PROGRAM EDUKACJI EKOLOGICZNO-PRZYRODNICZEJ DLA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

Transkrypt

1 PROGRAM EDUKACJI EKOLOGICZNO-PRZYRODNICZEJ DLA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

2 ...Pracujcie niestrudzenie dla ratowania tego, co ukochaliście... Pouczajcie o tym, że idea ochrony przyrody jest ideą na wskroś demokratyczną, gdyż chroni ona skarby przyrody dla całego społeczeństwa. Przez poznanie i ochronę przyrody - do jej ukochania!... Władysław Szafer Wstęp Wiek przedszkolny to okres wzmożonej aktywności poznawczej i szczególnej wrażliwości emocjonalnej. Dlatego już w tym wieku należy dziecku pokazywać potęgę i piękno otaczającego nas świata, uświadamiać mu fakt, że człowiek, rośliny, zwierzęta, przyroda martwa stanowią cząstkę tego samego środowiska i mają w równym stopniu prawo do istnienia. Proekologiczne wychowanie i nauczanie dziecka to celowa, planowa i systematyczna praca nauczyciela przy współudziale rodziców i środowiska współpracującego z przedszkolem. Według E. J. Frątczaków edukacja ekologiczna to,,(...)świadomie zamierzona, celowa, planowa, systematyczna i stopniowa działalność nauczycieli, rodziców, opiekunów wobec dzieci przy ich pozytywnej motywacji i wielostronnej działalności(...). Dlatego już w przedszkolu należy wprowadzać podstawowe elementy ochrony środowiska naturalnego, przez które będziemy kształtować u dzieci postawę ekologiczną. Postawa ta będzie się charakteryzowała ciekawością świata i współzależnością występująca w tym świecie, poczuciem więzi z przyrodą i ludźmi oraz uczeniem się odpowiedzialności za przyrodę i środowisko. Program Edukacji Ekologiczno-Przyrodniczej został opracowany zgodnie z Podstawą Programową Wychowania Przedszkolnego i powstał w oparciu o Program Wychowania Przedszkolnego "Nasze Przedszkole" Małgorzaty Kwaśniewskiej i Wiesławy Żaby-Żabińskiej. Zawarte w nim treści dają możliwość rozwijania u dzieci zainteresowań środowiskiem przyrodniczym i człowiekiem jako jego integralną częścią a co za tym idzie w bezpośredni sposób wpływają na kształtowanie się w nich postaw ekologicznych. 2

3 I. Cel główny Celem głównym programu jest wykorzystanie i tworzenie okazji do poznawania rzeczywistości przyrodniczo ekologicznej poprzez obserwowanie, odkrywanie i eksperymentowanie. Rozbudzanie potrzeby kontaktu z przyrodą, kształtowanie opiekuńczego stosunku do świata roślin i zwierząt. II. Cele szczegółowe Dziecko: dostrzega piękno otaczającego świata przyrody chętnie uczestniczy w bezpośrednich obserwacjach i kontaktach z przyrodą poznaje rożne ekosystemy występujące w najbliższej okolicy ( las, łąka, pole ) zna podstawowe zasady ochrony przyrody poszerza słownictwo o treści ekologiczne wykazuje przyjazny stosunek do roślin i zwierząt rozumie zależność człowieka od przyrody i przyrody od człowieka preferuje aktywne formy wypoczynku na łonie przyrody zna przyczyny zanieczyszczenia wody, powietrza, lasów oraz sposoby ich zapobiegania ma poczucie odpowiedzialności za stan najbliższego środowiska przyrodniczego III. Spodziewane efekty : Po zrealizowaniu programu ekologicznego dziecko : zna i nazywa rożne ekosystemy rozumie skutki niewłaściwego zachowania się w naturalnym środowisku zna rolę i znaczenie ochrony naturalnego środowiska operuje słownictwem wzbogaconym o treści ekologiczne wie,że życie bez kontaktu z przyrodą jest niemożliwe 3

