Sprawozdanie. z działalności. za rok 2010

Transkrypt

1 Sprawozdanie z działalności za rok 2010 BioCentrum Edukacji Naukowej (BioCEN), ul. Księcia Trojdena 4, Warszawa T: F: E: biocen@iimcb.gov.pl W: Copyright Fundacja BioEdukacji, 2011

2 W 2010 ROKU W LABORATORIACH BIOCEN DOSTĘPNE BYŁY NASTĘPUJĄCE TEMATY WARSZTATÓW: Zbadaj swój DNA. Niepowtarzalna okazja zobaczenia i zbadania własnego DNA oraz poznania jego tajemnic. Pięciogodzinne warsztaty dla licealistów Biotechnologia przeciwciał w klinice. Poznasz produkcję, pozyskiwanie i użycie przeciwciał; wykonasz testy diagnostyczne stosowane w rutynowych badaniach medycznych. Trzygodzinne warsztaty dla licealistów. Cele BioCentrum Edukacji Naukowej edukacja biologiczna i popularyzacja biologii w Polsce; poprawa stanu wiedzy i świadomości roli biologii w społeczeństwie; kształtowanie postaw i opinii dotyczących biologii i jej osiągnięć, także w kontekście kariery zawodowej; zwiększanie prestiżu instytucji założycielskich. Cele realizujemy poprzez działania organizujemy i prowadzimy ogólnodostępne wykłady, szkolenia, pokazy, warsztaty i konferencje; opracowujemy materiały edukacyjne do nauczania biologii w szkołach wszystkich szczebli; współpracujemy z naukowcami, nauczycielami, dziennikarzami i wszystkimi osobami zainteresowanymi biologią. Wydarzenia szczególne 2010 Na warsztatach Biotechnologia przeciwciał w klinice uczniowie wykonują immunoenzymatyczny test ELISA. Na tropach białek. Tu dowiesz się: Jak pracuje się z białkami? Czym zajmuje się proteomika? Jak wykorzystuje się wiedzę o białkach w biotechnologii? Pięciogodzinne warsztaty dla licealistów. Jak w ycisnąć meduzę z b ak terii... i inne cuda biotechnologii. Stań się współczesnym biotechnologiem i wyizoluj niezwykłe, zielone białko meduzy z transgeniczych bakterii. Poznaj tajniki otaczającej nas na co dzień biotechnologii. Pięciogodzinne warsztaty dla licealistów. Wspólna historia - ewolucja zapisana w genach. Tu łatwo zobaczyć, poznać i zrozumieć mechanizmy działania ewolucji oraz techniki jej badania. Sześciogodzinne warsztaty dla licealistów. Zabawy z bakteriami. Inżynieria genetyczna? to nie takie trudne! DNA plazmidowe oraz enzymy restrykcyjne staną się Twoimi narzędziami pracy. Czterogodzinne warsztaty dla licealistów. Zielone bakterie. Bohaterem zajęć jest bakteria Escherichia coli, której DNA możesz zmodyfikować tak, by jej komórki świeciły na zielono. Czterogodzinne warsztaty dla licealistów. Drożdże żywe mikrofabryki. Zobacz jakie niezwykłe procesy chemiczne prowadzą drożdże, czym się żywią oraz co mogą dla nas produkować. Trzygodzinne warsztaty dla gimnazjalistów. Czy wiesz co jesz? Przeprowadzając eksperymenty i degustacje dowiesz się jak działa zmysł smaku. Trzygodzinne warsztaty dla gimnazjalistów. 2 Wydział Biologii Uniwersytetu Warszawskiego w roku 2010 dołączył do grona instytucji organizujących BioCentrum Edukacji Naukowej. Minister Edukacji Narodowej przyznał BioCentrum Edukacji Naukowej tytuł Miejsce Odkrywania Talentów. Wraz z Centrum Edukacji Obywatelskiej rozpoczęliśmy realizację czteroletniego projektu Akademia Uczniowska. Budowanie wizerunku BioCentrum Edukacji Naukowej. Warsztaty laboratoryjne 1. Młodzież licealna W roku 2010 w laboratoriach BioCentrum Edukacji Naukowej odbyło się 88 kilkugodzinnych warsztatów laboratoryjnych, w których uczestniczyło 1311 uczniów szkół licealnych. Warsztaty BioCEN odbywają się na terenie dwóch laboratoriów: w Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej oraz w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Znacząco większa liczba warsztatów odbyła się w siedzibie BioCEN w Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej 79 zajęć, natomiast 21 zajęć odbyło się w laboratorium SGGW. Prowadzącymi zajęcia są wszyscy współpracownicy BioCEN. Już drugi rok z rzędu liczba grup spoza Warszawy (54) przewyższyła liczbę grup z Warszawy (34). Prawie 900 uczniów, między innymi z takich miejscowości jak: Płock, Białystok, Kraków, Siemianowice Śląskie, Tomaszów Lubelski, Kielce, Skierniewice, Gostynin, Łochów, Częstochowa, Piotrków Trybunalski, Ostróda, Toruń, Konin, przyjechało do naszych laboratoriów, by pracować i uczyć się w trakcie zajęć. Obecność grup z miast, w których obecne są duże ośrodki naukowe, takie jak uniwersytety i inne uczelnie wyższe, dowodzi jak bardzo unikalna jest formuła naszej działalności. Obecność młodzieży z Krakowa, Torunia i Białegostoku w naszych laboratoriach pokazuje, iż nie są oni w stanie znaleźć porównywalnej oferty w miejscach zamieszkania. Zapisy na warsztaty odbywają się poprzez internetowy system zgłoszeń, warunkuje to równy dostęp dla wszystkich, którzy chcą zapisać się na nasze zajęcia. Już po niespełna dwóch godzinach pula dostępnych terminów jest wyczerpana. Taka sytuacja ma miejsce już od wielu lat, co dowodzi, iż zapotrzebowanie na tego typu zajęcia utrzymuje się na stale wysokim poziomie. Dostępne statystyki wskazują, że co roku liczba wejść na serwis internetowy wzrasta średnio o 7000 wejść, osiągając w roku wejść.

