Zeszyty Naukowe nr 13

Transkrypt

1 Zeszyty Naukowe nr 13 POLSKIE TOWARZYSTWO EKONOMICZNE Kraków 2012 Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie Analiza i ocena funkcjonowania Funduszu Leśnego w latach Wprowadzenie Podstawową formą organizacyjną finansów, umożliwiającą gospodarowanie pieniądzem, jest fundusz. Pozwala on na gromadzenie i rozdysponowanie środków pieniężnych przez określony podmiot. Istnienie wielu funduszy o zróżnicowanym charakterze wynika z powszechności występowania zjawisk finansowych. Według kryterium własności można wyróżnić fundusze publiczne i prywatne, pod względem zaś zakresu można mówić o funduszach mikro- i makroekonomicznych. Kryterium przedmiotu finansowania pozwala wyodrębnić fundusze o przeznaczeniu ogólnym oraz fundusze specjalistyczne (celowe) [Owsiak 2002, s. 25]. Te ostatnie zwane są inaczej gospodarką parabudżetową. W przeciwieństwie do gospodarki budżetowej, środki funduszy celowych mogą być wykorzystane na finansowanie zarówno zadań planowanych, jak i zadań nieujętych w planach. Ponadto zgromadzone środki funduszy wyznaczają zakres finansowanych zadań, zaś niewykorzystane w danym roku środki mogą być wydatkowane w następnym roku [Finanse 2010, s ]. Reforma finansów publicznych wprowadzana od 2010 r. ograniczyła liczbę funduszy celowych, powoływanych na mocy ustawy, włączając niektóre z nich do budżetów jednostek samorządu terytorialnego (m.in. powiatowe i gminne fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej), zaś część przekształcając w państwowe osoby prawne (np. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz jego wojewódzkie odpowiedniki) i utrzymując państwowe fundusze celowe.

2 310 Motywem warunkującym tworzenie większości funduszy celowych jest możliwość uzyskiwania dodatkowych środków finansowych na realizację szczególnie ważnych celów gospodarczych lub społecznych. Fundusze te wpływają w istotny sposób na zwiększenie samodzielności organów dysponujących tego rodzaju zasobami [Kożuch 2011, s. 17] oraz dzięki możliwości akumulacji niewykorzystanych w danym roku środków gwarantują realizację określonych zadań również w czasie kryzysu gospodarczego. Celem artykułu jest analiza i ocena zasad funkcjonowania Funduszu Leśnego oraz pozyskania i wykorzystania jego środków w latach Zastosowano analizę pionową, poziomą oraz pionowo-poziomą zestawienia dochodów i wydatków Funduszu. Stanowi on formę gospodarowania środkami na cele wskazane w ustawie o lasach [Ustawa z dnia 28 września 1991 r. ] i jest tworzony w ramach systemu finansowego Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe (PGL LP). Jego środkami dysponuje Dyrektor Generalny PGL LP. 2. Zasady gospodarki finansowej Funduszu Leśnego Zasady gromadzenia i wydatkowania środków Funduszu Leśnego są określone w ustawie o lasach i w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej w PGL LP [Rozporządzenie Rady Ministrów ]. Zgodnie z ustawą o lasach dochody Funduszu stanowią: a) odpis podstawowy liczony od wartości sprzedaży drewna, obciążający koszty działalności nadleśnictw; b) należności, kary i opłaty związane z wyłączeniem z produkcji gruntów leśnych; c) należności wynikające z odszkodowań: cywilnoprawnych za szkody powstałe w wyniku oddziaływania gazów i pyłów przemysłowych, a także z innych tytułów, z tytułu przedwczesnego wyrębu drzewostanów na podstawie przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych [Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. ], za szkody powstałe w wyniku pożarów, prac górniczych i geologicznych; d) dochody wynikające z udziału lub uzyskane ze sprzedaży akcji i udziałów w spółkach; e) dotacje budżetowe, z wyłączeniem dotacji celowych na zadania zlecone przez administrację rządową obejmujące w szczególności: wykup lasów i gruntów do zalesień oraz ich rekultywację, a także wykup innych gruntów w celu zachowania ich przyrodniczego charakteru, wykonywanie krajowego programu zwiększania lesistości oraz pielęgnację i ochronę upraw i młodników powstałych w ramach realizacji tego programu,

