WPŁYW NIEWŁAŚCIWEJ UTYLIZACJI POZOSTAŁOŚCI ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN NA MIKROORGANIZMY GLEBOWE

Transkrypt

1 Inżynieri Ekologizn Eologil Engineering Vol. 45, 2015, p DOI: / /60600 WPŁYW NIEWŁAŚCIWEJ UTYLIZACJI POZOSTAŁOŚCI ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN NA MIKROORGANIZMY GLEBOWE Ktrzyn Kuhrsk 1, Urszul Whowsk 1 1 Ktedr Entomologii, Fitoptologii i Dignostyki Molekulrnej, Uniwersytet Wrmińsko Mzurski w Olsztynie, ul. Prwoheńskiego 17, Olsztyn, e-mil: urszul.whowsk@uwm.edu.pl STRESZCZENIE Nowe unormowni prwne zwrją szzególną uwgę n włśiwą utylizję pozostłośi środków ohrony roślin w gospodrstwh rolnizyh i ogrodnizyh, poniewż niektóre z nih mogą pozostwć w gleie kilk lt w niezmienionej formie zmieniją ioróżnorodność mikroorgnizmów gleowyh. W dnih nkietowyh nlizowno sposoy stosowni i utylizji środków ohrony roślin przez profesjonlnyh użytkowników, w dnih lortoryjnyh oeniono ioróżnorodnośi ziorowisk mikroorgnizmów gleowyh pohodząyh ze stnowisk punktowo skżonyh tymi ksenoiotykmi. Świdomość użytkowników środków ohrony roślin w zkresie testowni opryskiwzy orz konieznośi szkoleni osó wykonująyh ziegi ohronne ył n dość wysokim poziomie. Niestety świdomość ekologiznego zgrożeni ze strony środków ohrony roślin wśród nkietownyh ył mł, nkietowni dość zęsto deklrowli, że ih pozostłośi wylewne są do gley w jednym miejsu w gospodrstwie. Ogrnizło to ioróżnorodność mikroorgnizmów gleowyh, szzególnie lizeność kterii wiążąyh zot. Grzyy rodzju Muor orz gtunki Fusrium ulmorum i Glioldium roseum n ogół nie regowły n oeność pozostłośi środków ohrony roślin w gleie. Słow kluzowe: nkiety, pozostłośi środków ohrony roślin, kterie, Muor spp., Fusrium spp. THE EFFECT OF IMPROPER DISPOSAL OF THE RESIDUES OF PLANT PROTECTION PRODUCTS ON SOIL MICROORGANISMS ABSTRACT New legisltion emphsizes the importne of proper disposl of the residues of plnt protetion produts in frms in the griulturl nd hortiulturl setor, euse some of those residues my remin in soil in unhnged form for severl yers, thus ffeting the iodiversity of soil miroorgnisms. A questionnire survey ws onduted to determine the methods of pplition nd disposl of plnt protetion produts y professionl users. Biodiversity of miroil ommunities in soil t sites ontminted y xenoiotis from point soures ws evluted in lortory experiment. The wreness of the users of plnt protetion produts regrding responsile nd sfe use of pproved spryers nd the need to trin persons performing protetive tretments ws stisftory. However, the respondents demonstrted low level of environmentl wreness, nd they often delred tht in their frms the residues of plnt protetion produts re disposed of in the sme ple repetedly. Suh prties redue the iodiversity of soil-dwelling miroes, in prtiulr, the ounts of nitrogen-fixing teri. In most