3 2. Młodzież gimnazjalna (nowość) W odpowiedzi na duże zainteresowanie ze strony nauczycieli ze szkół gimnazjalnych, w BioCentrum Edukacji Naukowej od jesieni 2010, prowadzone są regularnie warsztaty skierowane do młodzieży gimnazjalnej. W poniedziałki gimnazjalne odbywają się warsztaty: Czy wiesz, co jesz? oraz Drożdże żywe mikrofabryki. Tematyka zajęć jest zgodna z nową podstawą programową gimnazjum, warsztaty te cieszą się dużą popularnością. Od października 2010 odbyło się 12 zajęć dla 228 uczniów. Prowadzący zajęcia: współpracownicy BioCEN. 3. Dzieci Tak jak w poprzednich latach, pewna liczba zajęć BioCEN prowadzona jest dla młodszych dzieci. Zajęcia odbywają się w naszej siedzibie albo poza nią. Wzięło w nich udział w sumie 135 dzieci w wieku 6 12 lat. 20 lutego w Instytucie Biochemii i Biofizyki odbyły się warsztaty laboratoryjne dla 55 dzieci pracowników instytutu. Z powodu rosnącej popularności naszych zajęć musieliśmy podzielić uczestników warsztatów na dwie grupy wiekowe, prowadzący: Agnieszka Chołuj, Piotr Gerlach, Malwina Pietrala. PRZYKŁADOWE OPINIE UCZNIÓW Z ANKIET PO WARSZTATACH W BIOCEN: ZAJĘCIA BYŁY BARDZO CIEKAWE. WSZYSTKO BYŁO TAK TŁUMACZONE, ŻE ZROZUMIAŁAM WIĘKSZOŚĆ. DOWIEDZIAŁAM SIĘ WIELU RZECZY, ZAFASCYNOWAŁAM SIĘ BIOTECHNOLOGIĄ. UTWIERDZIŁAM SIĘ W PRZEKONANIU, ŻE TA TEMATYKA MNIE INTERESUJE I WYBIORĘ KIERUNEK Z NIĄ ZWIĄZANY. ZAJĘCIA BYŁY REWELACYJNE, PROWADZĄCY BYLI BARDZO PRZYJAŹNI I WYROZUMIALI, A TAKŻE CIERPLIWI. ZAJĘCIA BYŁY FANTASTYCZNE :-) BARDZO INTERESUJE MNIE BIOLOGIA I WIĄŻĘ Z NIĄ MOJE NADZIEJE. ZAJĘCIA PRZYDADZĄ SIĘ DO WYBORU STUDIÓW, DO DALSZEJ NAUKI W SZKOLE I NA STUDIACH. 9 marca odbyły się warsztaty laboratoryjne dla 20 - osobowej grupy dzieci ze szkoły podstawowej. Głównym tematem zajęć były enzymy, prowadzący: Agnieszka Chołuj, Malwina Pietrala. 17 września odbyły się warsztaty wyjazdowe w Centrum Zdrowia Dziecka w trakcie organizowanego tam Pikniku Naukowo-Ekologicznego dla pacjentów, rodziców oraz pracowników szpitala. Uczestnicy warsztatów izolowali DNA z cebuli, oglądali działanie enzymów oraz wykonywali naszyjnik z własnym DNA, prowadzący: Agnieszka Chołuj, Piotr Gerlach, Maja Cieplak. 14 marca Joanna Lilpop wygłosiła wykład popularnonaukowy dla Uniwersytetu dla Dzieci prowadzonego przez Szkołę Wyższą Psychologii Społecznej w Warszawie pt.: Tajemnice DNA. Słuchaczami było około 40-ścioro dzieci w wieku 6 12 lat. 4. Warsztaty dla olimpijczyków 25 kwietnia, podobnie jak w latach ubiegłych, w trakcie ogólnopolskiego finału XXXIX Olimpiady Biologicznej, odbyła się prezentacja na temat działalności BioCentrum Edukacji Naukowej oraz warsztaty dla 16 uczniów, którzy nie dostali się do finału, prowadzący: Michał Mlącki, Justyna Rudzka. Na warsztaty laboratoryjne dla dzieci w Instytucie Biochemii i Biofizyki PAN przychodzi coraz więcej chętnych! 9 lipca odbyło się szkolenie dla laureatów Olimpiady przed finałami międzynarodowymi. Celem szkolenia było zaznajomienie uczestników z praktycznymi aspektami pracy w laboratorium biologii molekularnej, rozwinięcie umiejętności samodzielnej pracy z protokołami laboratoryjnymi, prowadzący: Michał Mlącki, Kamil Koper. Szkolenia dla nauczycieli Szkolenia mają formę unikalnych warsztatów laboratoryjnych, w tym roku skupialiśmy się przede wszystkim na zagadnieniach prowadzenia lekcji z wykorzystaniem doświadczeń biologicznych. Szkolenia przeznaczone są dla nauczycieli biologii szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Prezentują innowacyjne narzędzia edukacji przyrodniczej, które pozwalają rozwijać u uczniów: znajomość metodyki badań naukowych, umiejętności złożone, rozumowania naukowego, myślenia analitycznego i twórczego. Wprowadzają metody nauczania oparte na projekcie, w tym prowadzenie przez uczniów własnych prac ba- BioCEN w Bytomiu. Kurs dla nauczycieli Uczmy eksperymentować prowadzony przez dawczych. Szkolenia pomagają we wdrażaniu nowej podstawy programowej. 3