3 Analiza i ocena funkcjonowania Funduszu Leśnego zagospodarowanie i ochronę lasów w przypadku zagrożenia ich trwałości, sporządzanie okresowych, wielkoobszarowych inwentaryzacji stanu lasów, aktualizacji stanu zasobów leśnych oraz prowadzenie banku danych o zasobach leśnych, opracowywanie planów ochrony dla rezerwatów przyrody znajdujących się w zarządzie Lasów Państwowych oraz ochronę gatunkową roślin i zwierząt oraz sprawowanie nadzoru nad obszarami wchodzącymi w skład sieci Natura 2000, finansowanie edukacji leśnej społeczeństwa, w szczególności poprzez tworzenie i prowadzenie leśnych kompleksów promocyjnych oraz zakładanie ścieżek przyrodniczo-leśnych, sporządzanie planów zalesienia, pełnienie zadań związanych z realizacją programów współfinansowanych ze źródeł zagranicznych; f) inne dochody uzyskane na rzecz tego Funduszu (np. odsetki od środków Funduszu na rachunkach bankowych). Wielkość odpisu podstawowego na poziomie PGL LP ustala corocznie minister właściwy do spraw środowiska, na wniosek Dyrektora Generalnego. Ten ostatni określa wielkość odpisu dla poszczególnych dyrekcji regionalnych Lasów Państwowych, a dyrektor regionalnej dyrekcji dla poszczególnych nadleśnictw. Odpis jest ustalany jako wskaźnik procentowy na dany rok w relacji do planowanych przychodów ze sprzedaży drewna na podstawie planu finansowo-gospodarczego Lasów Państwowych. Jednakowa wielkość odpisu dla całego PGL LP oraz dla regionalnych dyrekcji w latach kształtowała się na poziomie około 12 15%. Od 2010 r. została zmniejszona do 10%, w związku z zastrzeżeniem Najwyższej Izby Kontroli dotyczącym zbyt wysokiej wielkości odpisu, uwzględniając niepełne wykorzystanie środków Funduszu Leśnego [Informacja o wynikach 2009, s. 6]. Natomiast wielkość odpisu w nadleśnictwach ustalana przez dyrektorów regionalnych jest zróżnicowana. Przykładowo wielkość odpisu na 2012 r. w nadleśnictwach podlegających Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach wahała się od 3% do 31%. Zgodnie z ustawą o lasach środki Funduszu są przeznaczane dla nadleśnictw na wyrównywanie niedoborów powstających przy realizacji zadań gospodarki leśnej. Jest to tzw. dopłata brutto dla tych nadleśnictw, które z powodu niekorzystnych warunków przyrodniczych i ekonomicznych osiągają stratę na działalności podstawowej, administracyjnej i ubocznej. Ponadto środki Funduszu mogą być także wykorzystane na: a) wspólne przedsięwzięcia jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych, w szczególności w zakresie gospodarki leśnej, b) badania naukowe,

