwa układa sę nenaturalne zmena sę ułożene języka. Daje to w konsekwencj wady zgryzu jak równeż wady wymowy. Zwracajce uwagę na odgłosy codzennego życa, pytajce: Co to jest?. Szukajce razem źródła dźwęku. W ten sposób kształcce uwagę słuchową dzecka. Wzmacnajce słowa gestem mmką, to ułatwa zapamętywane. Ne używajce zmękczeń, zdrobneń, które zacerają wyrazstość budowy słowa utrudnają przyswajane normalnej mowy. Ne wymagajce mówena, czy powtarzana, gdy dzecko ne jest do tego

8 gotowe. Pamętajce, że rozumene zawsze wyprzedza umejętność mówena. W początkowym okrese naśladujce wszelke wokalzacje dzecka. Wprowadzajce wyrazy dźwękonaśladowcze. Zachęcajce dzecko do naśladowana odgłosów otoczena, sam dając przykład, ale uważne przysłuchując sę efektom uzyskanym przez dzecko. Starajce sę łączyć wydawane różnych dźwęków naśladowane odgłosów z rucham rąk całego cała. Organzujce wspólne "zabawy buzą": dmuchane banek mydlanych, nadmuchwane gumowych zabawek, gwzdane, nadymane polczków, parskane czy syczene. Wprowadzajce proste ćwczena gmnastyk buz języka w forme zabawy np: oblzywane sę jak kotek po wypcu mleka, konk, sęgane językem do nosa, do brody, do prawego ucha, do lewego ucha, lczen ząbków językem, parskane, cmokane td. Łączce nazywane z konkretnym obektem, a węc z obrazkam czy wdzanym przez dzecko przedmotem, osobą, zjawskem. Posługujce sę ksążkam lustracjam o wyrazstym rysunku lub komentujce aktualne wydarzena z najblższego otoczena w czase ch trwana. Często powtarzajce te same nformacje. Zachęcajce do utrzymywana kontaktu wzrokowego. Gdy dzecko mów po swojemu, powtarzajce po nm tę samą treść w poprawnej gramatyczne forme. Uczce werszyków rymowanek. Wprowadzajce zabawy paluszkowe np. dze rak neborak, sroczka kaszkę warzyła tp. Rytm koordynacja mają ogromne znaczene dla rozwoju, płynnej zrozumałej mowy. Ngdy ne krytykujce mowy dzecka w jego obecnośc an w obecnośc nnych dzec, znajomych czy rodzny. Unkajce neustannego poprawana jego wymowy. Dzecko cągle upomnane wycofuje sę z kontaktów słownych. Ne pozwólce by czuło sę gorsze od róweśnków. Ne porównujce, ne wypomnajce, że on potrafą, a ono ne. Śpewajce dzecku razem z dzeckem. Słuchajce płyt kaset z muzyką dzecęcą śpewajce razem. Nazywajce kolory żółty jak słońce, wymyślajce proste zagadk: ma cztery łapy szczeka Ogranczce oglądane telewzj. Przekaz telewzyjny jest mało zrozumały dla dzecka. Bądźce zawsze zorentowan, co dzecko ogląda. Do zabaw językowych wyberajce odpowedn moment, dzecko ne może być zmęczone, rozdrażnone czy głodne. Do zabawy z dzeckem zachęcajce także starsze rodzeństwo,babcę,dzadka. Sama znajomość języka ne wystarczy do skutecznej komunkacj. Dzecko mus meć okazję chceć przekazywać nnym swoje potrzeby, wrażena, uczuca. Mus meć węc motywację do nawązywana kontaktu z nnym. Stosujce różne zachęty komunkacyjne motywujące dzecko do mówena, np.:klka razy pobawce sę z dzeckem, a następne przerwjce zabawę poczekajce aż dzecko ją wznow; twórzce przeszkody unemożlwające korzystane z ulubonych przedmotów lub wykonywane ulubonych czynnośc, np. używajce pojemnków, których dzecko ne jest w stane samodzelne otworzyć lub zabawek z mechanzmem, którego dzecko ne jest w stane samodzelne obsługwać, zapomnjce o położenu łyżk w czase jedzena, dajce różne możlwośc do wyboru za każdym razem, gdy jest to możlwe. W raze pojawena sę symptomów opóźnena rozwoju mowy lub jakchkolwek wątplwośc skorzystajce z pomocy lekarzy specjalstów, psychologa, logopedy. Czas rozpoczęca leczena lub systematycznej terap jest bardzo stotny dla ch skutecznośc. Alfreda Wcher