4 PRZYKŁADOWE OPINIE Z ANKIET NAUCZYCIELI: CAŁE SZKOLENIE JEST FENOMENALNE, NA ŻADNYM NIE NAUCZYŁAM SIĘ TAK DUŻO. PODCZAS SZKOLENIA NAJBARDZIEJ PRZYDATNE SĄ POKAZY DOŚWIADCZEŃ, PROJEKTOWANIE DOŚWIADCZEŃ I DYSKUSJE MIĘDZY NAUCZYCIELAMI (WYMIANA DOŚWIADCZEŃ!). JEST SUPER, DZIĘKUJĘ! Prezentowane protokoły i procedury pochodzą z europejskiego projektu Volvox innowacyjna sieć wspierająca nauczanie biologii w Europie oraz z długoletniej działalności edukacyjnej i popularyzatorskiej BioCEN. Podczas warsztatów w laboratorium uczestnicy samodzielnie lub w małych grupach wykonują serie doświadczeń biologicznych, projektują badania. Największym zainteresowaniem nauczycieli cieszą się doświadczenia dotyczące fermentacji drożdży, badania fotosyntezy oraz aktywności różnych enzymów przemysłowych. Zajęcia zawsze prowadzi dwoje trenerów. W 2010 roku w szkoleniach wzięło udział łącznie 123 nauczycieli biologii. Sporą grupę odbiorców stanowili nauczyciele spoza Warszawy, m.in. z Konina i Bytomia, a także Ostródy, Tarnowa, Olsztyna, Zabierzowa Bocheńskiego, Białej Podlaskiej, Radomia, czy Chrzanowa. 1. Kursy Uczmy eksperymentować Celem kursów było przedstawienie metod prowadzenia badań naukowych i eksperymentów na lekcjach biologii oraz doskonalenie umiejętności nauczycieli w prowadzeniu doświadczeń, planowaniu badań oraz nadzorowaniu szkolnych projektów naukowych. W ramach każdego ze szkoleń organizatorzy zapewniali 18 godzin dydaktycznych warsztatów laboratoryjnych, materiały szkoleniowe (obszerny skrypt z protokołami, CD z materiałami multimedialnymi), odczynniki i sprzęt laboratoryjny niezbędne do realizacji części praktycznej szkolenia, próbki odczynników do realizacji zajęć doświadczalnych w szkole z uczniami, certyfikat ukończenia szkolenia. W 2010 roku odbyły się trzy takie kursy: kurs wyjazdowy w Koninie, termin lutego, prowadzący: Joanna Lilpop, Maciej Kotliński; 16 uczestników; kurs wyjazdowy w Bytomiu, termin marca, prowadzący: Joanna Lilpop, Kamil Koper; 7 uczestników; Grafen co w nim widzą fizycy, a co biolodzy?. Noblowski wykład prowadzony przez dr hab. A.Wysmołka podczas IX Sympozjum Naukowego dla Nauczycieli. kurs stacjonarny w BioCEN, termin czerwca, prowadzący: Joanna Lilpop, Aleksandra Kwiatkowska; 15 uczestników, w tym 10 osób spoza Warszawy. 2. Szkolenia we współpracy z WCIES Kurs doskonalący dla nauczycieli Projekty i badania samodzielnie prowadzone przez ucznia. Kurs obejmował 16 godzin zajęć, w tym 9 godzin zajęć laboratoryjnych w laboratorium BioCEN, w którym poprowadziliśmy część warsztatów poświęconą zastosowaniom immunologii w medycynie oraz zastosowaniom biotechnologii w przemyśle. Podczas drugiej części kursu, odbywającej się w siedzibie Warszawskiego Centrum Innowacji Edukacyjno Społecznych i Szkoleń (WCIES), omawiano możliwości zastosowania poznanych procedur i aktywnych sposobów pracy z uczniem w szkole oraz planowano przykładowe projekty uczniowskie. Prowadzący ze strony BioCEN: Joanna Lilpop, Aleksandra Kwiatkowska; prowadzący ze strony WCIES: Elżbieta Zalewska; 20 uczestników; czas trwania 16 godzin; termin listopada. Warsztaty metodyczne dla nauczycieli w BioCEN, organizowane przez WCIES Kształtowanie twórczego i krytycznego myślenia - doświadczenia na lekcjach biologii. Prowadzący ze strony WCIES: Urszula Poziomek, Maria Sielatycka, współpraca ze strony BioCEN: Joanna Lilpop; 16 uczestników; czas trwania: 4 godziny; termin 3 listopada. Słuchacze IX Sympozjum Naukowego w Instytucie im. M. Nenckiego w Warszawie. 4 Kurs doskonalący prowadzony przez doradcę metodycznego WCIES Elżbietę Zalewską, z wykorzystaniem szkolnych zestawów edukacyjnych BioCEN Od samodzielnie przeprowadzonych doświadczeń i obserwacji dotyczących enzymów do wiedzy biologicznej ucznia w szkole ponadgimnazjalnej wg obecnej i nowej podstawy programowej z biologii i przyrody. Termin: 7 października.