ses, fungi of the genus Muor nd the speies of Fusrium ulmorum nd Glioldium roseum did not respond to the presene of the residues of plnt protetion produts in soil. Keywords: questionnire survey, residues of plnt protetion produts, teri, Muor spp., Fusrium spp. WSTĘP Celem intensywnej produkji rolnizej jest zwiększenie i poprw jkośi plonów przy pomoy środków ohrony roślin. Ih ndmierne lu niewłśiwe stosownie niesie jednk wiele nieezpiezeństw, tkih jk dleko idąe zniezyszzenie środowisk nturlnego [Hołowniki i in. 2011, Wrzosek i in. 2009]. Pomimo świdomośi tyh zgrożeń od 2005 roku w Polse wzrst stosownie tyh ksenoiotyków, ih średnie zużyie szowne jest n poziomie 1,86 kilogrm sustnji ktywnej n hektr. W Europie klsyfikuje to nsz krj się n dość wysokiej pozyji, podoną 93

2 Inżynieri Ekologizn / Eologil Engineering Vol. 45, 2015 ilość preprtów do ohrony uprw wykorzystuje się w Niemzeh [Roznik Sttystyki Międzynrodowej GUS 2012, Jreki, Borek-Jmro 2013, Pruszyński, Skrzypzk 2007, Wrzosek i in. 2009]. Wprowdzenie nowyh przepisów prwnyh zoowiązująyh profesjonlnyh użytkowników środków ohrony roślin do stosowni zsd integrownej ohrony roślin, poząwszy od dni 1 styzni 2014, ogrniz ih stosownie [Ustw z dni 8 mr 2013 r., Hołowniki i in. 2011, Jreki, Borek-Jmro 2013]. Środki ohrony roślin tylko w niewielkiej zęść trfiją do fktyznego elu zwlzni, orgnizmu szkodliwego, ntomist pozostł zęść uleg rozproszeniu w środowisku [Komárek i in. 2010, Muñoz-Leoz i in. 2011]. Zrówno sustnje ktywne jk i ih metolity ulegją również zróżniownym proesom, tkim jk: migrje między wszystkimi komponentmi środowisk orz sorpj w środowisku gleowym [Wrzosek i in. 2009]. W zleżnośi od sposou zstosowni, dwki preprtu orz jego włśiwośi proesy te przeiegją odmiennie. Niektóre preprty rdzo szyko ulegją degrdji, inne zś pozostją w gleie kilk lt w niezmienionej formie. Dltego niezwykle wżn jest włśiw utylizj pozostłośi środków ohrony roślin w gospodrstwh rolnizyh i ogrodnizyh. Celem dń ył nliz sposou utylizji środków ohrony roślin w gospodrstwh n terenie Polski półnono wshodniej orz oen struktury mikroorgnizmów gley punktowo skżonej środkmi ohrony roślin niewłśiwie utylizownymi. MATERIAŁ I METODY BADAWCZE W lth przeprowdzono dni nkietowe wśród 174 studentów kierunku rolnitwo i ogrodnitwo Uniwersytetu Wrmińsko- -Mzurskiego, posidjąyh gospodrstw rolne lu ogrodnize. Ankiety zwierły pytni o sposoy postępowni ze środkmi ohrony roślin, ih pozostłośimi, opkownimi i tehniką dokonywni ziegów orz nlizmi pozostłośi środków ohrony roślin. We wrześniu 2012 roku porno próy gley z oszrów punktowo skżonyh środkmi ohrony roślin n terenie województw wrmińsko-mzurskiego. W prywtnyh gospodrstwh rolnyh wytypowno miejs, w któryh wylewno pozostłośi środków ohrony roślin. Próy gley o msie 1 kg poierno z głęokośi 20 m, w entrum skżeni, w odległośi