BANK DANYCH O LASACH I WIELKOOBSZAROWA INWENTARYZACJA STANU LASÓW JAKO NARZĘDZIE DO MONITOROWANIA, OCENY I NADZORU NAD LASAMI W POLSCE

Transkrypt

1 BANK DANYCH O LASACH I WIELKOOBSZAROWA INWENTARYZACJA STANU LASÓW JAKO NARZĘDZIE DO MONITOROWANIA, OCENY I NADZORU NAD LASAMI W POLSCE Piotr Otawski Ministerstwo Środowiska Warszawa, 9 marca 2015 r.

2 Polityka leśna państwa Polityka leśna państwa powstała w konsekwencji uchwalenia w 1991 r. ustawy o lasach i przyjęcia Polskiej Polityki Kompleksowej Ochrony Zasobów Leśnych (1994 r.), Krajowego Programu Zwiększania Lesistości (1995 r.) oraz Strategii Ochrony Leśnej Różnorodności Biologicznej (1996 r.). Dokument został przyjęty przez Radę Ministrów 22 kwietnia 1997 r. 2

3 Polityka leśna państwa Nadrzędnym celem Polityki leśnej państwa jest: - wyznaczenie kompleksu działań zmierzających do zachowania trwałości i wielofunkcyjności lasów, ich wszechstronnej użyteczności, - ochrony oraz roli w kształtowaniu środowiska przyrodniczego. Opracowanie i wdrażanie Polityki leśnej państwa należy do obowiązków Ministra Środowiska, w szczególności poprzez: - kształtowanie warunków dla realizacji wszystkich funkcji lasów, - stały nadzór nad stanem lasów i gospodarką leśną, lasami w parkach narodowych, - przygotowywanie programów wynikających z PLP. 3

4 Polityka leśna państwa Zapewnienie trwałości lasów wraz z ich wielofunkcyjnością (w szczególności przez powiększanie zasobów leśnych kraju, polepszanie ich stanu oraz kompleksową ich ochronę) wymaga stałego monitorowania wielkości zasobów leśnych oraz stanu lasów, a także prowadzonej gospodarki leśnej. 4

5 Podstawy prawne funkcjonowania BDL oraz WISL Aby umożliwić realizację powyższych zadań w 1997 r., zostały wprowadzone przepisy dotyczące tej kwestii w ustawie o lasach poprzez zobowiązanie Lasów Państwowych m.in. do: - sporządzania okresowych wielkoobszarowych inwentaryzacji stanu lasów, - aktualizacji stanu zasobów leśnych, - prowadzenia banku danych o zasobach leśnych i stanie lasów. 5

6 Podstawy prawne funkcjonowania BDL oraz WISL Art. 13a ust. 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2014 r., poz. 1153) 6

7 Cele BDL oraz WISL Podstawowe cele stawiane przed BDL to: - gromadzenie, systematyczne uzupełnianie, aktualizacja i przechowywanie danych o lasach wszystkich form własności, - opracowywanie i przetwarzanie danych umożliwiających ich interpretację, - umożliwienie prowadzenia analiz oraz prognozowania rozwoju zasobów i możliwości użytkowania w makroskali, - prezentacja, rozpowszechnianie i udostępnianie informacji o lasach oraz wspieranie badań naukowych, - propagowanie standardów zbierania danych i przetwarzania danych o zasobach leśnych i przyrodniczych. Celem WISL jest ocena stanu lasu i kierunku jego zmian w skali wielkoobszarowej na podstawie odpowiednio dobranych wskaźników. 7

8 BDL oraz WISL jako narzędzie nadzoru nad lasami 1. Analiza stanu lasów i wyznaczanie kierunków rozwoju leśnictwa oraz opracowywanie i wdrażanie polityki leśnej państwa jest zadaniem Ministra Środowiska. 2. Zgodnie z Polityką leśną państwa Minister Środowiska jest zobowiązany do kształtowania warunków realizacji wszystkich funkcji lasów oraz stałego nadzoru nad stanem lasów i gospodarką leśną. 3. Podstawowymi źródłami informacji o lasach na poziomie operacyjnym były przede wszystkim: dane z planów urządzenia lasu (pozwalające na ocenę nadleśnictw i regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych, a także gospodarki leśnej w Lasach Państwowych), sprawozdania i raporty jednostek realizujących gospodarkę leśną, (przede wszystkim Lasów Państwowych oraz Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa), dane sprawozdawcze dotyczące lasów i ich ochrony w Parkach Narodowych, aktualizacja stanu powierzchni leśnej i zasobów drzewnych (wykonywana w całym PGL LP), pozwalająca na przedstawienie stanu wszystkich lasów jedynie w Lasach Państwowych i umożliwiająca dokonywania analiz stanu zasobów drzewnych, trendów ich zmian oraz aktualnych i przewidywanych możliwości pozyskania drewna. 4. W lasach prywatnych, nadzorowanych przez starostów, gospodarka leśna oceniana była przez rady powiatów, zaś dostępne dane charakteryzowały się: różną wartością merytoryczną, brakiem aktualnych informacji o wielkości powierzchni i zasobów drzewnych, niewystarczającą informacją dotyczą prowadzonej gospodarki leśnej. 8