5 3. IX Sympozjum Naukowe dla nauczycieli 4 grudnia 2010 zorganizowaliśmy IX Sympozjum Naukowe dla Nauczycieli biologii, we współpracy z Instytutem Biologii Doświadczalnej im. Nenckiego oraz Warszawskim Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń. Jak co roku Sympozjum było okazją całodniowego spotkania nauczycieli biologii z zaproszonymi naukowcami kampusu naukowego Ochoty. Spotkanie możliwe było dzięki finansowaniu przez Fundację BioEdukacji, WCIES oraz Instytut Nenckiego. Wzięło w nim udział 38 nauczycieli biologii z całej Polski. Organizatorzy zapewnili uczestnikom materiały konferencyjne (skrypty z wydrukowanymi prezentacjami, 2 kolejne numery czasopisma Science in School, wydanie specjalne pisma KOSMOS z okazji Roku Darwina), certyfikat uczestnictwa w Sympozjum oraz lunch i przerwy kawowe. Cykl wykładów przygotowanych i prowadzonych przez naukowców z warszawskich placówek naukowych, specjalnie pod kątem nauczycieli, objął następujące tematy: Dr Anna Bielak-Żmijewska Poliploidia programowana: wyjątki potwierdzające regułę Dr Kuba Filipkowski Kilka pomysłów, jak uczyć o działaniu mózgu Dr hab. Andrzej Wysmołek Nagroda Nobla 2010: Grafen co w nim widzą fizycy, a co biolodzy? Prof. Marek Maleszewski Nagroda Nobla 2010: Zapłodnienie i zapłodnienie in vitro Dr Tomasz Srebnicki Zaburzenia koncentracji uwagi czy niegrzeczność Rok Odkrywania Talentów W roku szkolnym 2010/11 zostaliśmy zaproszeni przez Panią Minister Katarzynę Hall do uczestnictwa w organizacji i obchodach Roku Odkrywania Talentów Ministerstwa Edukacji Narodowej. W dniu 30 września Joanna Lilpop, reprezentując BioCEN, wzięła udział w spotkaniu organizacyjnym w Ministerstwie, dotyczącym obchodów Roku Talentów. Następnie, w dniu 21 października, BioCEN był obecny podczas inauguracji Roku Talentów w Centrum Nauki Kopernik. Działalność BioCEN doceniono, przyznając tytuł Miejsce Odkrywania Talentów i umieszczając na ogólnopolskiej mapie na stronie internetowej ministerstwa Z tej również okazji w grudniu gościliśmy w trakcie warsztatów dla gimnazjalistów ekipę Pytania na śniadanie programu 2. Telewizji Polskiej. Zrealizowane projekty W 2010 roku w BioCEN zrealizowano dwa projekty edukacyjne, przeprowadzone dzięki środkom zdobytym przez Fundację BioEdukacji w konkursach Biura Edukacji m. st. Warszawy. WYMIERNYM EFEKTEM INICJATYWY BĘDZIE STWORZENIE NA STRONIE INTERNETOWEJ GOV.PL OGÓLNOPOLSKIEJ MAPY POZASZKOLNYCH MIEJSC ODKRYWANIA TALENTÓW, PROMUJĄCEJ INSTYTUCJE I ORGANIZACJE WSPIERAJĄCE UZDOLNIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY. UMIESZCZENIE NA TEJ MAPIE BĘDZIE ŚCIŚLE ZWIĄZANE Z PRZYZNANIEM TYTUŁU MIEJSCE ODKRYWANIA TALENTÓW POD PATRONATEM MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ. Z PEWNOŚCIĄ UŁATWI ONA WYMIANĘ DOBRYCH PRAKTYK MIĘDZY WSZYSTKIMI WYRÓŻNIONYMI TYTUŁEM, POMOŻE RÓWNIEŻ W DOTARCIU DO NICH POTENCJALNIE ZAINTERESOWANYM UCZNIOM, WRAZ Z ICH NAUCZYCIELAMI, LUB TAKŻE RODZICAMI. ROK ODKRYWANIA TALENTÓW NIE TYLKO W PEŁNI WPISUJE SIĘ W PRIORYTETY EDUKACYJNE UNII EUROPEJSKIEJ, GDZIE EDUKACJA JEST JEDNYM Z FUNDAMENTALNYCH PRAW KAŻDEGO CZŁOWIEKA, ALE TAKŻE WYCHODZI NAPRZECIW ZALECENIU RADY EUROPY, W KTÓRYM ZWRÓCONO UWAGĘ NA SPECJALNE POTRZEBY EDUKACYJNE DZIECI I MŁODZIEŻY O WYJĄTKOWYM POTENCJALE ORAZ PODKREŚLONO, JAK ISTOTNE JEST ZAPEWNIENIE IM NIEZBĘDNEJ POMOCY I WSPARCIA ( ). Biotechnologia przeciwciał w klinice II nowe zastosowania immunologii w medycynie. Projekt realizowany w okresie od do r., dofinansowanie z Miasta: zł, koszt całkowity: zł. Opracowano nową Źródło cytatu: strona internetowa Ministerstwa Edukacji Narodowej wersję zajęć Biotechnologia przeciwciał w klinice dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych, wzbogaconą o zagadnienia związane z alergiami oraz doświad- item/245-rok-szkolny-2010/2011-rokiem-odkrywania-talentow. czenia z zastosowaniem immunoenzymatycznego testu ELISA. Przeprowadzono 10 zajęć warsztatowych dla 160 uczniów z warszawskich liceów. Koordynacja projektu: Marek Kulka, Joanna Lilpop. 5

6 Zmień perspektywę zostań naukowcem! czyli o tym, co naukowiec może robić w życiu Projekt dofinansowany ze środków m. st. Warszawa Zmień perspektywę, zostań naukowcem! Seria wykładów dla młodzieży. Projekt realizowany w okresie od do r., dofinansowanie z Miasta: zł, koszt całkowity: zł. Miał na celu zainteresowanie uczniów warszawskich szkół licealnych zagadnieniami naukowymi, ze szczególnym uwzględnieniem biologii i nauk przyrodniczych. Uczniowie w trakcie wykładów prowadzonych przez doktorantów poznali potencjalne drogi kariery zawodowej w dziedzinie nauk przyrodniczych. Młodzi naukowcy uświadomili uczniom, na czym polega badanie różnorodnych zagadnień przy pomocy metody naukowej. Byli również dowodem na to, że naukowiec nie jest introwertycznym samotnikiem zamkniętym w czterech ścianach laboratorium. Słuchacze wykładów zapoznali się również z prężnie rozwijającym się ośrodkiem badań