4 312 c) tworzenie infrastruktury niezbędnej do prowadzenia gospodarki leśnej, d) sporządzanie planów urządzenia lasu, e) prace związane z oceną i prognozowaniem stanu lasów i zasobów leśnych, f) inne zadania z zakresu gospodarki leśnej w lasach. Wykorzystanie dochodów Funduszu Leśnego z niektórych źródeł jest ściśle określone. Środki obejmujące należności, kary i opłaty związane z wyłączeniem z produkcji gruntów leśnych oraz należności wynikające z odszkodowań z tytułu przedwczesnego wyrębu drzewostanów gromadzi się na odrębnym rachunku bankowym Dyrekcji Generalnej. Mogą być one przeznaczone wyłącznie na zalesianie gruntów niestanowiących własności Skarbu Państwa, badania naukowe i prace z zakresu gospodarki leśnej w lasach znajdujących się w zarządzie parków narodowych oraz inne zadania, określone w ustawie o lasach. Od 2006 r. Dyrektor Generalny może z wydzielonej części środków Funduszu Leśnego utworzyć fundusz stabilizacji, którego celem jest dofinansowanie zadań związanych z usuwaniem nadzwyczajnych zagrożeń dla lasów w ramach długookresowego cyklu produkcji leśnej. Sposób wykorzystania funduszu stabilizacji jest określany każdorazowo w drodze decyzji przez Dyrektora Generalnego. Niewykorzystane w danym roku kalendarzowym środki Funduszu stanowią jego dochód w następnym roku. Informacje o gromadzeniu i wykorzystaniu środków Funduszu są przedstawiane przez Dyrektora Generalnego ministrowi właściwemu do spraw środowiska w ramach corocznego sprawozdania finansowo- gospodarczego PGL LP [Rozporządzenie Rady Ministrów ]. 3. Wielkość i struktura dochodów i wydatków Funduszu Leśnego Zwiększenia i zmniejszenia Funduszu Leśnego w latach przedstawiono w tabeli 1. Roczne dochody Funduszu w tym okresie kształtowały się na poziomie mln zł, a wydatki na poziomie mln zł (w cenach stałych z 2010 r.). Wykorzystanie zgromadzonych środków Funduszu w analizowanym okresie jest małe. W 2002 r. wykorzystano 84% środków dyspozycyjnych, a w latach 2009 i 2010 już mniej niż połowę. W każdym roku w okresie (z wyjątkiem 2005 r.) następował przyrost środków Fundusz Leśnego. Wielkość przyrostu wahała się od 54 mln zł w 2003 r. do 187 mln zł w 2004 r. (w cenach stałych 2010 r., por. rys. 1). Skutkiem tego było znaczne zwiększenie zgromadzonego kapitału w ciągu dziewięciu lat. Głównym źródłem dochodów Funduszu Leśnego w analizowanym okresie był odpis podstawowy obciążający koszty nadleśnictw, a głównym kierunkiem

5 Analiza i ocena funkcjonowania Funduszu Leśnego Tabela 1. Dochody i wydatki Funduszu Leśnego w latach (w mln zł, ceny bieżące) Rok Stan na 1 stycznia Dochody Środki dyspozycyjne Wydatki Stan na 31 grudnia wydatków dopłata brutto dla nadleśnictw wykazujących ujemny wynik finansowy na działalności podstawowej, administracyjnej i ubocznej. W tabelach 2 i 3 przedstawiono strukturę odpowiednio dochodów i wydatków Funduszu. Udział odpisu podstawowego w dochodach ogółem kształtował się w przedziale od 77% do 85%, zaś udział dopłaty brutto w łącznych wydatkach wynosił 63 81%. Na rys. 2 przedstawiono wielkość odpisu podstawowego i dopłaty brutto w anali- Wykorzystanie środków dyspozycyjnych (w %) ,6 556,2 577,8 482,3 95,5 83, ,5 567,7 663,2 523,4 139,8 78, ,8 638,9 778,7 478,7 300,0 61, ,0 653,4 953,4 723,0 230,4 75, ,4 699,1 929,5 630,8 298,7 67, ,7 808, ,4 681,3 426,1 61, ,1 862, ,6 796,4 492,2 61, ,2 703, ,6 571,0 624,6 47, ,6 681, ,5 564,6 741,9 43,2 Źródło: opracowanie własne na podstawie [Leśnictwo 2008, s. 287; 2011, s. 306] Rys. 1. Roczne przyrosty środków Funduszu Leśnego w latach (w mln zł, ceny stałe z 2010 r.) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z tabeli 1.