4 zna swoje najbliższe środowisko przyrodnicze wykorzystuje surowce wtórne w pracach plastyczno- technicznych ma nawyk oszczędzania wody świadomie i aktywnie korzysta z ekologicznego środowiska bierze odpowiedzialność za stan środowiska przyrodniczego nabywa przekonania, że woda i powietrze są niezbędnymi czynnikami dla życia na ziemi. IV. Metody i formy pracy W realizacji wymienionych celów pomocne mogą być następujące metody i formy pracy oraz przedsięwzięcia : spacery i wycieczki przyrodnicze ( do lasu, do parku, ogródków działkowych, na łąkę ) wycieczki krajoznawcze i w poszukiwaniu pomników przyrody (wycieczka do Borówekwspółpraca z,, Wrzosową Krainą, wycieczka do Przemkowskiego Parku Krajobrazowego, zajęcia z edukacji ekologicznej w terenie. Udział nauczycieli i rodziców w zorganizowaniu wycieczek krajoznawczo- przyrodniczych. Współpraca z Nadleśnictwem Chocianów) organizowanie wystawek tematycznych w kąciku przyrody, gromadzenie i wystawianie eksponatów wykonanie zielnika albumu zawierającego liście z drzew występujących w naszej okolicy - prowadzenie ogródka przedszkolnego - udział w konkursie "Drugie życie śmieci" - udział w konkursie " Zbieramy zużyte baterie" prowadzenie hodowli( roślin doniczkowych, sadzenie kwiatów cebulkowych, hodowla fasoli,cebuli) obserwacja stanu pogody uczestniczenie w akcjach sprzątania świata, dokarmiania zwierząt zimą gromadzenie literatury (książki, czasopisma o tematyce przyrodniczej ) organizowanie spotkań z pracownikami nadleśnictwa zabawy piaskiem i materiałem przyrodniczym wykonywanie prostych doświadczeń z zakresu przyrody nieożywionej 4

5 V. Treści programowe : Człowiek i przyroda wielozmysłowe poznawanie otaczającego świata dostrzeganie piękna otaczającego nas środowiska przyrodniczego dobór odzieży w zależności od pory roku i stanu pogody zapoznanie z cyklem produkcyjnym cukru i mąki poznanie rożnych sposobów przechowywania i przyrządzania warzyw i owoców Rośliny 1.Rozróżnianie i nazywanie : popularnych warzyw i owoców krajowych i egzotycznych roślin uprawnych drzew i krzewów występujących w najbliższym otoczeniu popularnych kwiatów i krzewów ozdobnych niektórych roślin polnych ( kwiaty, zboża trawy ) grzybów jadalnych i trujących 2.Bliższe poznanie środowisk roślinnych ( las, park, ogród łąka, pole, sad), prowadzenie obserwacji w rożnych porach roku. 3.Gromadzenie tworzywa przyrodniczego do kącika przyrody. 4.Obserwacja rozwoju roślin: poznawanie cykli rozwojowych roślin pomoc w pielęgnowaniu roślin doniczkowych rozumienie znaczenia wody, powietrza, słońca i gleby dla rozwoju roślin określenie podstawowych części roślin 5. Rozumienie znaczenia ochrony niektórych roślin w Polsce, przestrzegania zakazu ich zrywania. Zwierzęta 1.Rozróżnianie i nazywanie wybranych gatunków : zwierzęta domowe i hodowlane zwierzęta żyjące w w naturalnym środowisku w Polsce i na świecie zwierzęta chronione w Polsce 2.Rozumienie znaczenia zwierząt hodowlanych i domowych dla człowieka. 3.Zapoznanie z życiem wybranych zwierząt : - obserwacja niektórych zwierząt w ich naturalnym środowisku 5

6 - poznanie sposobów odżywiania, poruszania i rozmnażania się niektórych zwierząt - obserwowanie jaki wpływ na życie zwierząt maja zmiany zachodzące w przyrodzie wraz z nadejściem zimy i wiosny 4.Rozumienie potrzeby pomagania zwierzętom w czasie zimy, dokarmianie ptaków. 5.Znaczenie niektórych owadów dla przyrody -pszczoła, mrówka,biedronka 6.Zachowanie ostrożności w kontaktach ze zwierzętami Atmosfera i zjawiska w niej zachodzące 1. Dostrzeganie zmian zachodzących w pogodzie, nazywanie zjawisk atmosferycznych 2. Obserwacja ruchu, kierunku i siły wiatru przy pomocy latawca, wiatraczka 3. Wykorzystanie powietrza przez człowieka( elektrownie, butle tlenowe, paralotnie itp. ) 4. Znaczenie powietrza dla życia i wzrostu żywych organizmów. 5. Różne źródła zanieczyszczenia powietrza. Woda 1. Zapoznanie ze zbiornikami wodnymi występującymi w naturalnym środowisku: rozróżnianie i nazywanie rożnych zbiorników wodnych obserwacja roślin i zwierząt żyjących w rożnych akwenach rozumienie znaczenia wody w życiu człowieka, roślin i zwierząt przyczyny i rodzaje zanieczyszczeń wód 2. Przeprowadzenie doświadczeń prezentujących : rożne stany skupienia wody obieg wody w przyrodzie zjawisko rozpuszczania i krystalizacji soli i cukru w wodzie 3. Podejmowanie rożnych działań mających na celu oszczędzanie wody : racjonalne gospodarowanie wodą Gleba 1.Prowadzenie obserwacji gleby : zapoznanie z życiem zarówno roślin jak i zwierząt żyjących w ziemi zrozumienie znaczenia gleby dla wzrostu organizmów w niej żyjących 2.Poznanie przyczyn zanieczyszczenia gleby 3.Oglądanie i poznawanie wybranych minerałów : węgiel, sól kamienna, kryształ górski (zastosowanie) 6