pięiu i dziesięiu metrów od niego. Po 10 grm gley wytrząsno w 90 m 3 sterylnej wody, w 250 m 3 kolh, przez 30 minut w wytrząsre stołowej typu 358S (Elpin Plus, Polsk). Zwiesiny dronoustrojów w ilośi 0,1 m 3 wysino wgłęnie n pożywkę Mrtin stosowną do izolji drożdży i grzyów strzępkowyh [Mrtin 1950], pożywkę grową ez zotu do izolji kterii wiążąyh zot [Mtyniuk, Mrtyniuk 2003], pożywkę King B do izolji kterii rodzju Pseudomons [King i in. 1954], podłoże do izolji kterii rzędu Atinomyetles według Willims-Dvis (skroi 10 grm; MgSO 4 O 0,5 grm; K 2 HPO 4 1 grm; gr 16 grm; wod 1000 m 3 ; ph 7,1 7,3). Do izolji kterii proteolityznyh zstosowno pożywkę z żeltyną (NCl 2 grm; K 2 HPO 4 0,5 grm; MgSO 4 O 0,2 grm; CCl 2 0,1 grm; FeSO 4 O śld; żeltyn 100g; gr 20 g; wod 1000 ml; ph 7,0), do uzyskni kterii elulolityznyh podłoże z elulozą (NCl 0,5 grm; K 2 HPO 4 1 grm; MgSO 4 O 0,5 grm; FeSO 4 O śld; NCl 0,5 grm; wyiąg gleowy 200 m 3 ; ekstrkt drożdżowy 0,5 grm; eluloz 6 grm; gr 18 grm; wod 800 m 3 ; ph 7,0). Kolonie mikroorgnizmów polizono po ustleniu się ih lizy n płytkh. Dne z nkiet nlizowno metodą rng Kruskl-Wllis (ANOVA). Do oeny istotnośi różni między średnimi w dnih mikroiologiznyh zstosowno wielokrotny test Student- -Newmn-Kuels (SNK, p=0,01). Dne lizowe dotyząe lizenośi mikroorgnizmów trnsformowno według wzoru log (jednostki tworząe kolonie (jtk)+1). Wyniki przedstwiono w posti log(jtk+1) w 1 grmie świeżej msy gley ryzosferowej. Istotność różni między średnimi olizono progrmem Sttisti 9.0 (ANOVA). Strukturę ziorowisk grzyów strzępkowyh podno w posti lizy wszystkih oznzonyh kolonii wyrstjąyh n podłożu Mrtin. Bioróżnorodność ziorowisk grzyów strzępkowyh oszowno wskźnikiem Mrglef olizonym według wzoru: wskźnik Mrglef = liz gtunków 1 / ln (lizeność ziorowisk grzyów). ZESTAWIENIE I OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ Wśród nkietownyh tylko troje gospodrzy prowdziło gospodrstw ekologizne. Zdeydown większość nkietownyh pohodził z 94

3 Inżynieri Ekologizn / Eologil Engineering Vol. 45, 2015 województw wrmińsko-mzurskiego orz mzowiekiego (tel 1). Wśród dnyh dominowli posidze gospodrstw rolnyh (98,2%), o wielkośi od 10 do 100 hektrów (73,1%). Gospodrstw o powierzhni do 5 hektrów posidło 5,3% nkietownyh. Wielkość gospodrstw mił istotny wpływ n postępownie ze środkmi ohrony roślin orz ih pozostłośimi. Im gospodrstwo yło większe tym większ ył liz stosownyh ziegów ohronnyh, oso wykonują zieg zęśiej ył przeszkolon, ntomist opryskiwze zęśiej nie tylko sprwne, le i testowne. Wielkość gospodrstw również mił wpływ n sposó przehowywni orz zęstość oddwni opkowń po środkh ohrony roślin do dystryutorów, im większe gospodrstwo tym zęśiej zużyte opkowni trfiły do dystryutorów środki ohrony roślin przehowywne yły w spejlnie przeznzonyh do tego elu pomieszzenih. Ankietowni njzęśiej