naukowych na Ochocie, skupionym wokół zagadnień nauk ścisłych i medycznych, gdzie w przyszłości mogą rozwijać swoje pasje i doskonalić umiejętności. Lista wykładów prowadzonych przez doktorantów dla uczniów, wszystkie prezentacje z wykładów można znaleźć na stronie index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=27&itemid=40 : mgr Michał Mlącki z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN pt. Czy warto zajmować się biologią molekularną? mgr Paweł Krawczyk z Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN pt. Bakterie, DNA i pestycydy, czyli co w glebie siedzi mgr Andrzej Foik z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN pt. Co nam w głowie piszczy, czyli jak młody naukowiec bada mózg mgr Barbara Pietrzak z Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego pt. Zostać ekologiem i odpowiadać na pytanie dlaczego? mgr Barbara Pietrzak podczas wykładu dla młodzieży Zostać ekologiem i odpowiadać na pytanie dlaczego. W trakcie projektu powstała również broszura informacyjna pt. Zmień perspektywę zostań naukowcem, czyli o tym, co może robić naukowiec w życiu. Broszura zawiera odpowiedzi dziewięciu osób, w tym czterech naukowców, którzy cały czas kontynuują badania naukowe oraz 5 osób, które zakończyły swoją karierę na etapie stopnia doktora lub studiów doktoranckich. Osoby te pracują w bardzo różnych miejscach i wykorzystują umiejętności zdobyte podczas aktywnego uprawiania nauki. Główny cel broszury został osiągnięty, pokazała ona, iż praca naukowa może stać się fascynującym zajęciem na całe życie, ale również może stanowić jeden z etapów kariery zawodowej. Spotkanie z nauką nigdy nie będzie czasem straconym. Nawet jeśli nie zdecydujemy się jej uprawiać do emerytury, to stanie się cennym wkładem w to, czym będziemy się zajmować w naszym dalszym życiu. Broszura została wydrukowana w nakładzie 2500 egzemplarzy. Koordynacja projektu: Agnieszka Chołuj. Zestawy doświadczalne W skład zestawu doświadczalnego Barwniki fotosyntetyczne. wchodzą sprzęt i materiały do wykonania ekspetymentu przez całą klasę. 6 W roku 2010 BioCEN wraz z Fundacją BioEdukacji kontynuował sprzedaż autorskich zestawów doświadczalnych do przeprowadzania eksperymentów biologicznych w szkole. Obecnie w naszej ofercie znajdują się cztery zestawy: Słodki Świat Enzymów, Badamy DNA, Barwniki fotosyntetyczne oraz Naszyjnik z DNA. W roku 2010 przeprowadzono intensywną akcję promocyjną zestawów na terenie Warszawy. Wysłano 250 listów do szkół licealnych i gimnazjalnych z katalogiem dostępnych zestawów oraz protokołem eksperymentalnym poświęconym badaniu amylazy. Łącznie sprzedaż w roku 2010 wyniosła 485 zestawów oraz 108 uzupełnień. Od roku 2009 zanotowano wzrost sprzedaży zestawów o 27%. Być może jest to skutek realizacji nowej podstawy programowej obowiązującej w gimnazjum, która nakłada na nauczycieli obowiązek wykonywania eksperymentów. Oferta zestawów doświadczalnych jest cały czas udoskonalana i poszerzana. W roku 2010 trwały intensywne prace nad dwoma nowymi zestawami, czyli grą planszową Śladami Ewolucji oraz zestawem w całości poświęconym procesowi fotosyntezy pod tytułem Badamy fotosyntezę.

7 Popularyzacja nauki 1. Warszawskie Forum Oświatowe Organizacje pozarządowe na rzecz warszawskiej oświaty Forum pierwotnie miało się odbyć w dniu 10 kwietnia 2010 roku, jednak z powodu katastrofy w Smoleńsku zostało odwołane i przesunięte na 25 września Fundacja BioEdukacji wraz z BioCentrum Edukacji Naukowej prezentowała plakat opisujący działalność, a Agnieszka Chołuj brała udział w jednym z paneli dyskusyjnych. Forum organizowane przez Biuro Edukacji m. st. Warszawy miało odpowiedzieć na następujące pytania: Jak organizacje pozarządowe mogą wspierać placówki w edukacji i wychowaniu dzieci i młodzieży? Jakie są oczekiwania środowiska edukacyjnego wobec organizacji oraz organizacji pozarządowych wobec szkół? Co powoduje, że placówki oświatowe chcą współpracować z organizacjami? W panelu brali udział działacze organizacji pozarządowych, dyrektorzy szkół, przedszkoli oraz przedstawiciele władz samorządowych. 2. III Warsztaty DNA Encyklopedia Życia Stanowisko izolacji własnego DNA podczas DNA Encyklopedia Życia. Trzecie warsztaty DNA Encyklopedia Życia, współorganizowane przez BioCEN, Fundację BioEdukacji, Polską Federacją Biotechnologii oraz Koło Naukowe Biotechnologów KNBiotech przy MSB SGGW, miały się odbyć kwietnia 2010 roku. Jednak z powodu katastrofy w Smoleńsku drugi dzień warsztatów został odwołany. Niestety również pierwszy dzień z wiadomych względów nie cieszył się dużą frekwencją. W trakcie pierwszego dnia przygotowaliśmy następujące warsztaty: Warsztaty enzymatyczne: Jak wycisnąć sok z jabłek, Dlaczego ziemniak polany wodą utlenioną się pieni, czyli słów kilka o katalazie, Dlaczego galaretka nie lubi ananasa? Warsztat o drożdżach Czy drożdże produkują prąd? Warsztat Genetyczna biżuteria, czyli zrób naszyjnik z własnym DNA. 3. Piknik Naukowy 12 czerwca odbył się 14. Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik tym razem pod hasłem Wielki Mikro Świat. BioCEN wraz z Fundacją Bio- Edukacji, zgodnie ze swoją tradycją, przygotował interaktywne warsztaty, które cieszyły się ogromnym powodzeniem. Sam Naszyjnik z DNA wykonało pod naszym kierownictwem ponad 500 uczestników pikniku. Uczestnicy 14. Pikniku Naukowego na stanowisku BioCEN mogli pracować z DNA i poznać podstawowe techniki biologii molekularnej. Zobacz i zabierz własne DNA przy użyciu prostych odczynników chemicznych samodzielnie wyizolujesz DNA z własnych komórek i będziesz mógł zabrać probówkę do domu. Mikrocząsteczka życia tajniki badania DNA poznasz sprzęt laboratoryjny służący badaniu DNA oraz posłużysz się technikami wykorzystywanymi na co dzień w laboratoriach biologii molekularnej jak na przykład: metoda PCR, elektroforeza. Samodzielnie obsłużysz pipetę automatyczną i wykonasz tak zwany mix do PCR Opowieść rodzinna z DNA w tle podczas warsztatu zapoznasz się z wynikami rozdziału fragmentów DNA pochodzącymi od kilku osób i dowiesz się, co to jest analiza prążków. Sprawdzisz, jak naukowcy widzą mikrocząsteczkę życia w trakcie swojej pracy. Tylko na naszym stanowisku uczestnicy Pikniku Naukowego mieli szansę wyizolować i zabrać własne DNA. Chętnych nie brakowało. 7

8 4. XIV Festiwal Nauki W dniach września odbywał się kolejny Festiwal Nauki w Warszawie. W trakcie jego trwania zaproponowaliśmy dwa wydarzenia: W dniu 22 września odbyła się lekcja dla gimnazjum Czy wiesz, co jesz, a w jej trakcie praktyczne warsztaty skoncentrowane na poznaniu funkcjonowania i znaczenia zmysłów smaku i zapachu. Warsztaty były pełne ciekawych i zaskakujących informacji, a w ich trakcie uczestnicy degustowali różne produkty spożywcze. Dodatkowo uczestnicy warsztatu wykonali eksperymenty z wykorzystaniem obróbki chemicznej i cieplnej produktów, które udowodniły, że to, co jest milsze dla oka, wcale nie oznacza, że jest zdrowe dla naszego organizmu. W dniu 19 września odbył się otwarty warsztat laboratoryjny Zbadaj swój DNA. Od roku 2009 nie wydawane są już zaproszenia przez głównych organizatorów, dlatego też wprowadziliśmy zgłoszenia drogą mailową. Na warsztaty zapisało się do nas około 16 osób. Zdając sobie jednak sprawę, że zawsze przychodzą osoby nie zgłoszone, zorganizowaliśmy dla nich szybki warsztat poświęcony izolacji DNA z policzka (około 20 osób). 5. XIV Festiwal Nauki w Jabłonnej W dniu 18 września, podobnie jak w latach ubiegłych, odbywały się warsztaty na świeżym powietrzu w parku pałacowym w Jabłonnej. W tym roku nasza propozycja zawierała trzy różne warsztaty: Uczestnicy warsztatów popularnonaukowych BioCEN poznają zasady eksperymentu naukowego, sami projektują i wykonują doświaczenia. Twój eksperyment uczestnicy poznali zasady konstruowania eksperymentu naukowego. Sami stawiali hipotezy, wybierali metodę badawczą i narzędzie badawcze, a następnie przeprowadzali badania. Na koniec mogli wyciągać samodzielne wnioski. Naszyjnik z DNA przy użyciu prostych odczynników chemicznych uczestnicy samodzielnie izolowali DNA z własnych komórek. Gra planszowa Śladami ewolucji uczestnicy samodzielnie ewoluowali od pierwszej żywej komórki do jednego z wielu żyjących obecnie organizmów. Współpraca krajowa 1. Centrum Edukacji Obywatelskiej PROJEKT FINANSOWANY PRZEZ W roku 2010 pod szyldem IIMCB rozpoczęliśmy realizację projektu zleconego przez MEN, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, priorytet: wysoka jakość systemu oświaty, działanie: poprawa jakości kształcenia, modernizacja treści i metod kształcenia. Projekt pod nazwą Akademia Uczniowska obejmuje ponad 300 gimnazjów i około 35 tysięcy gimnazjalistów w pięciu województwach. W ramach zajęć dodatkowych gimnazjaliści planują i przeprowadzają, zgodnie z metodą naukową, obserwacje, eksperymenty i projekty zespołowe. Intencją programu jest, aby każdy z uczestniczących w nim gimnazjalistów wziął udział w zajęciach szkolnych kół naukowych oraz poprowadził z innymi uczniami projekt, wykorzystujący zdobytą na zajęciach wiedzę. Nauczyciele ze szkół biorących udział w programie uczestniczą w szkoleniach, opartych o metodę internetowego coachingu, dotyczących planowania obserwacji i eksperymentów, prowadzenia projektów uczniowskich, motywowania uczniów do nauki. Projekt będzie trwał 4 lata, do roku BioCentrum Edukacji Naukowej pełni w projekcie rolę eksperta od biologii. Zajmuje się korygowaniem planów eksperymentów, sprawdzaniem poprawności wykonania doświadczeń uczniowskich oraz pomysłów nauczycielskich. W 2010 roku wyposażyliśmy również szkoły współpracujące z Centrum Edukacji Obywatelskiej w 96 różnych zestawów doświadczalnych. 8