7 4. Poznanie sposobu wydobywania, właściwości i znaczenia węgla, miedzi, soli dla człowieka 5. Podejmowanie działań mających na celu ograniczenie zanieczyszczenia gleby : rozumienie potrzeby ograniczenia ilości śmieci np. poprzez opakowania wielokrotnego użytku nabywanie potrzeby konieczności segregowania odpadów wytwarzanych przez człowieka wdrażanie do wyrzucania śmieci tylko w miejscach do tego przeznaczonych Przyroda nieożywiona 1.Obserwacja zjawiska pływania i tonięcia ciał 2. Prowadzenie doświadczeń z wykorzystaniem magnesów - przyciąganie i odpychanie się ciał 3.Obserwacja pogody : obserwowanie zjawisk meteorologicznych charakterystycznych dla każdej pory roku. VI. Procedury osiągania zamierzonych celów : Program edukacji ekologiczno przyrodniczej zawiera szereg zamierzeń, które sprowadzają się do rozbudzania u dzieci świadomej postawy młodego ekologa. Osiągniecie zamierzonych celów będzie możliwe poprzez : organizowanie dzieciom bezpośredniego kontaktu z przyrodą bezpośrednia obserwacja stanu naturalnego środowiska Pomocne również będą: pogadanki - konkursy inscenizacje pokazy doświadczenia spacery i wycieczki Najważniejszą jednak częścią powodzenia w realizacji programu będzie aktywna praca dzieci, włączanie ich do praktycznego działania i zastosowania zdobytej przez nie wiedzy w praktyce. 7

8 VII. Ewaluacja : Zadaniem ewaluacji programu na poziomie wychowania przedszkolnego jest refleksja metodyczna. Celem ewaluacji jest zbadanie stopnia opanowania wiadomości, umiejętności i postaw dzieci w zakresie edukacji proekologicznej. Te walory będą podlegały ocenie poprzez kompleksową obserwację dziecka. Dobrą oceną będą również opinie rodziców i nauczycieli. 8

9 Przykładowy plan spacerów, wycieczek i działań z uwzględnieniem tematyki przyrodniczo-ekologicznej WRZESIEŃ Wycieczka na ogródki działkowe: dziecko poznaje środowisko przyrodnicze ogrodów, utrwala znajomość nazw owoców i pojęć - sad, owoce, drzewa owocowe, warzywa. Dostrzega piękno ogrodu jesiennego. PAŹDZIERNIK Wycieczka do lasu: dziecko poznaje piękno lasu w jesiennej szacie, poznaje owoce leśne. Zwrócenie uwagi na właściwe zachowanie się w lesie (nie hałasujemy, nie śmiecimy, nie niszczymy runa leśnego, nie łamiemy gałęzi). LISTOPAD/GRUDZIEŃ Założenie kącika przyrodniczego. Spacer do parku, obserwacja ptaków pozostających u nas na zimę. Wycieczka do Nadleśnictwa Chocianów. Spotkanie z leśniczym. Zwiedzanie sali tradycji leśnictwa. Dokarmianie zwierząt. Sadzenie cebulek kwiatów w ogródku przedszkolnym. STYCZEŃ Wycieczka do parku: dziecko poznaje park w pięknej, zimowej szacie. Dokarmianie ptaków zimą. Spacer ulicami miasta. Wdychanie powietrza nosem w celu jego przefiltrowania. LUTY/MARZEC Spacer po parku: obserwacja obcinania gałęzi drzew o krzewów wczesną wiosną. Wycieczka na ogródki działkowe: dziecko poznaje prace wiosenne w polu. Zwrócenie uwagi na nie niszczenie zwierząt żyjących w glebie (kret, dżdżownica) i na ograniczenie stosowania nawozów sztucznych, a zastąpienie ich nawozami naturalnymi. KWIECIEŃ Założenie warzywniaka: uprawa rzodkiewki, cebuli, sałaty. Spacer na ogródki działkowe. Zwrócenie uwagi na wykorzystanie każdego poletka na działce. Obserwacja pierwszych wiosennych kwiatów. Spacer do parku: obserwacja budzącej się do życia przyrody. Wsłuchanie się w śpiew ptaków. MAJ Spacer na łąkę. Założenie zielnika. Wycieczka do lasu: obserwacja przyrody (rozwijanie się roślin, głosy ptaków, przyglądanie się owadom). Rozpoznawanie i nazywanie drzew liściastych i iglastych. Ochrona przyrody, zachowanie ciszy i czystości w lesie. CZERWIEC Wycieczka do gospodarstwa agroturystycznego i parku krajobrazowego. Zajęcia z edukacji ekologiczno-przyrodniczej w terenie (współpraca z "Wrzosową Krainą") Wycieczki według harmonogramu poszczególnych grup uwzględniające treści przyrodnicze. 9