9 WISL jako narzędzie nadzoru nad lasami Informacje pochodzące z WISL odgrywają ważną rolę w ocenie realizacji zadań trwałej, wielofunkcyjnej i zrównoważonej gospodarki leśnej. Porządkują także wiedzę z zakresu bioróżnorodności i kształtowania się zasobów leśnych. Monitorowanie stanu lasu oraz tempa i trendu zachodzących w nim zmian jest nieodzownym warunkiem racjonalnego formułowania, realizacji i oceny funkcjonowania polityki leśnej Państwa przez organy decyzyjne. Metodyka WISL zapewnia dane o porównywalnym zakresie dla wszystkich form własności. Informacja taka jest niezbędna z punktu widzenia wspomagania nadzoru nad gospodarką leśną w skali regionu czy kraju. 9

10 WISL jako narzędzie nadzoru nad lasami Wykonywanie inwentaryzacji wielkoobszarowej jest również ważnym elementem uczestnictwa Polski w procesach międzynarodowych dotyczących lasów i leśnictwa. Aktualne dane o lasach stanowią niezbędny element sprawozdawczości międzynarodowej, w tym w ramach funkcjonowania m.in.: procesu Forest Europe; Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu; Konwencji o różnorodności biologicznej; Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO). 10

11 WISL jako narzędzie nadzoru nad lasami Wyniki Wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu dostarczają danych na potrzeby statystyki krajowej; Metodyka i dane Wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu stanowią podstawę do wielu badań naukowo-rozwojowych; Wielkoobszarowa inwentaryzacja stanu lasu stanowi źródło odniesienia dla danych o procesach zachodzących w konkretnych ekosystemach leśnych, czy informacji pochodzących z innych źródeł (np. z GUS zbieranych według innej metodyki); Informacje z Wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu wraz z danymi z okresowych prac urządzeniowych są jednym elementów Banku danych o zasobach leśnych i stanie lasów wszystkich form własności. 11

12 BDL jako narzędzie nadzoru nad lasami Bank Danych o Lasach wypełnia zadania: 1. Gromadzenia danych dotyczących terenów leśnych. 2. Wykonywania raportów okresowych na potrzeby administracji państwowej. 3. Wykonywania raportów indywidualnych na potrzeby administracji państwowej. 4. Wykonywania raportów indywidualnych na potrzeby innych podmiotów. 5. Udostępniania danych dla jednostek administracji, jednostek naukowo-badawczych oraz innych podmiotów. 6. Udostępniania społeczeństwu informacji publicznej dotyczącej lasów. 7. Udziału w pracach badawczych dotyczących terenów leśnych. 8. Prowadzenia działań mających na celu polepszenie jakości i kompletności dostępnej informacji o terenach leśnych w Polsce. 12

13 BDL jako narzędzie nadzoru nad lasami Głównymi adresatami informacji są w szczególności: - administracja rządowa, jednostki naukowo badawcze, wyższe uczelnie, jednostki wykonawstwa urządzeniowego; - dyrektorzy regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych, wojewodowie, dyrektorzy parków narodowych, wojewódzkie biura planowania przestrzennego; - nadleśniczowie, starostowie, oraz administracja powiatowa i gminna. BDL spełnia rolę punktu informacyjnego o leśnictwie i zasobach leśnych w Polsce dla społeczeństwa, ponieważ każdy ma prawo do informacji o środowisku i jego ochronie na warunkach określonych ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku. 13

14 BDL jako narzędzia nadzoru nad lasami Bank danych o lasach jest źródłem danych wypełniającym rosnące zapotrzebowanie społeczne, instytucjonalne oraz biznesowe na dane o charakterze gospodarczośrodowiskowym w tym także dotyczące informacji o lasach wszystkich form własności na różnych szczeblach organizacji i zarządzania w leśnictwie i ochronie środowiska oraz w planowaniu przestrzennym, a także potrzeby nauki, statystyki publicznej i międzynarodowej oraz społeczeństwa uzasadnia potrzebę tworzenia systemu planistycznoprognostycznego, który systematycznie dostarczałby informacji o stanie lasów dla danego obszaru i całego kraju w ustalonym zakresie. 14

15 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ ul. Wawelska 52/ Warszawa Piotr Otawski Ministerstwo Środowiska Warszawa, 9 marca 2015 r.