wykonywli ziegi ohronne przeiwko hwstom (87,7%), rzdziej stosowli preprty grzyoójze (64,9%) i owdoójze (48,5%) tel 1. Pond połow respondentów stosowł nie więej niż pięć ziegów ohronnyh w sezonie wegetyjnym roślin (58,5%), ntomist 9,9% powyżej 10 ziegów. Osoy przeprowdzjąe ziegi w większośi gospodrstw yły przeszkolone (79,5%), stosowne opryskiwze testowne (74,9%). Środki ohrony roślin w gospodrstwh nkietownyh zęsto zużywne yły n ieżąo (31%), przehowywno je tkże w pomieszzenih gospodrzyh (28,7%) lu w spejlnie wydzielonyh do tego miejsh (40,4%). Po wykonnyh ziegh ohronnyh opryskiwze yły płukne pozostłośi nkietowni wylewli do spejlnyh ziorników jedynie w 30,4% gospodrstw, pozostli wylewli je w jedno miejse w gospodrstwie (34,5%), w inne miejse (njzęśiej hrkteryzowne jko lsy lu rowy) 30,4% lu do knlizji (4,7%). Opkowni po zużytyh środkh ohrony roślin oddwne yły przez 64,3% respondentów do dystryutorów środków ohrony roślin. Innymi sposomi n pozywnie się opkowń po środkh ohrony roślin yło wyrzunie do śmiei (21,6%), plenie (11,1%) orz zkopywnie (2,9%). Jkość płodów rolnyh pod kątem pozostłośi środków ohrony roślin nkietowni sprwdzli njzęśiej o kilk lt (46,8%), jednk ż 29,2% nkietownyh nigdy nie sprwdził jkośi pozysknyh płodów rolnyh. Tel 1. Proentowy ukłd odpowiedzi udzielnyh w nkieie Tle 1. Perentge system nswers provided in the questionnire Pytni nkietowe % 1.Rodzj gospodrstw:. gospodrstwo rolnize 98,2. gospodrstwo ogrodnize 1,8 2. Wielkość gospodrstw:. do 5 hektrów 5, hektrów 10, hektrów 73,1 d. powyżej 100 hektrów 11,1 3. Oddlenie gospodrstw od dużego ośrodk miejskiego:. do 5 kilometrów 11, kilometrów 24. powyżej 10 kilometrów 64,3 4. Gospodrstwo położone jest w województwie:. wrmińsko-mzurskim 43,3. mzowiekim 33,3. kujwsko-pomorskim 4,7 d. podlskim 9,9 e. pomorskim 8,2 f. śląskie 0,6 5. Ziegi ohronne stosowne są w elu ogrnizeni występowni:. ptogenów 64,9. owdów 48,5. hwstów 87,7 6. Liz ziegów ohronnyh stosownyh w gospodrstwie:. do 5 ziegów 58,5. od 5 do 10 ziegów 31,6. powyżej 10 ziegów 9,9 7. Oso wykonują ziegi jest:. przeszkolon 79,5. nieprzeszkolon 20,5 8. Opryskiwze stosowne do wykonni ziegów są:. sprwne 25,1. testowne 74,9 9. Środki ohrony rośli przehowywne są w:. udynku gospodrzym 28,7. spejlnie wydzielonym pomieszzeniu 40,4. zużywne są n ieżąo 31 d. inne Po wykonniu ziegu ohronnego opryskiwze są płukne, pozostłośi wylewne:. do knlizji 4,7. w jedno miejse w gospodrstwie 34,5. do spejlnyh ziorników 30,4 d. w inne miejse 30,4 11. Opkowni po środkh ohrony roślin są:. plone 11,1. zkopywne 2,9. wyrzune do śmiei 21,6 d. oddwne do dystryutor 64,3 e. inne Jkość uzysknyh płodów rolnyh pod kątem pozostłośi środków ohrony roślin sprwdzn jest:. oroznie 24. o kilk lt 46,8. inne 29,2 95