6 314 Tabela 2. Struktura dochodów Funduszu Leśnego w latach (w %) Wyszczególnienie Odpis podstawowy obciążający koszty 79,1 83,8 83,5 84,1 82,5 85,3 77,8 77,2 77,0 nadleśnictw Dodatkowe dochody a 19,6 12,8 11,8 12,7 9,8 8,6 10,3 13,0 12,3 Dodatkowe dochody b 1,3 1,5 1,6 1,8 2,5 2,5 2,6 3,5 3,7 Dochody z udziału w spółkach 1,3 0,1 0,1 0,1 0,2 0,1 0,0 0,0 0,0 Pozostałe dochody związane z Lasami 1,3 1,7 2,8 1,1 4,8 3,1 8,8 5,6 6,0 Państwowymi Pozostałe dochody dotyczące lasów niestanowiących własności 1,3 0,1 0,2 0,2 0,2 0,3 0,5 0,7 1,0 Skarbu Państwa i parków narodowych Razem 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 a należności, kary i opłaty związane z wyłączeniem z produkcji gruntów leśnych; należności wynikające z odszkodowań za szkody powstałe w wyniku oddziaływania gazów i pyłów przemysłowych, pożarów, prac górniczych i geologicznych oraz z tytułu przedwczesnego wyrębu drzewostanów na podstawie przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych; b środki związane z wyłączeniem z produkcji gruntów leśnych niestanowiących własności Skarbu Państwa oraz lasów w zarządzie parków narodowych. Źródło: opracowanie własne na podstawie [Leśnictwo 2003, s. 292; 2005, s. 289; 2008, s. 287; 2011, s. 306] Odpis podstawowy Dopłata brutto Rys. 2. Wielkość odpisów podstawowych i dopłat brutto dla nadleśnictw w latach (w mln zł, ceny stałe z 2010 r.) Źródło: opracowanie własne na podstawie [Leśnictwo 2008, s. 287; 2011, s. 306].

7 Analiza i ocena funkcjonowania Funduszu Leśnego zowanym okresie. Wydatki na dofinansowanie nadleśnictw działających w trudnych warunkach przyrodniczych i osiągających stratę na działalności stanowiły od 59% (w 2004 r.) do 95% (w 2008 r.) wartości dochodów z tytułu naliczenia odpisu podstawowego. Fundusz Leśny jest zatem wykorzystywany głównie do redystrybucji środków finansowych między nadleśnictwami. Kolejnym źródłem dochodów Funduszu Leśnego są dochody, które można nazwać ekologicznymi, związane z rekompensatą za negatywny wpływ działalności gospodarczej na ilość i jakość zasobów leśnych. Obejmują one należności związane z wyłączeniem z produkcji gruntów leśnych i lasów, należności wynikające z odszkodowań za szkody oraz należności z tytułu przedwczesnego wyrębu drzewostanów. Dochody te zasilają w mniejszym stopniu Fundusz Leśny (w granicach 11 20% w zależności od roku). Trudno jest oszacować, w jakim stopniu te środki są przeznaczane na działania ekologiczne w Lasach Państwowych (ochrona przyrody, zrównoważona gospodarka leśna) ze względu na sposób prezentacji danych dotyczących kierunków wydatków Funduszu Leśnego przez PGL LP i GUS (tabela 3). Zgodnie jednak z przepisami ustawy o lasach, jak już wspomniano, niektóre dochody ekologiczne, gromadzone na odrębnym rachunku bankowym, mogą być przeznaczone wyłącznie na zadania, które przynajmniej w części można potraktować jako działania na rzecz ochrony środowiska. Najmniejsze znaczenie w generowaniu dochodów Funduszu Leśnego mają dochody z udziału w spółkach. W 2006 r. wyniosły one 1,04 mln zł, co stanowiło 0,2% łącznych dochodów, a w 2010 r. tylko 20 tys. zł, czyli poniżej 0,01% łącznych dochodów Funduszu. Oprócz wyrównywania niedoboru nadleśnictw wynikających ze zróżnicowanych warunków prowadzenia gospodarki leśnej, środki Funduszu Leśnego były przeznaczane głównie na sporządzanie planów urządzania lasów, wspólne przedsięwzięcia jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych oraz tworzenie infrastruktury do prowadzenia gospodarki leśnej. Udział wydatków na te ostatnie zadania w wydatkach ogółem w analizowanym okresie wahał się w zakresie od 0,7% w 2009 r. do 23,5% w 2005 r. Około 3 4% łącznych wydatków Funduszu było przeznaczane na badania naukowe i ekspertyzy dotyczące leśnictwa, a ok. 1 2% na dofinansowanie jednostek specjalnych Lasów Państwowych. Jeszcze mniejszy udział w wydatkach ogółem Funduszu miały wydatki na przekształcenia jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych oraz zalesianie gruntów niestanowiących własności Skarbu Państwa oraz badania naukowe i zadania z zakresu gospodarki leśnej w lasach będących w zarządzie parków narodowych. Wielkość wydzielonego ze środków Funduszu Leśnego funduszu stabilizacji wyniosła 50 mln zł w 2005 r., 100 mln zł w 2006 r., 164 mln zł w 2007 r. oraz 230 mln zł w latach Środki funduszu stabilizacji zostały wyko-