9 2. Fundacja Partners Polska Kontynuowaliśmy współpracę z lat ubiegłych, która zaowocowała w 2010 roku następującymi wspólnymi działaniami: Warsztaty dla nauczycieli przedmiotów przyrodniczych z Tadżykistanu, zaproszonych do Polski przez FPP. Spotkanie odbyło się w laboratorium BioCEN, miało na celu przedstawienie naszej oferty edukacyjnej, jako przykładu dobrej praktyki w działaniach polskich instytucji naukowych i organizacji pozarządowych dla wsparcia edukacji szkolnej. Wykonaliśmy wspólnie z nauczycielami kilka prostych doświadczeń do wykorzystania na lekcjach biologii oraz przekazaliśmy im przykładowe protokoły i materiały edukacyjne (częściowo tłumaczone na język rosyjski). Opracowanie zestawów edukacyjnych Słodki świat enzymów oraz Badamy DNA w języku rosyjskim. Przekazanie 60 takich zestawów do szkół w Gruzji. Opracowanie i wydanie gry edukacyjnej Śladami ewolucji w języku gruzińskim i przekazanie 200 egzemplarzy szkołom w Gruzji. 3. Olimpiada Biologiczna Prowadzona od lat współpraca z Komitetem Głównym Olimpiady Biologicznej owocuje organizacją warsztatów dla olimpijczyków oraz szkoleń dla laureatów udających się na finały międzynarodowe, a także możliwością zaprezentowania działalności BioCEN nauczycielom opiekującym się olimpijczykami. Współpraca międzynarodowa 26 stycznia na zaproszenie British Council wzięliśmy udział w spotkaniu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego z BC i innymi zaproszonymi partnerami na temat inicjatywy Global Innovation LAB. Kontynuowaliśmy dystrybucję oraz promowanie wśród polskich nauczycieli przedmiotów przyrodniczych czasopisma Science in School. Jest to wydawnictwo EIROforum wspierane przez Komisję Europejską. Czasopismo, dostępne również w wersji on-line, promuje edukację naukową w zakresie przedmiotów przyrodniczych. Propagujemy regularnie informacje na temat szkoleń dla nauczycieli oraz obozów naukowych dla młodzieży, które są organizowane w całej Europie: EMBL Heidelberg, XLAB Getynga, Petnica Science Center Serbia, Network for Youth Excellence. Zdobywanie finansowania 1. Rozmowy z MEN 15 lipca Joanna Lilpop i Agnieszka Chołuj udały się na rozmowę do Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Mirosława Sielatyckiego. Celem spotkania w Ministerstwie było uzyskanie wsparcia celowego dla działań Bio- Centrum Edukacji Naukowej, które to wsparcie umożliwiłoby rozwiązanie trudnej sytuacji finansowej osób pracujących przy koordynacji działań BioCEN. Tradycyjnie otrzymaliśmy zapewnienie, iż nasza działalność jest bardzo cenna, jednak udzielenie wsparcia jest niemożliwe. W wyniku rozmowy uzyskaliśmy pismo rekomendacyjne. Grupa nauczycieli przedmiotów przyrodniczych z Tadżykistanu odwiedziła laboratorium BioCEN. LIST Z PODZIĘKOWANIEM DLA BIOCEN OD MINISTER- STWA EDUKACJI NARODOWEJ: Z RAMIENIA MINISTERSTWA EDUKACJI NARODOWEJ PRAGNĘ WYRAZIĆ PODZIĘKOWANIE ZA DOTYCHCZASOWĄ DZIAŁALNOŚĆ BIOCENTRUM EDUKACJI NAUKOWEJ NA RZECZ UNOWOCZEŚNIANIA I PODNOSZENIA POZIOMU KSZTAŁCENIA POLSKIEJ MŁODZIEŻY W ZAKRESIE NAUK PRZYRODNICZYCH, ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM BIOLOGII. (...) ZA SZCZEGÓLNIE CENNE UZNAJĘ RÓWNIEŻ L I C Z N E I N I C J AT Y W Y B I O C E N T R U M N A P O L U DOSKONALENIA UMIEJĘTNOŚCI NAUCZYCIELI W ZAKRESIE WYKORZYSTYWANIA EKSPERYMENTU ORAZ PRACY METODĄ PROJEKTU W PRAKTYCE SZKOLNEJ. ( ) CHARAKTER, WYMIAR I EFEKTY DZIAŁALNOŚCI BIOCEN ŚWIADCZĄ O UNIKATOWOŚCI, JAK RÓWNIEŻ DUŻYM ZAPOTRZEBOWANIU NA TEGO TYPU INICJATYWY, KTÓRYCH KSZTAŁT WPŁYWA DODATNIO NA JAKOŚĆ NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW ŚCISŁYCH W POLSKICH SZKOŁACH ORAZ ZWIĘKSZANIE ZAINTERESOWANIA NIMI ZE STRONY MŁODZIEŻY. W T R O S C E O R O Z W Ó J P O T E N C J A Ł U UZDOLNIONYCH UCZNIÓW, JAK RÓWNIEŻ OSIĄGANIE CORAZ LEPSZYCH WYNIKÓW WŚRÓD MŁODYCH POLSKICH NAUKOWCÓW, GRATULUJĘ DOTYCHCZASOWYCH OSIĄGNIĘĆ I ŻYCZĘ DALSZYCH SUKCESÓW W DĄŻENIU DO POPULARYZACJI NAUK PRZYRODNICZYCH, JAK RÓWNIEŻ PODNOSZENIA JAKOŚCI I POZIOMU EDUKACJI W POLSCE W TYM ZAKRESIE. Z POWAŻANIEM, PODSEKRETARZ STANU MIROSŁAW SIELATYCKI

10 Nowa strona internetowa BioCentrum Edukacji Naukowej dostępna pod adresem:. 2. Konkurs Science in Society w ramach 7. Programu Ramowego Joanna Lilpop w dniach 5 7 października wzięła udział w spotkaniu organizacyjnym w EMBL w Heidelbergu, dotyczącym przygotowania nowej wersji projektu ENTERPRISE European Network of Teachers and Researchers Promoting Inquiry in Science Education. Pierwsza wersja projektu została przygotowana i złożona w styczniu 2010 roku, ale odrzucona przez Komisję ze względów formalnych. Druga wersja projektu, przygotowana w wyniku październikowego spotkania, została złożona w styczniu 2011 w ramach konkursu Science in Society nr SiS w 7. Programie Ramowym: Supporting and coordinating actions on innovative methods in science education: teacher training on inquiry based teaching methods on a large scale in Europe; Coordination and support actions (Supporting). Czekamy na rozstrzygnięcie konkursu. ENTERPRISE to paneuropejski projekt zrzeszający organizacje i instytucje naukowe, który prowadzić będzie szkolenia nauczycieli