4 Inżynieri Ekologizn / Eologil Engineering Vol. 45, 2015 Przeszkolenie osoy wykonująej w gospodrstwie zieg ohronny miło wpływ n postępownie z pozostłośimi środków ohrony roślin. Jeśli oso wykonują zieg ył przeszkolon to opryskiwze zęśiej yły testowne, środki ohrony roślin przehowywne w spejlnie wydzielonyh pomieszzenih, opkowni po nih zęśiej oddwno do dystryutorów środków ohrony roślin. Przeszkolenie osoy wykonująej zieg nie korelowło ntomist z postępowniem z pozostłośimi środków ohrony roślin z opryskiwzy po wykonniu ziegów orz z zęstotliwośią dń płodów rolnyh. Sugeruje to koniezność kontynuji szkoleni osó, szzególnie w kierunku większej znjomośi ekotoksyznego oddziływni środków ohrony roślin n środowisko. Z uwgi n drżliwość informji n temt loklizji punktów, w któryh wylewno środki ohrony roślin, nie podno ih nzw. W gleie punktowo skżonej środkmi ohrony roślin njlizniej występowły promieniowe, le ih lizeność ył stiln i nie zmienił się w zleżnośi od odległośi od entrum skżeni (tel 2). Lizeność uoższyh ziorowisk kterii hitynolityznyh i proteolityznyh pozostwł n zliżonym poziomie we wszystkih rejonh i punkth dń. W punkie dwzym numer 3 lizeność kterii elulolityznyh okzł się istotnie mniejsz w entrum niż w odległośi 5 i 10 metrów od niego, o spowodowne yło njprwdopodoniej rkiem roślin w punkie Tel 2. Lizeność ziorowisk mikroorgnizmów ryzosferowyh n terenh punktowo skżonyh środkmi ohrony roślin Tle 2. The numer of rhizosphere miroil ommunities in the res ontminted y plnt protetion produts Rodzje mikroorgnizmów Loklizj wylewni środków ohrony roślin. Odwrotną zleżność odnotowno w tym punkie dl kterii rodzju Pseudomons. Ziorowisk kterii wiążąyh zot yły njmniej lizne i njwrżliwsze n oeność wylewnyh do gley środków ohrony roślin w loklizjh numer 2 i 3. W smym entrum skżeni ih lizeność ył o 11,9 i 29,0 proent mniejsz niż w odległośi 10 metrów od niego. Zjwisko to nleży uznć z szzególnie niekorzystne, z uwgi n gromdzenie przez te kterie zotu, który jest nstępnie minerlizowny przez inne mikroorgnizmy gleowe [Mrtyniuk, Mrtyniuk 2003, Mrtyniuk i in. 2007] We wześniejszyh dnih Jstrzęsk i Kuhrski (2005) wskzli tkże n dużą wrżliwość tyh kterii n fungiydy, Wyszkowsk i Kuhrski (2004) udowodnili negtywny wpływ heriydów n te mikroorgnizmy. W dnih drożdże zregowły n oeność ksenoiotyków w gleie w loklizjh numer 1 i 3, lizeność grzyów strzępkowyh nie zmienił się pod wpływem tyh zniezyszzeń. O dużej stilnośi tyh eukriotyznyh mikroorgnizmów po zstosowniu wysokiej dwki zoksystroiny donosił też Bćmg i in. (2015). W ytownyh dnih społezność tyh dronoustrojów zęśiowo odudowywł się po 60 dnih od wprowdzeni tego ksenoiotyku do gley. W gleie skżonej środkmi ohrony roślin nlizowno również zróżniownie gtunkowe grzyów strzępkowyh (tel 3). W entrum sk- Odległość od entrum skżeni [metry] Grzyy strzępkowe Drożdże Bkterie rosnąe n podłożu ez zotu Bkterie rodzju Bteri genus Bkterie proteolityzne