9 BHP w szkole Jastrzębsk smok podbja Kraków! Welka Parada Smoków to mpreza plenerowa, organzowana przez Teatr Groteska z Krakowa, gromadząca każdorazowo klkadzesąt tysęcy wdzów. Jest to przedsęwzęce, które w sposób aktywny angażuje klka tysęcy dzec z Małopolsk ma mędzynarodowy wydźwęk skala organzacyjna medalna tego przedsęwzęca sprawa, że jest znane rozpoznawalne daleko poza grancam regonu oraz kraju. W zwązku z 200. roczncą urodzn Henryka Oskara Kolberga tegoroczna Parada, odbywająca sę pod hasłem Welk Kolbergowsk Zlot Smoków, mała przyblżyć najmłodszym uczestnkom elementy kultury tradycj ludowej oraz zachęcć ch do poszukwań etnografcznych nspracj. Jastrzębe Zdrój, a praktyczne Śląsk reprezentował, wykonany przez Zespół Szkół Nr 9 m. dr M. Wtczaka, smok Carbon, nawązujący do górnczej tradycj regonu. Kroczący w barwnym korowodze ponad 50 ggantycznych kolorowych smoków Carbon przeszedł ulcam Starego Masta, gdze został poddany ocene jury jako jedyny spoza małopolsk zdobył III nagrodę w kategor szkół. Carbonow towarzyszyl ucznowe nauczycele ubran w tradycyjne śląske stroje. Carbona można odwedzać w podwawelskej restauracj Pod Smoczą Jamą. Smok Carbon dotarł na Paradę Smoków dzęk Jastrzębskm Zakładom Wodocągów Kanalzacj S.A oraz panu Waldemarow Mazur. Bezpeczne wakacje Wakacje to czas odpoczynku, zabawy, zawerana nowych znajomośc, wyjazdów na kolone, obozy. Ne zapomnajmy jednak o rożnych zagrożenach czyhających w rożnych mejscach sytuacjach. Pamętajmy aby wyjaśnć dzecku wszystke zasad, których przestrzegane zapewn mu bezpeczeństwo. Przede wszystkm zawsze nteresuj sę czym zajmuje sę twoje dzecko, gdze jest czy to co rob jest bezpeczne. Bezpeczeństwo nad wodą pływaj tylko w mejscach strzeżonych ne skacz do wody w mejscach neznanych ne wchodź do wody rozgrzany Bezpeczeństwo na słońcu: noś nakryce głowy okulary słoneczne zachowaj umar w przebywanu na słońcu opalając sę stosuj kremy z fltram, dzęk temu unknesz poparzena Bezpeczeństwo podczas zabaw, jazdy na rowerze: zawsze zakładaj kask używaj tylko sprawnego roweru przestrzegaj przepsów ruchu drogowego Numery telefonów, które Twoje dzecko pownno meć wpsane w telefone: 999 -pogotowe ratunkowe 998 straż pożarna 997 Polcja WOPR ( odpoczywający nad wodą) GOPR ( odpoczywający w górach) Życzę rodzcom, dzecom udanych, radosnych, a przede wszystkm BEZPIECZNYCH wakacj! Służba BHP Redakcja: Karolna Kozubska Kogut, Wacław Podruczny Andrzej Komorowsk

10