8 316 Tabela 3. Struktura wydatków Funduszu Leśnego w latach (w %) Wyszczególnienie Wyrównanie niedoboru środków (dopłata brutto do 80,5 77,8 65,3 63,0 74,0 66,7 79,9 78,6 70,7 działalności nadleśnictw) Dofinansowanie urządzania lasu 8,8 8,4 8,5 6,2 7,5 6,2 6,1 8,1 8,7 Wspólne przedsięwzięcia Lasów Państwowych 5,3 4,6 2,5 3,3 5,3 4,0 6,3 9,9 Tworzenie infrastruktury do prowadzenia gospodarki 12,4 23,5 9,6 14,9 4,9 0,7 4,5 leśnej Prace naukowo-badawcze i ekspertyzy 3,7 4,3 3,2 4,0 4,2 3,7 4,7 3,2 Dofinansowanie jednostek specjalnych a 1,1 1,3 1,0 1,2 1,2 1,1 1,4 1,7 Tworzenie, dzielenie, likwidacja jednostek organizacyj- 0,7 0,6 0,1 0,1 0,1 0,0 0,1 10, 7 nych Lasów Państwowych Dofinansowanie zalesiania gruntów niestanowiących własności Skarbu Państwa oraz badania naukowe i zadania 0,5 0,6 0,2 0,3 1,3 0,0 0,0 1,3 z zakresu gospodarki leśnej w lasach w zarzą dzie parków narodowych Pozostałe wydatki 2,5 2,4 0,3 0,0 0,1 0,3 0,1 0,0 Razem 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 a Leśny Bank Genów, Ośrodek Kultury Leśnej w Gołuchowie, Izba Pamięci w Spale. Źródło: opracowanie własne na podstawie [Leśnictwo 2003, s. 292; 2005, s. 289; 2008, s. 287; 2011, s. 306]. rzystane dopiero w 2010 r. na pokrycie szkód powodziowych w infrastrukturze Lasów Państwowych i w drzewostanach. Wydatki na ten cel wyniosły 21,6 mln zł. 4. Znaczenie Funduszu Leśnego dla sytuacji finansowej PGL LP Lasy Państwowe zarządzają lasami stanowiącymi własność Skarbu Państwa. Ich głównym celem jest prowadzenie gospodarki leśnej według zasad powszechnej ochrony lasów, trwałości ich utrzymania, ciągłości i zrównoważonego wyko-