biologii w zakresie metod IBSE (Inquiry Based Science Education). W projekcie weźmie udział 14 partnerów, koordynowanych przez EMBL. Planowany czas trwania projektu to 36 miesięcy. Celami projektu jest wsparcie nauczycieli we wprowadzaniu metod IBSE na zajęcia szkolne, zwiększenie zainteresowania uczniów naukami przyrodniczymi, wzrost świadomości istotności badań w naukach przyrodniczych oraz zachęcanie młodych ludzi do podjęcia kariery zawodowej w kierunkach naukowych. Działania promocyjne Nowa nazwa W związku ze zmianą nazwy, zostały podjęte działania, których celem było utrwalenie wizerunku BioCEN wśród odbiorców naszej działalności. Każdy materiał promocyjny odwoływał się do naszej starej nazwy, by przez pierwszy rok nie wprowadzać zamętu i wrażenia, że BioCEN to całkowicie nowa inicjatywa. Uruchomiono nową stronę internetową pod adresem pl. Zmieniono nie tylko adres ale również cały wygląd strony. Obecna wydaje nam się bardziej czytelna i prostsza do obsługi dla odbiorców. Jest również bardziej nowoczesna, a system, w którym została zbudowana, umożliwia nam ciągłą jej aktualizację. Logotyp BioCEN W roku 2010 przez profesjonalnego grafika pana Piotra Horodyńskiego zostało zaprojektowane nowe logo. Jest on również autorem nowego wizerunku naszych materiałów promocyjnych takich jak: wizytówki, roll-up, papier firmowy, okładka do płyt CD do zestawów doświadczalnych, ulotka informacyjna oraz katalog zestawów doświadczalnych. Ulotka i katalog Opracowana została ulotka informacyjna o naszej działalności, skierowana do młodzieży szkolnej, nauczycieli i osób zainteresowanych biologią. Opracowano również pierwszy profesjonalny katalog informacyjny o zestawach doświadczalnych, wraz ze zdjęciami oraz opisem każdego z zestawów i doświadczeń, jakie można przy jego pomocy wykonać. Katalog informacyjny o zestawach doświadczalnych BioCEN wydany w 2010 roku. 10

11 Plany na przyszłość Podstawowym założeniem działalności BioCentrum Edukacji Naukowej w przyszłości jest utrzymanie działalności programowej na dotychczasowym wysokim poziomie i zasadach. W tym mieści się przede wszystkim prowadzenie warsztatów laboratoryjnych dla młodzieży oraz kursów dla nauczycieli poświęconych współczesnej biologii. Ponadto praca skupiać się będzie nad: znalezieniem nowej siedziby BioCEN, gdyż laboratorium w Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej w perspektywie jednego roku zostanie nam odebrane na potrzeby nowej grupy badawczej powstającej w IIMCB. poszerzaniem bazy materiałów edukacyjnych do wykorzystania w szkole dopracowaniem strategii profesjonalnego marketingu zestawów doświadczalnych. Liczymy, iż zyski z ich sprzedaży, nie tylko będą finansować wkłady własne do projektu, ale również pozwolą nam sfinansować osobę pracującą w biurze BioCEN. Część zespołu BioCEN, od lewej: Piotrek Gerlach, Agnieszka Chołuj, Ania Fogtman i Marta Badurek. Zespół BioCEN W roku 2010 w biurze BioCEN, przy koordynacji wszystkich działań pracowały: Agnieszka Chołuj, Joanna Lilpop, Marta Badurek. Koordynatorem zajęć na SGGW był Marcin Wiśniewski. Obsługą techniczną zajęć laboratoryjnych zajmowała się Anna Fogtman, zestawy doświadczalne przygotowywali Kamil Koper i Michał Mlącki. Aleksandra Kot-Horodyńska z firmy Crearta oraz Piotr Horodyński są twórcami nowej identyfikacji wizualnej BioCEN. Naszymi prowadzącymi warsztaty laboratoryjne oraz warsztaty wyjazdowe byli: Krzysztof Brewczyński, Maja Cieplak, Katarzyna Chomiela, Anna Fogtman, Andrzej Foik, Piotr Gerlach, Maciej Kotliński, Paweł Krawczyk, Jakub Kruszewski, Marek Kulka, Aleksandra Kwiatkowska, Katarzyna Laskowska, Monika Ostaszewska, Anna Rolicka, Aleksandra Skrajna, Bartosz Zapisek. Podziękowania Pragniemy podziękować wszystkim instytutom założycielskim: Międzynarodowemu Instytutowi Biologii Molekularnej i Komórkowej, Instytutowi Biochemii i Biofizyki, Instytutowi Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego za długoletnie finansowe i lokalowe wsparcie. Festiwalowi Nauki za wszelką pomoc i wspaniałą wieloletnią współpracę. Mamy nadzieję, że wszystkie podejmowane przez nas działania przyczyniają się do podniesienia prestiżu instytucji nas wspierających. Dziękujemy również Wydziałowi Biologii UW, za obdarzenie nas zaufaniem i wejście do grona instytucji nas wspierających. Dziękujemy naszym niezawodnym sponsorom prywatnym: firmie ABO z Gdańska oraz firmie A&A Biotechnology za odczynniki, które przekazują na rzecz warsztatów dla młodzieży. Jesteśmy niezmiernie wdzięczni tym firmom, ponieważ bez ich wsparcia koszty warsztatów dla młodzieży byłyby przez nas i uczestników nie do podźwignięcia. FIRMY, KTÓRE WSPIERAJĄ DZIAŁALNOŚĆ BIOCEN OFIAROWUJĄC ODCZYNNIKI NIEZBĘDNE DO PROWADZENIA WARSZTATÓW LABORATORYJNYCH: Opracowanie: Agnieszka Chołuj i Joanna Lilpop 11 BioCentrum Edukacji Naukowej (BioCEN), ul. Księcia Trojdena 4, Warszawa T: F: E: biocen@iimcb.gov.pl W: Copyright Fundacja BioEdukacji, 2011