Bkterie elulolityzne Bkterie hitynolityzne Promieniowe Śr SE SNK Śr SE SNK Śr SE SNK Śr SE SNK Śr SE SNK Śr SE SNK Śr SE SNK Śr SE SNK log (jtk + 1) n 1g świeżej msy gley 0 6,41 (±0,02) 6,14 (±0,16) 5,41 (±0,08) 5,77 (±0,04) 7,32 (±0,07) 7,56 (±0,04) 7,95 (±0,08) 9,26 (±0,06) 1 5 6,16 (±0,11) 6,22 (±0,11) 5,43 (±0,10) 5,5 (±0,29) 8,18 (±0,31) 7,71 (±0,06) 8,07 (±0,06) 9,31 (±0,05) 10 6,09 (±0,04) 6,94 (±0,08) 5,26 (±0,21) 5,5 (±0,10) 7,73 (±0,05) 7,9 (±0,08) 8,01 (±0,07) 9,39 (±0,05) 0 5,58 (±0,10) 5,97 (±0,04) 5,76 (±0,07) 5,37 (±0,06) 7,53 (±0,13) 7,58 (±0,10) 8,09 (±0,07) 9,45 (±0,12) 2 5 5,85 (±0,07) 5,95 (±0,34) 5,83 (±0,13) 5,97 (±0,09) 7,57 (±0,15) 7,73 (±0,10) 8,07 (±0,07) 9,46 (±0,07) 10 5,9 (±0,18) - 6,91 (±0,17) 6,45 (±0,34) 5,69 (±0,35) 7,88 (±0,03) 7,74 (±0,17) 7,96 (±0,04) 9,43 (±0,05) 0 5,92 (±0,14) 5,66 (±0,15) 5,51 (±0,13) 4,72 (±0,07) C 7,39 (±0,06) 7,47 (±0,06) 8,01 (±0,10) 9,58 (±0,06) 3 5 6,23 (±0,10) 7,22 (±0,15) 7,11 (±0,08) 6,37 (±0,06) 7,89 (±0,08) 6,84 (±0,02) 8,11 (±0,05) 9,42 (±0,02) 10 6,05 (±0,13) 6,89 (±0,12) 6,84 (±0,12) 6,51 (±0,04) 7,89 (±0,06) 7,01 (±0,13) 8,03 (±0,06) 9,57 (±0,07) Śr średni; SE łąd stndrdowy; SNK jednkowymi litermi oznzono wielkośi nieróżniąe się istotnie w oręie grup mikroorgnizmów według testu Newmn-Keuls (p = 0,01). 96

5 Inżynieri Ekologizn / Eologil Engineering Vol. 45, 2015 Tel 3. Lizeność ziorowisk grzyów strzępkowyh uzysknyh z terenów skżonyh fungiydmi Tle 3. The numer of ommunities of filmentous fungi otined from res ontminted with fungiides Gtunek grzy Numer loklizji (odległość od entrum skżeni [metry]) 1(0)* 1(5) 1(10) 2(0) 2(5) 2(10) 3(0) 3(5) 3(10) Aremonium furtum (F. et V. Moreu) ex W. Gms 1 1 Aremonium spp Aremonium stritum W. Gms 1 1 Aphnoldium lum (Preuss) W. Gms 1 1 Aureosidium olleyi (Sprgue) von Arx 1 1 Aureosidium pullulns (de Bry) G. Arnud, Cldosporium ldosporioides (Fres.) de Vries Cldosporium herrum (Pers.) Link Cylindrorpon destrutns (Zinssm.) Sholten Dortomyes spp Fusrium veneum (Fr.) S Fusrium ulmorum (W. G. Sm.) S Fusrium oxysporum Shleht. emend. Snyder et Hnsen Rzem Fusrium solni (Mrt.) S 1 1 Fusrium sporotrihioides Sher Geotrihum ndidum Link Glioldium tenultum J.C. Gilmn & E.V. Aott 1 1 Glioldium roseum Binier Gliomstix murorum (Cord) Hughes Mortierell spp Muor spp Peilomyes vriotii Binier Ppulspor spp. 1 1 Peniillium spp Polysytlum spp Rhinoldiell spp Rhizopus nigrins Ehren Trihoderm hrznum Rifi Trihoderm viride Pers. ex Fr Kolonie niezrodnikująe Liz kolonii Liz gtunków Wskźnik Mrglef 2,8 1,7 2,5 3,2 3,8 4,2 1 2,5 3,7 5,4 * ojśnieni w tekśie. żeni i 5 metrów od niego odnotowno oeność trzeh gtunków (Cylindrorpon destrutns, Peilomyes vrioti, Trihoderm hrznium) niepojwijąyh się w próh gley poiernej w odległośi 10 metrów od entrum. Wśród grzyów liznyh i nieselekjonownyh przez zniezyszzeni możn