9 Analiza i ocena funkcjonowania Funduszu Leśnego rzystania produkcyjnych, ekologicznych i społecznych funkcji lasów oraz powiększania zasobów leśnych [Ustawa z dnia 28 września 1991 r. ]. Działalność PGL LP opiera się na zasadzie samodzielności finansowej, czyli jej koszty muszą być pokryte z osiąganych przychodów. Zgodnie z informacjami zawartymi w raportach rocznych za lata Lasy Państwowe osiągały corocznie zysk netto w granicach mln zł (ceny stałe z 2010 r.). Największym udziałem w przychodach ogółem (ponad 80%) charakteryzują się przychody ze sprzedaży drewna. Wysokość tych ostatnich decyduje w istotnym stopniu o możliwości realizacji zadań związanych zarówno z produkcyjnymi, jak i ekologicznymi i społecznymi funkcjami lasów. W sytuacji niekorzystnej koniunktury na rynku drewna i związanymi z tym niskimi przychodami ze sprzedaży tego surowca, środki zgromadzone w ramach Funduszu Leśnego mogą zapewnić stabilizację finansową niezbędną do prowadzenia gospodarki leśnej z uwzględnieniem zasad zrównoważonego rozwoju. Środki Funduszu Leśnego zgromadzone na rachunkach bankowych Dyrekcji Generalnej na koniec roku w okresie stanowiły ok % środków pieniężnych ogółem i miały wpływ na wysoki poziom płynności finansowej PGL LP. Udział Funduszu w kapitałach własnych Lasów Państwowych w 2005 r. wynosił 6,7% i wzrastał systematycznie w kolejnych latach, osiągając poziom 13,4% w 2010 r. Wielkość odpisu podstawowego obciążającego koszty nadleśnictw oraz wysokość dopłat brutto dla nich nie ma wpływu na wielkość podatku dochodowego od osób prawnych płaconego przez PGL LP, ponieważ podstawą opodatkowania tym podatkiem jest wynik na działalności dodatkowej, a obliczając niedobór środków nadleśnictw, uwzględnia się wynik na pozostałych rodzajach działalności: podstawowej, administracyjnej i ubocznej. 5. Podsumowanie Fundusz Leśny stanowi formę organizacyjną gospodarki finansowej Państwowego Przedsiębiorstwa Leśnego Lasy Państwowe. Źródła jego dochodów i kierunki wykorzystania zgromadzonych środków Funduszu są określone przepisami ustawy o lasach. W analizowanym okresie struktura dochodów i wydatków Funduszu była zasadniczo stabilna. Podstawowym źródłem dochodów (77 85%) był odpis podstawowy od wartości sprzedaży drewna, obciążający koszty działalności nadleśnictw, zaś dochody z tytułu należności, opłat i kar o charakterze ekologicznym oraz z innych tytułów miały mniejsze znaczenie. Środki Funduszu były przeznaczane głównie na dopłaty dla nadleśnictw, w których występują niekorzystne warunki przyrodnicze i ekonomiczne prowadzenia gospodarki leśnej (63 81% ogółu wydatków). Wykorzystanie Funduszu polegało

10 318 zatem przede wszystkim na transferze środków pomiędzy poszczególnymi nadleśnictwami. W latach występował systematyczny wzrost niewykorzystanych środków dyspozycyjnych Funduszu pozostających na koniec roku. Fundusz Leśny umożliwia prowadzenie elastycznej gospodarki finansowej w Lasach Państwowych, a wielkość zakumulowanych środków gwarantuje realizację zadań związanych z gospodarką leśną również w czasie kryzysu gospodarczego. Literatura Finanse [2010], red. M. Podstawka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Informacja o wynikach kontroli gospodarowania środkami funduszu leśnego [2009], Najwyższa Izba Kontroli, Departament Środowiska, Rolnictwa i Zagospodarowania Przestrzennego, Warszawa. Kożuch M. [2011], Specyfika publicznych funduszy celowych [w:] Ocena funduszy ekologicznych w świetle ich dalszego funkcjonowania w Polsce, red. K. Górka, P.P. Małecki, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków. Leśnictwo. Informacje i opracowania statystyczne [2003, 2005, 2008, 2011], GUS, Warszawa. Owsiak S. [2002], Podstawy nauki finansów, PWE, Warszawa. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 grudnia 1994 r. w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej w Państwowym Gospodarstwie Leśnym Lasy Państwowe, Dz.U. 1994, nr 134, poz Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach, Dz.U. 1991, nr 101, poz. 444 z późn. zm. Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych, Dz.U. 2004, nr 121, poz z późn. zm. An Analysis and Assessment of the Functioning of the Forestry Fund in The objective of the Forestry Fund is to manage resources in accordance with the Forestry Act, and it is established within the framework of the financial system of the State Forests Company. In , the structure of the Fund s revenues and expenditures was relatively stable. The basic sources of revenues were the amounts written off as deductions from the sales of timber the costs incurred by forest boards. The Forestry Fund is mainly used to transfer funds between forest boards. The analysed period is characterised by an increasing surplus of year-end funds to be disposed of by the Forestry Fund. doktor, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Wydział Finansów, Katedra Polityki Przemysłowej i Ekologicznej. Zainteresowania naukowo-badawcze: ekonomika ochrony środowiska, instrumenty rynkowe ochrony środowiska, finansowanie ochrony środowiska. dyduchj@uek.krakow.pl