wymienić rodzj Muor orz gtunek Glioldium roseum. Gtunki rodzju Muor wielokrotnie opisywne yły jko potenjlnie zdolne do iodegrdji środków ohrony roślin i innyh ksenoiotyków [Silv i in. 2014]. Grzyy rodzju Fusrium, również liznie występująe w dnej gleie, wykzywły zróżniowną wrżliwość n skżenie. Gtunek F. ulmorum nie ył selekjonowny przez zniezyszzeni, ntomist F. oxysporum występowł jedynie w odległośi 10 metrów od entrum skżeni gley środkmi ohrony roślin. W przypdku wszystkih dnyh stnowisk zrówno liz kolonii jk i zróżniownie gtunkowe wyrźnie 97

6 Inżynieri Ekologizn / Eologil Engineering Vol. 45, 2015 rosło wrz z oddlniem się od entrum skżeni gley środkmi ohrony roślin. Resumują nleży podkreślić, że lizne szkoleni z zkresu integrownej ohrony roślin przyzyniły się do wzrostu świdomośi użytkowników środków ohrony roślin, opryskiwze są njzęśiej testowne osoy wykonująe ziegi ohronne njzęśiej są przeszkolone. Niestety świdomość ekologiznego zgrożeni ze strony środków ohrony roślin jest mł, zęsto ih pozostłośi wylewne są do gley. Zmieni to skłd mikroorgnizmów, o może mieć wpływ n żyzność gley. LITERATURA 1. Bćmg M., Kuhrski J., Wyszkowsk J., Miroil nd enzymti tivity of soil ontminted with zoxystroin. Environ Monit Assess 187, Hołowniki R., Doruhowski G., Godoń A., Tehnik ohrony roślin w dyrektywh UE. Inżynieri Roln 4(129), Jreki W., Borek-Jrmo D., Zużyie środków ohrony roślin w Polse w kontekśie retrdji przemin rolnizej przestrzeni produkyjnej. Inżynieri Ekologizn 34, Jstrzęsk E., Kuhrski J., Lizeność dronoustrojów w gleie zniezyszzonej fungiydmi. Mt. 39 Konferenji Mikroiologii Gley. Koyl Gór -Wrołw, 5-8 wrzesień 2005, Komárek M., Čdkorá E., Chrsty V., Bords F., Bollinger J.C., Contmintion of vineyrd soil with fungiides: A review of environmentl nd toxiologil spets. Environmentl Interntionl 36, Mrtyniuk S., Mrtyniuk M., Ourrene of Azototer spp. in Polish soil. Polish Journl of Environmentl Studies 12(3), Mrtyniuk, S., Ksieznik, A., Jonzyk, K., Kus, J., Miroiologil hrteristis of soil under winter whet ultivted in eologil nd onventionl systems. J Res Appl Agri Eng, 52, Muñoz-Leoz B., Ruiz-Romer E., Antiguedd I., Grisu C., Teuonzole pplition dereses soil miroil iomss ntivity. Soil Biology nd Biohemistry 43(10), Pruszyński S., Skrzypzk G Ohron roślin w zrównowżonym rolnitwie. Frg. Agron. 4(96), Roznik Sttystyki Międzynrodowej GUS stt.gov.pl/ps/rde/.../gus/rs_roznik_stt_miedzynrodowy_2012.pdf 11. Silv E. d O., Furtdo N.A.J.C., Aleu J., Colldo I.G., Non-terpenoid iotrnsformtions y Muor speies. Phytohem Rev. DOI / s Ustw z dni 8 mr 2013 r. o środkh ohrony roślin, Dz.U poz Wrzosek J., Gworek B., Mriszek D., Środki ohrony roślin w spekie ohrony środowisk. Ohr. Środ. Zso. Ntur. 39, Wyszkowsk J., Kuhrski J., Biologizne włśiwośi gley zniezyszzonej Chwstoxem Trio 540 SL. Roz. Gle., 50,